2010–2019
Okar ko im Ra ko
Eprōļ 2014


Okar ko im Ra ko

Kōm̧ōkajļo̧k menmenbwij an baam̧le im jerbal an tampeļ ilo tōre in ad ej aorōk n̄an lo̧mo̧o̧r im mour āinwōt Anij an baam̧le ko.

M̧okta wōt jen mej eo an jen caner ilo 1981, rijeje eo William Saroyan eaar jiron̄ jikin kōm̧m̧an nuuj, “Aolep rej aikuj mej, bōtaab ij iien otemjej tōmak iban mej. Kiiō ta?”1

“Kiiō ta” ilo jelm̧ae mej ilo mour in im “kiiō ta” n̄e kejōkļo̧kjeņ kōn mour ālkin mej rej ioļapļap in kajjitōk ko an jetōb eo me ko̧jpeļ eo kar kōjepļaktok an Jisōs Kraist ej kanooj aiboojoj an uwaake ilo karōk in m̧ōņōņō eo an Jemed.

Ilo mour in jej ettōn̄, jej jan̄, jej jerbal, jej ikkure, jej mour, im jej mej. Job ej kajjitōk kajjitōk eo, “Eļan̄n̄e juon armej e mej, enaaj bar mour ke?”2 Uwaak eo ej juon “aaet,” em̧ool kōnke kōn en̄taan pinmuur eo an Rilo̧mo̧o̧r. M̧ōttan kōmeļeļe eo an Job eļap n̄an kajjitōk eo ekaitoktoklimo: “Armej, eo ej ļotak jān juon kōrā, re iiet wōt raan ko. … Ej waļo̧k āinwōt juon ut, im ej m̧ōrāļo̧k. … Eļan̄n̄e em̧ōj jeke juon wōjke ewōr kōtmāne bwe enaaj bar eddek, im juļ eo an e ub e ban jako … in ererak āinwōt juon mar.”3

Karōk eo an Jemed ej kōn baam̧le ko. Jet iaan en̄jake ko raorōktata jeje ko rekwojarjar ej kōjerbal katak eo kōn wōjke eo ippān okar ko im ra ko āinwōt juon waanjon̄ak.

Ilo jepta eo āliktata an Kallim̧ur M̧okta, Malakai ilo kōmeļeļeik Itok eo Kein Karuo an Rilo̧mo̧o̧r eo ekajoor an kōjerbal waanjon̄ak in. Kōnono kōn utiej bōro im nana, ej je bwe renaaj bwil āinwōt ujooj m̧ōrā im bwe “E ban pād wōt okar ak ra.”4 Malachi ej kiil jepta in kōn kallim̧ur eo em̧ool an Irooj:

“Lo, Inaaj jilkinwōj Ilaija, ri kanaan eo, m̧okta jān an itok raan eo eļap im kaamijak an Jeova:

“Innām enaaj ukōt būruon jemeir n̄an ro nejier, im būruon nejeir n̄an ro mejeir, n̄e ab Ij itok im kaliaik āneo.”5

Ilo jino in Jepļaaktok eo, Moronai eaar bar ālij ennaan in ilo kōmeļeļe eo an im̧aan taat n̄an Joseph Smith eo edik ilo 1823 eo.6

Rikirijin ro im Riju ro aolepān laļ in rej bōk bwebwenato eo an Elijah ilo Kallim̧ur M̧okta.7 Eaar rikanaan eo āliktata eaar kabwijer kajoor in liāp eo an Melkisedek Priesthood m̧okta jān tōre eo an Jisōs Kraist.8

Elijah ej Kōjepļaaktok Kii ko

Ro̧o̧l tok eo an Elijah eaar waļo̧k ilo Kirtland Tampeļ ilo Eprōļ 3, 1836. Eaar kean̄ eaar kakūrm̧ool kallim̧ur eo an Malakai. Eaar leļo̧k priesthood kii ko n̄an liāp baam̧le ko ilo tōre in bōk eddo in.9 Mijen eo an Elijah ej jipan̄ kōn ta eo jet iien ņa etan jetōb in Elijah, āinwōt an Elder Russell M. Nelson kar katakin, “juon kein kam̧ool an Jetōb Kwojarjar ej kwaļo̧k kam̧ool kōn piktok kwojarjar eo an baam̧le.”10

Rilo̧mo̧o̧r eaar dim kōn menin aikuj eo an peptaij. Eaar katakin, “Eļan̄n̄e armej e jab ļotak jāņ dān im Jetōb, e jab maron̄ deļo̧n̄ ilo aelōn̄ in Anij.”11 Rilo̧mo̧o̧r eaar make peptaij n̄an kōm̧m̧ane waanjon̄ak. Ak rimej ro me raar jab peptaij?

Katak eo an Tampeļ im Jerbal in Menmenbwij an Baam̧le

Ilo Oktoba 11, 1840, ilo Nauvoo, Vilate Kimball eaar je juon leta n̄an ļeo pāleen, Elder Heber C. Kimball, e ippān membōr ro jet an Jon̄oulruo eo raar jerbale juon mijen ilo Great Britain. Kweilo̧k eo Eļap an Oktoba eaar kōm̧m̧an jet raan m̧oktaļo̧k.

Ij kout jān jidikin leta eo an Vilate make: “Kweilo̧k eo eaar ļaptata im kanooj kaitoktok limo jen ke Kabun̄ in eaar ejaak. … Būreejtōn [Joseph] Smith eaar kōnono kōn juon men ekāāl im aiboojoj. … Men eo ej peptaij kōn ro remej. Paul ej kōnoo kake ilo Juon Korint 15th jepta 29 eoon. Joseph eaar bōk juon kōmeļeļe eļap an likio kake jen revelesōn. Ej ba ej juon jim̧we an [membōr ro an] Kabun̄ in n̄an peptaij n̄an aolep ro nukier me raar mej m̧okta jen an ko̧jpeļ in itok. … Jen kōm̧m̧ane jej jerbal āinwōt rijerbal ro n̄an er, im leļo̧k n̄an er iien eo em̧m̧an an waļoktok ilo Jerkakpeje eo M̧oktata. Ej ba renaaj wōr ko̧jpeļ eo kwaļo̧k n̄an er ilo kalbuuj.”

Vilate eaar kakobaba: “Ikōņaan peptaij kōn jinō. … Menin ejjab juon katak aiboojoj ke?”12

Katak eo eaorōk an kobaik baam̧le ko eaar wōnm̧aantak ļain im bar ļain im katak im bar katak. Kain̄i ko rej ioļapļap in ekkeijel ippān doon an baam̧le ko indeeo, kobaik okar ko n̄an ra ko.

Katak eo kōn baam̧le ilo ekkeijel n̄an menmenbwij an baam̧ļe im jerbal in tampeļ ealikkar. Irooj ilo m̧adenļo̧k eo m̧oktata eaar keidi n̄an “peptaij kōn rimej ro ami.”13 Eddo eo ilo katak eo ej n̄an rūtto ro ad make. Menin ej kōnke ejaak eo an lan̄ ilo aiboojoj in aļ ej pedped ioon baam̧ļe ko.14 Būreejtōnji eo Kein Kajuon eaar kōketak membōr ro, eļaptata jodikdik ro im rūm̧m̧an ded ro, n̄an kōmejajaik jerbal in menmenbwij an baam̧le im kain̄i ko n̄an etan baam̧le ko aer make ak āt ko etan rūtto ro an membōr ro an ward im stake eo aer15 Jej aikuj in ekkejel n̄an jim̧or okar ko im ra ko ad. Ļōmņak eo kōn iiaio ilo jikin indeeo eo ej m̧ool aiboojoj.

Tampeļ ko

Wilford Woodruff eaar kwaļo̧k bwe Rikanaan Joseph Smith eaar bwe an aitok an mour n̄an door pedped eo n̄an jerbal an tampeļ. Iien eo āliktata e, Joseph Smith, eaar kweilo̧k ippān Doulul eo an Jon̄oulruo eo eaar leļo̧k n̄an er menin letok kwojarjar eo aer.16

Ālkin mej eo an Rikanaan eo, ro Rekwojarjar raar kadedeļo̧k Nauvoo Tampeļ, im kajoor in liāp eaar jerbal n̄an kōjeram̧m̧an taujin membōr ro retiljek m̧okta jen diwōjļo̧k n̄an Toļ Irilik. Jiln̄uul iiō ko tokālik, ilo dedeļo̧k eo an St. George Tampeļ, Būreejtōn Brigham Young eaar kile aorōk indeeo eo an kain̄i lo̧mo̧or ko āliktata raar pād n̄an jim̧or ro remour im ro remej.17

Menin ealikkar kar an kwaļo̧k jen Būreejtōn Wilford Woodruff: “Ejjeļo̧k jabdewōt pedped Irooj eaar kwaļo̧k me iaar lem̧ōņōņō eļapļo̧k jen ilo lo̧mo̧o̧ren rimej ro ad; bwe enaaj pād ro jemād, ro jined, lim̧aro pāleed im ajri ro nejid ippād ilo doulul eo an baam̧le, ilo jibbon̄ in jerkakpeje eo m̧oktata im ilo Aelōn̄ in Kiin̄ an Jiļejiteļ. Men kein rej pedped ko reļļap. Ewōr tokjāer ilo aolep karmejete.”18

En̄in ej juon tōre eļap n̄an mour. En̄in ej iien bōk eddo eo āliktata, im jemaron̄ en̄jake kōm̧ōkajļo̧k eo an jerbal in lo̧mo̧o̧r ilo aolep jekjek ijo juon kain̄i in lo̧mo̧o̧r ej bōk jikin.19 Ewōr kiiō ad tampeļ ko ipeļaakin elōn̄ jikin ilo laļ in n̄an kōm̧m̧ani kain̄i in lo̧mo̧o̧r kein. Pād ilo tampeļ n̄an kōkāāl ko ilo jetōb, aenōm̧m̧an, ineem̧m̧an, im tōl ilo mour ko ad ej barāinwōt juon jeram̧m̧an eļap.20

Edikļo̧k jen juon iiō ālkin an Būreejtōn Thomas S. Monson kar kūr āinwōt juon Rijilōk, eaar aje Los Angeles Temple Genealogical Library. Eaar kōnono kōn rimej rūtto ro “kōttar [n̄an] raan eo n̄e kwe im n̄a naaj kōm̧m̧ane etale eo me emenin aikuj n̄an kalikkar iaļ eo, … [im] ejja āinwōt ilo̧k n̄an im̧ōn Anij im kōm̧m̧ane jerbal eo … bwe rej … jamin kōm̧m̧ani.”21

Ke Elder Monson eaar kōm̧m̧ane ennaan in aje ko ilo Juun 20, 1964, eaar wōr wōt 12 tampeļ ko raar jerbal. Ilo tōre eo Būreejtōn Monson eaar jerbal ilo ko̧o̧njeļ ko rōrūtto an Kabun̄ in, 130 in 142 tampeļ ko ad raar kōm̧m̧ane aje eo aer m̧oktata. Ej juon kabwilōn̄lōn̄ n̄an lo kōm̧ōkajļo̧k eo an jerbal in lo̧mo̧o̧r ilo tōre in ad. Rōn̄oul-ralitōk tampeļ ko raar kōjeļļāik im rej ilo elōn̄ jekjek in dedeļo̧k ko. Raliktōkn̄oul-ļalem bōjāān in membōr ro an Kabun̄ in kiiō rej jokwe ilowaan 200 m̧aiļ ko (320 km) jen juon tampeļ.

Menmenbwij an Baam̧le Technology

Menmenbwij an baam̧le technology ekanooj wōr an em̧m̧an. Būreejtōn Howard W. Hunter eaar kwaļo̧k ilo Nobōm̧ba in 1995: “Jaar jino kōjerbal information technology n̄an kōm̧ōkajļo̧k jerbal eo ekwojarjar an leļo̧k kain̄i ko n̄an rimej. Jerbal eo an technology … em̧ōj an kar m̧ōkajļo̧k jen Irooj make. … Mekarta, jej jutak wōt ilo ijjino eo kōn ta eo jemaron̄ kōm̧m̧ane kōn menin jerbal kein.”22

Ilo 19 iiō ko jān kar kanaan in, kōm̧ōkajkaj eo an technology ekabwilōn̄lōn̄. Juon 36-iiō dettan jinen ajri ro reddik kar kōmeļeļeik n̄an n̄a, “Baj ļōmņak—em̧ōj ad ilo̧k jān ririit ro an microfilm ilo menmenbwij an baam̧le jentōr ko kar aji n̄an jijet ilo tebōļ in jikin kōm̧m̧an m̧ōn̄ā eo aō kōn kamputōr eo aō kōm̧m̧ane menmenbwij an baam̧ļe ālkin an ajri ro nejū āliktata kiki.” Ro jeid im jatid, jentōr ko an menmenbwij an baam̧le eo ad rej kiiō ilo kapijuknen ko ad.

Tampeļ im jerbal in menmenbwij an baam̧le rejjab wōt kōn kōj. Ļōmņak kōn ro ilo rejet eo juon an rōn̄ōl eo kōttar n̄an kain̄i in lo̧mo̧o̧r ko me renaaj kanemkwoj er jān kōm̧akoko an kalbuuj an jetōb. Kalbuuj ej kōmeļeļeik āinwōt “juon jekjek in kalbuuj ak lokjak.”23 Ro ilo kōm̧akoko remaron̄ kajjitōk kajjitōk eo an William Saroyan: “Kiiō Ta?”

Juon sister etiljek eaar kwaļo̧k juon en̄jake ilo jetōb ilo Salt Lake Tampeļ. Ke eaar pād ilo ruum̧ in kapene eo, ālkin juon kain̄i in kapen kar kōm̧m̧an, eaar ron̄, “Im rikalbuuj eo enaaj anemkwoj!” Liin eaar en̄jake juon mejatoto in libjōrjōr n̄an ro me raar kōttar n̄an jerbal in peptaij im kapen eo aer. Ke eaar jepļaak n̄an kapijuknen eo, liin eaar etale jeje ko rekwojarjar kōn naan eo eaar ron̄. Eaar lo kean̄ eo an Joseph Smith ilo 128 section in Doctrine and Covenants: Rikanaan Joseph Smith eaar libjōrjōr kōj n̄an lan̄lōn̄, im laudin̄din̄. Laļ enaaj jinod al, rimej naaj al nōbar kōn ad Kiin̄ Immanuel, eo eaar ekkapit m̧okta jen an laļ ejaak. Jenaaj maron̄ lo̧mo̧o̧ren rimej jen kalbuuj eo aer. Rimej renaaj anemkwoj.24

Kajjitōk eo ej, ta eo jej aikuji n̄an kōm̧m̧ane? Kapilōk eo an Rikanaan Joseph eaar n̄an waļo̧k ilo tampeļ kwojarjar eo an Irooj juon bok epād ie ļo̧o̧k ko an ad rimej, eo enaaj erreo n̄an bōke.25

Ritōl eo an Kabun̄ in eaar kwaļo̧k juon kūr ealikkar n̄an diktak in epepen eo n̄an tōl wāween eo ilo kōjerbal technology n̄an en̄jake jetōb in Elijah, n̄an pukōt rūtto ro aer, im n̄an kōm̧m̧ani kain̄i ko an tampeļ n̄an er.26 Eļap wōt ijo eddo ilo libjōrjōr jerbal eo an lo̧mo̧o̧r n̄an jim̧or rimour im rimej enaaj aikuj dedeļo̧k jāņ kom̧ jodikdik ro.27

Eļan̄n̄e jodikdik ro ilo kajjojo ward jamin naaj etal wōt n̄an tampeļ eo im kōm̧m̧ani peptaij ko n̄an rimej ro aer bōtaab barāinwōt jerbal ippān baam̧ļe ko aer im membōr ro jet an ward eo n̄an leļo̧k āt ko etan baam̧ļe eo n̄an jerbal in kain̄i eo rej kōm̧m̧ane, jim̧or er im Kabun̄ in naaj ļapļo̧k an jeram̧m̧an. Jab pere kareel eo an ro remej ilo jipan̄ kijejeto ko ami im lan̄lōn̄ an ioon ro kom̧ kar jerbal n̄an er āliktata. Kōjeram̧man eo eļap indeeo an kobaik baam̧le ko ad make enan̄in ļap jen keidi.28

Ilo oran membōr an Kabun̄ in aolepān laļ in, nemoun̄ouļ juon bōjāān in ritto ro kiiō ejako jim̧or ro jinier im jemeer ilo Family Tree section eo an Family Search Internet site eo an Kabun̄ in. Jiljilinon̄oul ļalem bōjāān in ritto ro ejako aolep emān ro jibwier im jimaer ilo ļaajrak eo.29 Kememej, kōj ilo an jako okar ko ad im ra ko jejjab maron̄ mour. Membōr ro an Kabun̄ in rej aikuj bōk im likūt meļeļe in eaorōk.

Āliktata ewōr ippād katak eo, tampeļ ko, im technology eo n̄an baam̧le ko n̄an kadedeļok jerbal in lo̧mo̧o̧r in eaiboojoj. Ij kwaļo̧k juon wāween menin emaron̄ dedeļo̧k. Baam̧le ko remaron̄ kabwijer juon “Family Tree Kweilo̧k.” Menin aikuj in juon kijejeto emakijkij. Aolep ren bōktok bwewenato ko an baam̧le ewōr ippāer, bwewenato ko, im pija ko, ekoba mweiuk ko raorōk an ro jibwier im jim̧m̧aer im ro jinier im jemeer. Jodikdik ro ad rej itoklimo n̄an katak kōn mour ko an ro uwaan baam̧le eo—ijo rūtto ro aer raar itok jān e im ekōjkan aer mour. Elōn̄ em̧ōj an būruwier oktak n̄an ro jemeer. Rej iakwe bwebwenato ko im pija ko, im ewōr tijem̧ļo̧k in technology ippāer n̄an scan im upload bwebwenato kein im pija ko n̄an FamilyTree im kobaik peba in jipan̄ ko ippān rūtto ro aer n̄an kōjparok men kein n̄an iien otemjej. Aaet, jibadbad eo eļap ej n̄an kōmlet ta kain̄i ko rej aikuj n̄an kadedeļo̧k im kōm̧m̧ani ijjitōn̄ ko n̄an jerbal in tampeļ eo eaorōk. My Family bok jidikdik eo maron̄ kōjerbale n̄an jipan̄ ļo̧o̧ke meļeļe ko, bwebwenato ko, im pija ko an baam̧le me remaron̄ uploadi n̄an Family Tree eo.

Kallim̧ur ko an baam̧ļe im kōtmene ko rej aikuj ilōn̄ tata in kōttōpar ko ad n̄an kōjparok mejān kajjik kwojarjar eo ad. N̄an ro me rej pukōt eļapļo̧k wejepedik kōjerbal raan in Jabōt n̄an aolepān baam̧le eo, kōm̧ōkajļo̧k jerbal in ej kaūne bwidej eo. Juon jinen eaar m̧ōņōņō in kwaļo̧k ekōjkan an ļaddik eo nejin 17-iiō-dettan eaar pād ilo kamputōr eo ālkin jar ilo Jabōt n̄an kōm̧m̧ane jerbal in menmenbwij an baam̧le eo im ļaddik eo nejin 10-iiō-dettan ej iakwe n̄an ron̄jake bwebwenato ko im lale pija ko an rūtto ro an. menin eaar kōjeram̧m̧an aolepān baam̧le eo an n̄jeļā jetōb in Elijah. Okar ko im ra ko ad raorōk rej aikuj najdik er.

Jisōs Kraist eaar ajeļo̧k mour eo An āinwōt juon pinmuur. Eaar ņa mejļan kajjitōk eo eļaptata kar kwaļo̧k jen Job. Eaar anjo ioon mej n̄an aolep armej, eo jemaron̄ kar jab kōm̧m̧an kōn kōj make. Jemaron̄, mekarta, kōm̧m̧ane kain̄i ko im em̧ool erom rilo̧mo̧o̧r ro ioon Toļ Zion30 n̄an baam̧le ko ad make n̄an kōm̧m̧an bwe kōj ippāer maron̄ ļōn̄jak ilōn̄ barāinwōt mour.

Ij kwaļo̧k kam̧ool kōn pinmuur eo an Rilo̧mo̧o̧r eo im m̧ool eo kōn karōk eo an Jemen n̄an kōj im baam̧le ko ad. Ilo etan Jisōs Kraist, amen.

Kakeememej ko

  1. William Saroyan, in Henry Allen, “Raging against Aging,” Wall Street Journal, Tij. 31, 2011–Jān. 1, 2012, C9.

  2. Job 14:14.

  3. Job 14:1, 2, 7, 9.

  4. Malachi 4:1. Ejjab etto jet bwebwenato ko raar riboote juon eddōkļo̧k in oran armej eļap rejjab kālet n̄an neji n̄an aer kōkōm̧anm̧anļo̧k jon̄ak in aer mour (lale Abby Ellin, “The Childless Plan for Their Fading Days,” New York Times, Pāp. 15, 2014, B4) Elōn̄ laļ ko rej dikļo̧k ilo oran armej āinwōt juon tōprak an kālet kein an kajjojo armej. Menin jet iien keidik n̄an āinwōt “demographic winter” (lale The New Economic Reality: Demographic Winter [documentary], byutv.org/shows

  5. Malakai 4:5–6.

  6. Lale History of the Church, 1:12; Doctrine and Covenants 2.

  7. Riju ro rej kōttar kōn jepļaaktok eo an Elijah ium̧win 3,300 iiō ko. N̄an tōre in, ilo Seder ro ak kojota ko aer aolep iiō, rej kōm̧m̧ane juon jikin n̄an e im etal n̄an kōjām eo kōjatdikdik em̧ōj an itok n̄an rikōjeļļā eo itok eo an Messia eo.

  8. Lale Bible Dictionary, “Elijah.”

  9. Lale Doctrine and Covenants 110:14–16; lale bar Doctrine and Covenants 2.

  10. Russell M. Nelson, “A New Harvest Time,” Ensign, Māe 1998, 34.

  11. Jon 3:5.

  12. Vilate M. Kimball to Heber C. Kimball, Oct. 11, 1840, Vilate M. Kimball leta ko, Church History Library; spelling im capitalization standardized.

  13. Lale Doctrine and Covenants 127:5; aorōk kar kakobaba.

  14. Lale Teachings of Presidents of the Church: Joseph Fielding Smith (2013), 68.

  15. Lale leta an Būreejtōnji eo Kein Kajuon, Okt. 8, 2012.

  16. Lale The Discourses of Wilford Woodruff, sel. G. Homer Durham (1946), 147.

  17. Brigham Young eaar kwaļo̧k, “Men eo ikōņaan n̄an jeļā bwe armej rein rej wujlepļo̧k m̧weie im ikdeelel ko n̄an kalōk eelōn̄ in kiin̄ eo an Anij, kajutak tampeļ ko, im ilowaer kōm̧m̧an jerbal n̄an rimour im rimej … bwe ren maron̄ kōpālpel ļaddik im leddik ro nejin Kajoor Bōtata” (Deseret News, Jept. 6, 1876, 498). Baptisms for the dead commenced on Jānwōde 9, 1877,, im menin letok kwojarjar ko n̄an ro remej kar kōm̧m̧an ruo raan tokālik. Lan̄lōn̄ eo an menin eaar kwaļo̧k jen Lucy B. Young,eo eaar ba “būruwōn eaar obrak ilo maron̄ eo kar an kar bōk jen [ro nukin remej] kōn eļļo̧ke peier, āinwōt an aolep naaj jen ro me remaron̄ kar jab kōm̧m̧an jerbal kōn er make” (ilo Richard E. Bennett, “‘Which Is the Wisest Course?’ The Transformation in Mormon Temple Consciousness, 1870–1898,” BYU Studies Quarterly, vol. 52, no. 2 [2013], 22).

  18. Teachings of Presidents of the Church: Wilford Woodruff (2004), 192–93.

  19. Būreejtōn Wilford Woodruff, eo jeļā kajien āinwōt juon iaan mijenede ro rem̧m̧an tata an aolep tōre n̄an mour, kōnono kōn jerbal n̄an ro remej kar ba: “Ij kalimjōk jimettan in jerbal in kwaļo̧k eo ad āinwōt juon mijen an aorōk in wōt kwaļo̧k n̄an ro remour; rimej ro renaaj ron̄jake ainikien eo an rikarejar ro an Anij ilo laļ eo an jetōb, im rejjamin maron̄ itok ilo jibbon̄ōn jerkakpeje eo [m̧oktata], ijello̧kin jet kain̄i ko rej kōm̧m̧an, n̄an [er]. … ebōk eļap n̄an lo̧mo̧o̧re juon armej emej … āinwōt juon armej emour” (Teachings of Presidents of the Church: Wilford Woodruff, 188).

  20. Būreejtōn Howard W. Hunter eaaar kūr membōr ro an Kabun̄ in n̄an etal n̄an tampeļ emakijkij “n̄an jeram̧man eo an juon make an kabun̄-jar an tampeļ, n̄an kwojarjar eo im inem̧m̧an eo me ej letok ilowaan wall ko rekwojarjar an wōj. … Ej kwojarjar n̄an Irooj. Ej aikuj kwojarjar n̄an kōj” (“The Great Symbol of Our Membership,”Ensign, Okt. 1994, 5;Tambuli, Nob. 1994, 6).

  21. “Messages of Inspiration from President Thomas S. Monson,” Church News, Tij. 29, 2013, 2.

  22. Howard W. Hunter, “We Have a Work to Do,” Ensign, M̧aaj. 1995, 65.

  23. Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, 11th ed. (2003), “prison.”

  24. Doctrine and Covenants 128:22; lale bar Doctrine and Covenants 138:42. “M̧okta jen kar laļ, Irooj eaar kapit bwe en kōmaron̄ jetōb ilo [kalbuuj] n̄an lo̧mo̧o̧r” (index to the triple combination, “Prison”).

  25. Lale Doctrine and Covenants 128:24.

  26. Lale Leta an Būreejtōnji eo Kein Kajuon, Okt. 8, 2012; lale bar David A. Bednar, Būruwōn Ajri ro Renaaj Oktak,”, ”Ensign akLiahona, Nob. 2011, 24–27; R. Scott Lloyd,, “Find Our Cousins’: Rijilōk [Neil L. Andersen] Councils LDS Youth at RootsTech Conference,” Church News, Pāp. 16, 2014, 8–9.

  27. Juon ekkatak jem̧aanļo̧k kar kwaļo̧k bwe juon aorōk eļap n̄an epepen in ej mour juon mour eļap tokjen ijo rej “leļo̧k n̄an ro jet im jeļā er make n̄an juo jibadbad eo eļapļo̧k” (Emily Esfahani Smith im Jennifer L. Aaker, “Millennial Searchers,” New York Times Sunday Review, Tij. 1, 2013, 6).

  28. Lale Howard W. Hunter, “A Temple-Motivated People,”Ensign, Pāp. 1995, 2–5;Liahona, Māe1995, 2–7.

  29. Bōnbōn ko kar liktok jān Family History Department.

  30. Lale Obadiah 1:21.