Laj K’ojob’anel Ch’oolej

Ex inkomon ixq raarookex inb’aan, nasaho’ inch’ool chi wank arin sa’ eeyanq. Ink’oxlahom inna’, li wixaqil, eb’ lin rab’in, eb’ lin walib’, eb’ li wi—junjunq reheb’ li wankeb’ arin. Li chaq’al ru k’anjel a’in xinxk’e chixk’oxlank xchaab’ileb’ q’axal wi’chik. Nink’e reetal naq wan jun injunkab’al chaq’al ru nachal rik’in naq li Jesukristo a’an xb’een xb’een sa’ xyu’ameb’. Xjultiko’ qe li Kristo sa’ li b’ichank, li tijok, ut rik’in li musiq’anb’il aatin. Jun chi na’leb’ chirix li Kolonel li jwal b’antioxinb’il qab’aan a’an naq q’axal aj toq’ob’anel-u.

Sa’ li q’ojyin a’in laa’ex xereek’a naq naxnaw eeru ut nekexxra. Xereek’a lix rahom choq’ reheb’ li ani chunchuukeb’ chek’atq. A’aneb’ lee ras eeriitz’in, ut lix musiq’ejil rab’in li qaChoxahil Yuwa’. A’an naxk’oxlaheb’ jo’ naq nekexxk’oxla. Naxtaw ru chixjunil li rahil ch’oolejil neke’reek’a. A’an naraj xtenq’ankileb’.

Li esil ninwotz eerik’in sa’ li q’ojyin a’in, a’an naq laa’ex nekeru ut tento ajwi’ okenk rik’in A’an sa’ xk’ojob’ankileb’ xch’ooleb’ li neke’raj li k’ojob’ank ch’oolej a’in. Texruuq numtaak sa’ li k’anjel a’in wi nekenaw xkomon li na’leb’ chirix chanru A’an naxsumeheb’ li tijok re tenq’aak.

Wankeb’ naab’al li neke’tijok chiru li qaChoxahil Yuwa’ re xk’ulb’al li neke’raj, re te’tenq’aaq sa’ xk’amb’al li iiq re rahil ch’oolejil, junatalil, ut xiw. Li qaChoxahil Yuwa’ narab’i li tij a’an, ut naxtaw ru li rajomeb’ ru. A’an, rochb’een li Ralal raaro xb’aan, li Jesukristo waklijenaq chi yo’yo, xe’xye naq te’xk’e xtenq’ankileb’.

Wan k’a’ru ch’ina us kixyeechi’i li Qaawa’ qe:

“Chalqex wik’in chejunilex li lub’luukex ut tawajenaqex xb’aan lee riiq, ut laa’in texinhiltasi.

“K’ulumaq lin iiqleb’ sa’ eeb’een ut tzolomaq eerib’ wik’in, xb’aan naq tuulanin ut q’un lin ch’ool, ut teetaw xhilob’aal eeraam.

“Xb’aan naq moko ra ta lin iiqleb’, ut li nink’e cheriiqani moko aal ta”.¹

Eb’ li iiq neke’xk’am lix chaab’il moos chiru li yu’am a’in neke’seeb’o’ xb’aan li xtojb’al rix li maak xb’aan. Naru na’isiman chaq li iiq re maak. A’ut naru ajwi’ naq aaleb’ li ch’a’ajkilal iiqanb’il xb’aaneb’ li ani chaab’ileb’ xch’ool.

Eerilom xkomon li yalok-ix a’in sa’ xyu’ameb’ li ani xera. Xereek’a naq teeraj xtenq’ankileb’. Wan rajom naq nekereek’a xtoq’ob’ankileb’ ru.

Wankex sa’ sumwank jo’ komon sa’ lix Iglees li Jesukristo. Kitikla jun nimla jalaak sa’ eech’ool naq xex’ok sa’ li Iglees. Xex’ok sa’ jun sumwank, ut xek’ul lix yeechi’ihom a’an, li xtikla xjalb’al chan ru naq wankex.

Laj Alma, naq yoo chi aatinak sa’ li ha’ Mormon, kixye xyaalal k’a’ru xeyeechi’i sa’ lee kub’iha’, ut k’a’ru taa’uxq eere ut reheb’ chixjunil li wankeb’ sa’ eesutam, q’axal wi’chik sa’ lee junkab’al. Ki’aatinak reheb’ li okeb’ re sa’ li sumwank xex’ok wi’ laa’ex, ut eb’ a’an ke’xk’ul li yeechi’ink li kixb’aanu li Qaawa’ eere.

“K’ehomaq reetal, wahi’ li ha’ Mormon (xb’aan naq jo’kan nak’ab’a’in) ut anajwan, jo’ wan eerajom ok sa’ lix korral li Dios, ut xtenamit a’an texk’ab’a’iiq, ut wan eech’ool chixk’amb’al eeriiq cherib’il eerib’ re naq taaseeb’o’q;

“Relik chi yaal, ut wan eech’ool chi yaab’ak rik’ineb’ li neke’yaab’ak; relik chi yaal, ut xk’ojob’ankileb’ xch’ool li neke’ajok k’ojob’aak xch’ool, ut xaqliik jo’ aj yehol nawom chirix li Dios sa’ chixjunil hoonal, ut sa’ chixjunil li k’a’aq re ru, ut sa’ chixjunil li na’ajej texwanq wi’, toj reetal eekamik, re naq taaruuq taatoje’q eerix xb’aan li Dios, ut texk’ehe’q sa’ ajl eerochb’eeneb’ li te’tz’aqonq sa’ li xb’een wakliik chi yo’yo, re taaruuq taawanq eeyu’am chi junelik.” ²

Xb’aan a’in naq nekereek’a naq teeraj xtenq’ankil li ani ch’a’aj wan wi’, re taaxik chi uub’ej us ta wan riiq re rahil ch’oolej ut ch’a’ajkilal. Laa’ex xex’ok sa’ aatin naq teetenq’a li Qaawa’ chixseeb’ob’resinkil li riiqeb’ ut chixk’ojob’ankileb’ xch’ool. Xk’eeman eere li wankilal re tenq’ank sa’ xseeb’ob’resinkil li iiq a’an naq xek’ul li maatan re li Santil Musiq’ej.

Naq haye’ taak’ehe’q chiru krus, li Kolonel kixye resil chan ru natenq’an chixseeb’ob’resinkil li iiq ut chixk’eeb’al metz’ew re riiqankileb’. A’an kixnaw naq te’raho’q xch’ool lix tzolom. Kixnaw naq te’wanq xxiw chirix li toj taachalq. Kixnaw naq te’wiib’anq xch’ool chirix ma te’ruuq chi xik chi ub’ej.

Jo’kan naq kixk’e reheb’ li yeechi’ink li naxk’e qe laa’o ut re chixjunileb’ lix chaab’il tzolom:

“Ut tintz’aamanq ... chiru li Yuwa’b’ej, ut a’an tixtaqla chaq jun chik aj K’ojob’anel ch’ool re naq twanq eerik’in chi junelik;

“A’ li Musiq’ej re li yaal, li ink’a’ naru taak’ule’q xb’aan li ruchich’och’ xb’aan naq ink’a’ na’ile’k chi moko nanawe’k ru xb’aan. A’ut laa’ex nekenaw ru xb’aan naq wank sa’ eeyanq ut taawanq eerik’in.”³

Chirix a’an kixyeechi’i:

“A’b’an laj K’ojob’anel ch’ool, a’ li Santil Musiq’ej li tixtaqla chaq li Yuwa’b’ej sa’ ink’ab’a’, a’an texxtzol chirix chixjunil ut tixjultika eere chixjunil li xinye eere.

“Li tuqtuukil usilal ninkanab’ eerik’in, lin tuqtuukil usilal nink’e eere; ink’a’ nink’e eere kama’ naxk’e li ruchich’och’. Misachk eech’ool chi k’oxlak, chi moko chexxiwaq.”⁴

Sa’eb’ li xamaan a’in xinwil chi tz’aqob’resiik ru li yeechi’ihom re xtaqlankil li Santil Musiq’ej sa’ xyu’ameb’ li ralal xk’ajol li Dios li yookeb’ chaq chi tijoq re taaseeb’o’q li riiqeb’. X’ux li sachb’a-ch’oolej naq ke’seeb’o’ li iiq jo’ chanru kixyeechi’i li Qaawa’. A’an, rochb’een li qaChoxahil Yuwa’, kixtaqla li Santil Musiq’ej jo’ aj K’ojob’anel Ch’oolej re xtenq’ankileb’ lix tzolom.

Ink’a’ najter, oxib’ xtasalil jun junkab’al yookeb’ chi raho’k xch’ool chirix lix kamik jun li ch’ina al oob’ chihab’ wan re sa’ xb’een li nimla junkab’al. Kikam naq wankeb’ sa’ vacaciones. Xk’eeman we li usilal re rilb’al wi’chik chanru li Qaawa’ narosob’tesiheb’ li wankeb’ xpaab’aal rik’in li k’ojob’ank ch’oolej ut li kawilal re xik chi ub’ej.

Xinwil chan ru naq li Qaawa’ kixseeb’ob’resi lix nimla iiq. Laa’in xinwan aran jo’ lix moos li Qaawa’ re li sumwank re—jo’ naab’al sut texwanq laa’ex sa’ lee yu’am—“yaab’ak rik’ineb’ li neke’yaab’ak … ut xk’ojob’ankileb’ xch’ool li neke’ajok k’ojob’aak xch’ool”.⁵

Rik’in naq xinnaw naq yaal a’in, sa’ inch’ool naq eb’ li yuwa’chinb’ej xpatz’ we naq taqach’utub’ qib’ qochb’een ajwi’ lix na’ xyuwa’ li ch’ina al naq maji’ na’ux li muquk.

Xintijok re xnawb’al chan ru naq tintenq’a li Qaawa’ sa’ xk’ojob’ankileb’ xch’ool. Xe’chutla wik’in sa’ li wochoch. Ke li q’ojyin a’an, ut xinloch jun ch’ina xam sa’ xna’aj li xam re xq’ixnankil.

Xweek’a naq tinye reheb’ naq nekeb’inra. Xinye naq xweek’a lix rahom li Qaawa’ choq’ reheb’. Rik’in xyeeb’al yal junjunq aatin reheb’, xinyal xyeeb’al reheb’ naq xweek’a rahom choq’ reheb’, a’ut ka’ajwi’ li Qaawa’ xnaw chi tz’aqal li rahilal ut yote’k yookeb’ chireek’ankil.

Chirix xyeeb’al junjunq aatin reheb’, xweek’a naq tento tinkanab’eb’ chi aatinak chirix li k’a’ru yookeb’ chireek’ankil.

Chiru li jun hoonal xoowan wi’ aran, mas wi’chik xe’aatinak a’an chiwu laa’in. Xweek’a sa’ xyaab’eb’ xkux ut xwil sa’ rilob’aaleb’ naq li Santil Musiq’ej yoo chixtoch’b’aleb’. Sa’ raatinul jun xnawom xch’ooleb’, xe’aatinak chirix li k’a’ru xk’ulman ut chirix li k’a’ru xe’reek’a. Li Santil Musiq’ej ak xk’e chaq reheb’ li tuqtuukilal li nachal rik’in xyo’oninkil li junelik yu’am, b’ar wi’ taawanq reheb’ lix ch’ina alal li xkam chi maak’a’ xmaak.

Naq xinwosob’tesi li junjunq rik’in li tijonelil, xinb’antioxi lix wankil li Santil Musiq’ej li x’eek’aman aran. Laj K’ojob’anel Ch’oolej xk’am chaq li yo’onink, li kawilal, ut xnimal chik li metz’ew choq’ re li junjunq.

Sa’ li q’ojyin a’an, xk’utman chiwu chanru nak’anjelak li Qaawa’ qik’in re xseeb’ob’resinkil riiq lix tenamit. Najultiko’ eere sa’ lix Hu laj Mormon naq eb’ lix tenamit tawasinb’ileb’ xb’aaneb’ li iiq li k’eeb’il sa’ xb’eeneb’ xb’aaneb’ laj ilol k’anjel.

Eb’ li tenamit ke’xtz’aama xtenq’ankil, jo’ chanru neke’xb’aanu naab’al li neke’qara ut nokok’anjelak chiru. A’in li tz’iib’anb’il, li ninnaw naq yaal:

“Ut jo’kan ajwi’ tinkotz li iiq li k’eeb’il sa’ xb’een lee tel, re naq ink’a’ ajwi’ texruuq chireek’ankil cherix, naq toj wankex chi moosil; ut a’in tinb’aanu re naq texruuq chi xaqliik moqon choq’ aj yehol nawom chiwix, ut re naq teenaw chi ch’olch’o naq laa’in, li Qaawa’ Dios, nawula’aniheb’ lin tenamit sa’ lix ch’a’ajkilaleb’.

“Ut anajwan kik’ulman naq li iiq li ke’k’ehe’ sa’ xb’een laj Alma ut eb’ lix komon ke’seeb’ob’resiik; relik chi yaal, li Qaawa’ kixk’eheb’ xmetz’ew re naq moko ch’a’aj ta chiruheb’ xk’amb’al li riiqeb’, ut ke’xq’axtesi rib’ chi saheb’ sa’ xch’ool ut rik’in kuyuk chiru chixjunil li rajom li Qaawa’.”⁶

Laa’in k’iila sut wilom li sachb’a-ch’oolej a’an. Laa’o naqaseeb’ob’resi li riiqeb’ li qakomon rik’in xtenq’ankil li Qaawa’ chixk’eeb’aleb’ xmetz’ew. Xb’aan a’an naq li Qaawa’ xk’e qataqlankil naq sa’ xk’ojob’ankil xch’ooleb’ li qas qiitz’in, jo’kan ajwi’ toowanq jo’ aj yehol nawom chirix li Dios sa’ chixjunil hoonal ut sa’ chixjunil li na’ajej.

Lix yuwa’ ut lix na’ li ch’ina al xe’xye xnawomeb’ xch’ool chirix li Kolonel sa’ li q’ojyin a’an sa’ wochoch. Xchal li Santil Musiq’ej ut xk’ojob’aak qach’ool chiqajunilo. Xe’k’ehe’ xmetz’ew li na’b’ej yuwa’b’ej. Ink’a’ xsachman lix rahileb’ xch’ool, a’ut xe’ru chiriiqankil li rahil ch’oolejil. Xniman xpaab’aleb’. Ut toj taanimanq xmetz’eweb’ wi neke’xtz’aama, ut wi us neke’xb’aanu.

Sa’ li q’oyin a’an kichal lix nawom xch’ool k’eeb’il xb’aan li Musiq’ej chirix li Qaawa’ ut chirix lix tojb’al rix qamaak kixb’aanu, ut a’an ajwi’ li kixtenq’a laj Job chixk’amb’al li riiq:

“Laa’in ninnaw naq yo’yo laj Kolol we ut taa’aatinaq chiwix arin sa’ ruchich’och’.

“Naq tinkanaaq chi maak’a’ chik intz’uumal ut taa’oso’q lin yu’am, toxwil ru li Dios.”⁷

A’an lix nawom xch’ool, k’eeb’il xb’aan li Musiq’ej, li xk’e xmetz’ew chi kuyuk. Chirix nume’k chiru rahil ch’oolej ut xmaak’a’il xtenq’ankil rik’ineb’ li wankeb’ chixk’atq, a’an kiril li sahil ch’oolejil li taachalq rik’ineb’ li tiikeb’ chi paab’ank, chirix naq xe’xnumsi chi tiikeb’ xch’ool lix yalb’aleb’ rix.

Kitz’aqlok ru choq’ re laj Job. Kichal li osob’tesink sa’ li yu’am a’in. Li resilal laj Job naraqe’ rik’in li sachb’a-ch’oolej a’in:

“Ut li Dios k’ajo’ naq kirosob’tesi laj Job; q’axal wi’ chik naab’al kixk’e re chiru li kik’ehe’k re junxil. ...

“Maajun chik ixq q’axal ch’ina’useb’ sa’ ruchich’och’ jo’eb’ lix rab’in laj Job. Eb’ a’an ke’tz’aqk reechanihom laj Job rochb’eeneb’ li ras ut riitz’ineb’.

“Chirix chixjunil a’in laj Job toj kiyo’yook wuqk’aal (140) chihab’ chik; toj kirileb’ li ri xmam ut eb’ li xxikin i.

“Ak tiix chik chi us laj Job naq kiq’ajk kisutq’iik.”⁸

A’an lix ch’olob’ahom li Musiq’ej chirix li xtojb’al rix li maak li taachalq li kitenq’an re laj Job chiru li xyalb’al rix li ki’ajman naq tixk’ul sa’ li yu’am a’in, jo’ ajwi’ sa’ li qayu’am. A’an jun raqal li xnimal ru k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil li kixk’e li Yuwa’b’ej qe. A’an kixtaqla li Ralal re xtojb’al rix li qamaak, re xk’eeb’al li yo’onink li naxk’ojob’ qach’ool, maak’a’ naxye chanru xch’a’ajkil li b’e li nokosutq’i wi’ rik’in A’an.

Li Yuwa’b’ej ut li K’ajolb’ej neke’xtaqla li Santil Musiq’ej re xk’ojob’ankileb’ xch’ool ut re xk’eeb’aleb’ xmetz’ew lix tzolom li Qaawa’ sa’ xb’eenikeb’.

Laa’in xinwil li k’ojob’ank ch’oolej a’in naq xinwulak sa’ li ch’utleb’aal b’ar wi’ xe’xb’aanu li k’anjel re xmuqik li ch’ina al. Xinxaqliik xb’aan jun li ixq, sa li rilob’aal. Moko xinnaw ta ani a’an. A’an xye naq xchal sa’ li muquk re yaab’ak ut re xk’ojob’ankil ch’oolej wi taaruuq.

A’an xye naq xchal sa’ li muquk ajwi’ re xtawb’al xk’ojob’ankil xch’ool ajwi’. Xye we naq li xb’een ralal toje’ xkam. Q’alq’o sa’ ruq’ jun li ch’ina ixqa’al. Xink’utzu’b wib’ re rilb’al li rilob’aal li ixqa’al, se’se li ru. Xinpatz’ re lix na’, “K’a’ru xk’ab’a’?”, chankin. Tikto xinxsume ut xye naq “Joy xk’ab’a’ (naraj naxye “sahil ch’oolejil”). Li sahil ch’oolejil junelik nachal chirix li rahil ch’oolejil,” chan.

A’an yoo chaq chixyeeb’al we lix nawom xch’ool. Laa’in xinwil li tuqtuukilal ut lix k’ojob’ankil xch’ool li xchal chaq rik’in li jun ani naru chi k’ehok re. Ka’ajwi’ li Dios naxnaw ru li qach’ool, ut ka’ajwi’ a’an naru chixyeeb’al chi yaal, “ninnaw k’a’ru nakaweek’a.” Jo’kan, ka’ajwi’ naru tink’oxla li sahil ch’oolejil ut li rahil ch’oolejil li xwan, a’ut li Qaawa’, li narahok re, A’an naxnaw chi yaal.

Naru tinnaw ka’ajwi’ jun xraqal lix nimal lix sahilal xch’ool A’an areeka’ naq laa’ex, jo’ lix tzolom, nekextenq’a chixk’amb’al jun k’amok re tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil choq’ reheb’ jun ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’.

Ninch’olob’ xyaalal naq li Qaawa’ xpatz’ qe chiqajunjunqalo laa’o, lix tzolom, naq taqak’am li qiiq chiqib’il qib’. Laa’o xo’ok sa’ aatin naq taqab’aanu. Ninye xnawom inch’ool naq li Qaawa’, rik’in lix tojb’al rix li maak ut li wakliik chi yo’yo, xsach xwankil li kamk. Ninch’olob’ xyaalal naq li yo’yookil Kristo naxtaqla li Santil Musiq’ej, aj K’ojob’anel Ch’oolej, rik’ineb’ li taqlanb’ilo chixtenq’ankil A’an sa’ xk’ojob’ankileb’ xch’ool.

Chejunilex aj yehol nawom, jo’ laa’in, chirix lix yaalalil li raatin k’amb’il xb’aan inna’ chiru raq’ chiru jun may chihab’ jo’ xkomon li jolomil molam re li Komonil re Tenq’ank. Naxye, “Li rahok maajo’q’e na’oso’k”.⁹ Toj maji’ ninnaw xtz’aqalil li naraj naxye li aatin a’in. A’b’an xinwil b’ayaq naq xwil inna’ chixtenq’ankil li wankeb’ sa’ rajb’al ru. Li loq’laj hu naxye qe li yaal a’in: “Li tz’aqal rahok a’an li saq ruhil rahok narahok wi’ li Kristo”.¹⁰

Lix rahom maajo’q’e na’oso’, ut maajo’q’e taa’oso’q li rajom qach’ool re “yaab’ak rik’ineb’ li neke’yaab’ak  … ut xk’ojob’ankileb’ sch’ool li neke’ajok k’ojob’aak xch’ool”.¹¹ Chi moko taa’elq chiqu li tuqtuukilal yeechi’inb’il qe xb’aan A’an naq naqatenq’aheb’ li jun ch’ol chik choq’ re A’an.

Jo’ aj yehol nawom chirix a’an, ninb’antioxi eere li chaab’il k’anjel nekeb’aanu laa’ex re xtenq’ankil li yo’yookil Qaawa’ Jesukristo ut li Santil Musiq’ej, aj K’ojob’anel Ch’oolej, chixk’eeb’al xmetz’ew li xb’een aqej li maak’a’ xmetz’ew ut chixtaqsinkil li uq’ej li nalukta.¹² Ninb’antioxi, chi anchal inch’ool, reheb’ li ixq sa’ inyu’am li xine’xtenq’a ut xine’rosob’tesi jo’ tz’aqal xtzolomeb’ li Jesukristo. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.