2010–2019
Konifelenisi Lahí: Ko e Fakamālohia ʻo e Tuí mo e Fakamoʻoní
ʻOkatopa 2013


Konifelenisi Lahí: Ko e Fakamālohia ʻo e Tuí mo e Fakamoʻoní

ʻOku tau fuʻu fie maʻu moʻoni e konifelenisi lahí! ʻOku fakamālohia ʻetau tuí pea fakaloloto ʻetau fakamoʻoní ʻi he konifelenisí.

Fakamālō atu Palesiteni Monisoni, ʻi hoʻo akonakí mo e sīpinga ʻo e ngāue tokoni faka-Kalaisí mo e fekauʻi kimautolu ke hoko ko ha kau faifekaú. ʻOku mau lotua maʻu pē koe.

ʻI hotau kuongá, naʻe ui ʻe he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí e fakatahaʻanga ʻa e Kāingalotú ko “ʻeku konifelenisi lahí.”1

Neongo pe ko e fē e feituʻu ʻi māmani ʻoku tau maʻu ai e fakamafola ʻo e konifelenisi lahí ni, ʻoku ou fakamoʻoni atu ʻoku tau fakataha mai ki Heʻene konifelenisí. ʻOku ou toe fakamoʻoni te tau fanongo ki Heʻene folofolá, he naʻá Ne folofola ʻo pehē, “Neongo pe ko e fai ia ʻi hoku leʻo pē ʻoʻokú pe ʻi he leʻo ʻo ʻeku kau tamaioʻeikí, ʻoku tatau ai pē.”2

Ne hoko maʻu pē ʻa e konifelenisí ko ha konga ʻo e Siasi moʻoni ʻo Sīsū Kalaisí. Ne fakatahaʻi ʻe ʻĀtama hono hakó mo kikiteʻi e ngaahi meʻa ʻe hokó. Naʻe tānaki ʻe Mōsese e fānau ʻa ʻIsilelí ʻo akoʻi kiate kinautolu e ngaahi fekau naʻá ne maʻú. Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ha kakai tokolahi ne fakataha hake ʻi he Fonua Tapú pea mo e konitinēniti ʻo ʻAmeliká fakatouʻosi. Ne fakatahaʻi ʻe Pita e kakai tui ʻi Selusalema. Naʻe fakahoko e fuofua konifelenisi lahi ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní hili pē ha māhina ʻe ua mei hono fokotuʻu ʻo e Siasí pea hokohoko mai ai pē e ngaahi konifelenisí ki he ʻahó ni.

ʻOku fakahoko maʻu pē ʻa e ngaahi konifelenisí ni ʻo fakatatau ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí, pea tataki ʻe Hono Laumālié.3 ʻOku ʻikai ke vahe mai kiate kimautolu ha kaveinga pau. ʻOku mau tatali ki he ʻEikí ʻi ha ngaahi uike mo e māhina pea ʻi ai ha ngaahi pō ʻoku ʻikai lava ha mohe. Ka ʻi he ʻaukai, lotu, ako, mo e fakalaulauloto, ʻoku mau ʻiloʻi ai e pōpoaki ʻokú Ne finangalo ke mau fakahoko atú.

Mahalo ʻe ʻeke ʻe ha niʻihi, “Ko e hā ʻoku ʻikai ke hoko vave mo faingofua ange ai e ueʻi fakalaumālié?” Naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻŌliva Kautele ʻo pehē, “Kuo pau ke ke fakakaukauʻi ia ʻi ho ʻatamaí; pea kuo pau ke ke toki fehuʻi mai kiate au pe ʻoku totonu ia.”4 ʻOku mau maʻu e ngaahi pōpoaki ki he konifelenisí hili ha lotu lahi, ʻo fakafou mai he Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻOku moʻoni e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki he kāingalotu kotoa ʻo e Siasí ʻi heʻetau teuteu ke kau atu ʻi he ngaahi konifelenisi fakauooti, fakasiteiki, mo e konifelenisi lahí. ʻOku tau fakakaukauʻi ʻi hotau ʻatamaí e meʻa ʻoku tau fie maʻu mo fakaʻamua mei he Tamai Hēvaní, pea ʻoku mau lotua ke mahino mo moʻui ʻaki e meʻa ʻoku akoʻi maí. ʻI he ofi ki he taimi konifelenisí, ʻoku tau feilaulauʻi e ngaahi ʻekitivitī kehé pea, “liʻaki [he taimí ni] ʻa e ngaahi meʻa ʻo e māmaní, [ke] fekumi ki he ngaahi meʻa ʻo ha maama lelei ange.”5 Pea fakatahaʻi mai leva hotau fāmilí ke fanongo ki he folofola ʻa e ʻEikí, ʻo hangē ko ia ne fai ʻe he kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní.6

ʻOku loto e fānaú mo e toʻu tupú ke nau kau ʻi he konifelenisí. Ko ha fehalaaki lahi ia kapau ʻoku tau fakakaukau he ʻikai lava ke mahino fakaʻatamai mo fakalaumālie e konifelenisí kiate kinautolu. Ki he kāingalotu kei talavou ʻo e Siasí, ʻoku ou palōmesi atu kapau te ke fakafanongo, te ke ongoʻi moʻoni e Laumālié. ʻE fakahā atu ʻe he ʻEikí Hono finangalo ki hoʻo moʻuí.

Te tau lava ke maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá ʻi he konifelenisi naʻe fakataumuʻa pē maʻatautolu. Ne fakamoʻoni ha mēmipa ʻe taha ʻo pehē: “Ne u ofo ʻi heʻeku fanongo ki hoʻo leá. … Ko hoʻo leá ko ha fakahā fakatāutaha fakahangatonu mei ʻEikí ki hoku fāmilí. ʻOku teʻeki ai ke u aʻusia ha fakahā malohi pehē ʻo e Laumālié ʻi heʻeku moʻuí ʻo hangē ko e taimi ko ia ne lea fakahangatonu mai ai e Laumālie Māʻoniʻoní kiate aú.”

Ne pehē mai ʻe ha tokotaha kehe, “Kuo teʻeki ai ke u ongoʻi ha lea mālohi pehē kiate au kimuʻa.”

ʻOku malava ʻení koeʻuhí he ʻoku ʻomi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní e folofola ʻa e ʻEikí ki hotau lotó ʻi ha founga ʻoku lava ke mahino lelei ai kiate kitautolu.7 ʻI heʻeku hiki e ngaahi fakamatala he konifelenisí, ʻoku ʻikai ke u tohi ʻa e meʻa totonu ʻoku lea ʻaki ʻe he tokotaha leá; ʻoku ou hiki e fakahinohino fakatāutaha ʻoku fai mai ʻe he Laumālié kiate aú.

ʻOku ʻikai ke mahuʻinga fēfē e meʻa ʻoku lea ʻakí ʻo tatau mo e meʻa ʻoku tau fanongoa mo ongoʻí.8 Ko e ʻuhinga ia ʻoku tau feinga ai ke kau ki he konifelenisí ʻi ha ʻātakai ʻoku lava ke fanongoa, ongoʻi mo mahino lelei ai e kihiʻi leʻo siʻi ʻo e Laumālié.

ʻOku tau fuʻu fie maʻu moʻoni e konifelenisi lahí! ʻOku fakamālohia ʻetau tuí mo fakalolotoʻi ʻetau ngaahi fakamoʻoní ʻi he konifelenisi lahí. ʻI he taimi ʻoku tau ului aí, ʻoku tau fefakamālohiaʻaki ke lava ʻo matuʻuaki e ngaahi ngahau vela ʻa e filí he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni.9

ʻI he ngaahi taʻu kimui ní, ne teʻeki ke aʻusia ʻe he konga lahi ʻo e Siasí e ngaahi fetaʻemahinoʻaki mo e fakatanga lalahi ne foua ʻe he Kāingalotú ʻi he kamataʻangá. He ʻikai ke pehē maʻu pē. ʻOku toe vave mo mamaʻo ange e mavahe fakalaumālie ʻa e kakai ʻo e māmaní mei he ʻEikí ʻi ha toe taimi kimuʻa. Kuo fakaʻaongaʻi ʻe he filí hono mālohí mo e ivi tākiekiná ʻi he māmaní. ʻOku tau mamata, fanongo, lau, ako mo vahevahe e ngaahi lea ʻa e kau palōftá ko ha fakatokanga mo ha maluʻanga. Hangē ko ʻení, Ne fuoloa hono ʻomi e “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani” kimuʻa pea tau aʻusia e ngaahi faingataʻa ʻoku fehangahangai mo e fāmilí he taimi ní. Naʻe teuteuʻi e “Ko e Kalaisi Moʻuí: Ko e Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetoló” kimuʻa ʻi he taimi te tau fie maʻu lahi taha aí.

Mahalo he ʻikai ke tau ʻilo kotoa e ʻuhinga ʻoku lea mai ai e kau palōfitá mo e kau lea he konifelenisí kiate kitautolu ʻi he ngaahi kaveinga pau he konifelenisí, ka ʻoku ʻafioʻi ia ʻe he ʻEikí. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī ʻo pehē: “Ko e maluʻi pē ʻoku tau maʻu ko e kāingalotu ʻo e siasí ni ko ʻetau … tokanga ki he ngaahi folofola pea mo e ngaahi fekau ʻe tuku mai ʻe he ʻEikí ʻo fakafou mai ʻi Heʻene palōfitá… . ʻE ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻe fie maʻu ki ai ʻa e kātakí mo e tuí. Mahalo he ʻikai te ke saiʻia koe ʻi he meʻa ʻoku ʻomai mei he maʻu mafai ʻo e Siasí. Mahalo ʻe fepaki ia mo hoʻomou ngaahi fakakaukau [fakatāutahá]. Mahalo ʻe fepaki ia mo hoʻomou ngaahi fakakaukau fakasōsialé. Mahalo ʻe ʻikai ke lelei ia ki ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻi hoʻomou moʻui fakasōsialé. Ka ʻo kapau te mou fakafanongo ki he ngaahi meʻa ko ʻení, ʻi he faʻa kātaki mo e tui ʻo hangē pē ko ha lea ia mei he fofonga ʻo e ʻEikí, ʻoku ʻi ai ʻa e talaʻofa ‘ʻe ʻikai ikuna ʻa kimoutolu ʻe he ngaahi matapā ʻo helí; … pea ʻe fakamovetevetea atu ʻe he ʻEiki ko e ʻOtuá ʻa e ngaahi mālohi ʻo e fakapoʻulí kimuʻa ʻiate kimoutolu, pea pule ke ngalululu ʻa e ngaahi langí koeʻuhí ko hoʻomou leleí, pea mo e lāngilangi ʻo hono huafá’ (T&F 21:6).”10

Naʻe ʻiloʻi fēfē ʻe Palesiteni Lī e meʻa te tau fehangahangai mo ia ʻi hotau kuongá? Naʻá ne ʻiloʻi ia koeʻuhí he naʻá ne hoko ko ha palōfita, tangata kikite, mo ha tangata maʻu fakahā. Pea kapau te tau fakafanongo mo talangofua ki he kau palōfitá he taimí ni, kau ai ʻa kinautolu ʻe lea ʻi he konifelenisí ni, ʻe fakamālohia mo maluʻi kitautolu.

ʻOku tau maʻu e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga taha ʻo e konifelenisi lahí hili e konifelenisí. Manatuʻi e sīpinga ne toutou lekooti ʻi he folofolá: ʻoku tau fakataha maí ke fanongo ki he ngaahi folofola ʻa e ʻEikí, pea tau foki ki hotau ʻapí ʻo moʻui ʻaki kinautolu.

Hili hono akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní hono kakaí, “naʻá ne tukuange ʻa e kakaí, pea naʻa nau foki ko e tangata takitaha, ʻo fakatatau ki honau fāmilí, ki honau ngaahi fale ʻonautolú.”11 Naʻe fai ʻe he Tuʻi ko Limihaí mo e meʻa tatau ʻi hono kuongá.12 Hili hono akoʻi mo tauhi e kakaí ʻi he temipale ʻi Mahú, naʻe kole ʻa e Fakamoʻuí ki he kakaí, “Mou foki atu ki homou ngaahi ʻapí, pea fakalaulauloto ki he ngaahi meʻa ʻa ia kuó u leaʻakí, pea kole ki he Tamaí, ʻi hoku hingoá, koeʻuhí ke mahino kiate kimoutolu, pea teuteu homou ʻatamaí ki he ʻapongipongí, pea te u toe haʻu kiate kimoutolu.”13

ʻOku tau tali e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí he taimi ʻoku tau fakalaulauloto mo lotua ai ke mahino e meʻa ne akoʻí pea ʻunu ki muʻa ʻo fai Hono finangaló. Manatuʻi e ngaahi lea ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipoló: “Kuó u fakapapauʻi ʻi hoku ʻatamaí he taimi te u foki ai ki ʻapi mei he konifelenisi [lahi] ko ʻení … ʻoku lahi ha ngaahi meʻa ʻi heʻeku moʻuí te u lava ʻo fakaleleiʻi. Kuó u lisi kinautolu ʻi hoku ʻatamaí, pea te u fai ha ngāue ki ai he vave tahá hili ʻa e konifelenisí ni.”14 Naʻe toki pehē ʻe Palesiteni Monisoni kimuí ni: “ʻOku ou poupouʻi kimoutolu ke mou toe lau e ngaahi leá pea fakalaulauloto ki hono ngaahi pōpoakí. Kuó u fakatokangaʻi ʻoku lahi ha ngaahi meʻa ʻoku ou ako mei he ngaahi malanga fakalaumālie ko ʻení he taimi ʻoku ou ako fakamātoato ange ai kinautolú.”15

ʻOku finangalo e Tamai Hēvaní ke tānaki atu ki hono fakaafeʻi kitautolu ke ako fakatāutaha mo fakafāmili e folofolá, haʻatau ako maʻu pē mo fakaʻaongaʻi e meʻa ne tau ako ʻi he konifelenisí. ʻOku ou fakamoʻoni atu ko kinautolu ʻoku tuku ʻenau falalá ʻi he ʻEikí mo talangofua ki he enginakí ni te nau maʻu ha mālohi lahi ke tāpuekina kinautolu mo honau fāmilí ʻi he ngaahi toʻu tangata lahi he kahaʻú.

Kuo ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní e foungá. ʻI he konifelenisí ni, ʻoku lava e peseti ʻe 97 ʻo e Siasí ʻo fanongo ki he ngaahi pōpoakí ni ʻi heʻenau lea fakafonuá. ʻOku lauimiliona e kāingalotu ʻi he fonua ʻe 197 te nau mamata ʻi he konifelenisí ni ʻi he lea fakafonua ʻe 95. ʻI ha ʻaho ʻe ua pe tolu ʻe ʻasi atu e ngaahi pōpoakí ʻi he LDS.org ʻi he lea faka-Pilitāniá, pea ʻi ha uike ʻe taha ʻe kamata ke maʻu kinautolu ʻi ha lea fakafonua ʻe 52. ʻOku tau maʻu he taimí ni e ngaahi makasini ʻa e Siasí kuo paaki ʻi loto he uike pē ʻe tolu mei he konifelenisi lahí. ʻOku ʻikai ke tau toe tali ʻi ha ngaahi māhina ke maʻu e leá ʻi he meilí. Te tau lava ʻo lau, fanongo, mamata, mo vahevahe e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfitá ʻi ha komipiuta, telefoni, pe meʻangāue fakaʻilekitulōnika kehe. ʻE lava ke fakalahi ʻetau ʻiló, fakamālohia ʻetau tuí mo e fakamoʻoní, maluʻi hotau fāmilí, mo tataki lelei kinautolu ki ʻapi ʻi ha faʻahinga taimi pe faʻahinga feituʻu pē.

ʻE fakakau e ngaahi pōpoaki ʻo e konifelenisí ni ʻi he nāunau fakalēsoni ʻa e toʻu tupú ʻi he ʻinitanetí. ʻE mātuʻa, te mou lava ke maʻu e ngaahi lēsoni ʻa e toʻu tupú ʻi he LDS.org. ʻIloʻi e meʻa ʻoku ako ki ai hoʻo fānaú, pea ʻai ke hoko ia ko e taumuʻa hoʻomou akó, fealeaʻaki fakafāmilí, efiafi fakafāmili ʻi ʻapí, fakataha alēlea fakafāmilí, mo e ʻinitaviu fakatāutaha mo hoʻo fānaú takitaha kau ki he meʻa ʻoku totonu ke akoʻi fakafoʻituitui kiate kinautolú.

ʻOku ou poupouʻi e kāingalotu kotoa pē ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e Siasí ʻi he uepisaití mo e ngaahi polokalama fakakomipiutá. ʻOku hokohoko pē honau fakaleleiʻí koeʻuhí ke faingofua ange hono fakaʻaongaʻi kinautolú mo toe ʻaonga ange ki heʻetau moʻuí. Te ke maʻu ʻi he LDS.org ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe tokoni ki hoʻo ako e ongoongoleleí, fakamālohia ho ʻapí mo e fāmilí, mo fua ho ngaahi fatongiá. Te ke lava foki ʻo kumi e ngaahi kui ʻoku fie maʻu ke fai ki ai ha ouau fakatemipalé mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ke tokoniʻi koe ʻi he ngāue ʻo e fakamoʻuí, kau ai hono vahevahe atu ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke takimuʻa e mātuʻá ʻi hono teuteuʻi ʻenau fānau ki he papitaisó, lakanga fakataulaʻeikí, ngāue fakafaifekau taimi kakató mo e temipalé. Te nau lava ke tokoniʻi kitautolu ke tau fakalakalaka ai ki hono maʻu o e ngaahi ouau fakatemipalé mo e ngaahi fuakavá mo taau ki he ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá.

ʻI he konifelenisi ʻo ʻEpeleli kuoʻosí ʻi he fakataha lahi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ne u talanoa ʻo kau ki hono tā heʻeku tangataʻeikí ha fakatātā ʻo ha naite ʻoku teunga tau ke akoʻi au ʻo kau ki hono tui ʻo e teunga tau ʻa e ʻOtuá mo e maluʻi fakalaumālie ʻoku maʻu mei aí.

Hili ʻa e fakataha ko iá, ne lipooti ʻe ha tamai ki hono fāmilí e meʻa naʻá ne akó. Ne ueʻi fakalaumālie ai hona foha kei talavou ko Seisoní ke ne fekumi he LDS.org ke fanongo tonu pē ki he pōpoakí. Hili ha ngaahi ʻaho siʻi mei ai naʻá ne ʻi he efiafi fakafāmili ʻi ʻapí ke vahevahe e lēsoní mo hono ngaahi tokouá mo e tuofāfiné. Ko ia eni ʻoku ʻasi atú.

ʻĪmisi
Jason

Ko ha pōpoaki konifelenisi faingofua, ne ueʻi fakalaumālie ʻe he ʻEikí, pea maʻu ʻe ha kiʻi tamasiʻi, ʻo akoʻi ki ha fāmili ʻi ha founga fakatāutaha mo mālohi. ʻOku ou saiʻia ʻi hono sifa-fatafata ʻo e māʻoniʻoní. ʻOku ou saiʻia heʻene pā ʻo e tuí ke taʻofi e ngaahi ngahau vela ʻa e filí. Ko e ngaahi tāpuaki ʻeni ʻo e konifelenisí.

Siʻoku kāinga, ʻoku ou fai atu ʻeku fakamoʻoni makehe ʻoku moʻui e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí pea ko e ʻulu Ia ʻo e Siasí ni. Ko ʻEne konifelenisi lahí ʻeni. ʻOku ou palōmesi atu ʻi Hono huafá kapau te ke lotu ʻaki ha holi fakamātoato ke fanongo ki he leʻo hoʻo Tamai Hēvaní ʻi he ngaahi pōpoaki ʻo e konifelenisí ni, te ke ʻilo naʻá Ne folofola atu kiate koe ke tokoniʻi koe, ke fakamālohia koe, mo tataki koe ki ʻapi ki Hono ʻaó. ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.