Tautauri Matua Tikoga

Sa rawa ni nanuma o tamaqu na siga saraga, na tiki ni aua saraga ka yaco kina na nona matavuvale—tama, tina, kei na va na gone—me ratou biuta na Lotu, ka levu e sega ni lesu tale mai ena bula oqo. A yabaki 13 o koya, e dikoni, ka ra dau tiko na veimatavuvale ena gauna oya ena Matawilivola ni Sigatabu ena mataka kei na soqoni ni sakaramede ena yakavi. Ena dua na mataka totoka ni vulaitubutubu, ni lesu mai vale ni oti mai na sokalou ena mataka ni Sigatabu ka vakayagataka vata na kakana vakamatavuvale ena sigalevu, a vuki o tinana vei tamana ka taroga yani, “Io, daulomani, o nanuma beka me datou na lako ki na soqoni ni sakaramede ena yakavi nikua se me daru kauta na matavuvale ena vodo lori ena loma ni vanua?”

Na vakasama me vakatautaki na digidigi ki na sakaramede a sega taumada ni yacovi tamaqu, ia a dabe cake o koya vata kei iratou na luvena lalai e tolu ka vakatudaliga sara vakamalua. Na vodo lori ena Sigatabu oya ena loma ni vanua sa dua dina na itaviqaravi vakamatavuvale e rekitaki, ia na vakatulewa lailai oya a yaco me dua na itekitekivu ni dua na igolegole vou ka vakavuna sara me a muataka tani na nona matavuvale mai na Lotu vata na kena veimaroroi, veitaqomaki, kei na veivakalougatataki ki na dua na salatu duatani.

Me lesoni kivei ira ena noda gauna de ra temaki mera digitaka e dua na sala duatani, na parofita o Liai ena iVola i Momani a wasea e dua na raivotu vata kei na nona matavuvale ni a “raica e udolu vakaudolu na tamata era sa sasaga tiko mai mera kunea na sala sa basika ki na vunikau a tu yani kina [o koya].

“A ra sa … tekivu muria na sala sa basika ki na vunikau.

“A sa … tubu e dua na butobuto loaloa; … era sa butu seva kina ko ira era sa tekivu muria mai na sala, era sa lako sese ka yali yani.”¹

A qai raica o Liai na ikarua ni ilawalawa ka ra “sasaga tiko mai, ka ra taura na mua ni ititoko kaukamea; era sa sasaga mai ena butobuto loaloa ka tautauri matua tikoga ena ititoko kaukamea me yacova ni ra sa mai kania na vuanikau.” E ka ni rarawa, “ni ra sa kania oti na vuanikau era sa qai veiraiyaki ka vaka mera madua” baleta o ira ka ra tiko ena “dua na vale vakaitamera” sa “dusi ira mai ka vakalialiai ira era sa kania na vuanikau.” O ira na tamata oqo era qai “muria na sala tani ka ra sa lako sese kina.”² Era sa sega ni rawa, se sega ni duavata, ni vosota me yacova na ivakataotioti.

A tiko talega na ikatolu ni ilawalawa era a sega walega ni rawata me ra yacova na vunikau ni bula; era a sega talega ni lutu tani yani. Vei ira oqo, e tukuna na ivolanikalou ni ra sa lako yani “ka tautauri matua tikoga ena ititoko kaukamea me yacova ni ra sa yaco yani ka kania na vuanikau.”³ Na ititoko kaukamea e matataka ki na ilawalawa tamata oqo na veimaroroi kei na veitaqomaki duadua ga e rawa ni ra kunea, ka ra tautauri matua tikoga; era cata ni sorova, veitalia ke ka rawarawa me vaka na vodo lori ena yakavi ni Sigatabu ena loma ni vanua.

Me baleta na ilawalawa tamata oqo, e vakatavulica o Elder David A. Bednar: “Na malanivosa bibi ena wase oqo na ‘tautauri matua tikoga’ ki na ititoko kaukamea. … De dua era a wilika ka vulica ka vakasaqara vagumatua na ikatolu ni ilawalawa tamata oqo na vosa i Karisito. … Oqo na ilawalawa me daru segata me lewena.”⁴

Sa da cakava o keda eda lewena na Lotu ni Kalou nikua na veiyalayalati ni muri Jisu Karisito ka talairawarawa ki na ivakaro ni Kalou. Eda veiyalayalati ena papitaiso meda duri vaka-ivakadinadina ni iVakabula,⁵ ka vukei ira sa malumalumu ka vakaleqai,⁶ ka muria na ivakaro ni Kalou, ka veivutuni ke gadrevi, me vaka a vakatavulica na iApositolo o Paula, “Ni sa ivalavala ca ko ira kecega na tamata, ka ra [sega] ni yacova na ka e vakarokorokotaki kina na Kalou.”⁷

E noda na madigi ena veimacawa ni tiko ena soqoni ni sakaramede ka rawa ni vakavouia kina na veiyalayalati oqo ena vakayagataki ni madrai kei na wai ni cakacaka tabu vakalotu ni sakaramede. Na cakacaka rawarawa oqo e vakatara meda soli keda tale ni muri Jisu Karisito ka veivutuni ni da dau sega ni yacova. Na isau ni yalayala ni Kalou kivei keda oya ni na tuberi keda ka taqomaki keda na Nona Yalo Tabu.

Mai na Vunautaka na Noqu Kosipeli, era vakatavulica na noda daukaulotu ni ivakatakila kei na ivakadinadina e lako mai ni da tiko ena noda soqoni ni Lotu ena Sigatabu: “Ni da tiko ena veiqaravi ni Lotu ka sokalou vata, eda veivakaukauwataki. Eda sa vakavouia ena noda veimaliwai kei ira na itokani kei na matavuvale. E vaqaqacotaki na noda vakabauta ni da vulica na ivolanikalou ka vulica e levu tale na ka me baleta na kosipeli vakalesuimai.”⁸

E na taroga beka e dua na cava na vuna me tolu kina na iwasewase ni soqoni ena Sigatabu ka cava na vuna era gadrevi yadua kina? Me da raica mada vakalekaleka na tolu na soqoni oqo:

• Na soqoni ni sakaramede e vakarautaka na madigi ni vakaitavi ena cakacaka tabu vakalotu ni sakaramede. Eda vakavouia na noda veiyalayalati, ciqoma e dua na ikuri ni ivakarau ni Yalotabu, ka rawata eso tale na veivakalougatataki ni vakatavulici ka vakavukui mai vua na Yalo Tabu.

• Na Matawilivola ni Sigatabu e vakatarai keda me da “veivakavulici vakai kemudou ena ivakavuvuli ni matanitu,”⁹ me rawa ni da “veikilai yalo ka marau vata.”¹⁰ Na kaukauwa levu kei na lomavakacegu e lako mai ni da kila deivaki na ivunau ni kosipeli vakalesuimai.

• Na soqoni ni matabete sa gauna ni turaga kei na cauravou mera “vulica na [nodra] itavi”¹¹ ka qai “vakaroti vakavinaka sara,”¹² kei na soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei e vakarautaka e dua na madigi vei ira na marama ena Lotu mera “vakalevutaka nodra vakabauta …, vaqaqacotaka na [nodra] matavuvale kei na vuvale, ka vukei ira era gadreva tu na veivuke.”¹³

Vakakina, na noda goneyalewa kei na gonelalai e tiko ga na nodra dui soqoni kei na kalasi ka ra vakatavulici kina ena kosipeli ni ra vakavakarau ki na veitavi bibi ka na lako mai vei ira. Ena veisoqoni matalia yadua ka semati oqo, eda vulica na ivunau, vakila na Yalotabu, ka veiqaravi vakaikeda. Me vaka ni na tu eso na dredre ka vu ena veiyawaki, isau ni veilakoyaki, se ituvaki ni bula, sa dodonu meda saga me da tiko ena noda soqoni taucoko ni Sigatabu. Au yalataka ni na yaco mai na veivakalougatataki ni reki cecere ena noda sokalou ena ituvatuva ni tolu na auwa e vei-Sigatabu.

Sa vakadeitaka na noqu matavuvale me keitou na dau tiko ena soqoni taucoko ena Sigatabu. Keitou raica ni oqo e vaqaqacotaka na neitou vakabauta ka vakatitobutaka na neitou kila deivaki na kosipeli. Keitou sa vulica ni keitou taleitaka na neitou vakatulewa ni tiko ena neitou veisoqoni ni Lotu, vakauasivi ni keitou lesu ki na neitou itikotiko ka tomana na rokovi ni Siga ni Vakacecegu. Keitou dau tiko talega ena neitou soqoni taucoko ena Sigatabu ni keitou lako vakagade se veitosoyaki voli. A volavola wale tikoga mai oqo e dua na luvei keirau yalewa me tukuna ni a tiko e valenilotu o koya ena dua na siti a lako voli kina ka qai kuria, “Io, Ta, au a tiko ena soqoni tolutolu ena Sigatabu.” Keitou kila ni a vakalougatataki o koya ena vakatulewa yalododonu oqo.

E tu vei keda yadua e vuqa na digidigi meda cakava ena ivakarau ni noda rokova na siga ni Vakacecegu. Ena dau tiko ga eso na itaviqaravi “vinaka” e rawa ka dodonu me vakanadakui me baleta na digidigi vinaka cake ni tiko ena soqoni ni Lotu. Oqo vakaidina e dua na sala ni vunica me “vakaisini [keda], ka tuberi [keda vakamalua] tani.”¹⁴ E vakayagataka o koya na veitaviqaravi “vinaka” me isosomi ni veitaviqaravi “vinaka cake” se mani “vinaka sara”.¹⁵

Na tauri matua tikoga ni ititoko sa kena ibalebale ena veigauna kece e rawa kina meda na tiko ena soqoni taucoko ena Sigatabu: soqoni ni sakaramede, Matawilivola ni Sigatabu, kei na soqoni ni matabete kei na iSoqosoqo ni Veivukei. O ira na luveda kei na itabagone era tiko ena nodra dui isoqosoqo ni Lalai, Cauravou, kei na Goneyalewa. E sega ni dodonu meda na digidigi se soqoni cava meda na tiko kina. Eda tautauri matua ga ki na vosa ni Kalou mai na noda sokalou ka tiko voli ena noda soqoni ni Siga ni Vakacecegu.

Na tauri matua tikoga ni ititoko sa kena ibalebale meda saga ni muria na ivakaro taucoko ni Kalou, me vakayacori na masumasu e veisiga vakaiko ka vakamatavuvale, kei na vulici ni ivolanikalou ena veisiga.

Na tautauri matua tikoga e sa tiki ni ivunau i Karisito ka vakatavulici ena iVola i Momani. Eda cakacakataka na noda vakabauti Jisu Karisito, veivutunitaka na noda ivalavala ca, veisautaka na yaloda, ka qai muri Koya sobu ki na wai ni veipapitaisotaki ka ciqoma na isolisoli veivakadeitaki ni Yalo Tabu, ka sa veiqaravi vakadauveituberi ka dauveivakacegui. Ia, me vaka a vakatavulica o Nifai, meda “toso ki liu, ka tugana ki lomada na vosa i Karisito” me yacova sara na icavacava ni noda bula.¹⁶

Kemuni na taciqu kei na ganequ, eda sa tamata ni veiyalayalati. Eda cakava ka muria vakarawarawa na veiyalayalati, kei na veivakalougatataki yalataki oya ni da na ciqoma “na ka kecega [sa] tu vei Tamaqu.”¹⁷ Ni da tautauri matua tikoga ki na ititoko ena muri ni noda veiyalayalati, eda na vaqaqacotaki ni vorata na veitemaki kei na veika vakadomobula ni vuravura. Sa na rawa ni da sokota na bula oqo vata kei na kena bolebole taucoko ka da yacova vakaidina na vunikau vata kei na vuana “sa talei duadua vei ira na vuanikau kecega.”¹⁸

A kalougata o tamaqu ni vakawatitaka e dua na marama vinaka ka a vakayaloqaqataki koya me lesu tale mai ki na valenilotu ni nona itabagone ka tekivu tale ni tosocake voli ena salatu. Na nodrau bula yalodina e sa vakalougatataka taucoko na luvedrau, na itabatamata ka tarava ni makubudrau, ia oqo sa mai makubudrau vakarua.

A vakayaco veisau vakilai ki na bula ni matavuvale nei tubuqu na vakatulewa rawarawa vaka tu oya me ratou tiko se sega ni tiko ena dua na soqoni ni sokalou ena siga ni Vakacecegu, na noda vakatulewa ni veisiga ena vakatautaka na noda bula ena veisala vakilai. E dua na vakatulewa ka nanumi ni lailai me vaka na nona tiko se sega e dua ena soqoni ni sakaramede ena rawa ni vakayauyau sara, ka tawamudu, na kena vakavatukana.

Au nuitaka ni da na digitaka meda gugumatua ka rawata na veivakalougatataki kei na veitaqomaki levu ka lako mai ena vakasokumuni vata kei na muri ni veiyalayalati. Au nuitaka ni da na tautauri matua tikoga ki na ititoko kaukamea ka muataki ki na iserau ni Tamada Vakalomalagi sa noqu masu ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.