Tarigagay

Pinilik ti agsarita maipapan iti kinapateg ti tarigagay. Namnamaek ta amirisen ti tunggal maysa kadatayo ti uneg ti puspusotayo tapno maammuan no ania ti pudno a tartarigagayantayo ken no kasano nga ipangrunatayo dagiti kapatgan a tarigagaytayo.

Dagiti tarigagay ti mangidikta kadagiti ipangpangrunatayo, ken dagiti ipangpangrunatayo ti mangsukog kadagiti pilitayo, ken dagiti pilitayo ti mangikeddeng kadagiti tignaytayo. Dagiti tarigagay nga aramidentayo ti mangikeddeng iti panagbalbaliwtayo, panagragpattayo, ken pagbalinantayo.

Umuna, saritaek ti sumagmamano a gagangay a tarigagay. Kas mortal a pinarsua addaantayo iti sumagmamano a kangrunaan a pisikal a kasapulan. Dagiti tarigagay a mangpennek kadagitoy a kasapulan ti mangpilit kadagiti pilitayo ken mangikeddeng kadagiti tignaytayo. Ipakitanto ti tallo a pagarigan no kasano nga iwalintayo no dadduma dagitoy a tarigagay para iti dadduma pay a tarigagay nga ibilangtayo a napatpateg pay.

Umuna, taraon. Kangrunaan a kasapulantayo ti taraon, ngem adda dagiti gundaway a mabalin nga iwalin dayta a tarigagay para iti nasnasged a tarigagay nga agayuno.

Maikadua, pagyanan. Idi ubingak nga agtawen iti 12, sinupringko ti tarigagay a maturog iti balay gapu iti dakdakkel a tarigagayko a mangipatungpal iti maysa a naidawat a kasapulan iti Boy Scout a maturog iti maysa a rabii iti kakaywan. Maysaak kadagiti sumagmamano nga ubbing a lallaki a saan a naturog kadagiti tolda ken nakasapul iti wagas a makaaramid iti maysa a pagturogan a naggapu kadagiti banag a nasarakanmi.

Maikatlo, pannaturog. Uray daytoy a kangrunaan a tarigagay ket maiwalin para iti napatpateg pay a tarigagayay. Idi agtutuboak a soldado iti Utah National Guard, naadalko ti maysa a pagarigan daytoy manipud iti maysa a beterano nga opisial ti gubat.

Kadagiti nagkauna a bulan ti Gubat iti Korea, maysa nga artillery tactical unit ti Richfield Utah National Guard ti naawagan iti aktibo a serbisio. Daytoy a tactical unit, nga immatonan ni Kapitan Ray Cox, buklen ti agarup 40 a lallaki a Mormon. Kalpasan ti nayon a panagsanay ken dagiti soldado a naggapu iti sabali a lugar, naibaonda iti Korea, a nakapadasanda iti sumagmamano kadagiti kakaruan a panaglalaban iti dayta gubat. Iti maysa a dangadang nasken a pagsanudenda ti direkta a panagatake dagiti ginasgasut nga infantry ti kabusor, ti kita ti panagatake a nakadadael ken nakaperdi iti dadduma pay nga artillery tactical unit.

Ania ti pakainaigan daytoy iti panangparmek iti tarigagay a maturog? Kabayatan ti maysa a narikut a rabii, idi sumangpet ti infantry ti kabusor iti sango ken likud a yan ti artillery, impakabit ti kapitan ti linia ti telepono iti toldana ken imbilinna iti adu nga agbambantay a personal a tawaganda isuna iti inoras iti agpatnag. Gapu iti daytoy nagtalinaed a siririing dagiti agbambantay, ngem kaipapananna pay a namin-adu a nasinga ti turog ni Kapitan Cox. “Kasano a naaramidyo daytoy? Dinamagko kenkuana. Ipakita ti sungbatna ti epekto ti panangiwalin iti maysa a nasged a tarigagay.

“Ammok a no makaawidkami man, makaam-ammokto dagiti nagannak dagita a babbarito iti kalsada iti bassit nga ilimi, ken diak kayat ti mangsango iti asino man kadakuada no saan a makaawid dagiti annakda gapu iti ania man a banag a diak naaramid kas panguloda.”¹

Nagpintasen a pagarigan ti epekto ti mangiwalin iti maysa a nasged a tarigagay iti panangipangpangruna kadagiti napateg ken nasken nga aramiden! Nagpintasen a pagarigan para iti amin kadatayo a responsable para iti pagimbagan dagiti dadduma—dagiti nagannak, lider iti Simbaan ken mannursuro!

Kas maysa a panggibus iti dayta a panangiladawan, iti nasapa iti bigat kalpasan ti rabii a dumani awan turogna, indauluan ni Kapitan Cox dagit taona iti maysa a pannakiranget iti infantry ti kabusor. Naalada dagiti 800 a balud ket dua laeng ti nasugatan a taoda. Napadayawan ni Cox iti kinaturedna, ket immawat ti tactical unitna iti Presidential Unit Citation gapu iti nakaskasdaaw a kinabannuarda. Ket, kas kadagiti agtutubo a mannakigubat ni Helaman (kitaen iti Alma 57:25–26), nakaawidda amin.²

Naglaon ti Libro ni Mormon iti adu a pannursuro maipapan iti kinapateg ti tarigagay.

Kalpasan ti adu nga oras a panagpakaasina iti Apo, naibaga ken ni Enos a napakawanen dagiti basolna. Kalpasanna “nangrugi a narikna[na] ti tarigagay nga agpaay iti pagimbagan dagiti kabsat[na]” (Enos 1:9). Insuratna, “Ket … kalpasan ti panagkararag ken panagbannogko iti amin a kinaregta, kinuna kaniak ti Apo: Itedkonto kenka dagiti tarigagaymo gapu iti pammatim” (bersikulo 12). Kitaen ti tallo a napapateg a banag nga immuna iti naikari a bendision: tarigagay, trabaho, ken pammati.

Iti sermonna maipapan iti pammati, isuro ni Alma a mangrugi ti pammati iti “ad-adu ngem [maysa] a tarigagay a mamati” no bay-antayo “koma daytoy a tarigagay a mangtignay [kadatayo]” (Alma 32:27).

Sabali pay a napintas a pannursuro maipapan iti tarigagay, nangnangruna no ania ti nasken a kangrunaan a tarigagaytayo, ket napasamak iti padas ti ari a Lamanite a sinuruan ti misionario a ni Aaron. Idi naguyugoy ti panangisuro ni Aaron ti interesna, dinamag ti ari, “Ania ti aramidek tapno maipasngayak iti Dios” ken “maaddaan iti daytoy agnanayon a biag?” (Alma 22:15). Insungbat ni Aaron, “No tarigagayam daytoy a banag, … ibabawim amin a basbasolmo, ket agtamedka iti Dios, ket awagam iti naganna iti pammati, a mamatika a maawatmo, maawatmo ngarud ti namnama a tartarigagayam” (bersikulo 16).

Inaramid ti ari daytoy ken iti nabileg a kararag nga impakdaarna, “Lipatek amin a basbasolko tapno maammuanka … ket maisalakanak iti maudi nga aldaw” (bersikulo 18). Iti dayta a panagkumit ken iti dayta a panangibagana iti kangrunaan a tarigagayna, namilagruan a nasungbatan ti kararagna.

Naaddaan ni propeta Alma iti dakkel a tarigagay a mangyararaw iti panagbabawi iti amin a tao, ngem naawatanna a nasken a saanna nga ipilit ti tarigagayna gapu ta, inggibusna, “ti nalinteg a Dios … nangted iti tattao a maibatay iti tarigagayda, iti man ipapatay wenno iti panagungar” (Alma 29:4). Kasta met, iti kabaruanan a paltiing, impakdaar ti Apo nga “ukomennanto amin a tao a maibatay kadagiti aramidda, a maibatay iti tarigagay ti puspusoda” (D&K 137:9).

Pudno kadi a nakasaganatayon nga ited iti Agnanayon nga Ukom daytoy dakkel a kinapateg a talaga a tartarigagayantayo?

Adu a binatog iti nasantuan a kasuratan ti mangibaga maipapan iti tartarigagayantayo no maipanggep iti no ania ti sapsapulentayo. “Isu a mangsapul kaniak a nasapsapa masarakannakto, ket saanto a mabaybay-an” (D&K 88:83). “Sapulenyo a sipapasnek dagiti kasayaatan a sagut” (D&K 46:8). “Isu a sireregta a mangsapul masarakannanto” (1 Nephi 10:19). “Umasidegkayo kaniak ket umasidegakto kadakayo; sapulendak a sireregta ket masapulandakto; agdawatkayo, ket umawatkayonto; agtuktokkayo, ket malukatankayto” (D&K 88:63).

Saan a nalaka a balbaliwan dagiti tarigagaytayo tapno mangted iti kangatuan a prioridad kadagiti agnanayon a banag. Masulisogtayo amin nga agtarigagay iti dayta uppat a nainlubongan a sanikua, kinalatak, kinapalangguad, ken bileg. Mabalin a tarigagayantayo dagitoy, ngem nasken a ditayo aramiden dagitoy a kangatuan a prayoridadtayo.

Dagiti tao nga addaan iti kangatuan a tarigagay nga agtagikua kadagiti kinabaknang ket matnag iti palab-og ti materialismo. Saanda nga ikaskaso ti ballaag a “Saan a sapulen ti kinabaknang wenno dagiti awan kaes-eskanna a banag iti daytoy a lubong” (Alma 39:14; kitaen met iti Jacob 2:18).

Nasken a tuladen dagiti agtarigagay iti kinalatak wenno bileg ti pagwadan ti natured a ni Kapitan Moroni, a ti serbisiona ket saan a “para iti bileg” wenno para iti “dayaw ti lubong” (Alma 60:36).

Kasano a maaddaantayo kadagiti tarigagay? Sumagmamano ti makapadasto iti kita ti krisis a nangguyugoy ken ni Aron Ralston,³ ngem ti padasna ti mangted iti napintas a leksion maipapan iti panangpaadda kadagiti tarigagay. Bayat ti panag-hiking ni Ralston iti maysa a maiputputong a lugar iti akin-abagatan a Utah, kellaat a nagtupak ti 800 a libra (360 kg) ti kadagsenna a bato a nangpandag iti kanawan a takiagna. Iti uneg ti lima a naliliday nga aldaw, inkarigatanna ti maikkat iti pannakaipitna. Idi sumuko koman isuna ket awatennan a matay, naaddaan iti sirmata maipapan iti maysa nga ubing a lalaki nga agtawen iti tallo nga agtartaray nga umasideg kenkuana ket ginuyodna ti takiagna. Naawatanna daytoy kasla maysa a sirmata maipapan iti anakna iti masakbayan ken ti pammatalged a makapagbiag pay laeng isuna, nagtured ni Ralston a nangaramid iti napeggad a tignay tapno mangispal iti biagna sakbay a maibusan iti pigsa. Tinukkolna ti dua a tulang ti napandagan a takiagna ket kalpasanna inusarna ti kutsilio a nagputed iti dayta a takiag. Kalpasanna inurnongna ti pigsa a makapagna iti lima a milia (8km) tapno agkiddaw iti tulong.⁴ Anian a nagpintas a pagwadan ti epekto ti maysa a napalaus a tarigagay! No addaantayo iti maysa a sirmata ti no ania ti pakapagbalinantayo, dumakdakkel ti tarigagaytayo ken ti pigsatayo nga agtignay.

Kaaduanna kadatayo ti saanto a makapadas iti kasta a nakaro a krisis, ngem maipasangotayo amin kadagiti mabalin a palab-og a manglappedto iti panangdur-astayo nga agturong iti agnanayon a pagtungpalantayo. No napalaus dagiti nalinteg a tarigagaytayo, dagitoy ti mangguyugoy kadatayo a mangikkat ken mangwayawaya iti bagbagitayo kadagiti adiksion ken dadduma pay a pagbasolan ken prioridad a manglapped iti agnanayon a panagdur-astayo.

Nasken a laglagipentayo a dagiti nalinteg a tarigagay saan a makarimbaw, makapakellaat, wenno saan a makapagpaut. Nasken a naimpusuan, natibker, ken manayon dagitoy. No naparegtatayo iti kasdiay, kalikagumantayto dayta a kasasaad nga inladawan ni Propeta Joseph Smith, a nabaelantayo a “rinimbawan dagiti dakes iti [biagtayo] ken pinukaw ti amin a tarigagay nga agbasol.”⁵ Dayta ket personal unay a pangngeddeng. Kas iti kinuna ni Elder Neal A. Maxwell:

“No mailadawan dagiti tao nga “awanen ti tarigagayda nga agbasol,’ isuda, ket isuda laeng, ti mangiranta a mangikeddeng a mangiwaksi kadagita a biddut a tarigagay babaen ti panagbalin a natallugod a ‘maglipat iti amin a basbasol[da] tapno maam-ammo[da] ti Dios.”

“Ngarud, ti sipipilit a tartarigagayantayo, iti panaglabas ti panawen, ket no ania ti pagbalinantayonto iti kamaudianan ken no ania ti awatentayonto iti kinaagnanayon.”⁶

Idinto a napateg ti mangiwaksi iti tarigagay nga agbasol, ad-adu pay ngem dayta ti maidawat a kasapulan para iti agnanayon a biag. Tapno magun-odtayo ti agnanayon a panungpalantayo, agtarigagay ken agtrabahotayonto para kadagiti kababalin a kasapulan tapno agbalin nga agnanayon a pinarsua. Kas pagarigan, pakawanen dagiti agnanayon a pinarsua ti amin a nagbiddut kadakuada. Ipangpangrunada ti pagimbagan dagiti dadduma ngem iti bagbagida. Ken ay-ayatenda ti amin nga annak ti Dios. No kasla narigat unay daytoy—ken awan duadua a saan a nalaka para iti asino man kadatayo—nasken ngarud a mangrugitayo iti maysa a tarigagay para iti kakasta a kababalin ket umawagtayo iti managayat a Nailangitan nga Ama para iti tulong kadagiti riknatayo. Isuro ti Libro ni Mormon kadatayo a nasken nga “agkararag[tayo] iti Ama iti amin a kabaelan ti pusotayo, tapno maaddaan[tayo] iti daytoy nga ayat, nga impaayna iti amin a napudno a pasurot ti anakna, ni Jesucristo” (Moroni 7:48).

Igibusko iti maudi a pagarigan ti maysa a tarigagay a nasken nga agbalin a kapatgan para iti amin a lallaki ken babbai—dagiti addaan assawa ken dagiti awanan pay iti assawa. Nasken a tarigagayan ken ikarigatan ti amin nga agkallaysa para iti kinaagnanayon. Nasken nga aramiden dagiti nagkallaysan iti templo ti amin a kabaelanda a mangtaginayon iti daytoy. Nasken a tarigagayan dagiti awan pay assawana ti agkallaysa iti templo ken aramidenda a prayoridad ti manggun-od iti daytoy. Nasken a pagkedkedan dagiti agtutubo ken babbaro ken babbalasang ti ibilbilang ti pagilian nga umisu ngem talaga a palso a konsepto a di mangikankano iti kinapateg ti panagkallaysa ken kaadda dagiti annak.⁷

Babbaro, panunotenyo a nasayaat ti karit iti daytoy a surat nga insurat ti maysa a balasang. Ipakpakaasina kadagiti “nalinteg a babbai ti Dios a sipupudno nga agsapsapul iti maysa a maikari a katakunaynay, ngem kasla bulsek ken matikaw dagiti lallaki no pagrebbenganda wenno saan ti mangsapul kadagitoy nasayaat, napili nga annak a babbai ti Nailangitan nga Amatayo ket armenda ida ken nakasaganada nga aramiden ken tungpalen dagiti sagrado a katulagan iti balay ti Apo.” Inggibusna, “Adu dagiti babbaro nga LDS ditoy ti aggusto a rummuar ken agragragsak, ket makisinnarak ken makipagbarkada, ngem awan a talaga ti tarigagayda a maitali iti maymaysa a babai.”⁸

Awan duaduak a sumagmamano a babbaro ti aggagar a kayatda nga inayonko nga adda dagiti sumagmamano a babbalasang nga unaenda ti propesionda wenno sabali pay a banag ngem iti agtarigagay nga agkallaysa a maikari iti templo ken maaddaan kadagiti annak. Kasapulan dagiti agpada a lallaki ken babbai dagiti nalinteg a tarigagay a mangiturongto kadakuada iti agnanayon a biag.

Laglagipentayo a dagiti tarigagay ti mangidikta kadagiti ipangpangrunatayo, ken dagiti ipangpangrunatayo ti mangsukog kadagiti pilitayo, ken dagiti pilitayo ti mangikeddeng kadagiti tignaytayo. Mainayon pay, dagiti aramidtayo ken tarigagaytayo ti makaigapu iti pagbalinantayo, maysa man a pudno a gayyem, maysa a nalaing a mannursuro, wenno maysa a maikari iti agnanayon a biag.

Paneknekak a ni Jesucristo, a ti ayatna, a dagiti pannursurona, ken ti Pannubbotna ti mangaramid a posible ti amin. Ikararagko a kangrunaan ti amin tarigagayantayo ti agbalin a kas Kenkuana tapno iti maysa nga aldaw makasublitayunto iti sidongna nga umawat iti pakabuklan ti rag-ona. Iti nagan ni Jesucristo, amen.