Wiahla Pahpa oh Nohno Mwahu

I lel ehu ansou kesempwal en ahi mour nan summer samwalahro—I lel ahi sounpar 90. Ni omw pahn lella ni ansou kesempwal kan nan omw mour, e mwahu en medemedewe duwen dahme wiawiher nan omw mour. Mwein kumwail me pwulopwul kan me rongorong de me pahn wadek kapahrek wet pahn sohte nohn wadek sounpar 90, ahpw ni ansoun ahi ipwidi, aramas kin pwuriamweiki soangen sounpar duwe met. Rahn koaros I kin kapingkihong Sahm Nanleng ah kapaiakin ie mour reirei.

Soang tohto wikala erein ahi mour. I iang kilang ansoun industrial age oh pil ansoun information age. Tepidahn wiawidahn diren sidoasa, telepwon kan oh sompihr kan me wiawi ni ahi pwulopwul. Rahnpwukat, mwomwen atail kin rapahki, kipeseng, oh doadoangki information kin wikala likamwete rahn koaros. Ni soangen ahi mah, I kin pwuriamweiki uwen pitipit en wikilahn sampah me kitail mihmi loale. Diren soahng kan me kin wiawihda rahn wet kin lel douluhl pwehki ar kak kamwahuwiahla atail mour.

Mendahte soahng tohto wikiwikila, kitail kin kapakap oh doadoahk laud pwehn tetehk me padahk en rongamwahu en Sises Krais pahn dadaur te. Ekei padahk pwukat kereniongehr salongala. Keieu powe nan list en padahk me kerenihong salongala, me Sehdan nannantiheng en kauwehla, iei en aramas ahr sarawihki pwopwoud oh kesempwalpen peneinei. Ira wie angke ehu en nan ihmw me emenemen seri en Sahm Nanleng kak esehki dahme mwahu.

Ahi peneinei, ni ahr kasikasik kamadipw en ahi sounpar 90, katamandong ie dahme wiawiher nan ei mour oh ien kapingki. Karasaras ieu, nei niece kihpene oh kasalehiong ie kisin likou kei me I ntingidihong ahi nohno pahpa kereniohng sounpar 70 samwalahro sang nan ei station en sounpei ni dekehn Seipahn nin dokon Mawehn Lap Keriauwo.

I pwuriamweiki ehu kisin likou me I ntingidihong ei nohno pwe e en ritingada oh wadek ni Mother’s Day nan sounpar 1945. I men patowanong kumwail wasah kei sang nan kisin likouwo pwe mwein kumwail en wewehki karepen ahi kapingki ahi pahpa oh nohno pwehki padahk kan me I esehla nan imwahto. Ahi nohno pahpa wie karasaras en pahpa oh nohno mwahu pwe re keieu kesempwalki kakeiradahn neira seri kan oh ara pwopwoud.

Nei kisin likou en Mother’s Day sounpar 1945 tepkihda met:

“Nohno kempoake,

“Nin dokon sounpar pahieu samwalahr ko I paisuwediki ahi sohte kak mihmi rehmw ni Mother’s Day. Ehu ehu sounpar I ngoangki mihmi rehmw pwe ien ndahiong uhk ia uwen ahi poakepoake uhk oh medemedeweiuhk, ahpw pwehki I sohte kak, I pahn itariki me keriau mwahu oh kadarowei ahi madamadau nan kisin likou.

“Nan sounpar wet, I kak kilang mwahu sang mahs uwen kamwahupen nohno me poakong ie. Keieu, I loaloaidiki soang tikitik kan ke kin sewesekin ie. Ni ahi pirida ni menseng, I sohte nsenohki ma mie ahi seht de sidakin mwakelekel. Ihte me I anahne wia iei ritingada kopwe, oh I pahn diarada. Ni ansoun mwenge, I kin ansou koaros ese me I pahn diarada mwenge me iou douluhl. Ni pwohng I kin ansou koaros ese me I pahn diarada tehi mwakelekel me pahn kansenamwahu. Kokousoan nan ihmwatail kin kaperen mehlel.”

Ni ahi wadek iren kisin likou wet, I kak kasawiada uwen ahi loaloid. Mwein ahi kin meir nan impwal ehu pohn peht tikitik ehu pahn ehu teihn amwise iei karehda ahi kin medewehdo imwaht kainsenamwahuwo.

Kisin likou ong ahi nohno doula:

“Ahpw udahno pepehm kehlail wet kosang mehn kalimeng mwahu me ke wiahiong ie. Uwen kaperen en mour me se ahniki nan ihmwo, kiht seri kan men idawehn omw karasaras, pwehn kolokolte popohl me se ahniki nan aht pwulopwul. Ansou koaros ke kin pwilkihdi ansou pwehn kareikihtla ni nahna kan pwe dadaurseli de iang mwadongki mpwei. Komwi oh Pahpa sohte kin kolang wasah kis kelepw. Atail peneinei pwon kin iang. Met ni ahi mweselsangehr ni ihmwo I kin pereniki kosoaia ahi mour ni ihmwo pwe e inennen kaperen. I sohte kak soupeisang dahme ke padahkiongiehehr pwe e pahn kamomwsuwedihuhk. E kin apwal douluhl en warong en wie nein Nora Sonne Perry pwutak. I inennen kapingahki mwareiet, oh I koapwoaropwoariki I pahn warong ansou koaros.

“I pil koapwoaropwoariki me I pahn mihmi rehmwi nan sounpar kokohdo pwe en kapwaiada ahi pilahn me I wiwiahda erein sounpar pahieu samwalahr ko en kaperenuhkada.

“Kauno en kapaiuhkada pwehki soahngen mwahu koaros me komw wiahiong sampah anahn wet.

“Ni ahi limpoak koaros, sang Tom”¹

Ni ahi pwureng wadek nei kisin likouwo, I medemedewe mwomwen peneineio, wardo, stake-o, oh wasao me I keirada ie.

Tiahk de culture ni wai wewehki mwomwen aramas ahr mour. Mie tiahk en rongamwahuwo, pwehki padahk kan oh kosonned me tohn Mwomwohdiso en Sises Krais en Souleng en Imwen Rahn akan kin nantihong kapwaiada. Tiahk en rongamwahuwo wiawihdasang pilahn en komouro, kosonned en Koht, oh padahk en soukohp momour ko. E kin sansal ni mwomwen atail apwapwalih atail peneinei oh nan pein atail mour.

Keieu en kosonned me kohieng Adam me pid ah pwukoa nan mwourwet dierekda nan Senesis 2:24: “Iei kahrepe wet me ohl emen pahn kin mweikihsang seme on ine oh ehukihong eh pwoud, pwe ira en kin wiahla ehu.”

Kapwoupwoud pwung en ohl oh lih kin kaunopada dih me kokohdo en sosohki sampah, ahpw e pil karehiong popohl keieu laud me kak dierekda nan mour wet. Udahno, ni ansou me manaman en priesthood kasarawiahla pwopwoud ieu ong ansou oh pil poatopaot. Serihkan me ipwidihong soangen pwopwoud wet pahn ahniki koapwoaropwoar me sohte kak dierekda wasa teikan.

Kesempwalpen padahk pwung en pahpa nohno mwahu kan lalaudla nan sampah en rahn wet, pwehki manaman en imwintihtio e kakeirda. Duwen me kitail esehier, e ngihtehte en kawehla poahsoan en atail mwehi—iei peneinei. Ni mwohmw loalokong oh rir, e kin kaukauwe en aramas ahr poadidi ong ahr peneinei nan sampah pwon oh nannantihong katikiala mwomwen kesempwal en tiahk sarawi kan en Souleng en Imwin Rahn akan. Pahpa nohno kan anahne wewehkihla me padahk nan ihmw wie ehu pwukoa sarawi oh kesempwal. Mendahte pwihn teikan, rasehng pwihnen mwomwohdiso de sukuhl, kak sewese pahpa nohno kan en “padahkihong kisin seri men duwen eh pahn momour” (Lepin Padahk Audapan Kan 22:6), pahpa nohno me udahn pahn pwukoahki. Nin duwen pilahn lap en popohl, udahn pahpa nohno mwahu kan me pwukoahki kakeiradahn Sapwellimen Sahm Nanleng serihkan.

Nan atail pwukoa en kakeirada seri, mie soahng tohto me pahpa nohno mwahu kak wia pwehn alehdi sawas en padahngki rongamwahu en Sises Krais ong neirail serihkan. Mweidong ie ien koasoaia soahng limau me pahpa nohno kak wie pwehn kakelailih ahr peneinei:

Keieu, pahpa nohno kak kapakap ni ngidingid, oh peki rehn Sahmatail Soutuk en sewese irail en poakepoake, wewehki, oh kaweid neirail seri me E ketikihong irail.

Keriau, ahr peneinei kak kapakapene, wadekpene pwuhk sarawi, oh wia soutik en peneinei oh mwenge pene, oh kosoanehdi ansoun mwenge en wie ansoun koasoaipene oh kasukuhl.

Kesiluh, pahpa nohno kak ehukihong tohn Mwomwohdiso me utuht kan, koasoahieng sounpadahk en Primary, kaun en youth kan, oh presidensi en pwihn oh pwihn en priesthood kan. Sang ni ehukihong irail me pilipilda oh kasarawiala en sewese neirail serihkan, pahpa nohno kan kak wewehkihla anahn akan en seri ni mwei koaros.

Kepahieu, pahpa nohno kan kak kihda ahr kadehde rehn neirail seri, poangoakin irail en kapwaiada kosonned en Koht, oh inoukihong irail kapai kan me Sahm Nanleng kin ketin inoukihong Sapwellime seri pwoson loalopwoat kan.

Kelimau, ehu ehu peneinei kosoanedi pein ahr kosonned kei me sansal oh me poasoanki kamwekid mwahu oh pwerisek en peneinei, soahng me kin kiheng seri pwukoa en apwalih ihmw oh alehdi kisin pweinen ahr doadoahk pwe ren esehla apwapwalih sent, nekidala sent, oh pwain pein neirail meiroang en eisek kis ehu.

Soahng limau pwukat me kin kakehlailih tiahk en peneinei kin miniminihong tiahk en Mwomwohdiso. Tiahk mwahu oh kehlail en atail peneinei pahn wia mehn silasil ong neitail serihkan sang manaman en ihmwintihtio (tehk1 Nephi 15:24) me kehlail rehn mehn mparail, rehn pwihnen kasido de celebrity kan, rehn soahngen aramas me kin pweipwand mwahl oh sohte men doadoahk, oh nan Internet oh media me re kin kilang. Tiahk en peneinei me kehlail pahn sewese neitail serihkan en momour nan sampah ahpw kaiden wiahla “kisehn sampah” (John 15:19).

President Joseph Fielding Smith padahkih me: “Ih pwukoah en pahpa nohno kan en padahkiong neirail serihkan padahk en komour en rongamwahu en Sises Krais, pwe ren ese karepen pepdaisla oh pwe mongiongirail en ngoangkihla peikihong kosonned en Koht mwurin ahr pepdaislahr, pwe re en pwurodohng reh. Kumwail, riei ohl oh lih mwahu ko, men ahniki amwail peneinei, noumwail seri; kumwail men katengetengedihong amwail pahpa oh nohno me tiengalahr mwowe… ? Ma ih me ke mwahuki, ke anahne tepida padahk limwahn peht en noumw seri pwelel. Ken padahk ni omw wiewia oh pil koasoi.”²

Kalohk en peneinei mahsanih:

“Ohl oh lih pwopwoud ahniki pwukoa kesempwal en poakohng oh apwalih emenemen neira serihkan. ‘Serihkan iei sohso sang Kauno’ (Melkahka kan 127:3) Pahpa oh nohno kan ahniki pwukoa sarawi en apwaliada neira serihkan ni limpoak oh mour pwung, en apwaliala arail anahn akan me pid paliwar oh pali ngehn, oh en padahkihieng irail en poakohng oh papah emenemen, kapwaiada kosonned akan en Koht, oh en wia tohn wehi me kin kapwaiada kosonned akan en wehi wasa sohte lipilipil me re kousoan ie. …

“… Sang ni koasoandi sarawi, pahpa kan pahn kin kaunda arail peneinei kan ni limpoak oh mour pwung oh pwukoahki soahng kan me anahn ong mour oh en sinsile arail peneinei kan. Nohno kan pwukoahki keieu en apwalih keirdahn neirail serihkan. Nan pwukoa sarawi pwukat, pahpa kan oh nohno kan ahniki pwukoa en sewese emenemen ni duwen werek pahrek.”³

​I kamelehle me sang ni koasoandi sarawi, ehu pali kesempwal en pwukoa en nohno iei epwelpen seri oh padahkihong dih kokohdo. Ahpw pil ih mehkoht kaselel ieu, en kilang ohl oh lih pwopwoud doadoahngkipene pein ara koahiek kan oh kin koasoai mwahu duwen neira serihkan oh ong neira seri.

Lapalahn suwed me kin songosong neitail serihkan mwomwen rir oh kehlail sang mahs. Kakeiradahn tiahk en peneinei me kehlail kin wia pil ehu mehn sile neitail serihkan, oh kin sinsile irail sang manaman en sampah.

Koht en kapaiada kumwail nohno oh pahpa loalopwoat en Saion. E likihkin kumwail Sapwellime seri soutuk kan. Nin duwen atail wie pahpa oh nohno, se kin iang oh ehu ong Koht, pwe en kapwaiada Sapwellime doadoahk oh kilohri rehn Sapwellime seri. Ih atail pwukoah sarawi, en wia uwen atail kak. I kadehdeki met ni mwaren Sises Krais, ahmen.