Pagtubag sa mga Hagit diha sa Kaminyoon

Ipakigbahin ang mosunod nga sugilanon nga gisaysay ni Elder C. Hafen sa Kapitoan:

“Ang [usa ka] kaslunon nga babaye nanghupaw sa mahimayaong hiyas sa adlaw sa iyang kasal, ‘Mama, ako miabot na sa utlanan sa tanan kong mga kasamok! ‘Oo,’ tubag sa iyang inahan, ‘apan diin nga utlanan? (sa Conference Report, Oct. 1996, 34; o Ensign, Nov.1996, 26).

• Unsa man ang ubang mga kasamok o mga kalisdanan nga mahimong moabut sa minyo nga magtiayon? (Hunahunaa ang pagsulat sa mga tubag sa mga sumasalmot diha sa pisara. Ang mga tubag mahimong maglakip niadtong gilista sa ubos.

  1. Mga panagsumpaki

  2. Pagkahakog

  3. Mga pagbati sa kahiubos

  4. Masakiton nga panglawas

  5. Pagkawalay anak

  6. Katigulangon

  7. Mga sakop sa banay nga may mga kakulangan

  8. Pagpaninguha sa pagpangita og katumanan sa dihang ang tanan nga mga anak mipalayo na sa panimalay

  9. Kamatayon sa hinigugma

  10. Mga problema sa panalapi

  11. Mga anak nga nahisalaag

  12. Mga katalagman sa kinaiyahan

Itudlo nga ang pipila sa mga hagit moabut isip sangputanan sa mga kalisud diha sa relasyon sa kaminyoon. Ang uban moabut isip naandan nga bahin sa kinabuhi.

Ipasabut nga ang minyo nga mga magtiayon moatubang sa mga hagit sa nagkadaiyang mga pamaagi sigon sa ilang pagsabot sa ilang relasyon sa kaminyoon. Isulat diha sa pisara ang mga pulong kontrata ug pakigsaad.

Ipasabut nga ang kontrata usa ka sinulat nga kasabutan tali sa duha ka tawo o mga pundok sa tawo. Kini mapatuman pinaagi sa mga balaod sa yuta. Ang mga pakigsaad sama sa kontrata apan labaw pa kataas og maabtan. Ang pulong nga pakigsaad usahay may kalabutan ngadto sa kasabutan tali sa mga tawo, apan diha sa kinatibuk-ang kahulugan sa ebanghelyo kini may kalabutan ngadto sa kasabutan tali kanato ug sa Ginoo. Sa pakigsaad, ang Ginoo nagpahimutang sa mga kondisyon ug kita mosaad nga motuman niini (tan-awa sa Giya ngadto sa mga Kasulatan, Pakigsaad, 208). Kon kita motuman sa atong mga saad, ang Ginoo mapugos sa pagtuman sa Iyang mga saad (Tan-awa sa D&P 82:10).

Itudlo nga kadaghanan sa mga tawo sa katilingban karon nagtan-aw sa kaminyoon nga walay kalainan sa usa ka kontrata. Hangyoa ang mga sumasalmot nga maghunahuna bahin sa mosunod nga mga pangutana sa walay pagsulti sa tubag.

• Sa panahon nga ang mga kasamok moabut sa kaminyoon unsay malagmit himoon sa bana ug asawa kon sila moisip sa ilang relasyon nga usa ka kontrata? Unsay ilang himoon kon sila moisip sa ilang relasyon isip usa ka pakigsaad?

  Si Elder C, Hafen sa Kapitoan nakamatikod: “Sa panahon nga moabut ang mga kasamok, ang mga hingtungdan sa kasabutan sa kaminyoon mangita og kalipay pinaagi sa panagbulag. Sila nagminyo aron makaangkon og mga kaayohan ug magpabilin lamang samtang sila nagdawat pa sa unsa nga ilang gikasabutan. Apan sa panahon nga ang mga kasamok moabut sa usa ka kaminyoon sa pakigsaad, ang bana ug asawa maningkamot sa pagsulbad niini…Ang magkauban sa kontrata matag usa mohatag og 50 ka porsento; ang magkauban sa pakigsaad ang matag usa mohatag og 100 ka porsento. Ang kaminyoon sa kinaiyahan usa ka pakigsaad, dili lamang usa ka pribado nga kasabutan nga ang usa sa kabubut-on mahimong mobakwi” (sa Conference Report, Oct. 1996, 34; o Ensign, Nov. 1996, 26).

Itudlo nga bisan og ang mga bana o mga asawa dili makalikay sa pipila ka mga hagit, sila makapili kon unsaon pagtubag ang mga hagit. Si Elder Lynn G. Robbins sa Kapitoan mipasabut: “Walay usa nga makapalagot kanato. Ang uban dili makapasuko kanato. Walay kalabutan ang pagpamugos. Ang pagkasuko usa ka pagpili, usa ka paghukom; busa, kita makapili nga dili masuko. Kita ang mopili!” (sa Conference Report, Apr. 1998, 105; o Ensign, May 1998, 80).

Ipasabot og maayo nga ang Langitnong Amahan mihatag kanato sa kabubut-on—ang gahum sa pagpili ug paglihok alang sa atong mga kaugalingon. Kita makagamit sa atong kabubut-on pinaagi sa pagpili nga magmapailubon ug magmahigugmaon kon moabut ang mga hagit.

Himoa nga ang mga sumasalmot magpuli-puli sa pagbasa og kusog sa mosunod nga mga kasulatan. Samtang sila nagbasa, awhaga sila nga mohisgot og mga paagi nga kining mga kasulatan magamit ngadto sa mga bana ug mga asawa samtang motubag sa ilang mga hagit sa kaminyoon ug inadlaw nga kinabuhi.

• Mosiah 18:21

• 2 Nephi 31:20

• 1 Juan 4:18

• Ang Doktrina ug mga Pakigsaad 24:8

• 1 Pedro 4:8 (tan-awa sa Hubad ni Joseph Smith diha sa sinulat sa ubos nga panid 8a).

• Alma 38:12

• 3 Nephi 11:29–30

• Juan 13:34–35

• Santiago 1:19–20S

• Juan 16:33

• Mosiah 3:19

• Kon bation nato nga kita hapit na mapungot o masuko, unsa ang atong mahimo aron sa pagbuntog niini nga mga pagbati? (Mga tubag mahimong maglakip nianang gilista sa ubos.)

  1. Mobiya sa sitwasyon hangtud hangtod nga mokalma ang atong pagbati.

  2. Mag-ampo alang sa tabang ug giya.

  3. Diha sa walay pagpanag-uyon, hulata nga makahunahuna sa mga hinungdan ug mga pagbati sa laing tawo.

  4. Pangayo og tabang gikan sa lokal nga mga pangulo sa Simbahan ug kon gikinahanglan, sa propesyonal nga mga magtatambag kansang mga panan-aw ug mga binuhatan nagsubay sa mga pagtulun-an sa Simbahan.

Aron sa paghulagway nga ang mga bana ug mga asawa makapili sa unsaon nila pagtubag ang mga hagit, basaha ang mga mosunod nga sugilanaon. Ipasabut nga kini usa ka panig-ingnan sa ginagmay, inadlaw nga mga hagit nga mahitabo sa usa ka kaminyoon.

“Kini usa niadtong mga adlawa. Bisan unsaon niya gayud sa pagtrabaho sa tibuok adlaw, si Delia dili makaapas sa mga panginahanglan sa iyang banay. Ang iyang silingan nga daghan pang mga anak kay kaniya, ingon nga malipayon kaayo ug si Delia nagsugod sa pagduhaduha sa iyang kaugalingong abilidad isip usa ka babaye, usa ka asawa, ug usa ka inahan.

“Si Ben gigutom na kaayo kay sa naandan sa iyang pagpauli. Ang pakapin nga 129 ka mga kilometro aron paghatud sa mga kahimanan sa umahan gikinahanglan kaayo, apan karon siya gikapoy. Ang pagpuyo sa balay nindot kaayo sa tanang panahon. Kalinaw. Pagkaon. Pahulay.

“Si Delia nakadungog sa sakyanan ni Ben diha sa dalan ug mipasiplat sa orasan. O dili! Hapit na mag-alas 7:00 sa gabii? karon unsaon na? Siya [si Delia] gusto nga ang panihapon maandam na, apan… .

“Iyang nadungog ang pultahan nga naabli samtang siya nagdali sa pagbutang sa katapusang sopas diha sa hornohan.

“Si Ben milakaw sulod sa pultahan, misandig sa may suok, ug mipahiyom kang Delia. Siya [Delia] morag nabalaka ug siya [Ben] nakamatikod sa lamesa nga walay andam. Siya mihunong kadiyot ug miginhawa og lawom.”

Pangutan-a ang mga sumasalmot sa mosunod nga mga pangutana:

• Kon ang kabalaka ni Ben alang lamang sa iyang kaugalingon, unsay malagmit mahitabo?

• Kon ang kabalaka ni Ben alang sa iyang asawa, sa unsang paagiha malagmit siya motubag?

Human mahisguti ang mga pangutana ipadayon ang sugilanon:

“Si Ben miginhawa, mipahiyom ni Delia, ug miingon, ‘Maora og miabot ko sa husto nga panahon aron sa pagtabang! Ang iyang tensyon nawagtang. Nahuwasan, siya mihalok kaniya ug miingon, maayo nga ania ka na sa balay, Ben. Hago kaayo ang imong tibuok adlaw ug ako buot unta nga makaandam na sa panihapon alang kanimo! ‘Siya misinyas ngadto sa lamesa nga walay andam.

“ ‘Tabangan nato kini paghuman,’ ‘siya miingon ug siya migakus kaniya. Dayon sila nagsugod sa pagpakigbahin sa lain-laing mga hagit nga giatubang sa usag usa. Samtang si Ben nag-andam sa lamesa, si Delia misulod sa mga sopas sa hornohan ug misulti kaniya kon unsa ang iyang gibati nga pagdalidali—gani gikapoy—sa tibuok adlaw. Si Ben nakalimot kon unsa siya kagutom ug nakahunahuna mahitungod sa mga paagi nga makapasayon sa mga adlaw sa iyang asawa” (Family Home Evening Resource Book [1983], 241; ang parapo giusab).

Ipasabut nga samtang ang mga babaye ug mga asawa masuko ug maglagot, sila usahay mahimong abusado ug dautan. Ang mga kapikas kinahanglan dili gayud moabuso sa usag usa sa bisan unsa nga paagi. Ang pag-abuso nagsupak sa mga sugo sa Dios ug sa makapaalingat nga mga pahayag sa mga pangulo sa Simabahan. Si Presidente George Albert Smith, ang ika-walo nga Presidente sa Simbahan, mipahayag: “Walay tawo nga moabuso ni bisan kinsa kon anaa kaniya ang espiritu sa Ginoo. Kanunay kining mahitabo sa higayon nga kita adunay laing espiritu” (sa Conference Report, Oct. 1950, 8).

Sa daklit ipakigbahin ang mosunod nga kasayuran:

Ang pag-abuso sa kapikas mahimong emosyonal, pisikal, o sekswal.

Ang emosyonal nga pag-abuso naglakip og mga buhat sama sa pagsinggit, pagtunglo, pang-insulto o pagpakaulaw nga mga sulti, pagdiktar nga paagi, pagpakaulaw sa kapikas sa atubangan sa mga anak o sa uban, pagdili paghatag og suporta o pagbati ingon nga silot, ug pagbaliwala o pagpakunhod sa mga pagbati sa kapikas.

Ang pisikal nga pag-abuso naglakip sa pagtukmod, pagpugong, pag-uyog, paghapak, pagtamparus, pagpugos o pagdumili sa mga kapanguhaan.

Ang sekswal nga pag-abuso mahimong emosyonal o pisikal. Kini naglakip sa sekswal nga pagsamok, pagpasakit, paggamit og kusog o panghulga, ug pagpadayon sa paghimo og mga butang samtang sa mga panahon sa kasuod nga dili maayo o dili makapahimuot ngadto sa usa.

Ipasabut nga kon ang mga sumasalmot adunay dugang pang mga pangutana mahitungod unsa ang naglangkob sa abuso, sila kinahanglan mangayo og tambag gikan sa ilang obispo.

Ipakigbahin ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Gordon B. Hinckley, ang ika-15 nga Presidente sa Simbahan. Itudlo nga bisan tuod si Presidente Hinckley mihatag niini nga pahimangno kalabut sa mga lalaki nga moabuso sa ilang mga asawa, kini usab alang sa mga babaye. Hangyoa ang mga sumasalmot sa pagtimbangtimbang sa hilom nga paagi sa ilang kaugalingong pamatasan samtang sila maminaw niini nga tambag:

Pipila sa mga [lalaki] mopakita nga buotan sa atubangan sa mga tawo sa adlaw ug mopauli sa gabii, makalimot sa ilang kaugalingong disiplina, sa labing gamay nga pagsurangsurang mosangpot sa kasuko.

“Walay lalaki nga maghimo sa ingon nga dautan ug dili maayo nga pamatasan takus sa pagkapari sa Dios. Walay lalaki nga nagbaton sa ingon nga mga pamatasan takus sa mga kahigayunan sa balay sa Ginoo. Ako nagsubo nga adunay pipila ka mga lalaki nga dili takus sa gugma sa ilang mga asawa ug mga anak. Adunay mga anak nga mahadlok sa ilang mga amahan, ug mga asawa nga mahadlok sa ilang mga bana. Kon adunay bisan kinsa nga ingon mining mga lalaki nga makadungog sa akong tingog isip usa ka sulugoon sa Ginoo ako mobadlong kaninyo ug modapit kaninyo sa paghinulsol. Disiplinaha ang inyong mga kaugalingon. Ikontrol ang inyong kasuko. Kasagaran sa mga butang nga makapasuko kaninyo gagmay ra kaayo. Ug unsa ka makalilisang nga bili ang inyong gibayad alang sa inyong kasuko. Pangamuyo sa Ginoo sa pagpasaylo kaninyo. Pangamuyo sa inyong asawa sa pagpasaylo kaninyo. Pangayo og pasaylo sa inyong mga anak” (sa Conference Report, Oct, 1996, 91-92; o Ensign, Nov. 1996, 68).

Ipasabut nga adunay mga tawo nga makapalambo sa mga kabahin sa abusado nga pamatasan nga dili makamatikod niini. Ang uban nakamatikod nga ang ilang pamatasan kinahanglan nga usbon apan mobati nga dili makahimo sa mga pag-usab kon walay panabang.

Kadtong kinsa buot og tabang sa pagsabut ug pag-usab sa ilang abusado nga pamatasan, makausab kon sila mangayo og giya sa Ginoo. Sila mahimong modangop ngadto sa ilang obispo, kinsa makatambag kanila. Siya mahimo usab nga morekomen og mga magtatambag sa LDS Family Services o mga kapanguhaan sa komunidad nga makahatag og tabang nga nagsubay sa mga sumbanan sa Simbahan.

• Sa unsa nga mga paagi nga ang pag-abuso sa kapikas makaapekto sa mga anak sa magtiayon?

• Agi og dugang sa pagpangayo sa mga tubag sa mga sumasalmot, itudlo nga ang pag-abuso sa kapikas maghatag og malungtarong panig-ingnan sa pagsulay sa pagsulbad sa mga kalisud sa dautang paagi. Ang mga tawo kinsa makasaksi sa mao nga pag-abuso samtang mga bata pa kasagaran mopasipala sa uban ug magpadayon nianang sumbanan kon sila mangaminyo na.

• Sa unsa nga paagi nga ang mga anak maimpluwensya kon sila motan-aw sa ilang mga ginikanan nga mosulbad sa mga kalisud uban sa pagkamabination ug pagpailub?

  Ipasabut nga ang mga inahan ug mga amahan nga mahigugmaon ug hingkod sa higayon nga sila moatubang sa mga hagit otudlo sa ilang mga anak og maayong pamatasan nga molungtad sa tibuok kinabuhi. Samtang nag-alagad isip Tigdumalang Obispo, si Obispo Robert D. Hales miingon: “Makatabang sa mga anak nga makakaita sa maayong mga ginikanan nga adunay lainlaing mga hunahuna ug kana nga mga kalainan mahimong masulbad sa walay paghapak, pagsinggit, o paglabay sa mga butang. Sila kinahanglan nga makakita ug mobati og kalma nga panagsultihanay bahin sa punto sa usag usa aron sila sa ilang mga kaugalingon masayud kon unsaon nga makakita og kasulbaran sa mga kalainan sa ilang kaugalingong mga kinabuhi” (sa Conference Report, Oct. 1993, 10; o Ensign, 1993, 9).