2010–2019
Weir en Mour
April 2012


Weir en Mour

Ia wasa me kitail kohsang ie? Ia kahrepen atail mihmi sampah? Ia wasa me kitail pahn kohla ie mwurin atail kohkohsang mour wet? Miehier pasapengpen peidek kesempwal pwukat.

Riei ohl oh lih kempoake ko, ni menseng wet I men patohwan ong kumwail duwen mehlel poatoapoat kan—mehlel pwuko me pahn kamwahwiala atail mour kan oh sinsile kitail lao kitail pwurala rehn Koht.

Wasa koaros, aramas kin pwurpwururseli. Sompihr kan kin pihrki aramas kotehla sapw laud kan oh sehd lap akan pwe aramas en kak towehda ahr mihting kan, kapwaiada inou kan, pereniki ahr mwemweit, de pwarala rehn peneinei kan. Ahl akan mie wasa koaros—iangahki soangsoangen ahl lap akan—me kidalap en sidohsa tangatang ie, me aramas kidalap kan pil aude, me tangatangowei erein pwehki kahrepe tohto kan ni atail kin pwururkiseli kedirepwe en ehuehu rahn.

Nan mour kedirepw wet kitail kin uhdi ahniki madamadau—iei mengmengiloaliki duwen mehlel poatoapoat kan?

Ni ahr kin karasarasehng mehlel poatoapoat kan, pali laud en peidek kan me pid mour en ehuehu rahn udahn sohte katepe. Dahme kitail pahn kang? Poh dah me kitail pahn litapwihkihla nan pere-o? Kitail en kihong Johnny en iang mwadong? Soangen peidek pwukat oh tohto me duwehte met kan solahr kesempwal ni ahnsou me kahpwal kin pwarada, ni ahnsou me aramas me kitail poakpoake kin ohla, ni ahnsou me soumwahu kin pwarada nan imwen roson mwahu, ni ahnsou me aramas kerenlahng mehla oh rotorot kin kerendo. Atail madamadau kan kin inenla, oh E kin uhd mengei en kasawihada dahme udahn kesempwal oh dahme sohte udahn katepe.

Ansou kerendohte I pwarek lih emen me sosoumwahuki erein sounpar riau soumwahu keper ehu. E nda me mwohn eh soumwahudaho, E kin kedirepwiki kamwakele nan ihmweo lao min douluhl oh audehki dipwisou lingan. E kin kohla wasahn seisei pak riau wihk koaros oh E kin netinet nan sounpwong koaros pwapwain ah likou kapw. E sohte kin kalapw luke nein nah kan seri kan en mwemweitla reh, pwe ahnsou koaros E kin pwunodiki pwe ah dipwisou kesempwal kan nan imweo de ohkihla kisin pehn seri kan.

Ih eri alehdi rohng kapwuriamwei me E alehdier soumwahu ieu me E pahn mehkihla oh me ahnsou me luhwehdi pwehn momour mwotomwotalahr. E nda me ni eh rong dah me toahkteo ndahieng, ansouohte E ese ansouo me erein ahnsou me luhwehdi nan eh mour E pahn patehng ah peneinei oh kompoakapah kan oh ah mour pahn poahsoankihda rongamwahuo, pwe mepwukat iei me e keieu kesempwaliki.

Mie soangen ahnsou sansal pwukat me kin kohdohng kitail koaros, ahpw mwein kaidehn ni soangen irair kapwuriamwei duwe met. Kitail kin dehdehki ni sansal dahme uhdahn kesempwal nan atail mour oh duwen atail konehng wie momour.

Sounkomouro mahsanih:

“Kumwail dehr kin ngoangki kepwehpwehkihla kepwehn sampah, me mer oh loangenmwet kin kauwehla, oh wasa me aramas lipirap akan kin dapengpeseng ihmw kan oh pirap ie.

“A kumwail ngoangki kepwehpwehkihla paien nanleng, me mer oh loangenmwet sohte kin kauwehla, oh wasa me aramas lipirap akan sohte kak dapengpeseng ihmw akan oh pirap ie.

“Pwe ahnsou koaros kapehdamwail kin uhlahng wasa me amwail dipwisou kesempwal kan kin mi ie.”1

Ni atail ahnsoun madamadau loal de anahn laud, ngehn en aramas kin leldahla nanleng, raparapahki pasapeng sang rehn Koht duwen peidek kan me keieu kesempwal: Ia wasa me kitail kohsang ie? Ia kahrepen atail mihmi sampah? Ia wasa me kitail pahn kohla ie mwurin atail kohkohsang mour wet?

Pasapengpen peidek pwukat sohte kin dierek nan pwuhk en sukuhl kan, de sang nan Internet. Peidek pwukat sohte pid mour wet te. Re pid mour poatoapoat.

Ia wasa me kitail kohsang ie? Peidek wet uhdahn kin kohda nan madamadau en aramas koaros, mehnda ma re sohte kin ndahla.

Wahnpoaron Pohl mahsanihong mehn Athens ko pohn Dohl en Mars me kitail “wiahier sapwellime seri.”2 Pwehki atail esehier me paliwaratail kan iei wahn atail pahpa nohno en sampah, kitail anahne kasawih wehwehn mahsen wet sang Pohl. Kauno mahsanih me palingen oh paliwar patpene wiahda ngehn en aramas.3 Eri ngehn me wia sapwellimen Koht. Sounnting en pwuhken Ipru patohwan ntingih duwen Ih eh wia “Semen ngenitail.”4 Ngehn en aramas koaros iei uhdahn Sapwellimen Koht pwutak oh serepein.5

Kitail wehwehki me sounnting kamarainda kei, ntingihdier duwen oaralap wet, pwe kitail en kin medemedewe, padahk kamarain oh iren madamadau kan me dei mehlel. William Wordsworth ntingihdi padahk mehlel pwoatet:

Atail ipwidi iei meir oh manoknoklah ieu:

Ngenitail ni ipwidi, duwehte Usu en mour,

Miehier ansou werei mwohn atail ipwidiong nan mour wet,

Oh patohsang wasa doh:

Kitail sohte monokehla mehkoaros,

Oh kitail sohte patohkihdo sohte douluhl,

Pwe kisehn me sarawi mih loalatail

Sang rehn Koht, iei wasa e kitail kin patohie:

Nanleng karanih kitail ni atail pwelel!6

Pahpa nohno kan kin medemedewe arail pwukoa kan en padahk, kamarain, oh kihda peneu, kaweid oh wia karasaras mwahu. Oh ni ahnsou me pahpa nohno kan kin wie mengimengiloal, serikan—a mehlel me pwulopwul kan—kin kihda peidek kesempwalo, ia kahrepen atail mihmi sampah?” Palilaud en ahnsou, peidek wet kin mihmihte loalatail oh kin sansal ni duwen, ia kahrepen Ei mihmi wasaht?”

Ia uwen atail anahne kapingkalahnganki me Soun Kapikipik eripit men ketin wiahda sampah oh ketin kadarkitaildo me oh kahrehiong kitail en manokehla duwen mour mwohn mour wet pwe kitail en kak alehdi irair en kasongosong, ahnsou mwahu en kamehlel pein kitail, pwe kitail en kak warohngala mehkoaros me Koht ketin kaunopehr kitail en alehdi.

E sansal, me ehu kahrepe kesempwal en atail mih pohn sampah wet iei en alehdi paliwar en uduk oh tih. Kitail pil alehdier kisakis en nsen de saledek en pilipil. Ni kidelepen wiepe kitail ahniki ansou mwahu en pilada ong pein kitail. Pohn sampah wet kitail kin kasukuhl sang rehn kaun lemei me iei irair en mour. Kitail kin esehla kasawiada nanpwungen me mwahu oh me suwed. Kitail kin kasawiada wekpeseng en nanpwungen me kansensuwed oh me kaperen. Kitail kin diarada me mie lipwen atail wiewia kan.

Sang ni atail pahn peikiong Sapwellimen Koht kosonned akan, kitail kak warohng “tehnpaso” ni duwen me Sises ketin mahsanih: “Pere tohto mie nan tehnpesen Semei;…I pahn kohla oh kaunopadahng kumwail deumwail …. Pwe kumwail en mi wasa me I kin mi ie.”7

Mendahte atail kin kohdohng nan mour wet “kisehn me sarawi mih loalatail,” mour kin doudoulahte. Seri kin wiahla mwahnakapw de peinakapw, oh aramas kin ekisekis koahiekla. Sang irair kan nan mour wet kitail kin esehla rapahki sawas en nanleng ni atail kin wonowei nan mour.

Koht, Samatailo, oh Sises Krais, atail Kaun, ketin kilelehdier ahl ong unsekla. Ira ketin kupwurki kitail en idawehn mehlel poatoapoat kan oh unsekla, duwe Ira me unsek.8

Wahnpoaron Pohl karasahieng mour wet ong weir en tang. E kangoange mehn Ipru kan mahsanih, “Kitail kesehsang kitail mehkoaros me kerempwai kitail, oh dihp me kin salihkitaildi, oh kitail en nantihong nan atail mour me kitail tapihadahr, rasehng atail kin tang kehlail ni atail kin weirentang.”9

Nan atail ngoang, kitail dehr pohnsehsehla kaweid eripito sang Eklesiasdes: kaidehkin me marahrahn tang kan me kin kalap kana ni weirin tang; kaidehkin me kommwad akan me kin kalap powehdi nan mahwen.”10 Ni mehlelo, kisakiso konehng kohieng ohl oh lih me dadaurete lel imwi.

Ni ahnsou me I kin medewe weir en nan mour wet, I kin tamanda ehu soangen weir tohrohr, sang ahnsoun ei serio. Ngehi oh kompoakapahi kan pahn ale nait kisin naip ko, oh sang ni tuhke mwuterek en tuhkehn willow, se kin parada kisin pwoht. Se kin wiahieng kisin serek, oh emenemen ahpw pahn kaweirih were pwohto nan pillap en Provo nan Utah. Se kin tang pohn keilen pihlo oh kilikilang kisin pwohtko wie peipei nan ahdo oh ekei pak wie peipei ni meleilei nan pihl mwele wasa me pihlo kin loalla.

Ehu pak me se kaweirih warat pwohtko se tehkada me pwoht koaros pwakpwakihte oapwoat me tihtiheng kohla ni kesohu. Ahdo pa wiahkintehieu wahdihla pwohto karanih lapalahn elipip ieu, oh pwohto eri sepehlda. Pwohto eri tengala wie pidpidek nan elipipo, pwupwisangehr nan weiro. Eri kisin pwohto kedkedeo uhdi oh tengala douluhl nanpwungen kihd oh dihpw ni keilen pihlo.

Kisin pwoht en mehn mwadongko sohte dahm pwe rehn dehr sepehlda, sohte ilihl pwehn kainenehla, oh sohte misin. Eri, ihte wasa re pahn lelie wasa me ukedi de wasa me pihlo pahn wairaillaie---tangatang wasa me keieu mengei en tangatang ie.

Me weksang kisin pwoht me wia mehn mwadong ko, kitail alehdier mwohmw sarawi kan sang Koht loaletail pwehn kaluwai kitail nan mour wet. Kitail kin pidolong nan mour wet kaidehn pwehn wie peipei mwahl nan ahd akan en mour ahpw en ahniki manaman en madamadau, kapat, oh en pweida.

Samatail Nanleng sohte ketin kadarkitaildohng nan seiloak poatoapoat wet ni sohte ketkihda elen kaweid sang Reh pwehn doareikitailla pwehn pwurala Reh. Met I koasoaia kapakap. I pil koasoaia mwengingin kan en ngihl tikitik meleileio; oh pil pwuhk sarawi kan, me audaudki mahsen en Kauno oh mahsen en soukohp akan—me kohieng kitail pwehn sewese kitail en kotehla sahlo ni kesohu.

Mie ahnsou nan atail doadoahk en mour wet, me kitail pahn alu wawaila, mesen luwetala, kehn medek en soumwahu—iei lellahng imwin summer, tepidahn ahnsou rahk, kohkohlahng lemwilemwur en ahnsou kopwou, oh ahpw lellahng ahnsou me kahdaniki mehla.

Aramas koaros me ahniki madamadau kin pein idek kalelapakohte me Sohp kalelapangki: “Ma aramas emen pahn mehla e kak pwurehng mourda?”11 Kitail kak wia uwen me kitail kak en dehr medewe, ahpw peidek wet kin pwurodohte. Aramas koaruhsie pahn mehla. E kin kohdohng me likeilapalahr kan. E kin kohdohng aramas me apwtehn lellahng eilepen mour. Ekei pak E kin pil katokehdi ngilen kouruhr en kisin serihkan.

Ahpw ia duwen mour mwurin mehla? Mehla iei imwilahn mehkoaros? Robert Blatchford, duwen me sansal nan nah pwuhk me kahdaniki God and My Neighbor, uhwong irail me iang lamalam en Souleng ni me pid duwen Koht, Krais, kapakap, oh ni mehlelo mour poatoapoat. E koasoaia ni sohte mahk me mehla iei imwilahn atail mour oh sohte me kak kasalehda me met sapwung. Eri, mehkot kapwuriamwei ahpw lellong. Eh kehl en soupwosono ahpw mweredi. Pwupwidi perepe oh silepe. Ekis ekis E tepida pwuralahng pelien lamalam me E kawehte oh lakidalao. Dahme kahrehda wekidekla kapwuriamwei wet? Ah pwoudo mehla. Ni eh mohngiong ohla E ahpw pidolongala nan pere-o wasa me paliweren eh pwoud wonohn ie. E kilengdiong nan mahs me E poakohngo. E pidohila ahpw ndahiong emen kompoakapah: “Ahi pwoudo mwo, ahpw pil kaidehkin ih mwo. Soahng koaros wekilahr. Mie mehkot me kin mih reh mwowe me solahr mie. E ehu soahngalahr. Dahme kak solahr mie ma kaidehkin ngene me kohsang?

Mwuhr, ohlo ahpw ntingih: “mehla sohte wia dahme aramas medemedewe”. Ihte e duwehte omw pahn kohlongala nan ehu pere tohrohr. “Nan pere teio kitail pahn diar… lih akan oh ohl akan oh seri keneinei kan me kitail poakohng me mehsangkitailehr.”12

Riei ohl oko oh lih oko, kitail esehier me mehla kaidehn ih imwilao. Padahk mehlel pwoatet padahkehr sang rehn soukohp ieias kan sangete tepin kawao. E pil dierek nan neitail pwuhk sarawi kan. Nan Pwuken Mormon kitail kin wadek ni oaritik lepin mahsen kaloalamwahu pwukat:

“Met, me nin duwen irair en mour nanpwungen mehla oh iasada—Kilang, e sansalohngiehier sang rehn tounleng emen, me ngenen aramas koaros, ni ansou ohte me irail mwesel sangehr paliwahr en sampahah wet, ehi, ngehn en aramas koaros, ma irail pahn mwahu de suwed, irail pahn kolahng deurail rehn Koht me ketikihong irail mour”.

“Oh e pahn wiawi, me ngenen me pwung kan pahn kasamw ong wasahn pereperen, me kahdaniki paradais, wasahn kommoal ehu, wasahn meleilei ehu, wasa me irail koaros pahn kommoaldi sang arail kehnaudek kan oh arail pwukoah, oh arail pahtou.”13

Mwurin Sounkomouro eh kalopwuhlao oh Kahlapo ketiket nan sousowo erein rahn siluh, pali ngehno ahpw pwurehng pali waro. Paipo ahpw katapwursang wenihmwo, oh Soundoar kaiasadahro ketieila, sapwellimaniki kahlap me unsek poatoapoat en uduk oh tih.

Pasapengpen ahn Sohp peideko, “Ma aramas emen pahn mehla e kak pwurehng mourda?” kohda ni ahnsou me Mery oh mehteiko kohkohlahng ni sousouo oh re ahpw uhdiahl ohl riemen me ara likou ko linglingan me mahsanih ong irail: “Dahme kumwail raparapakihki me momour emen nanpwungen me melahr akan ? E soher ket met. E ketin kaiasadahr.”14

Pwehki Krais ketin powehdier mehla, kitail koaros pahn iasada. Iei met me doarehla ngenitail. Pohl ntingih: “Pil mie mwomwen war ekei mehn nanleng oh mwomwen war ekei mwomwen mehn sampah. Eri, lingan en weren nanleng kan ehu soahng, a lingan en weren sampah kan ehu soahng.”15

Iei lingan en mehn nanleng de kilohri celestial me kitail rapahki. Kitail inangih pato mwohn sihlangin Koht. Kitail men towehla peneinei soutuk. Soangen kapai pwukat kin kohieng irail akan me momourki erein arail mour nannanti, raparapahki, kolkolukihla diparail kan, kedekedeo irail ahpw pweida.

Ia wasa me kitail kohsang ie? Ia kahrepen atail mihmi sampah? Ia wasa me kitail pahn kohla ie mwurin atail kohkohsang mour wet? Miehier pasapengpen peidek kesempwal pwukat. Sang nan loalen kapehdiet oh ni karakarahk unsek, I kadehdehki me soahng pwukat me I koasoaiahier mehlel.

Samatail Nanleng kupwurpereniki irail ako me kin kapwaiada Sapwellime kosonned akan. E pil kin kupwurohki seri salongala, mwahnakapw de peinakapw me pwapwand, me pwulopwulo me pireklahsang ahl pwung, oh nohno pahpa soukautih. Ni kupwurkadek Kauno mahsanihong irail pwukat oh aramas koaros, mahsanih: “Kumwail pwurodo. Kumwail kodahdo. Kumwail pidolong. Pwurodo nan deumwail. Kohdo rehi.”

Nan wihk ehu kitail pahn kawahuih Ihster. Atail madamadau kan pahn soupeilahng mour en atail Sounkomour, Sapwellime pwoula, oh Sapwellime Kaiasada. Nin duwen emen Sapwellime sounkadehde, I kadehdehki me E ketin ieias oh me E ketin kaskasik atail pahn pwurala reh ni pweida. Me soangen pwurala wet pahn wia atail, I kapakapki ni karakarahk ni Sapwellime lengileng sarawi—iei Sises Krais, atail Sounkomour oh atail Soundoar, ahmen.