2010–2019
E Ofoofogia Tamaitai o le AAG!
Aperila 2011


E Ofoofogia Tamaitai o le AAG!

O le tele o mea ua tatou ausiaina i le Ekalesia ua mafua ona o le auaunaga lē manatu faapito a tamaitai.

O le tusitala ma le tusi talafaasolopito o Wallace Stegner na tusia e uiga i le malaga a Mamona ma le faapotopotoina i le Vanu o Sate Leki. Na te lei taliaina lo tatou faatuatuaga, ma e tele itu sa ogaoga ai; e ui i lea, na faafiafiaina o ia i le tuuto ma le lototoa o o tatou tagata i le popofou o le Ekalesia, aemaise lava o tamaitai. Na ia ta’ua, “E ofoofogia o latou tamaitai.”1 Ou te toe ta’ua lena manatu i le asō. E ofoofogia o tatou tamaitai o le Au Paia o Aso e Gata Ai!

Ua tuu e le Atua i totonu o tamaitai ni uiga lelei paia o le malosi, mama, alofa, ma le naunautai e ositaulaga ina ia mafai ai ona tausia ni tupulaga o le lumanai o Ana fanau agaga.

O se suesuega talu ai nei a le Iunaite Setete ua tautino mai ai o tamaitai o faatuatuaga uma e “sili atu ona loloto le talitonuga i le Atua,” ma e tele atu sauniga faalelotu e auai ai nai lo alii. “E toetoe lava o mea uma ua sili atu ai lo latou tulaga faalelotu.”2

E lei faateia au i lenei taunuuga, aemaise lava, pe a ou mafaufau i le matafaioi aupito silisili a aiga ma tamaitai i lo tatou faatuatuaga. Ua manino lava la tatou aoaoga faavae: O tamaitai o afafine o lo tatou Tama Faalelagi, e alofa ia te i latou. E paga tutusa ava ma a latou tane. E manaomia e le faaipoipoga se faigapaaga atoatoa lea e galulue faatasi ai ia ava ma tane e faafetaia’ia manaoga o le aiga.3

Tatou te iloa e tele luitau mo tamaitai, e aofia ai i latou o loo tauivi e ola i le talalelei.

Talatuu o Tuafafine Paionia

O se uiga silisili i olaga o o tatou tuaa paionia o le faatuatua o tuafafine. O tamaitai e ala i le natura paia ua i ai le meaalofa maoae ma le tiutetauave mo le tausia o le aiga ma le fanau i le fale ma i isi nofoaga. I le mafaufau atu i lenei faatuatua o tuafafine ma le loto i ai e tuua o latou aiga ina ia sopoia laufanua valevalenoa mo se lumanai lē mailoa sa musuia. Afai e faavasegaina e se tasi so latou uiga sili ona taua, o lona uiga o lo latou faatuatua le mafaagaeetia i le talalelei toefuataiina a le Alii o Iesu Keriso.

O tala o le lototoa o mea na ositaulagaina ma ausia e nei tamaitai paionia a o latou sopoia laufanua valevalenoa o se talatuu i le Ekalesia e le mafaatauina. Ua faagaeetia lava au e le tala ia Elizabeth Jackson o lana tane o Arona, na maliu ina ua mae’a le toe asaina o le Vaitafe o Palate ma le Vaega o Taavale Tosolima a Matini. Na ia tusia:

“O le a ou le taumafai e faamatala ou lagona i le tuua ai o au o se tina ua oti le tane ma le fanau e toatolu, ona o ia tulaga matuitui. … ou te talitonu … o ou puapuaga mo le Talalelei o le a faapaiaina ai au mo lo’u lelei. …

“Na ou [ole atu] i le Alii, … o Le na folafola mai e fai ma tane i le tina ua oti lana tane, ma se tamā i le fanau ua leai se tamā. Na ou ole atu ia te Ia ma na Ia afio mai i lo’u laveai.”4

Na fai mai Elizabeth na ia tusiaina le talafaasolopito e fai ma sui o i latou na uia ia lava tulaga e tasi ma le faamoemoe o le a loto foi i ai tupulaga o le lumanai ina ia puapuagatia ma ositaulagaina mea uma mo le malo o le Atua.5

O Tamaitai i le Ekalesia i Aso Nei e Malolosi ma Totoa

Ou te talitonu o tamaitai o le Ekaleisa i aso nei ua fetaiai ma lena luitau ma i vaega uma ua malolosi ai ma faamaoni. O le taitaiga faaleperisitua o lenei Ekalesia i tulaga uma ua aloaiaina ma le agaga faafetai le auaunaga, osigataulaga, tautinoga, ma sao o tuafafine.

O le tele o mea ua tatou ausiaina i le Ekalesia ua mafua ona o le auaunaga lē manatu faapito a tamaitai. Pe o le Ekalesia po o totonu o le aiga, o se mea matagofie le vaaia o le au perisitua ma le Aualofa o galulue i le lotogatasi atoatoa. O sea sootaga ua pei lava o se aufaaili ua aoaoina lelei ma o le mālie o musika e faalogoina, e musuia ai i tatou uma.

Ina ua tofia au talu ai nei i se konafesi i le Siteki o Mission Viejo Kalefonia, sa ootia lava au i se tala i le siva a le autalavou o le Tausaga Fou o a latou siteki tuufaatasi e fa. Ina ua maea le siva na maua se ato tupe ae leai se mea i fafo o le ato e iloa ai lē e ona. Ou te faasoa atu ia te outou se vaega o mea na faamaumauina e Tuafafine Monica Sedgwick, le peresitene o Tamaitai Talavou o le Siteki a Laguna Nigel: “Matou te lei mananao e soona sagolegole; o mea patino nei a se isi tagata! Ona matou tatalaina lea o le ato ma le faaeteete ma aumai le mea muamua na pito i luga—ma le faamoemoe, o le a iloa ai o ia. Na iloa ai…ae e le o lona igoa—o se tamaitusi Mo Le Malosi o le Autalavou. E maofa! Na tau mai e lenei mea ia i matou se mea e uiga ia te ia. Ona matou toe fetagofi lea i le isi mea, o se tamai api. E mautinoa lava o le a matou maua ai ni tali, ae e le o tali ia na matou faamoemoeina. O le itulau muamua o se lisi o mau e fiafia i ai. E lima isi itulau o mau ua tusia ma le faaeteete ma faamatalaga patino.”

Na vave ona fia feiloai atu nei tuafafine i lenei tamaitai talavou lotomau. Na latou toe fetagofi atu i lena ato tupe ina ia iloa lē ana. Na latou aumai ai ni lole suamalie, fasimoli, kulimi ma se selu. Ou te fiafia i a latou faamatalaga: “Oi, o mea lelei e mai i lona fofoga; e mama ma momosi ona lima; ma na te tausia faalelei o ia lava.”

Na latou faatalitali ma le le onosai i le isi oa e sosoo ai. Na maua se tamai ato tuu siliva na gaosi ma le atamai i le fale mai se atigipusa pepa vaiinu, ma sa i ai se tupe i le taga e fai le sipi. Na latou alalaga, “Se, e atamai o ia ma saunia!” Na pei i latou o ni tamaiti laiti i le taeao o le Kerisimasi. O le isi mea na sosoo ona latou maua na faateia atili ai i latou: o se fua mo se keke sukalati Black Forest ma se faamatalaga ia faia le keke mo le aso fanau o se uo. Na toeitiiti lava a latou feei, “O ia o se TAUSI AIGA! E magafagafa ma manatu i auaunaga.” Ioe, ona mulimuli ai lea ona iloa o ia. Na faapea mai taitai o le autalavou na latou lagonaina le faamanuiaina sili o i latou “i le matauina o se faataitaiga le leoa o se tamaitai talavou o loo soifua i le talalelei.”6

Ua faapupula mai i lena tala le tautinoga a o tatou tamaitai talavou i tulaga faatonuina o le Ekalesia.7 O se faataitaiga foi o le popole, fiafia, ma le tuuto o taitai o Tamaitai Talavou i le lalolagi atoa. E ofoofogia i latou!

E i ai i tuafafine ni matafaioi autu i le Ekalesia, i olaga o aiga, ma le avea ai o ni tagata taitoatasi ia e taua i le fuafuaga a le Tama Faalelagi. O le tele o nei tiutetauave e le o totogia, ae o loo maua ai le faamalieina ma e taua tele e faavavau. Talu ai nei lava, na fesili mai ai se tamaitai atamai tele ma fiafia o le fono faatonu a se nusipepa mo se faamatalaga o le matafaioi a tamaitai i le Ekalesia. Na faamalamalama atu i ai o taitai uma i la tatou faalapotopotoga e le totogia. Na ia faasalavei ma fai mai ua faaitiitia vave lava lona fiafia. Fai mai a ia, “Ou te le talitonu o toe manaomia e tamaitai se galuega e le totogia.”

Sa matou faailoa atu o le faalapotopotoga e sili ona taua i le lalolagi o le aiga lea e i ai “tama ma tina o ni … paaga tutusa.” 8 E le totogia soo se isi o i laua, ae o faamanuiaga e le mafaamatalaina. Sa matou ta’u atu foi ia te ia e uiga i faalapotopotoga a le Aualofa, Tamaitai Talavou, ma le Peraimeri ia o loo taitaia e ni peresitene tamaitai. Na matou iloa lena mea mai lo matou uluai talafaasolopito o alii uma ma tamaitai sa tatalo, faatinoina musika, lauga, ma pepese i aufaipese, e oo lava i sauniga faamanatuga, o la matou sauniga e sili ona paia.

O le tusi lata mai lava na matuai viia, o le American Grace na lipotia ai tamaitai i le tele o faatuatuaga. Na matauina ai e tulagaese lava tamaitai o le Au Paia o Aso e Gata Ai i le faamalieina ma le lofituina i a latou matafaioi i le taitaiga o le Ekalesia.9 Ma le isi, o le Au Paia o Aso e Gata Ai i lona tulaga aoao, o alii ma tamaitai, ua i ai le piitaga sili ona malosi i lo latou faatuatuaga nai lo soo se tapuaiga na suesueina.10

E le ofoofogia a tatou tamaitai ona sa mafai ona latou aloese mai faigata o le olaga—o le faafeagai lena. E ofoofogia i latou ona o le ala latou te feagai ai ma tofotofoga o le olaga. E ui lava i luitau ma tofotofoga ua oo mai o le olaga—mai faaipoipoga pe o le le faaipoipo, filifiliga a le fanau, le atoa le malosi, leai o ni avanoa, ma le tele o isi faafitauli—latou te tumau i le malosi maoae e le mafaagaeetia ma faamaoni i le faatuatuaga. O o tatou tuafafine i le Ekalesia atoa o loo fesoasoani pea i e vaivai, sii ae lima o loo tautau i lalo, ma faamalolosia tulivae vaivai.”11

Na saunoa se peresitene o le Aualofa ina ua ia faailoa aloaia lenei auaunaga maoae, “E oo lava pe a auauna atu tina ma tamaitai, latou te mafaufau, ‘maimau e pe a na mafai ona tatou faia nisi mea!’” E ui latou te le atoatoa ma o loo feagai uma ma tauiviga taitoatasi, ae o lo latou faatuatua i se Tama i le Lagi alofa ma le mautinoa o le taulaga togiola a le Faaola ua faatumuina ai o latou olaga.

Matafaioi o Tuafafine i le Ekalesia

I le aluga o le tolu tausaga ua tea na saili ai e le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua le taitaiga, musumusuga, ma faaaliga a o matou fefautuaai ma taitai perisitua ma ausilali ma galulue i tusitaulima fou a le Ekalesia. I lenei faagasologa na ou oo ai i lagona o le faafetai ua lofituina mo le matafaioi taua o na tuafafine, ua faaipoipo ma nofofua, na faatinoina i taimi ua tea ma ua faatinoina nei e le gata i le aiga ae faapea foi i le Ekalesia.

O tagata uma o le Ekalesia a Iesu Keriso e tatau ona “galulue i lona tovine mo le faaolataga o agaga o tagata.” 12 “[O le] galuega o le faaolataga e aofia ai le galuega faafaifeautalai a tagata o le ekalesia, faatumauina o e liliu mai, faatoaagaina mai o tagata ua faavaivai, galuega o le malumalu ma talafaasolopito o aiga, … aoaoina atu o le talalelei,”13 ma le tausia o e matitiva ma lē tagolima.14 E muai faataunuuina lenei mea e ala i le aufono a le uarota.15

E patino lava, ua fautuaina mai i tusitaulima fou o le a faamatuu atu e epikopo le tele o matafaioi, i le iloa ai o manaoga ua tulai mai. E manaomia ona iloa e tagata ua faatonuina ia epikopo e faamatuu atu tiute. E manaomia ona lagolagoina o ia e tagata a o ia mulimuli ai i lenei fautuaga. O le a faatagaina ai e lenei faiga le epikopo e faaalu le tele o le taimi ma le autalavou, talavou nofofua matutua, ma lona lava aiga. O le a ia faamatuu atu isi tiutetauave taua i taitai perisitua, peresitene o ausilali ma alii ma tamaitai taitoatasi. I le Ekalesia o le matafaioi a tamaitai e maualuga lona faaaloalogiaina.16 Pe a maua e le tina se valaauga o le Ekalesia e manaomia ai se taimi tele, e masani lava o le a tuu atu i le tama se valaauga e le mamafa ina ia faatumauina ai le paleni i olaga o le aiga.

I nai tausaga ua mavae atu na ou auai ai i se konafesi faalesiteki i Toga. O le taeao o le Aso Sa na faatumulia ai atu nofoa e tolu pito i luma o le falelotu i alii e i le va o le 26 ma le 35 tausaga le matutua. Na ou manatu o i latou o se aufaipese a alii. Ae ina ua faagasolo pisinisi o le konafesi faalesiteki, o nei alii taitasi, e 63 le aofai, na tulai mai a o ta’u o latou igoa ma lagolagoina mo se faauuga i le Perisitua Mekisateko. E le gata ina ou fiafia ae sa faateia foi.

Ina ua maea le sauniga sa ou fesili atu ia Peresitene Mateaki, le peresitene o le siteki, pe na faapefea ona ausia lenei vavega. Na ia fai mai i se fonotaga a le aufono a le siteki na talanoaina ai le toe faatoaagaina mai. Na fesili le peresitene o le Aualofa a lana siteki, Tuafafine Leinata Va’enuku pe mata e talafeagai mo ia ona fai mai sana tala. A o ia saunoa na faamautu atu e le agaga i le peresitene o le mea lea na te fautuaina atu e moni. Na ia faamalamalama mai e tele se fuainumera o alii talavou lelei ua ta’i 20 ma ona tupu tausaga ma le 30 ma ona tupu i le latou siteki e lei faamisiona. Na ia fai mai o le tele o i latou ua latou iloaina ua le fiafia epikopo ma taitai perisitua o e na uunaia malosi i latou e faamisiona, ma o lea ua latou lagona ai ua tau lē amanaiaina i le Ekalesia. Sa ia faailoa mai o nei alii talavou ua tea ma vaitausaga o faifeautalai. Sa ia faaalia lona alofa ma le popolega mo i latou. Sa ia faamalamalama atu o loo avanoa pea sauniga faaola uma mo i latou, ma e tatau ona taulai atu i faauuga i le perisitua ma sauniga o le malumalu. Na ia ta’ua e ui o nisi o nei alii talavou o loo nofofua lava, ae o le toatele o i latou ua faaipoipo i ni tamaitai lelei—o nisi o loo toaaga, o nisi e le toaaga, ma o nisi e le i auai i le Ekalesia.

Ina ua maea se felafolafoaiga maeaea i le aufono a le siteki, na tonu ai o le a aapa atu alii o le perisitua ma tamaitai o le Aualofa e laveai mai nei alii ma o latou taitoalua, a o faaalu ai e epikopo le tele o o latou taimi i alii ma tamaitai talavou i uarota. O i latou na aofia i le galuega laveai na muai taulai atu i le sauniaina o i latou mo le perisitua, faaipoipoga e faavavau, ma sauniga faaola o le malumalu. I le lua tausaga na sosoo ai e toetoe lava o alii uma nei e 63 ia na siitia i le Perisitua Mekisateko i le konafesi na ou auai sa maua faaeega paia i le malumalu ma faamauina o latou taitoalua ia i latou. O lenei tala ua na o se tasi lea o faataitaiga o le taua tele o o tatou tuafafine i le galuega o le faaolataga i a tatou uarota ma siteki ma le auala latou te faafaigofieina ai le mauaina o faaaliga, aemaise lava i aufono a le Ekalesia.17

Matafaioi a Tuafafine i le Aiga

Matou te iloa e i ai malosiaga tetele ua tuu mai e faasagatau i tamaitai ma aiga. O ni suesuega lata mai na maua ai le faaitiitia o le tuuto atu i faaipoipoga faatasi ai ma se faaitiitia o le aofaiga o tagata matutua e faaipoipo.18 Mo nisi, o faaipoipoga ma aiga ua avea o “se filifiliga e fai pe leai nai lo le mataupu faavae faatulagaina autu o lo tatou malo.”19 Ua fetaiai tamaitai ma le tele o filifiliga ma e manaomia ai le mafaufau ma le agaga tatalo i filifiliga latou te faia ma auala e aafia ai le aiga.

A o ou i ai i Niu Sila i le tausaga ua tea, na ou faitau ai i le nusipepa a Aukilani e uiga i tamaitai, e le o nisi o lo tatou faatuatuaga, o loo tauivi ma nei faafitauli. O se tasi tina na faapea mai ua ia iloa i lona tulaga, o lana filifiliga pe tatau ona faigaluega pe nofo i le fale sa faatatau i se kapeta fou ma se taavale lona lua lea na te lei manaomiaina. Peitai, o le isi tamaitai, na lagonaina o le fili lapo’a lava o le “olaga fiafia o le aiga e le o galuega totogi—ae o le televise.” Sa ia fai mai ua tele atu taimi e faaalu e aiga e matamata ai i le TV ae leai se taimi e mafuta faatasi ai.20

O faaiuga patino ma faamomoiloto tele nei, ae e lua ni mataupu faavae e tatau ona tatou manatuaina pea. Muamua, e leai se tamaitai e tatau ona lagonaina le manaomia ona faatoese pe lagonaina le le taua o lona sao ona o loo tuuto atu ana taumafaiga autu i le tausia ma le faafaileleina o le fanau. E leai se isi mea e sili atu lona taua i le fuafuaga a le Tama i le Lagi nai lo lena. Lona lua, e tatau ona tatou faaeteete uma i le faamasino atu pe manatu foi ua le faamaoni tele tuafafine pe afai ua filifili e galulue i fafo atu o le aiga. E seasea ona tatou malamalama pe talisapaia atoa tulaga o tagata. E tatau i tane ma ava ona fefautuaai faatasi i le agaga tatalo ma le malamalama e la te tali atu i le Atua mo a la’ua faaiuga.

O outou na tuafafine tuuto o matua nofo toatasi, pe o le a lava le mafuaaga, matou te talisapaiaina outou ma le faamaoni. Ua faamanino mai e perofeta “e tele lima ua saunia e fesoasoani ia te outou. O loo manatuaina pea outou e le Alii. E faapena foi Lana Ekalesia.”21 Ou te faamoemoe o le a taimua le Au Paia o Aso e Gata Ai i le fatuina o se siosiomaga i falefaigaluega e sili atu ona lelei ma fesoasoani ai i alii uma ma tamaitai i o latou tiutetauave o ni matua.

O outou na tuafafine nofofua totoa ma le faamaoni, faamolemole ia iloa matou te alolofa ma talisapaia outou ma faamautinoa atu ia te outou e leai se faamanuiaga e faavavau o le a taofia mai ia te outou.

O le tamaitai paionia maoae, o Emily H. Woodmansee, na tusia le fuaitau o le viiga, “E Pei o ni Uso i Siona.” Na tonu lava lona tautino mai “o galuega a agelu ua tuu atu lea i tamaitai.”22 Ua faamatalaina lenei mea e faapea “e leai se mea e itiiti ifo nai lo le faia loa o le faatonuga tuusao a lo tatou Tama i le Lagi, ma ‘o se meaalofa lena … e maua … e tuafafine.’”23

Taufafine pele, matou te alolofa ma faananau atu ia te outou. Matou te talisapaia a outou auaunaga i le malo o le Alii. E ofoofogia lava outou! Ou te faailoa atu faapitoa le faafetai mo tamaitai i lo’u olaga. Ou te molimau atu i le moni o le Togiola, le paia o le Faaola, ma le toefuataiga o Lana Ekalesia. I le suafa o Iesu Keriso, amene.

  1. Wallace Stegner, The Gathering of Zion: The Story of the Mormon Trail (1971), 13.

  2. Robert D. Putnam and David E. Campbell, American Grace: How Religion Divides and Unites Us (2010), 233.

  3. Tagai Tusitaulima 2: Taitaiina o le Ekalesia (2010), 1.3.1; tagai foi Mose 5:1, 4, 12, 27.

  4. I le Andrew D. Olsen, The Price We Paid: The Extraordinary Story of the Willie and Martin Handcart Pioneers (2006), 445.

  5. Tagai “Leaves from the Life of Elizabeth Horrocks Jackson Kingsford,” Utah State Historical Society, Manuscript A 719; in “Remembering the Rescue,” Ensign, Aug. 1997, 47.

  6. Tuufaatasia ma otootoina mai se i-meli na tusia e Monica Sedgwick, peresitene o Tamaitai Talavou o le Siteki o Laguna Niguel California, ma se tautalaga na saunia e Leslie Mortensen, peresitene o Tamaitai Talavou o le Siteki o Mission Viejo California.

  7. I se tusiga na faaautuina “Why Do We Let Them Dress Like That?” (Wall Street Journal, Mar. 19–20, 2011, C3), o se fautuaga mai se tina Iutaia magafagafa lelei mo tulaga faatonuina o laei ma le mama ma ia faailoa ai le faataitaiga o tamaitai Mamona.

  8. “O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi,” Liahona, Nov. 2010, 129.

  9. Tagai Putnam and Campbell, American Grace, 244–45.

  10. Tagai Putnam and Campbell, American Grace, 504.

  11. Mataupu Faavae ma Feagaiga 81:5; tagai foi Mosaea 4:26.

  12. Mataupu Faavae ma Feagaiga 138:56.

  13. Tusitaulima 2: Taitaiina o le Ekalesia (2010), itulau 22.

  14. Tagai Tusitaulima 2, 6.1.

  15. Tagai Tusitaulima 2, 4.5.

  16. Tagai Emily Matchar, “Why I Can’t Stop Reading Mormon Housewife Blogs,” salon.com/life/feature/2011/01/15/feminist_obsessed_with_mormon_blogs. O lenei tina e na te faamatalaina o ia o se tagata e le talitonu i le Atua ma e fiafia e lagolago tulaga faatamaitai, na ia faailoaina lona faaaloalo ma fai mai ua fai ma ana vaisu le faitauina o faamatalaga i luga o le initoneti e uiga i avā Mamona e nonofo i le fale.

  17. Mai se talanoaga ma le peresitene o le Siteki o Nukualofa Tonga Ha’akame o Lehonitai Mateaki (lea na mulimuli ane avea ma peresitene o le Misiona a Papua New Guinea Port Moresby) faatasi ai ma le peresitene o le Aualofa a le siteki o Leinata Va’enuku.

  18. Tagai D’Vera Cohn and Richard Fry, “Women, Men, and the New Economics of Marriage,” Pew Research Center, Social and Demographic Trends, pewsocialtrends.org. O le faitau aofai o tamaiti e fananau na faapena foi ona matuai faaitiitia i le tele o atunuu. Sa ta’ua lenei mea o ledemographic winter.

  19. “A Troubling Marriage Trend,” Deseret News, Nov. 22, 2010, A14, quoting a report on msnbc.com.

  20. Tagai Simon Collins, “Put Family before Moneymaking Is Message from Festival,” New Zealand Herald, Feb. 1, 2010, A2.

  21. Gordon B. Hinckley, “Tamaitai o le Ekalesia,” Liahona, Ian. 1997, 79; tagai foi Spencer W. Kimball, “O o Tatou Tuafafine i le Ekalesia,” Liahona, Mat. 1980, 66.

  22. “Galulue E Pei o Ni Uso i Siona,” Viiga, nu. 196.

  23. Karen Lynn Davidson, Our Latter-Day Hymns: The Stories and the Messages, rev. ed. (2009), 338–39.