Na Tolu na Yavu ni Digidigi

Kemuni na taciqu lomani ena matabete, sa noqu masu vakaidina ena bogi nikua meu na marautaka na veivuke ni Tamada Vakalomalagi meu vakamacalataka na veika au sa uqeti kina meu wasea vei kemuni.

Walega oqo au vakasamataka voli tiko na digidigi kei na vuadra. E sega vakadua ena loma ni dua na auwa ena dua na siga meda sega ni vakayacora na ka eda sa kacivi kina o ya meda digidigi. Eso era ka wale tu ga, eso era ka bibi sara. Eso era na sega sara ni yaga ki na ituvatuva ni veika tawamudu, ka so era na ka yaga sara.

Niu vakasamataka voli tiko na veimataqali gacagaca ni digidigi, au sa biuti ira kina ena tolu na iwasewase: iMatai, na dodonu ni digidigi; ikarua, na ilesilesi ni digidigi; kei na ikatolu, na vua ni digidigi. Au vakatoka me tolu na yavu ni digidigi.

Au a tukuna na kena imatai na dodonu ni digidigi. Au sa vakavinavinaka vua na Tamada Vakalomalagi dauloloma ena vuku ni Nona isolisoli ni galala ni digidigi vei keda, se na raici ni dodonu ni digidigi. E kaya o Peresitedi David O. McKay, ikaciwa ni Peresitedi ni Lotu, “E tarava na kena soli sara ga mai na bula, na dodonu me vakatulewataka na veika me caka sa isolisoli cecere duadua ni Kalou vua na tamata.”¹

Eda sa kila tiko ni a tikoga vei keda na noda galala ni digidigi ni se bera na vuravura oqo ka a saga o Lusefa me kauta tani mai vei keda. E sega ni vinakata o koya na ivakavuvuli ni galala ni digidigi se oi keda ka kaya me vakasaurarataki na veivakabulai. E tukuna o koya ni nona ituvatuva o ya ena sega ni na yali kina e dua, ia e vaka me sega ni kila o koya—se rairai sega ni kauwaitaka—kevaka me yaco, ena sega e dua me vuku cake, kaukauwa cake, yalololoma cake se vakavinavinaka kevaka me na vakamuri na nona ituvatuva.

Oi keda ka vakamuria na ituvatuva ni iVakabula eda kila ni da na sotava sara e dua na ilakolako tawamacala, ka dredre, ni da sa lakova yani na sala vakavuravura kei na ivalavala ca ka lutu yani, ka tagutuvi keda mai vei Tamada. Ia na Ulumatua Vakayalo a soli Koya me isoro ni noda ivalavala ca kecega. Mai na rarawa tawa tukuni rawa sa yaco kina o Koya me Dauveivueti Cecere, na iVakabula ni kawatamata kecega, sa rawa sara kina meda lesu rawa tale vei Tamada.

E tukuna vei keda o Liai, “A ra sa sereki na tamata kecega ena bula vakayago, ka sa soli vei ira na ka kecega sa yaga vua na tamata. Era sa sereki me ra digitaka na galala kei na bula tawamudu ena vuku ikoya na Dauveisorovaki ni tamata kecega, se me ra digitaka na tiko vakabobula kei na mate me vaka na nona veivakabobulataki kei na nona inaki na tevoro, raica sa segata ko koya me ra rarawa na tamata kecega me vakataki koya.”²

Kemuni na taciqu, se cava ga na veika eda sa kovuti tu kina, ena tiko ga vei keda na dodonu ni digidigi.

Tarava, na dodonu ni digidigi oqori e lako mai kina na ilesilesi ni digidigi. E sega ni rawa meda tu ga e lomadonu; e sega na buturara e loma. Sa kila tu na Turaga na ka oqo; e kila talega o Lusefa. Na dede ni noda bula tiko ena vuravura oqo, ena sega vakadua ni laivi keda o Lusefa kei ira na nona ilawalawa ena nodra sasaga mera vesuka na yaloda.

Na Tamada Vakalomalagi a sega ni vakauti keda ki na noda ilakolako tawamudu oqo me qai sega ni solia vei keda na veivuke eda na taura mai Vua ena Nona veidusimaki me vukea na noda lesu tale ni oti na bula oqo. Au tukuna tiko na masu. Au tukuna vakakina na vakasolokakana ni domo lailai rogo vinaka ki na lomada yadua, kau sega ni guilecava kina na ivolanikalou savasava, era a vola o ira na dausoko era sokota rawa na wasawasa voravora oqo eda na takosova talega oi keda.

Oi keda yadua eda lako mai ki na vuravura oqo ena iyaragi e gadrevi meda digidigi donu kina. E kaya vei na parofita o Momani, “Raica sa soli vei ira na tamata kecega na Yalo i Karisito, me ra kila kina na vinaka mai na ca.”³

Eda sa vakavolivoliti tiko—ka da boloraki vakakina—mai na itukutuku nei koya na meca. Rogoca mada eso; e sega ni vakatitiqataki na kena sa matau tu kivei kemuni: “O koya qo se qai vakadua e sega na betena.” “Kakua ni lomaleqa; ena sega ni dua e kila.” “E rawa mo muduka na nomu vakatavako se gunu se tauri waigaga ena gauna cava ga o vinakata.” “Era cakava kece tiko na tamata, ka sega ni rawa me na ca sara va ya.” E sega ni vakaiyalayala na lasu.

E dina ga eda na sotava ena noda ilakolako oqo na sala e vakatani ka veimuayaki, eda na sega ni rawa meda marautaka tiko e dua na ilakolako vakatani ka na rawa meda sega ni lesu rawa mai kina. O Lusefa, na dauveilawakitaki qaseqase, e vakatagitaka na nona ivakatagi veirawai ka bacani ira me ra rawai me ra lakotani mai na nodra sala dodonu digitaki, lako tani mai na ivakasala ni itubutubu dauloloma, lako tani mai na veitaqomaki ni ivakavuvuli ni Kalou. E sega ni vakasaqarai ira walega na tamata bula luluqa ia oi keda kece sara, oka kina o ira na tamata digitaki ni Kalou. A vakarorogo o Tevita na Tui, malumalumu, ka vakamuria ka lutu. A yaco vakakina vei Keni ena gauna makawa kei Jutasa Isikarioti ena gauna e muri. E veivakaisini na ivakarau nei Lusefa; ka levu sara, era rawai mai vua.

Eda wilika na veika e baleti koya ena 2 Nifai: “Ia ena vakauqeti ira eso tale me ra tiko vakacegu ka wele ga.”⁴ “Ia sa vosa veicavilaki vei ira eso tale ka tukuna ni sega ni dua na eli … me yacova ni sa vesuki ira ena nona sinucodo rerevaki.”⁵ “A sa vakaisini ira vakaoqo ko koya na tevoro ka tuberi ira sobu ki eli.”⁶

Ni da sotava na digidigi e bibi, meda na digidigi vakacava? Eda na rawai beka ki na yalataki ni marau vagauna? Ki na noda gagadre kei na gagano? Ki na nodra vosa kamikamica na itokani?

Meda kakua kina ni laki kovuti tu ena dua na lomalomarua me vakataki Alice ena italanoa rogolevu nei Lewis Carroll ena ivola na Alice in Wonderland. Ko ni nanuma tiko na nona sa laki yaco ki na dua na sala e basoga rua, erau mua yani ki liu ka rau veibasai. A sotavi koya sara e dua na pusi vakaitaukei [mai Cheshire], ka tarogi koya sara o Alice, “Na sala cava meu na muria?”

A sauma mai na pusi, “Ena vakatau oqori ena vanua o via lako kina. Kevaka o sega ni kila na vanua o via lako kina, e sega ni dua na kena leqa se sala cava ga o muria.”⁷

E sega ni vakataki Alice, ni da kila taucoko na vanua eda via lako kina, ka sa ka bibi na vanua meda lako kina, ni da digitaka na noda sala, eda sa digitaka na noda icavacava.

Sa tu ga e matada na vakatulewa. Me caka vakavuku, sa gadrevi kina na yalodei—na yalodei me tukuni na sega, na yalodei me tukuni na io. Na vakatulewa ena vakadeitaka na ilakolako.

Au vakamasuti kemuni mo ni sa vakadeitaka eke, ena gauna sara ga oqo, mo ni sa kakua ni lako tani mai na sala ena muataki keda ki na noda lalawa: o ya na bula tawamudu vata kei Tamada mai Lomalagi. Ena loma ni sala dodonu ka dina oqo era tiko kina eso tale na lalawa: cakacaka ni kaulotu, vakamau ena valetabu, itaviqaravi ni Lotu, vulici ni ivolanikalou, masu, cakacaka ni valetabu. E levu sara na lalawa yaga meda yacova ena gauna eda lakova tiko kina na bula oqo. Sa gadrevi na noda yalodina meda yacova rawa.

Kena iotioti, kemuni na taciqu, meu tukuna eke na vua-ni digidigi. Na noda digidigi taucoko e tiko na kedra isau, eso vei ira e lailai sara se sega ni yaga ki na veika ni noda vakabulai tawamudu kei ira eso tale era sa yaga sara ki na veika kece me vakayacori.

Se o dara tiko na siqeleti drokadroka se karakarawa e sega ni dua na kena duidui ena ilakolako balavu oqo. Ia, ke sa lomamu mo tabaka e dua na ki ena nomu komipiuta mo sara iyaloyalo vakasisila kina sa na rawa ni veisautaka taucoko na nomu bula. Ko sa rairai kalawa tani beka mai na sala e dodonu, ka veitaqomaki. Kevaka e vakasaurarataki iko e dua na nomu itokani mo gunu alakaolo se tovolea na waigaga ka rawai sara kina, ko sa gole kina vakatani ka na rairai sega tale ni ko lesu rawa mai. Kemuni na taciqu, se da dikoni yabaki 12 se bete levu yalomatua, eda sa rawai rawarawa. Me raimatua tiko na matada, lomada kei na noda veivakadeitaki ka raimatua tiko ki na lalawa sa tawamudu ni sa veiraurau kaya ki na veika cava ga eda dolea kina, se noda solibula meda yacova rawa kina.

E sega ni rawa ki na veitemaki, veivakasaurarataki, se veivakayarayataki me na rawai keda rawa vakavo ga ke da soli keda kina. Kevaka me cala na noda digidigi, eda na sega ni beitaka kina e dua ia oi keda ga. A vakamacalataka taumada kina o Peresitedi Brigham Young na dina oqo ena nona vakatautauvatataka vei koya. A kaya, “Kevaka sa na muri cala o Baraca Brigham ka tagutuvi tani mai na matanitu vakalomalagi, ena sega ni beitaki vua e dua ia o Baraca Brigham ga. Oi au duadua ga e lomalagi, e vuravura, se eli meu na beitaki.” A tomana, “Ena yaco vakatautauvata na ka oqo vei ira yadua na Yalododonu Edaidai. Na vakabulai sa cakacaka ni tamata yadudua.”⁸

E vakadeitaka vei keda o Paula na iApositolo, “Sa sega na vere tani sa yaco vei kemudou, o koya ga sa vorata rawa na tamata: ia sa yalodina na Kalou o koya ena sega ni laivi kemudou mo dou dauveretaki vakalevu cake, me vaka ga na nomudou kaukauwa; ka na cakava talega kei na vere na sala mo dou dro kina, mo dou vosota rawa.”⁹

Eda dau digidigi cala kece sara. Kevaka eda se bera ni vakadodonutaka na digidigi eso oqori, au vakadeitaka vei kemuni ni sa tiko e dua na sala me vakayacori kina. Na cakacaka oqo e vakatokai na veivutuni. Au sa vakamasuti kemuni mo ni vakadodonutaka na nomuni cala. A mate na noda iVakabula me vakarautaka vei kemuni kei au na isolisoli veivakalougatataki o ya. E dina ga ni sega ni rawarawa na sala, na yalayala e ka dina: “Ke sa vaka na ka kulakula na nomudou ivalavala ca, sa na vulavula me vaka na uca vulavula.”¹⁰ “Ia, ko i au na Turaga, au na sega ni nanuma tale na nona ivalavala ca.”¹¹ Kakua ni ririkotaka na nomu bula tawamudu. Kevaka o sa caka cala, na totolo ga ni nomu lesu mai, na totolo ni nomu kunea na vakacegu kamikamica kei na reki e lako vata mai kei na mana ni veivosoti.

Kemuni na taciqu, o ni kawa vakaturaga. Na bula tawamudu ena matanitu nei Tamada sa nomuni lalawa. Na lalawa vakaoqo e sega ni rawati ena dua ga na sasaga lagilagi, ia sa rawa ga ena bulataki dodonu ni bula taucoko, na veisemati ni digidigi vakavuku, sa vakakina na tudei tiko ni inaki. Me vaka ga na veika yaga dina, na rawati ni bula tawamudu e ka ni cakacaka.

E matata tu na ivolanikalou:

“Mo ni vakabauta kina … me vaka na vunau i Jiova na nomuni Kalou vei kemuni: mo ni kakua ni gole ki na imatau se ki na imawi.

“Mo ni lako ena sala kecega sa vakarota vei kemuni ko Jiova na nomuni Kalou.”¹²

Kena itinitini meu wasea mada e dua na ivakaraitaki ni nona vakadeitaka taumada e dua ni se gone na inaki ni nona bula. Au tukuni Baraca Clayton M. Christensen tiko, e dua na lewe ni Lotu ka parofesa tiko ni liutaki ni bisinisi ena Koronivuli ni Bisinisi mai na Harvard Univesiti.

Ni se qai yabaki 16, sa vakatulewa kina o Baraca Christensen, mai na veika tale eso, ni na sega ni qito ena Sigatabu. Oti e vica na yabaki, ni sa laki vuli ena Oxford Univesiti e Igiladi, e qito tiko na itutu ni seda ena timi ni basiketepolo. Ena yabaki o ya eratou sega ni druka vakadua ka yacova sara me ratou jabeni kei Igiladi me vakataka na icocovi mai Amerika na NCAA.

Eratou a qaqa vakavinaka sara ena nodratou qito yadudua, ka oka ki na naba va e cake. E kea a raica kina o Baraca Christensen na ituvatuva, ka kurabui, ni sa raica ni fainala ni qito basiketepolo ena vakayacori ena Sigatabu. Era a cakacaka vakaukauwa sara vata kei na timi me ra rawata na ivakatagedegede oqo, vakakina ni na qito e liu o koya. A gole vei nona dauveivakatavulici me lai tukuna na lomana. A sega ni vakarorogo o nona dauveivakatavulici ka kaya vei Baraca Christensen ni sa namaki koya me na qito.

Ni bera na fainala, a vakayacori mada na semi-fainala. E ka ni rarawa a lutu kina na tabai seda veitokoni, sa qai lomaleqa ga vakalevu o Baraca Christensen ni sa na qito ena fainala. A lako ki na nona rumu ena otela. A tekiduru. A kerea na Tamada Vakalomalagi kevaka e sa dodonu, me vakadua mada ga, me qito ena Sigatabu. A kaya o koya ni bera ni tinia na nona masu, sa saumi mai: “Clayton, na cava o tarogi au tiko kina? O kila tiko na kena isau.”

A gole vei dauniveivakatavulici, ka laki kere veivosoti ni sa na sega ni qito tiko ena fainala. E a gole ki na soqoni ni Sigatabu ena tabanalevu e kea ka ratou qito na nona timi ka sega o koya. A masulaka me ratou qaqa. Eratou a qai qaqa.

Na vakatulewa bibi, ka dredre o ya a vakayacora ena tolusagavulu vakacaca na yabaki sa oti. A kaya o Baraca Christensen ni toso tiko na gauna e nanuma ni o ya e dua vei ira na vakatulewa bibi duadua e bau vakayacora. Ena rawarawa sara vakalevu me kainaki, “O kila, vakararaba, na kena vakatabui na Siga ni Vakacecegu sa ikoya na ivunau dodonu, ia ena noqu vakamamadataka na ka bibi a yaco oqo, e sa donu, me vakadua ga, meu kua mada ni cakava.” Ia, na noqu bula taucoko e sa vaka me dua na uciwai e sa drodro tu ga na vakamamadataki ni ka a yaco oqo, me a takosova vakadua ga na laini, ena qai tarava mai e dua na ka e vinakati ka sa dredre cake, ena rawarawa sara vakalevu me takosovi tale na laini. Na lesoni a vulica ni rawarawa sara me maroroi na vunau ki na 100 na pasede ni gauna taucoko ka sega ni 98 na pasede ni gauna.¹³

Kemuni na taciqu lomani, meda sa vakasinaiti ena vakavinavinaka ena vuku ni dodonu ni digidigi, ciqoma na ilesilesi ni digidigi ka meda yadrava tikoga na vua-ni digidigi. Eda sa lewe ni matabete, ka meda duavata sara meda kilikili ki na veivakayarayarataki veidusimaki nei Tamada Vakalomalagi ni da digidigi vakavinaka ka vakadodonu. Eda sa vakayacora tiko na cakacaka ni Turaga o Jisu Karisito. Eda sa vakataki ira ena gauna makawa, ni da sa ciqoma na Nona veikacivi. Eda sa Nona italai. Eda na muria rawa na vunau vakalou: “Dou savasava mai koi kemudou ka kauta na iyaya nei Jiova.”¹⁴Ena rawa me vaka kina oqo sa ikoya na noqu masu bibi ka malumalumu, ena yaca i Jisu Karisito, na noda iVakavuvuli, emeni.