2010–2019
Unsay Akong Gipanghinaut nga Masabtan sa Akong Apo nga mga Babaye (ug Apo nga mga Lalaki) mahitungod sa Relief Society
Oktubre 2011


Unsay Akong Gipanghinaut nga Masabtan sa Akong Apo nga mga Babaye (ug Apo nga mga Lalaki) mahitungod sa Relief Society

Sukad sa adlaw nga ang ebanghelyo gisugdan sa pagpahiuli niini nga dispensasyon, ang Ginoo nagkinahanglan sa matinud-anong mga babaye sa pag-apil isip Iyang mga disipulo.

Kini pribilehiyo nga mamulong kaninyo niining makasaysayanong miting. Panalangin alang kanato nga magkauban. Sa panahon sa akong pagserbisyo isip kinatibuk-ang presidente sa Relief Society, akong napalambo ang lawom nga gugma alang sa Relief Society nga mga sister niini nga Simbahan, ug ang Ginoo naglugway sa akong panan-awon kon unsay Iyang gibati kanato ug unsay Iyang gipaabut kanato.

Akong giulohan kini nga mensahe og “Unsay Akong Gipanghinaut nga Masabtan sa Akong Apo nga mga Babaye (ug Apo nga mga Lalaki) mahitungod sa Relief Society.” Ang kinamagulangan nakong apo nga babaye busy nga naghimo sa iyang Personal nga Kauswagan ug nagpalambo og mga pamatasan ug mga kinaiya sa matarung nga pagkababaye. Sa dili madugay sila ug ang ilang mga higala modala sa responsibilidad alang niining panag-igsoonay sa tibuok kalibutan.

Nanghinaut ako nga kon unsay akong gisulti niini nga mensahe mohatag kanila ug sa tanan kinsa naminaw o mobasa niini og usa ka klaro nga pagsabut kon unsay anaa sa hunahuna sa Ginoo alang sa Iyang anak nga mga babaye sa dihang gitukod ang Relief Society.

Usa ka Karaan nga Sumbanan sa Pagkadisipulo

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye mosabut nga ang Relief Society karon gitukod subay sa sumbanan sa pagkadisipulo nga anaa sa karaang Simbahan. Sa dihang ang Manluluwas mitukod sa Iyang Simbahan sa panahon sa Bag-ong Tugon, “ang mga babaye mahinungdanon nga mga partisipante sa [Iyang] pagpangalagad.”1 Siya mibisita nila ni Marta ug Maria, duha sa Iyang maunungon nga mga sumusunod, didto sa balay ni Marta. Samtang namati si Marta Kaniya ug miserbisyo Kaniya sumala sa naandan nga kustombre sa ilang panahon, gitabangan Niya si Marta nga makita nga makahimo pa siya og labaw pa niana. Mitabang Siya nila ni Marta ug Maria nga makasabut nga sila makapili “nianang maayong bahin,” nga dili makuha gikan kanila.2 Kining mabination nga komentaryo nagsilbi isip usa ka pagdapit sa pag-apil diha sa pagpangalagad sa Ginoo. Ug sa wala madugay diha sa Bag-ong Tugon, ang lig-on nga pagpamatuod ni Marta sa pagkabalaan sa Manluluwas naghatag kanato og pipila ka panabut ngadto sa iyang hugot nga pagtuo ug pagkadisipulo.3

Samtang atong padayunon ang pagbasa diha sa Bag-ong Tugon, atong makat-unan nga ang mga Apostoles mipadayon sa pagtukod sa Simbahan sa Ginoo. Ato usab nga makat-unan ang mahitungod sa matinuoron nga mga babaye kansang pagkadisipulo nakatabang sa pagtubo sa Simbahan. Misulti si Pablo kalabut sa babaye nga mga disipulo sa mga dapit sama sa Efeso4 ug Filipos.5 Apan sa dihang ang Simbahan sa Ginoo nawala diha sa apostasiya, kini nga sumbanan sa pagkadisipulo nawala usab.

Samtang ang Ginoo misugod sa pagpahiuli sa Iyang Simbahan pinaagi ni Propeta Joseph Smith, Iyang gibalik pag-apil ang mga babaye diha sa sumbanan sa pagkadisipulo. Pipila ka bulan human ang Simbahan pormal nga natukod, gipadayag sa Ginoo nga si Emma Smith kinahanglang i-set apart isip usa ka lider ug magtutudlo diha sa Simbahan ug isip opisyal nga tigtabang sa iyang bana, ang Propeta.6 Sa iyang calling nga motabang sa Ginoo sa pagtukod sa Iyang gingharian, gihatagan siya og mga panudlo kalabut kon unsaon pagpatubo sa iyang pagtuo ug personal nga pagkamatarung, unsaon paglig-on sa iyang pamilya ug sa iyang panimalay, ug unsaon pagserbisyo sa uban.

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye makasabut nga sukad sa adlaw nga ang ebanghelyo gisugdan sa pagpahiuli niini nga dispensasyon, ang Ginoo nagkinahanglan sa matinud-anong mga babaye sa pag-apil isip Iyang mga disipulo.

Usa lamang ka ehemplo sa ilang talagsaong kontribusyon mao ang misyonaryong buhat. Ang kusog kaayo nga pagtubo sa pagsugod sa Simbahan nahimong posible tungod kay ang matinud-anong mga lalaki andam nga mobiya sa ilang mga pamilya sa pagbiyahe ngadto sa wala ilhing mga dapit ug nag-antus sa mga kawad-on ug kalisud aron sa pagtudlo sa ebanghelyo. Hinoon, kini nga mga lalaki nakasabut nga ang ilang mga misyon dili unta mahimong posible kon wala ang hingpit nga pagtuo ug pakig-uban sa mga babaye sa ilang kinabuhi, kinsa maoy nagpatunhay sa mga panimalay ug mga negosyo ug nanginabuhi alang sa ilang mga pamilya ug sa mga misyonaryo. Ang mga sister miamuma usab sa liboan ka mga kinabig kinsa nagpundok sa ilang mga komunidad. Sila hugot nga mipasalig ngadto sa bag-ong paagi sa kinabuhi, nagtabang sa pagtukod sa gingharian sa Ginoo ug pag-apil sa Iyang buhat sa kaluwasan.

Gisumpay ngadto sa Priesthood

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye makasabut nga ang Ginoo midasig ni Propeta Joseph Smith sa pag-organisar sa mga babaye sa Simbahan “ubos sa priesthood subay sa sumbanan sa priesthood”7 ug sa pagtudlo kanila kon “unsaon nga [sila] makabaton sa mga pribilehiyo, mga panalangin, ug mga gasa sa Pagkapari.”8

Sa dihang ang Relief Society opisyal nga natukod, si Emma Smith mipadayon sa iyang calling isip usa ka lider. Siya gitawag isip presidente sa organisasyon, uban sa duha ka mga tigtambag kinsa miserbisyo uban kaniya diha sa kapangulohan. Imbis pilion pinaagi sa pagboto sa kadaghanan, sama sa naandan diha sa mga organisasyon sa gawas sa Simbahan, kini nga kapangulohan gitawag pinaagi sa pagpadayag, gipaluyohan niadtong ilang pagadumalaon, ug gi-set apart pinaagi sa mga lider sa priesthood aron moserbisyo diha sa ilang mga calling, sa ingon “gitawag sa Dios, pinaagi sa pagpanagna, ug pinaagi sa pagpandong sa mga kamot niadto kinsa adunay pagtugot.”9 Ang pagka-organisar ubos sa priesthood mihimong posible sa kapangulohan nga makadawat og giya gikan sa Ginoo ug sa Iyang propeta alang sa piho nga buhat. Ang organisasyon sa Relief Society nakahimo sa balay-tipiganan sa Ginoo sa talento, panahon, ug mga pamaagi nga madumala diha sa kaalam ug kahusay.

Kanang unang grupo sa mga babaye nakasabut nga sila gihatagan og awtoridad sa pagtudlo, pagdasig, ug pag-organisar sa mga sister isip mga disipulo aron pagtabang sa Ginoo diha sa buhat sa kaluwasan. Diha sa ilang unang mga miting ang mga sister gitudloan sa giya nga mga katuyoan sa Relief Society: sa pagpatubo sa pagtuo ug personal nga pagkamatarung, paglig-on sa mga pamilya ug mga panimalay, ug sa pagpangita ug pagtabang niadtong nanginahanglan.

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye makasabut nga ang organisasyon sa Relief Society importante nga bahin sa pag-andam sa mga Santos alang sa mga pribilehiyo, mga panalangin, ug mga gasa nga makaplagan lamang diha sa templo. Si Presidente Joseph Fielding Smith nagtudlo nga ang Relief Society “mahinungdanong bahin sa gingharian sa Dios dinhi sa yuta” ug “gidesinyo gayud ug gipalihok nga kini makatabang sa matinud-anong mga miyembro aron makabaton og kinabuhing dayon sa gingharian sa atong Amahan.”10 Atong mahunahuna unsa kaha kadto alang sa mga sister nga maanaa didto sa Red Brick Store ni Joseph Smith niadtong unang mga miting sa Relief Society, nga nag-atubang sa bungtod diin gitukod ang templo samtang ang Propeta nagtudlo kanila nga “kinahanglan nga adunay pinili nga kapunongan, nga bulag sa tanang kadautan sa kalibutan, pinili, hiyasnon, ug balaan.”11

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye mohatag og bili sa templo sama sa mga sister sa unang Relief Society, kinsa mituo nga ang mga panalangin sa templo mao ang labing dakong ganti ug labing mahinungdanong tumong sa kada Santos sa Ulahing mga Adlaw nga babaye. Nanghinaut ako nga sama sa unang mga sister sa Relief Society, ang akong apo nga mga babaye maningkamot kada adlaw nga mahimong igo ka hingkod sa paghimo ug paghupot og sagrado nga mga pakigsaad sa templo ug nga kon sila motambong sa templo, sila mamati sa tanang gisulti ug gibuhat didto. Pinaagi sa mga panalangin sa templo, sila masangkapan og gahum12 ug mapanalanginan sa pagdawat “sa yawe sa kahibalo sa Dios.”13 Pinaagi sa mga ordinansa sa priesthood nga makita lamang diha sa mga templo, sila mapanalanginan sa pagtuman sa ilang balaan, mahangturon nga mga responsibilidad, ug sila mosaad sa pagtuman isip mapasaligon nga mga disipulo. Mapasalamaton ako nga usa sa nag-unang mga katuyoan sa Ginoo sa pagtukod sa Relief Society mao ang paghatag sa mga babaye og responsibilidad sa pagtabang sa usag usa nga maandam “alang sa mas dagko pang panalangin sa priesthood nga anaa sa mga ordinansa ug mga pakigsaad sa templo.”14

Ang Dangpanan ug Impluwensya sa Panag-igsoonay sa Tibuok Kalibutan

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye makasabut sa importanting impluwensya ug kapasidad sa nindot nga panag-igsoonay sa Relief Society sa tibuok kalibutan. Sukad niadtong 1842 ang Simbahan mikaylap og maayo lapas sa Nauvoo, ug ang Relief Society makita na karon diha sa sobra sa 175 ka mga nasud, diin ang mga sister nagsulti og kapin sa 80 ka mga pinulongan. Matag semana bag-o nga mga ward ug mga branch ang naorganisar, ug bag-ong mga Relief Society nahimong kabahin sa labihan ka lapad nga panag-igsoonay, “mikatap tabok sa mga kontinente.”15 Sa dihang ang Relief Society medyo diyutay pa ug naorganisar labi na didto sa Utah, ang mga lider niini maka-focus og maayo sa ilang organisasyon ug pagkadisipulo diha sa lokal nga pampublikong mga programa ug konektado sa buhat sa kahupayan. Nagpalambo sila og mga industriya sa panimalay ug naghimo og mga proyekto sa pagpatukod ug mga ospital ug pagpundo og mga bugas. Kadtong mga paningkamot sa unang Relief Society nakatabang sa paghan-ay og mga sumbanan sa pagkadisipulo nga karon gigamit sa tibuok kalibutan. Samtang ang Simbahan nagtubo, ang Relief Society karon nakahimo sa pagtuman sa mga katuyoan niini sa kada ward ug branch, sa kada stake ug district, samtang nagpahiangay sa kanunayng nag-usab-usab nga kalibutan.

Kada adlaw, ang mga sister sa Relief Society sa tibuok kalibutan nakasinati sa tanang matang sa mortal nga mga hagit ug mga kasinatian. Ang mga kababayen-an ug ang ilang mga pamilya karon nagpuyo nga nag-atubang sa wala matuman nga mga gilauman; mental, pisikal, ug espirituhanon nga sakit; mga aksidente; ug kamatayon. Ang pipila sa mga sister nag-antus sa kamingaw ug kasagmuyo tungod kay sila walay mga pamilya nga ilang kaugalingon, ug ang uban nag-antus sa mga sangputanan sa dili maayong mga pagpili nga gihimo sa mga sakop sa pamilya. Ang pipila nakasinati og gubat o kagutom o natural nga mga katalagman, ug ang uban nakakat-on mahitungod sa pakigbisog sa adiksyon, pagkawalay trabaho, o kakulang sa edukasyon ug pagbansay. Ang tanan niining mga kalisdanan adunay purohan nga mopakunhod sa hugot nga pagtuo ug mohuyang sa kalig-on sa tagsa-tagsa ug sa mga pamilya. Usa sa mga katuyoan sa Ginoo sa pag-organisar sa mga babaye ngadto sa pagkadisipulo mao ang paghatag og kahupayan nga mobayaw kanila pataas sa “tanang babag sa kalipay ug kalamboan sa babaye.”16 Sa matag ward ug branch, adunay Relief Society nga may mga sister kinsa makapangayo ug makadawat og pagpadayag ug tambag sa mga lider sa priesthood aron sa paglig-on sa usag usa ug sa paghimo og mga solusyon nga magamit sa ilang kaugalingong mga panimalay ug mga komunidad.

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye makasabut nga pinaagi sa Relief Society, ang ilang pagkadisipulo malugwayan ug sila mahimong moapil uban sa lain diha sa matang sa talagsaon ug bayanihon nga buhat nga gihimo sa Manluluwas. Ang matang sa buhat nga ang mga sister niini nga Simbahan gimandoan nga buhaton sa atong panahon dili gayud gamay o dili mahinungdanon sa Ginoo. Pinaagi sa ilang pagkamatinud-anon, mabati nila ang Iyang pag-uyon ug mapanalanginan sa pagpakig-uban sa Iyang Espiritu.

Ang akong apo nga mga babaye kinahanglan usab nga mahibalo nga ang panag-igsoonay sa Relief Society makahatag og usa ka dapit sa kasiguroan, dalangpan, ug proteksyon.17 Samtang ang atong panahon nag-anam og kalisud, ang matinud-anong mga sister sa Relief Society magkahiusa sa pagpanalipod sa mga panimalay sa Zion gikan sa mahait nga mga tingog sa kalibutan ug sa madanihon ug masugyutong impluwensya sa kaaway. Ug pinaagi sa Relief Society, sila matudloan ug malig-on ug dayon mas matudloan ug mas malig-on, ug ang impluwensya sa matarung nga mga babaye makapanalangin og daghan pa nga mga anak sa atong Amahan.

Usa ka Pagkadisipulo kalabut sa Pag-amuma ug Pagpangalagad

Nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye makasabut nga ang visiting teaching usa ka pagpahayag sa ilang pagkadisipulo ug importanting paagi sa pagtahud sa ilang mga pakigsaad. Kini nga elemento sa atong pagkadisipulo kinahanglan susama sa pagpangalagad sa atong Manluluwas. Sa unang mga adlaw sa Relief Society, usa ka visiting committee gikan sa kada ward midawat og buluhaton sa pagtan-aw sa mga panginahanglan ug pagkolekta sa mga donasyon nga iapud-apod niadtong nanginahanglan. Sa tanang mga katuigan, ang mga sister sa Relief Society ug ang mga lider nakakat-on matag karon ug unya ug napalambo ang ilang abilidad sa pag-amuma sa uban. Dihay mga panahon nga ang mga sister mas mihatag og importansya sa pagkompleto sa mga pagbisita, pagtudlo sa mga leksyon, ug sa pagbilin og mga pahibalo kon kanus-a sila mianha sa mga panimalay sa ilang mga sister. Kining naandan nga mga buluhaton nakatabang sa mga sister sa pagkat-on og mga sumbanan sa pag-amuma. Sama sa katawhan sa panahon ni Moises nga nag-focus sa pagtipig og taas nga listahan sa mga lagda, ang mga sister sa Relief Society usahay mohatag og daghang sinulat ug dili sinulat nga mga lagda diha sa ilang kaugalingon tungod sa ilang tinguha nga makasabut kon unsaon paglig-on sa usag usa.

Tungod sa daghang panginahanglan alang sa paghupay ug pagluwas sa mga kinabuhi sa mga sister ug sa ilang mga pamilya karon, ang atong Langitnong Amahan nagkinahanglan kanato nga mosubay og mas maayong dalan ug mopakita sa atong pagkadisipulo pinaagi sa sinserong pag-amuma sa Iyang mga anak. Tungod sa paghunahuna niining importante nga katuyoan, ang mga lider karon gitudloan sa pagpangayo og mga report mahitungod sa espirituhanon ug temporal nga kaayohan sa mga sister ug sa ilang mga pamilya ug mahitungod sa serbisyo nga gihatag.18 Karon ang mga visiting teacher adunay responsibilidad nga sa “kinasingkasing ilhon ug higugmaon ang kada sister, tabangan siyang malig-on ang iyang pagtuo, ug hatagan og serbisyo.”19

Ingon nga may pasalig nga mga disipulo sa Manluluwas, naglambo kita sa atong abilidad sa pagbuhat sa mga butang nga Iyang buhaton kon Siya ania pa unta dinhi. Nahibalo kita nga alang Kaniya ang atong pag-amuma mao ang importante, ug busa kita naningkamot sa pag-focus diha sa pag-amuma sa atong mga sister kay sa paghuman sa mga listahan sa mga butang nga buhatunon. Ang tinuod nga pagpangalagad mas masukod pinaagi sa giladmon sa atong gugmang putli kay sa kahingpit sa atong mga numero. Kita masayud nga kita nagmalampuson sa atong pagpangalagad isip mga visiting teacher kon ang atong mga sister makaingon, “Ang akong visiting teacher nagtabang kanako nga molambo sa espirituhanong paagi” ug “Ako nasayud nga ang akong visiting teacher nagpakabana og maayo kanako ug sa akong pamilya” ug “Kon ako adunay mga problema, ako nahibalo nga ang akong visiting teacher molihok nga dili maghulat og hangyoon.” Ang mga lider kinsa nakasabut sa importansya sa pagpangalagad sa uban magtinambagay sa pagpangayo ug pagdawat og pagpadayag mahitungod kon unsaon sa paglig-on sa mga visiting teacher ug kon unsaon sa paghan-ay ug pagtuman sa dinasig nga pagpangalagad.

Dugang pa, ang visiting teaching mao ang sumpay sa katungdanan sa bishop sa pag-amuma sa panon sa Ginoo. Ang bishop ug ang presidente sa Relief Society nagkinahanglan sa serbisyo sa dinasig nga mga visiting teacher sa pagtabang kanila sa pagtuman sa ilang mga responsibilidad. Pinaagi sa pagpangalagad sa mga visiting teacher, ang usa ka presidente sa Relief Society makahibalo sa kahimtang sa kada sister sa ward ug moreport mahitungod sa ilang kahimtang kon siya makigsulti sa iyang bishop.

Si Presidente Thomas S. Monson nagtudlo kanato nga “kon maningkamot kita uban ang hugot nga pagtuo nga walay pagduha-duha sa pagtuman sa mga responsibilidad nga gipabuhat kanato, kon mangita kita sa inspirasyon sa Makagagahum alang sa paghimo sa atong mga responsibilidad, makab-ot nato ang mga milagro.”20 Manghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye moapil sa mga milagro samtang sila motabang sa visiting teaching nga mahimong sumbanan sa pagkadisipulo nga ilhon sa Ginoo kon Siya moanhi pag-usab.

Pagtuman sa mga Katuyoan sa Relief Society

Kini ug ang uban nga importanting mga pagtulun-an mahitungod sa Relief Society anaa karon aron matun-an sa akong apo nga mga babaye diha sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat sa Relief Society. Kini nga basahon naglangkob og rekord sa kabilin sa Relief Society ug sa mga babaye niini nga Simbahan. Kini mohiusa ug mosuporta sa panag-igsoonay sa tibuok kalibutan uban sa mga katuyoan sa Relief Society ug sa mga sumbanan ug mga pribilehiyo sa mga disipulo. Kini usa ka saksi sa importansya sa tahas sa mga mga babaye diha sa plano sa kalipay sa atong Amahan, ug kini naghatag ug dili matarug nga sukaranan sa unsay atong gituohan, unsay atong gibuhat, ug unsay atong panalipdan. Ang Unang Kapangulohan nag-awhag kanato sa “pagtuon niini nga basahon ug sa pagtugot nga ang walay sukod nga mga kamatuoran ug ang dinasig nga mga ehemplo niini moimpluwensya sa [atong] kinabuhi.”21

Kay nasayud nga ang organisasyon sa Relief Society balaanong gimugna, si Presidente Joseph F. Smith misulti sa mga sister sa Relief Society: “Angay alang kaninyo nga modumala sa kalibutan ug modumala labi na ngadto sa mga babaye sa kalibutan. … Kamo ang mga ulo,” siya miingon, “dili ang ikog.”22 Samtang ang panahon sa pagbalik sa Ginoo nagkaduol na, nanghinaut ako nga ang akong apo nga mga babaye mahimong lig-on, matinud-anon nga mga babaye kinsa mogamit sa mga baruganan ug mga sumbanan sa Relief Society sa ilang kinabuhi. Samtang ang Relief Society mahimong paagi sa kinabuhi alang kanila, nanghinaut ako nga moalagad sila diha sa panaghiusa sa uban sa pagtuman sa balaang mga katuyoan niini. Ako adunay pagpamatuod sa tinuod nga gipahiuli nga Simbahan ni Jesukristo, ug ako mapasalamaton alang sa sumbanan sa pagkadisipulo nga gipahiuli sa dihang ang Ginoo midasig kang Propeta Joseph Smith sa pagtukod sa Relief Society. Sa pangalan ni Jesukristo, amen.

  1. Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat sa Relief Society (2011), 3.

  2. Tan-awa sa Lucas 10:38–42.

  3. Tan-awa sa Juan 11:20–27.

  4. Tan-awa sa Mga Buhat 18:24–26; Mga Taga-Roma 16:3–5.

  5. Tan-awa sa Mga Taga-Filipos 4:1–4.

  6. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 25.

  7. Joseph Smith, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 14.

  8. Joseph Smith, sa History of the Church, 4:567–68.

  9. Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo 1:5.

  10. Joseph Fielding Smith, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 113.

  11. Joseph Smith, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 18.

  12. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 109:22; tan-awa usab sa Sheri L. Dew, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 152.

  13. Doktrina ug mga Pakigsaad 84:19; tan-awa usab sa Ezra Taft Benson, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 153.

  14. Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 157.

  15. Boyd K. Packer, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 118.

  16. John A. Widtsoe, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 30.

  17. Tan-awa sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 86–97.

  18. Tan-awa sa Handbook 2: Administering the Church (2010), 9.5.4.

  19. Handbook 2, 9.5.1.

  20. Thomas S. Monson, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian,107.

  21. Unang Kapangulohan, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, ix.

  22. Joseph F. Smith, sa Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, 78.