Na Cicivi ni Cere sa Tu e Matada

Kemuni na taciqu kei na ganequ, au na via vosa vei kemuni ena mataka ni kua ena dina tawamudu—na veidina oqori ena vakavutuniyautaka na nomuni bula ka kauti keda lesu tale i vale.

Sa vakatotolo ga na tamata ena veivanua. Vukaca na waqavuka totolo (jet) na loma ni macawa kei na dela ni wasaliwa me kauti ira na kena pasidia kina nodra bose mera laki tiko kina, me laki qaravi na itavi, lako vakagade se ra sikovi na matavuvale. Na veigaunisala—wili kina na sala lelevu, sala lalai, kei na sala ni motoka totolo—e kauti ira e milioni na motoka, ka ra vodo kina e milioni na tamata ka levu sara na vu ni nodra veitosoyaki me baleta na itavi me qaravi ena veisiga yadua.

Ena ilakolako vakatotolo ni bula oqo, meda tu mada vakadua ka vakasama vakatitobu—vakasamataka na dina ni gauna?

Ni vakatauvatani kei na dina tawamudu, e levu sara na taro kei na kauwai baleta na bula ni veisiga sa ka lailai sara. Edatou kana cava ena yakavi? Na roka cava me boro kina na rumu ni gade? Me sa na laki volai beka na yaca i Jone ena timi ni soka? Na mataqali taro ka sega ni wili rawa vakaoqo e dau seavu na kena nanumi ena gauna e basika kina na leqa, na gauna e mosi se mavoa kina e dua na noda daulomani, ni basika na tauvimate ena loma ni matavuvale, kei na gauna sa toro sobu kina na bula ena bibi ni tauvimate kei na kena sa voleka sara mai na mate. Na noda vakasama sa tekivu vakanamata, ka sa na rawa ni vakatulewa ena ka e bibi kei na ka e sega soti ni bibi.

Au se qai sikova ga qo e dua na marama ka sa tauvi koya tiko e dua na mate ena rua na yabaki sa oti. E kaya ni se bera na nona tauvimate, e a bulabula vinaka sara tu ga ka dau samaka na nona vale, ka qai vakasinaita ena veika sau lelevu. Dau laki koti vakarua ena dua na macawa ka sa voli sulu vovou ga e veivula. Dau vagauna na nona dau sureti ira na makubuna mera gadivi koya, baleta ni dau leqataka na kena rawa ni kavoro se vakacacani mai vei ira na lalai oqori na nona iyau talei.

Sa qai yaco mai vua na itukutuku veivakurabuitaki ni sa na rairai lekaleka na gauna ni nona bula tiko ka ni sa voleka sara na gauna me na mate kina. Tukuna o koya ni gauna e tukuna kina vua o vuniwai na itukutuku oqo e vakasauri na kena sa naulu na nona vakasama me sa na wasea na vo ni gauna ni nona bula vata kei iratou na nona matavuvale, ira na nona itokani kei na kena vakabibitaki na kosipeli ena nona bula, ni oqo na veika e bibi ena nona bula.

Ena dau matata sara ga mai vei keda na gauna vakaoqori ena dua na gauna, ia ena sega beka ni vaka na kena e sotavi oqo. Eda raica vakamatata na veika e bibi ena noda bula kei na ivakarau ni noda bulataka.

Tukuna na iVakabula:

“Dou kakua ni kumuna vata vei kemudou na iyau e vuravura, e dau vakacacana kina na sarasara kei na veveka, a sa ravabasuka kina na daubutako ka butakoca:

“Ia, mo dou kumuna vata na nomudou iyau mai lomalagi, sa sega ni vakacacana kina na sarasara se na veveka sa sega ni ravabasuka kina na daubutako me butakoca:

“Ni na tiko talega na yalomudou ena yasana sa tiko kina na nomudou iyau.”¹

Ena gauna ni noda dau didigo vakatitobu ena gauna ni leqa, sa dau vakanamata na yalo ki lomalagi, me vaqarai na isau ni taro levu duadua ena bula oqo: Eda lako mai vei? Na cava eda mai cakava tiko eke? Eda na lako kivei ni sa cava na bula oqo?

Na isau ni taro kece oqo ena sega ni kunei ena ivola ni vuli se na kena dolavi na Initaneti. Na taro kece oqo e ulabaleta na bula vakatamata. Eratou na vakamareqeta sara na veika e tawamudu.

Eda lako mai vei? Na taro oqo ena dau vakasamataki, kevaka me sega ni dau tukuni, mai vei ira na tamata kecega.

Tukuna na iApositolo o Paula vei ira mai Aceni ena delana o Masi ni “da sa kawa ni Kalou.”² Ni da sa kila ni yagoda sa kawa ni noda itubutubu vakayago, sa dodonu meda vakataroga na ibalebale ni ka e tukuna o Paula. Na Turaga sa tukuna “sa cokoti vata na yago kei na yalo me tamata.”³ Sa ikoya sa kawa kina ni Kalou na yalo. Na ivola ni Iperiu e kainaka ni o Koya e “Tama ni yaloda”⁴ Na yalo kece ni tamata era “sa yaco kina mera luve kecega ni Kalou.”⁵

Eda na kila ni o ira na daunivola serekali era vola e so na vakasama veivakauqeti ena iulutaga vakaoqo ka ra biuta vakavosa e so na itukutuku ka vakaivolataka na vakasama cecere sara. Ni vaka oqo na dina ni ka e tukuna o William Wordsworth:

Era vakasamataka na itubutubu na nodra itavi mera veivakavulici, veivakauqeti, ka veidusimaki ka vakairaitaki. Ia, ni ra sa vakasama tiko na itubutubu, o ira na gone—vakauasivi o ira na itabagone—era na taroga na taro vakasuina oqo, na cava eda mai cakava tiko eke? Vakalevu, ena dau tarogi lo; ka na vakaoqo, na cava Au mai cakava tiko eke?

Meda vakavinavinaka ga ni Dauveibuli vuku sa biuti keda mai e vuravura,kei na dua na ilati me guileca kina na veika sa kilai tu mai na bula taumada, me rawa kina ni da na mai vakatovolei, meda na vakadeitaki keda kina, me rawa ni da na rawata na veika sa vakarautaka tu na Kalou meda na vakaivotavota kina.

Sa na matata ni dua na inaki ni noda mai bula eke meda na rawata e dua na yago ka vakalewe kei na sui. Sa soli talega mai vei keda na isolisoli ni galala ni digidigi. E levu sara na vanua e rawa kina ni da na digidigi ga vakataki keda. Eke eda na vuli mai ena veika eda na sotava. Meda na kidava na vinaka mai na ca. Meda na vakaduiduitaka na wiwi mai na kamikamica. Eda na qai raica ni na tiko na revurevu ni veika eda na digitaka meda cakava.

Ni da sa talairawarawa kina ivunau ni Kalou, sa na rawa ni da na qai laki vakaivotavota ena “vale” ka a tukuna o Jisu ena nona a tukuna ni: “Sa vuqa na tikina ena vale nei Tamaqu. … au sa lako ka vakarautaka e dua na tikina me nomudou … na vanua au sa tiko kina mo dou na tiko talega kina.”⁷

E dina ni da lako mai meda mai bula vakatamata “cabeti ga na kena lagilagi,” ia ena toso ga na bula. Veitaravi mai na bula ni gone kina itabagone ka yaco sara ni sa qase. Ena veika eda sa kila eda vulica na yaga ni rawati na lomalagi me na veivuke ni da lakova tiko na sala ni bula.

Sa rau vakarautaka na sala kina bula e vinaka sara na Kalou na Tamada kei Jisu Karisito, na noda Turaga. E rau vakauqeti keda meda vakamuria na ivakavuvuli tawamudu ka meda na bula vinaka sara me vaka ni Rau sa vinaka sara.⁸

E vakatauvatana o Paula na bula oqo kei na dua na veitaucici. E tukuna vei ira na Iperiu, “Meda sa biuta laivi tu … na ivalavala ca eda sa tao rawarawa kina, ka meda sa ciciva tikoga na cere sa tu e matada.”⁹

Ena noda sasaga meda kakua ni guilecava na ivakasala mai na Dauvunau: “Era sa sega ni tauca na cere ko ira na daucici, ka ra sega ni gumatua ena ivalu ko ira na qaqa.”¹⁰ Na kena dina, na icovi e nodra ga o ira era na vosota me yacova na ivakataotioti.

Niu vakasamataka tiko na cicivi ni cere sa tu e matada, au nanuma e dua tale na cicivi ni cere, mai na gauna au a se gone kina. Noqu itokani, keirau yadua na isele loki ka mua yani kina vu ni wilo ka sivita mai kina na waqa lalai ni vakatatalo. Keirau sa qai moica me vaka e dua na waqa ka biuta yani ki na uciwai na Provo e Utah. Keirau dau cici muria toka e bati ni uciwai ka raica ni ra dau veimuayaki e uciwai mai na kui se na cagi e liwavi ira ka so na gauna era vakacowiri voli ga ena dua na vanua kei na so na gauna era dau ciri sara ga yani vakadodonu kina vanua titobu.

Ena dua na gauna ni cicivi na cere vakaoqori, keirau dau raica ni dua vei ira na waqa e liu ka vakadodonu sara tu ga yani kina vanua me laki cava kina. Vakasauri sa na veimuataki yani na kui ni wai kina dua na tobu levu ka na vakatatiki na waqa ka vakatoboicu sara. Sa na qai cowiri tiko, ni sa na sega ni rawa me kauti koya lesu mai kina kui ni wai. Sa na qai mai vakacegu koto ena mua ni tobu ni sa mai vakavolivoliti tu ena ivovo ni veika sa sinai tu e kea, ka vesu vinaka toka ena wa drokadroka.

Na waqa ni vakatatalo ena gauna ni gone e sega tu na kena itakele me vakadeitaka, sega na kena rada me dusia na vanua e lako kina, ka sega na vanua me kauta mai kina na kena kaukauwa. Ia na vanua e mua kina e tiko ena tolo ni uciwai mai ra—e sega sara ga ni tiko na kena idre.

Ni da sega ni waqa ni vakatatalo, sa soli mai kina vei keda na veika vakalou me tuberi keda yani. Eda sucu mai ka me da kakua ni kuitaki ena kui ni ivakarau ni bula, ia, e tiko vei keda na kaukauwa meda vakasama, meda vakatulewa, ka rawa-ka kina.

E biuti keda mai ena bula oqo na Tamada Vakalomalagi kei na iyaragi meda rawa kina ni kila na lomana ena vuku ni veika meda cakava, me rawa ni da kila na ka me caka me rawa ni da lesu tale Vua. Au tukuna tiko qo na masu. Au tukuna tale tikoga na vosa minimini ni domo lailai, kau sega ni guilecava na ivolanikalou, ka tiko kina na vosa ni Turaga kei na vosa ni parofita—sa vakarautaki tu vei keda me rawa ni da na yaco vinaka ki na noda icavacava.

Ena dua na gauna ena noda bula tiko eke, ena basika na lomalomarua, na malumalumu, na dredre voraki, na mosi ni tauvimate—ni sa mai cava na gauna ni gone, ka sa totolo mai na gauna ni qase, qai muria mai na gauna ni sa voleka na mate.

Na tamata yalomatua ena taroga na taro ka a taroga taumada o Jope ena gauna makawa: “Na tamata kevaka sa mate, ena bula tale li?”¹¹ Kevaka me da na saga meda biuta laivi na taro mai na noda vakasama, o koya ena lesu tale mai. Na tamata kece sara ena mate. Ena lako mai vei ira sa qase ni ra sa butubutu rua voli. Na nona ivakaro ena rogoci mai vei ira era se qai veimamataka yani na ilakolako ena bula oqo. Ena so na gauna e tagutuva na domo ni dredre ni dua na gonelailai.

Ia, ena vakaevei ni sa sivi yani na mate? Sa itinitini li na mate? Ena ivola nei Robert Blatchford, Na Kalou kei Noqu iTokani, erau veivala sara vakaukauwa ni ciqomi na vakabauta Vakarisito me vaka na Kalou, Karisito, masu, ka vakauasivi na bula tawa mate rawa. E vakadeitaka dina ni mate sa icavacava ni noda bula ka sega ni dua ena veiletitaka. A qai dua na ka totoka qai yaco. E vakasauri na kena sa karusa na nona isasabai ni tawa vakabauta. Sa qai sega tu ni taqomaki koya rawa. Sa qai vakamalua me vakila na sala lesu kina vakabauta ni a vakasewasewani ka biu laivi. Na cava e vakavuna na veisau ena nona bula? Sa mate na watina. A lako yani kina rumu ena kavoro ni yalo ka ra tu kece kina na veika vakavuravura me baleti watina. A raica lesu na mata a dau lomana tu e liu. A qai tukuna vei nona itokani, ni sa curu mai tuba: “Sai koya dina, ia sa sega ni o koya. Na veika kece sa veisau. Edua na ka a tiko e kea e liu sa kau tani. Sa sega ni tautauvata o koya. Na cava beka e rawa ni kau laivi kevaka e sega ni yalo?”

E muri a qai vola: “Na mate e sega ni ka era dau vakananuma tu ga na tamata. E vaka walega na lako kina dua na rumu. Ena rumu o ya eda na kunei… ira na marama kei na turaga lomani kei ira na gone totoka eda a lomana ia sa yali.”¹²

Kemuni na taciqu kei na ganequ, eda sa kila ni mate e sega ni kena i yalayala. Na dina oqo e sa vakavulici mai vei ira na vei parofita ena gauna taucoko. E kunei talega ena noda ivolanikalou tabu. Ena iVola i Momani eda wilika ni dina ka veivakacegui na kena vosa:

“Ia, sa vakaoqo na veika ena yaco ena maliwa ni gauna eda na mate kina ki na gauna eda na tucake tale kina mai na mate—Raica sa vakatakila vei au e dua na agilosi ena gauna sa veibiu kina na yago kei na yalo sa kau na yalo ni tamata kecega, se vinaka se ca, kina vanua sa vakarautaka vei ira na Kalou, o koya ka a buli ira.

“Ia, ko ira sa ivalavala dodonu era na kune marau kei na vakacegu mai parataisi, io era na vakacegu kina mai na nodra rarawa kei na oca.”¹³

Ni sa oti e tolu na siga na bulu tu ni yago i Jisu mai na ibulubulu, sa qai curu tale na yalo.Sa qiqi tani na vatu ka sa qai tucake tale mai na Dauveivueti ka lako voli ka sa tu vua na yago e sega ni mate rawa vakayalo e vakalewe ka vakasui.

Na isau ni taro i Jope, “na tamata kevaka sa mate, ena bula tale li?” e saumi ena gauna eratou sa lako yani kina ki na ibulubulu o Meri kei ira na kena vo ka raica e rua na tamata ni rau vakaisulu vulavula tu ka rau vosa mai vei ira: “Na cava dou sa mai vakasaqarai koya sa bula ena kedra maliwa na mate. Sa sega eke ko koya, sa tucake tale.”¹⁴

Sa vua ni qaqa nei Karisito mai na ibulubulu, na noda na tucaketale mai na mate. Oqo na vakabulai ni yalo ni tamata. Vola o Paula: “Sa … vakalomalagi na yago eso ka sa vakavuravura na yago e so ka sa dua tani na ukuuku ni yago vakalomalagi ka sa duatani na iukuuku ni yago sa vakavuravura.¹⁵

Eda vakasaqara na lagilagi ni matanitu silesitieli. Eda na gadreva na iserau ni Kalou meda na laki bula kina. Eda na vinakata me tawamudu na noda matavuvale. Na veivakalougataki oya ena rawati ena sasaga ni bula taucoko, vakasaqaqara, veivutuni, ka tinia na qaqa.

Eda lako mai vei? Na cava eda mai cakava tiko eke? Eda na lako kivei ni sa cava na bula eke? Sa na sega ni rawa me tikoga na taro raraba oqo ka sega ni saumi. Mai na vu ni yaloqu mai loma kei na yalomalumalumu taucoko, au vakadinadinataka ni veika kece sara au sa tukuna e dina.

Na Tamada Vakalomalagi e marautaki ira era maroroya na Nona i vakaro. E kauwai talega o Koya vei ira na gone era yali, itabagone vakawelewele, itabagone talaidredre, itubutubu valavala ca. Ena yalomalumalumu a cavuta na veika kece oqo na iVakavuvuli veikeda kece: “Lesu mai. Lako Cake mai. Curu mai. Lako mai vale. Lako mai vei au.”

Ena loma ni dua na macawa eda na vakananuma kina na Siga ni Mate. Na noda vakanananu me gole vana nona bula na noda iVakabula, na Nona mate, kei na Nona Tucaketale. Me vaka niu Nona i vakadinadina, Au vakadinadinataka ni bula tiko o Koya ka na waraka tiko o Koya na suka yani ena lagilagi. Na lesu oqori me noda, sa noqu masu malumalumu ena Yacana tabu—ia o Jisu Karisito na noda i Vakabula kei na noda Dauveivueti, emeni.