2010–2019
Ko e Mālohi Liliu ʻo e Tuí mo e ʻUlungāanga Leleí
ʻOkatopa 2010


Ko e Mālohi Liliu ʻo e Tuí mo e ʻUlungāanga Leleí

ʻOku tupu mei he moʻui māʻoniʻoni ʻoku fai maʻu peé ha mālohi ʻi loto mo ha ivi ke ne fakafepakiʻi ʻaupito e tākiekina ʻa e angahalá mo e maumaufonó.

ʻI he mahino pea fakaʻaongaʻi ‘a e tuí, ʻoku lahi leva hono ngaahi olá. ʻE lava ke liliu ʻe he tui peheé ha moʻui angamaheni ʻo e ngaahi ʻekitivitī fakaʻahó ke hoko ko ha moʻui fiefia mo nēkeneka. ʻOku mahuʻinga hono ngāue ʻaki e tuí ki he palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní. Ka ko e tui moʻoní, ʻa e tui ki he fakamoʻuí, ʻoku fakatefito ia ʻi he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, tui ki Heʻene tokāteliné mo e ngaahi akonakí, tui ki he tataki fakapalōfita e kau pani ʻa e ʻEikí, tui ʻe malava ke ʻilo e ngaahi ʻulungāanga mo e tōʻonga puli ʻe lava ke liliu ai e moʻuí. Ko e moʻoni, ko e tui ki he Fakamoʻuí ko ha tefitoʻi moʻoni ia ʻo e ngāue mo e mālohí.

Ko e tuí ko ha fakavaʻe mālohi ia ʻo e fakatupú. ʻOku ou tui ne ngāue ʻaki ʻe he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí e tuí ʻi Hono fatongia ke ngāue ʻo fakatatau ki he fakahinohino ʻa e Tamai ʻi Hēvaní. Naʻe fakaʻaongaʻi ia ʻe he ʻEikí ki hono fakatupu e ngaahi pupunga fetuʻu mamaʻo tahá pea aʻu ki he ʻelemēniti siʻisiʻi tahá. ʻOku ou tui ʻoku ʻi ai pē ha fanga kiʻi meʻa ia ʻoku toe īki ange he fakaofo ʻo e fakatupú.

ʻOku fakahaaʻi ʻa e tui ki he kahaʻú ʻi he sila ha ongomātuʻa he temipalé. ʻOku mahino kiate kinaua ʻe lava ke na maʻu fakataha ʻa e fiefiá ʻi he talangofua ki he akonaki ʻa Sīsū Kalaisí mo e palani ʻo e fiefia ʻetau Tamai ʻi Hēvaní. ʻOkú na ʻiloʻi ko e taimi ʻoku hoko mai ai e ngaahi faingataʻá ʻokú ne fakatupu e ngaahi faingamālié, te na ʻilo leva ha ngaahi founga, ʻi he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ke ikunaʻi kinautolu mo langaki ha ʻulungāanga ʻoku leleí.

ʻOku fuʻu kāingaofi e tuí mo e ʻulungāangá. ʻE fakatupu ʻe he tui ki he mālohi ʻo e talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ha ivi ki ho ʻulungāangá he taimi ʻo e fie maʻu fakavavevavé. ʻOku ʻikai fakatupulaki e ʻulungāanga ko iá he momeniti ʻo e faingataʻá pe ʻahiʻahí. Ko e taimi ia ʻoku fakataumuʻa ke fakaʻaongaʻi aí. ʻE hanga ʻe hoʻo ngāue ʻaki ʻa e tuí ʻo fakatupu ha ʻulungāanga lelei, pea ko hono maluʻi ʻo e ʻulungāangá te ne fakalahi ai ʻa e ivi ke ke ngāue ʻaki ʻa e tuí. ʻI heʻene peheé, ʻe toe fakalahi atu hoʻo lototoʻa ke ke ikunaʻi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻo e moʻuí. Ko e lahi ange ko ia hoʻo fakamālohia ho ʻulungāangá, ko e lahi ange ai pē ia hoʻo malava ange ke fakahaaʻi ʻa e mālohi ʻo e tuí. Te ke ʻilo ʻoku fengāueʻaki e tuí mo e ʻulungāangá ke na fefakamālohiaʻaki. ʻOku tupu māmālie e ʻulungāangá mei hono fakaʻaongaʻi e tefitoʻi moʻoní, tokāteliné, pea mo e talangofuá.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Hiu B. Palauni, “ʻE toki maʻu pē ʻe he tangatá e ngaahi meʻa mahuʻinga fakalaumālié ʻi he tuí. He ʻikai lava ke moʻui taʻetui e tangatá he ko e tefitoʻi palopalema ʻo e fononga he moʻuí, ko e langaki hake ʻa e ʻulungāangá—ʻa ia ʻoku ʻikai tupu mei he fakaʻuhingá, ka ko e tui mo e feilaulau kakato ki he ngaahi moʻoniʻi meʻá.” (ʻi he Conference Report, Oct 1969,105). ʻOku tau fakahaaʻi e tuí ʻi hono fai e ngāué. Naʻe pehē ʻe Siosefa Sāmita ko e “tuí [ko e] tefitoʻi moʻoni ia ʻo e ngāué mo e mālohí” (Lectures on Faith [1985], 72).

ʻOku tau hoko ʻo hangē ko e meʻa ʻoku tau loto ki aí ʻi heʻetau toutou fakahoko maʻu pē ʻa e meʻa ʻoku tau fie aʻusiá ʻi he ʻaho takitaha. ʻOku tala ʻe he ʻulungāanga māʻoniʻoní ʻa e tuʻunga ʻokú ke ʻi aí. ʻOku mahuʻinga ange e ʻulungāanga māʻoniʻoní ʻi ha koloa ʻokú ke maʻu, ha faʻahinga ʻilo ne ke maʻu he akó, pe faʻahinga taumuʻa kuó ke aʻusia neongo hono fakalāngilangiʻi ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá. ʻE vakaiʻi ho ʻulungāanga māʻoniʻoní ʻi he moʻui ka hokó ke ʻiloʻi pe naʻá ke fakaʻaongaʻi lelei e faingamālie ʻo e moʻui he mamaní.

He ʻikai lava ʻe Sētane pe ha faʻahinga mālohi kehe ke fakaʻauha pe fakasiʻisiʻi e ʻulungāanga kuó ke fakatupulakí. Ko koe pē te ke fakahoko iá ʻi hoʻo talangataʻá. ʻOku liliu e ʻulungāanga leleí ʻo taʻeʻaonga ʻi he taimi ʻoku uesia ai ʻe he kākaá pe maumaufonó.

Ko e ʻulungāanga maʻá ʻoku tupu ia mei hono toutou fai e fili ʻoku totonú ʻi he ʻahiʻahí mo e sivi ʻo e moʻuí. Ko e ngaahi fili ko iá ʻoku fai ʻaki e falala ki he meʻa ʻokú ke tui ki aí, pea ʻoku fakapapauʻi mai ia ʻi hoʻo ngāueʻí.

Ko e hā e ngaahi tefitoʻi moʻoni mālohi ʻoku fakatefito ai e tuí?

  • Falala ki he ʻOtuá pea mo Hono finangalo ke fai ha tokoni ʻi he taimi ʻe fie maʻu aí, neongo e faingataʻa e tūkungá.

  • Talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú pea moʻui ʻi ha tuʻunga ʻoku hā mai ai ʻe lava ke Ne falala atu.

  • Ongoʻingofua e ngaahi ueʻi fakalongolongo ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

  • Fakahoko he loto-toʻa e ueʻi ko iá.

  • Kātaki pea maʻu ha mahino he taimi ʻoku tuku ai ʻe he ʻOtuá ke ke feinga ke tupulakí pea mo hono ʻomai fakakongokonga e talí ʻi ha vahaʻataimi lōloa.

“Ko e tuí ko e ngaahi meʻa ia ʻoku ʻamanaki ki ai kae ʻikai mamata ki ai; ko ia, ʻoua te mou fakakikihiʻi ha meʻa koeʻuhí ko e ʻikai te mou mamata ki aí, he ʻoku ʻikai te mou maʻu ha fakamoʻoni kae ʻoua kuo hili hono ʻahiʻahiʻi ʻo hoʻomou tuí” (ʻEta 12:6). Ko ia, ʻi he taimi kotoa ʻe “ʻahiʻahiʻi ai hoʻo tuí”—ngāue he taau ʻi ha ongo—te ke maʻu ʻoku fakapapauʻi ai e fakamoʻoni mei he Laumālié. ʻI hoʻo ngāue ʻo fakatatau ki he lelei taha e mahino ʻokú ke maʻú pea ʻikai fakapapauʻi e meʻa ke faí pea kapau te ke tui, ʻe tataki koe ke maʻu e talí ʻa ia he ʻikai maʻu ʻi ha toe founga kehe. Naʻa mo e taimi ʻoku mālohi taha ai hoʻo tuí, he ʻikai fakapaleʻi maʻu pē koe ʻe he ʻOtuá he taimi pē ko iá ʻo hangē ko ho lotó. Ka ʻe tali mai ʻe he ʻOtuá ʻi he meʻa ʻoku lelei taha kiate koé ʻo fakatatau ki Heʻene palani taʻengatá, ke maʻu ai e lelei taupotu tahá. Fakamālō he taimi ʻoku tuku ai ʻe he ʻOtuá ke ke feinga ʻi ha taimi lahi pea toki maʻu e talí. ʻE lahi ai hoʻo tuí pea tupulaki mo ho ʻulungāangá.

Ko e angatonú ʻa e fakavaʻe ʻo e ʻulungāangá. ʻE fakamālohia ʻe he ʻulungāanga tāú ʻa hoʻo malava ke ʻilo e fakahinohino ʻa e Laumālié pea talangofua ki ai. ʻE faʻu ha ʻulungāanga mālohi ʻi hoʻo toutou ngāueʻi e tuí. ʻOku fakatoka ha fakavaʻe pau ki hono fakatupulaki ho ʻulungāangá ʻi he ʻai ke hoko ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne akonakí ko e uho hoʻo moʻuí.

ʻE fie maʻu ki hoʻo fiefia he māmaní pea pehē ki ho fakamoʻui taʻengatá ha ngaahi fili ʻoku totonú, ʻa ia he ʻikai ke faingataʻa ke fai. ʻOku hanga ʻe he fili totonú ʻo faʻu ha ʻulungāanga te ne fakafepakiʻi e tākiekina ʻa e angahalá mo e maumaufonó. ʻOku tatau e ʻulungāanga fakaʻeiʻeikí mo ha sioʻata ne ngaohi ʻaki ha nāunau mahuʻinga, faʻu ʻaki e tuí, toutou fakahoko ʻaki e ngaahi ngāue māʻoniʻoní, pea fakamāfanaʻi ʻaki e ngaahi meʻa fakatupulaki ʻoku aʻusiá. Ko ha meʻa mātuʻaki fakaʻofoʻofa pea ʻikai lava ke fakamahuʻingaʻi. Ka ʻe lava ke maumauʻi ia ʻi ha lau momeniti ʻe he maumaufonó, ʻo hoko ai ha mamahi, pea ʻe fuoloa hono feingaʻi ke toe fakaleleiʻí. ʻI hono maluʻi ʻaki e mapuleʻi kitá, ʻe tuʻuloa leva e ʻulungāanga māʻoniʻoní ʻo aʻu ki ʻitāniti.

ʻOku ʻikai maʻu ha fiefia mo ha fiemālie mo ha nonga he māmaní mei he koloá. Pe te ne tataki kitautolu ki he hakeakiʻí. Ka ko e anga fakaʻeiʻeikí, ʻa ē ʻokú ne lalanga e mālohi mo e ʻilo fakapapau ne maʻu mei he ngaahi fili ʻoku totonú, ʻoku maʻu mei ai e fakahinohino ki he moʻuí. ʻOku tupu mei he moʻui māʻoniʻoni ʻoku fai maʻu peé ha mālohi ʻi loto mo ha ivi ke ne fakafepakiʻi ʻaupito e tākiekina ʻa e angahalá mo e maumaufonó. ʻE hanga ʻe hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí mo e talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú ʻo fakamālohia ho ʻulungāangá. Ko ho ʻulungāangá ʻa e meʻafua pe ko hai koé. Ko e fakamoʻoni ia ki he anga hoʻo fakaʻaongaʻi ho taimí ʻi he māmaní he kuonga ʻahiʻahiʻanga fakamatelié ni.

ʻOku moʻoni pē ʻa e palōveape ko ia ʻoku pehē ʻokú ke maʻu pē meʻa naʻá ke totongí. ʻOku pehē pē foki mo e ngaahi meʻa fakalaumālié. Te ke maʻu pē ʻa e meʻa naʻá ke totongi ʻaki hoʻo talangofuá, ʻaki hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí, pea mo hoʻo fakaʻaongaʻi faivelenga e ngaahi moʻoni ʻokú ke akó. Ko e meʻa ʻokú ke maʻú, ko hono fakafōtunga ko ia ho ʻulungāangá, mo hoʻo malava ke tupulakí, pea mo hono lavaʻi kakato ʻo hoʻo taumuʻa he māmaní ke siviʻi koe peá ke fiefiá.

He ʻikai te ke nofonoa pē he moʻuí, he ʻe faifai pē pea hanga ʻe he tangata fakakakanó ʻo fakaʻauha hoʻo feinga ke moʻui tāú. Te ke hoko pē koe ʻo tatau mo e meʻa ʻokú ke faí mo fakakaukauʻí. ʻOku tataki koe ʻe he ʻikai ha ʻulungāanga leleí ke ke fakafiemālieʻi pē ho uʻá pe fekumi ki ha lelei fakatāutaha. He ʻikai te ke lava ke poupouʻi ha ʻulungāanga vaivai ʻaki haʻo fakangalingali.

ʻE aʻu pe ki ha taimi, ko e tokotaha ʻokú ne fai ha ngaahi fili ʻo fakatefito he tūkunga ʻoku ʻi aí, ʻoku mahino te ne fai foki ha ngaahi maumaufono mamafa. ʻOku ʻikai ha vaʻa ukamea ʻo e moʻoní ke tauhi e tokotaha ko iá ke nofo ʻi he hala totonú. ʻE hokohoko ʻene fehangahangai mo e ngaahi fakatauele olopotó ke ne fai e meʻa kehe mei he ngaahi fekaú. ʻOku fakatonuhiaʻi e ngaahi fili ko iá ʻi he pehē ʻoku ʻikai ke kovi fēfē, he ʻoku tali lelei fakasōsiale ia pea ʻe lava ke maʻu ai ha kaungāmeʻa tokolahi. ʻE lava pē ʻe ha taha poto ka ʻoku ʻikai hano fakavaʻe ʻi he tefitoʻi moʻoní ke maʻu fakataimi ha meʻa pea mo ha ngaahi lavameʻa ngali fakaʻofoʻofa. Ka ʻoku hangē pē ia ha fale he ʻoneʻoné. Ko e taimi ko ia ʻe siviʻi ai ʻe ʻulungāanga totonú, ʻe holo, pea ʻoku faʻa mole ai mo e niʻihi kehé. Neongo pe ko e hā e lahi ha feinga ʻa ha taha maumaufono ke fūfuuʻi ʻene maumauʻi e ngaahi fekaú, ka ʻe ʻi ai pē taimi ʻe ʻiloʻi ai. ʻOku fakapapauʻi ʻe Sētane ʻe ʻilo ki ai e kakaí. ʻOkú ne feinga tūkuingata mo ʻene faʻahí ke fakatupu e maumau lahi taha ʻe ala lavá ki he fānau kotoa ʻa e Tamai ʻi Hēvaní. Ko hono fakahoko ko ia e talangataʻá pe maumauʻi ʻo e falalá ʻokú ne ʻomai maʻu pē ʻa e fehuʻi pe ʻoku toe ʻi ai mo ha ngaahi maumaufono kehe.ʻOku toʻo leva e tui mo e falala ʻa e niʻihi kehé ki he ʻulungāanga ʻo e tokotaha ko iá.

Ko e moʻuí ni ko ha feituʻu ʻo e siviʻanga. ʻE fakapapauʻi e mālohi ho ʻulungāangá mei he anga hoʻo tali ki he ngaahi faingataʻá. ʻOku fakamālohia ho ʻulungāangá ʻe hoʻo tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngaahi akonakí.

Kuó u fakamoʻoniʻi fakatāutaha ʻoku ʻikai hano mahuʻinga pea he ʻikai hoko ha mana kae ʻoua kuo hoko e ngaahi fakakaukau hangē ko e tuí, lotú, ʻofá, mo e loto fakatōkilaló ko ha konga ʻo ʻetau moʻuí ʻi heʻetau aʻusia tonu iá, ʻo tokoni mai ki ai e ueʻi fakaʻofoʻofa ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻI he kamata mai ʻeku moʻuí ne u ʻilo ʻe lava ke u ako e ngaahi akonaki ʻo e ongoongoleleí fakaʻatamai, pea ʻi he mālohi ʻo e fakaʻuhingá mo hono vetevetekí, peá u fakatokangaʻi ʻoku nau mātuʻaki mahuʻinga. Ka ne ʻikai mei maʻu honau fuʻu mālohí mo e malava ke lahi ange ʻeku fakakaukaú ka ne taʻe ʻoua ʻeku maʻu e kātakí, mo hono toutou fakahoko ke lava ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo akoʻi māmālie pea fakalahi mai honau ʻuhingá ki hoku lotó. Ne u ʻilo ko e taimi ko ia ʻoku ou tokoni fakamātoato ai ki he niʻihi kehé, ʻoku toki hanga leva ʻe he ʻOtuá ʻo fakamālohia hoku ʻulungāanga fakatāutahá. Naʻá ne fakatupu ke tupulaki ʻeku malava ʻo ʻilo e fakahinohino ʻa e Laumālié. Ko e fakapotopoto ʻo e palani ʻo e ongoongoleleí, ko hono fai ko ia e ngaahi meʻa ʻoku faleʻi mai ʻe he ʻEikí ke tau faí, ʻoku tau maʻu leva e mahinó mo e meʻa kotoa ʻe malava ke tau maʻu ai e melinó mo e fiemālie kakato he moʻuí ni. ʻI he taimi tatau, ʻoku tau maʻu e meʻa ʻoku ʻaonga ke fai ʻaki e teuteu ki he fiefia taʻengata ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí.

ʻOku fakamālohia e fakamoʻoní ʻe he ngaahi ongo fakalaumālie ʻokú ne fakapapauʻi e moʻoni ʻo ha akonaki, ʻo ha ngāue ʻoku maʻoniʻoni. ʻOku faʻa haʻu fakataha e fakahinohino ko iá mo ha ongo mālohi ʻoku ʻomi ai e loʻimatá pea faingataʻa ke fai ha lea. Ka ko e fakamoʻoní ʻoku ʻikai ko ha ongo. Ko e uho ia ʻo e ʻulungāanga kuo lalanga ʻaki e ngaahi fili lahi ʻoku tonú. Naʻe fai e ngaahi filí ni ʻi he falala mo e tui, ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai fai ha sio ki aí. ʻOku ʻomi ʻe he fakamoʻoni mālohí e melino, fakafiemālie, mo e ʻilo fakapapaú. ʻOkú ne fakapapauʻi mai kapau ʻe hokohoko atu hono tauhi e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí, ʻe fakaʻofoʻofa e moʻuí, malu e kahaʻú, pea ʻe malava ke lavaʻi e ngaahi poletaki te tau fetaulaki mo iá. ʻOku tupulaki e fakamoʻoní mei he mahino ʻa e moʻoní, ʻoku maʻu ia mei he lotú mo e fakalaulauloto ki he tokāteline fakafolofolá. ʻOku lehilehiʻi ia ʻi hono moʻui ʻaki e ngaahi moʻoni ko iá pea ʻi he tui ʻoku fakamaʻu ʻi he loto falala ʻe maʻu e ngaahi ola kuo talaʻofá.

ʻE fakamālohia hoʻo fakamoʻoní ʻi hoʻo loto ke talangofua ki he fono ʻo e vahehongofulú pea ʻi hoʻo foaki ʻaukaí, ʻe tāpuakiʻi lahi koe ʻe he ʻEikí. ʻI hono fakamālohia hoʻo fakamoʻoní, ʻe feinga mālohi ʻa Sētane ke ʻahiʻahiʻi koe. Fakafepakiʻi ʻene feingá. Te ke hoko ʻo mālohi ange pea ʻe vaivai ange hono ivi ke tākiekina koé.

ʻOku tuku ke fakautuutu e ivi tākiekina ʻa Sētané ʻi he māmaní ke ʻi ai ha ʻātakai ke siviʻi ai kitautolu. Neongo ʻene fakatupu moveuveu he ʻaho ní, ka ko e ikuʻanga ʻo Sētané kuo ʻosi fakapapauʻi ia ʻe Sīsū Kalaisi ʻo fakafou Heʻene Fakaleleí mo e Toetuʻú. He ʻikai ke ikuna e tēvoló. ʻOku aʻu pē ki he taimí ni ʻa e fakangatangata ʻene ngāué ʻo fakatatau ki he tuʻunga kuo fokotuʻu ʻe he ʻEikí. He ʻikai ke ne toʻo ha tāpuaki kuo ʻosi ngāueʻi. He ʻikai ke ne liliu ha ʻulungāanga kuo ʻosi lalanga ʻaki e ngaahi fili māʻoniʻoní. ʻOku ʻikai hano mālohi ke fakaʻauha e haʻi taʻengata kuo fakahoko ʻi ha temipale toputapu he vahaʻa ʻo ha husepāniti, uaifi, mo e fānau. He ʻikai ke ne toʻo ʻa e tui moʻoní. He ʻikai ke ne toʻo hoʻo fakamoʻoní. ʻIo, ʻe lava ke mole e ngaahi meʻá ni he taimi te ke tukulolo ai ki heʻene ʻahiʻahí. Ka ʻoku ʻikai ke ne maʻu ha mālohi ʻiate ia ke fakaʻauha kinautolu.

Ko hono fakalūkufuá:

  • ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he ʻOtuá hoʻo tuí ke fakafōtunga ai ho ʻulungāangá.

  • ʻOku tala ʻe he ʻulungāangá pe ko hai koe.

  • ʻOku tupu e ʻulungāanga leleí mei hono fai maʻu pē e fili ʻoku totonú.

  • Ko e angatonú ʻa e fakavaʻe ʻo e ʻulungāangá.

  • Ko e lahi ange hono fakamālohia ho ʻulungāangá, ko e lahi ange ia ʻa e malava ke ke ngāue ʻaki e mālohi ʻo e tuí.

Ko e loto fakatōkilaló ʻa e anga ʻokú ne fakangofua hotau akoʻi mei ʻolunga ʻe he Laumālié, pe akoʻi mei ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ko honau tupuʻangá naʻe ueʻi ʻe he ʻEikí, ʻo hangē ko e folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá. ʻOku mahuʻinga ʻa e loto fakatōkilaló he ʻoku fie maʻu ia ki hono fakatupulaki ʻo e ʻulungāangá. ʻOku moʻui ai e tenga ʻo e tupulaki fakatāutahá. ʻI hono tō ʻi he tuí, pea ʻauhani ʻaki e fakatomalá, pea fakamālohia ʻaki e talangofuá mo e ngāue leleí, ʻe fakatupu ʻe he ngaahi tenga ko iá ha fua lelei ʻo e fakahinohino fakalaumālie. ʻOku toki hoko mai leva e ueʻi fakalangí mo hono mālohí—ʻa e ueʻi ke ʻiloʻi e finangalo ʻo e ʻEikí, mo e mālohi ke fakahoko kakato ʻa e meʻa ko ia ne ueʻi ke faí.

Tuku ke u vahevahe atu e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe fā kuó ne ʻomi e ongo taupotu taha ʻo e melino mo e fiefiá ʻi heʻeku moʻuí? Kuo fokotuʻu ʻe he ʻEikí e ngaahi tefitoʻi makatulikí ni ʻi Heʻene palani taʻengatá, pea ʻoku nau mahuʻinga kotoa. ʻOku nau fengāueʻaki lelei mo fefakamālohiaʻaki. ʻI hono toutou fakaʻaongaʻi ʻi he faivelengá, te nau fakamālohia ai e ʻulungāangá, fakalahi e malava ke liliu e ngaahi poletaki ʻo e moʻuí ke hoko ko ha makamaile ʻo e fiefiá, ʻi he taimí ni pea taʻengatá. ʻA ia ko e:

  • Tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí pea mo ʻEne polokalamá ke maʻu e mālohi ke ikuná.

  • Fakatomala ke fakaleleiʻi ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e fehālaaki ʻi hono fai pe taʻe fai ha meʻá.

  • Talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí ke ʻomi e mālohi mo e fakahinohino ki heʻetau moʻuí.

  • Ngāue tokoni taʻesiokita ke fakalahi atu ki he moʻui ʻa e niʻihi kehé.

Kapau kuó ke fakapapauʻi ke moʻui angatonu, ʻoua ʻe loto foʻi. ʻE ngali faingataʻa e moʻuí he taimí ni, ka ke pīkitai ki he vaʻa ukamea ʻo e moʻoní. ʻOkú ke fakalakalaka lahi ange ʻi he meʻa ʻokú ke ʻiloʻí. ʻOku hanga ʻe hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá ʻo fakapapauʻi ho ʻulungāangá, mapuleʻí, mo e loto falala ki he ngaahi talaʻofa hoʻo Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí ʻi hoʻo talangofua maʻu pē ki Heʻena ngaahi fekaú. ʻOfa pē ke ueʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke fai maʻu pē ʻa e fili te ne fakamālohia ho ʻulungāangá pea maʻu ai e fiefia mo e nēkeneka ʻoku lahí. ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.