Lix waklijik li Jesukristo chi yo’yo

Kichal li rahil ch’oolejil q’axal aal sa’ xb’eeneb’ lix tzolom naq li Jesus kixk’ul rahilal ut kikam chiru li krus, ut naq kijilib’aman lix tib’el kamenaq sa’ li muqleb’aal. Us ta ki’aatinak chaq li Kolonel chi kok’ aj xsa’ chirix lix kamik ut lix waklijik, ink’a’ ke’xtaw chaq ru. A’b’anan chirix li q’ojyin ruhil ewu re lix kamik, kichal li sahil ch’oolejil eq’la re lix waklijik chi yo’yo. A’ut li sahil ch’oolejil a’an kichal ka’ajwi’ chirix naq eb’ lix tzolom ke’ok choq’ aj ilol re lix waklijik chi yo’yo, xb’aan naq us ta ke’ch’olob’ li anjel naq waklijenaq, sa’ xtiklajik ink’a’ natawman ru—a’an li k’a’ru maajo’q’e uxb’il chaq.

Li xMaria Magdalena ut junjunq chik li chaab’il ixq ke’chal eq’la sa’ xmuqleb’aal li Kolonel sa’ li domingo a’an, yookeb’ chixk’amb’al chaq li sununkil b’an re xchoybal li yuluk li kitikla naq xk’eeman chaq lix tib’el li Qaawa’ chi junpaat sa’ li muqleb’aal naq ok re chi tiklaak li hilob’aal kutan. Sa’ li xnimal ru eq’la a’in, ke’xtaw jun li muqleb’aal teeto, xb’aan naq tolk’osinb’il chaq li tz’apleb’ pek, ut wiib’eb’ li anjel li ke’xye:

“K’a’ut naq nekesik’ sa’ xyanqeb’ li kamenaq li Yo’yo?

“Maa’ani chik arin: xwakliik chi yo’yo. Jultikaq eere chanru naq xexraatina naq toj wan Galilea,

“Naq kixye: Li K’ajolb’ej tento taaq’axtesiiq sa’ ruq’eb’ laj maak, taak’ehe’q chiru krus, ut sa’ rox li kutan taawakliiq chi yo’yo.”¹

“Kimqex, ilomaq li na’ajej b’arwi’ xjilib’aak.

“Ayuqex sa’ junpaat chixyeeb’al reheb’ lix tzolom: Xwakliik chi yo’yo sa’ xyanqeb’ li kamenaq.”²

Jo’ yeeb’il xb’aaneb’ li anjel, li xMaria Magdalena ki’ilok sa’ li muqleb’aal, a’ut sa’ xk’a’uxl yal kixk’e tana’ reetal naq maak’a’ chik aran lix tib’el li Qaawa’. Xko’o sa’ aanil chixyeeb’al resil reheb’ li Apostol, ut naq kixtaw laj Pedro ut laj Jwan, kixye reheb’, “Xe’risi li Qaawa’ sa’ li muqleb’aal ut ink’a’ naqanaw b’ar ta xe’xk’e.”³ Laj Pedro ut laj Jwan xkoheb’ sa’ aanil ut ke’ril naq yamyo ajwi’ li muqleb’aal, ut ke’ril “eb’ li b’atleb’ t’ikr sa’ ch’och’ ut li sut li kilane’k wi’ lix jolom … soq’so … sa’ jalan chi na’ajej.”⁴ Chanchan naq laj Jwan a’an li xb’een li kixtaw xyaalal li xnimal ru esil re li wakliik chi yo’yo. A’an kixtz’iib’a naq “kiril ut kixpaab’,” a’ut li jun ch’ol chik “toj maji’ ajwi’ neke’xtaw ru li Santil Hu li naxye naq tento taawakliiq chi yo’yo sa’ xyanqeb’ li kamenaq.”⁵

Ke’el laj Pedro ut laj Jwan, a’ut li xMaria kikana chi yaab’ak. Sa’ li hoonal a’an ke’sutq’i li anjel ut chi q’uneb’ xch’ool ke’xpatz’ re, “At ixq, k’a’ naq nakatyaab’ak...? Kichaq’ok a’an ut kixye reheb’: Xb’aan naq xe’xxok lin Qaawa’ ut ink’a’ ninnaw b’ar ta xe’xk’e.”⁶ Chirix a’an li Kolonel, chi waklijenaq chi yo’yo ut xaqxo chirix, ki’aatinak: “At ixq, k’a’ naq nakatyaab’ak? Ani nakasik’? ... Sa’ xch’ool lix Maria naq a’an laj ilol awimq; jo’kan naq kixye re: Wa’, wi laa’at xatk’amok re, ye we b’ar xak’e ut laa’in toxinxok chaq.”⁷

Li Elder James E. Talmage kixtz’iib’a: “A’an li Jesus li kiraatina, li Qaawa’ raaro xb’aan, us ta ink’a’ kixnaw. Rik’in li jun chi aatin sa’ xtz’uumal re, lix nimal xrahil xch’ool kixsutq’isi rib’ choq’ xsahil chi numtajenaq nim. ‘Kixye li Jesus re, Maria.’ Lix yaab’ xkux naq ki’ab’iman, li chaab’il ch’oolej li kirab’i ut kixra chaq sa’ junxil kutan, kixwaklesi chaq a’an sa’ xchamal li rahil ch’oolejil li xkub’e wi’ chaq. Kixsutq’isi rib’, ut kiril li Qaawa’. Chi k’amb’il xb’aan xsahil xch’ool kixye’ li ruq’ chixq’alunkil, ut kixye li q’unil aatin re loq’onink, ‘Rabbuni,’ li naraj naxye Inraarookil Tzolonel.” ⁸

Chi jo’kan, li usilanb’il ixq a’in, ki’ok choq’ li xb’een li ki’ilok re ut ki’aatinak rik’in li Kristo waklijenaq. Moqon sa’ li kutan a’an, kixk’ut rib’ chiru laj Pedro aran Jerusalem;⁹ chiru wiib’ li tzolom sa’ li b’e naxik Emaus;¹⁰, ut sa’ ewu chiru lajeeb’ reheb’ li Apostol naq xaqaamil sa’ xyiheb’, ut kixye: “Ilomaqeb’ li wuq’ ut eb’ li woq: laa’inin ajwi’! Ch’e’omaqin ut k’ehomaq reetal naq junaq musiq’ej maak’a’ xtib’el ut xb’aqel jo’ nekeril we laa’in.”¹¹ Ut re xk’utb’al tz’aqal xyaalal chiruheb’, naq “toj maji’ ajwi’ neke’xpaab’ xb’aan xsahil xch’ooleb’ ut toj sachsookeb’ xna’leb’,”¹² kixtzeka li pomb’il kar ut xya’al kab’ chiruheb’.¹³ Moqon kixk’eheb’ xna’leb’: “laa’exaq aj yehol yaal chiwix aran Jerusalen, sa’ chixjunil Judea jo’ wi’ Samaria, ut toj sa’ xmaril li ruchich’och’.”¹⁴

Rochb’eeneb’ laj yehol nawom a’in sa’ Jerusalen, wan ajwi’ qik’in lix k’anjel li Qaawa’ waklijenaq, rik’ineb’ li najter tenamit sa’ li nimla ch’och’ a’in. Sa’ li ch’och’ Naab’alil, a’an kikub’e chaq sa’ choxa, ut kixye reheb’ li ani ch’utch’u, wiib’ mil rik’in oob’ cient rajlankileb’, naq te’chalq chixjunjunqaleb’ toj reetal naq chixjunileb ke’chal chaq ut kexch’ik li ruq’ sa’ xk’atq lix sa’ ut ke’xch’e’ xk’ob’olal li klaux sa’eb’ li ruq’ ut sa’ li roq.¹⁵

“Ut chirix naq chixjunileb’ ak xikenaqeb’ chi ub’ej ut ke’xk’e reetal xjuneseb’, ke’xjap re sa’ junajil, ut ke’xye:

“Hosanna! Osob’tesinb’ilaq taxaq xk’ab’a’ li Dios Q’axal Taqenaq! Ut ke’t’ane’ chiroq li Jesus, ut ke’xloq’oni.”¹⁶

Lix waklijik chi yo’yo naxk’ut naq lix wanjik li Kristo wan chi xaqxo xjunes rib’ ut chi junelik nakana. Xb’aan naq “Jo’ naq li Yuwa’b’ej wank xyu’am xjunes rib’, kixk’e ajwi’ re li K’ajolb’ej naq wank xyu’am xjunes rib’.”¹⁷ Li Jesus kixye:

“A’an nikinxra wi’ li Yuwa’b’ej, xb’aan naq nink’e lin yu’am re naq tink’ul wi’chik.

“Maa’ani namaq’ok chiwu lin yu’am, laa’in b’an nink’ehok re.... Wank inwankil chixq’axtesinkil lin yu’am ut wank inwankil chixk’ulb’al wi’chik.”¹⁸

Li Kolonel ink’a’ naraj ru li tzakemq ut li iq’, chi moko k’a’aq chik ru chi na’leb’, wankilal, malaj winq re taawanq xyu’am. Jo’ li Jehovah ut jo’ li Mesias, a’an li xnimal ru Laa’inin, li Dios xjunes rib’.¹⁹ Yal nawan a’an, ut junelik taawanq.

Rik’in li tojok rix maak ut lix waklijik chi yo’yo, li Jesukristo kinumta sa’ xb’een chixjunil li na’ux xb’aan li T’ane’k. Lix kamik li tz’ejwalej taaraqe’q, ut jo’kan ajwi’ xkamik li musiq’ej taawanq xraqik, rik’in naq chiqajunil nokok’ame’ wi’chik chiru li Dios, us ta yal re taaraqe’q aatin chiqix. Naru naqanaw chi ch’olch’o naq a’an wan xwankil chi numtaak sa’ xb’een chixjunil, ut chixk’eeb’al qe li junelik yu’am.

“Xb’aan naq wi xmaak jun chi winq ki’ok chaq li kamk, jo’kan naq sa’ xk’ab’a’ ajwi’ jun chi winq wank lix waklijikeb’ chi yo’yo eb’ li kamenaq.

“Jo’ naq chixjunileb’ neke’kamk sa’ xk’ab’a’ laj Adan, jo’kan ajwi’ naq chixjunileb’ te’wanq wi’chik xyu’am sa’ xk’ab’a’ li Kristo.”²⁰

Jo’ kixye li Elder Neal A. Maxwell: “Lix q’axonik li Kristo sa’ xb’een li kamk kixchoy li ch’a’ajkilal wankeb’ wi’ li winq. Anajwan, yal wan xch’a’ajkilal li junjunq, ut nokoru ajwi’ chi kole’k chiru a’an wi naqataaqe li raatin li ani xkolok qe chiru li sachk chi junajwa.”²¹

Chirix xk’eeb’al li elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’, na’ok li Kristo sa’ xna’aj li tiik ruhil na’leb’, malaj taaruuq raj taqaye naq a’an ajwi’ li tiik ruhil na’leb’, jo’ chanru naq a’an ajwi’ li rahok.²² Ut jo’kan ajwi’, a’an moko ka’aj ta wi’ jun Dios tz’aqal tiik ru, a’an ajwi’ jun Dios tz’aqal aj uxtaan.²³ Chi jo’kan, li Kolonel naxkanab’ chi chaab’il chixjunil. Maajun k’a’ru moko tiik ta re li yu’am a’in taakanaaq, us ta li kamk ajwi’, xb’aan naq a’an nak’ehok wi’chik yu’am. Maajun rahilal, ch’a’ajkilal, kanab’ank xjunes, malaj rahob’tesink wan li ink’a’ taaq’ajkamumanq sa’ roso’jik, sa’ xk’ab’a’ lix tiikal ru ut li ruxtaan a’an.

A’ut laa’o ajwi’ teneb’anb’il sa’ qab’een xsumenkil chiru a’an li qayu’am, li k’a’ru xqasik’ ru ut xqab’aanu, ut toj reetal li k’a’ru xqak’oxla. Rik’in naq xtoj qix chiru li T’ane’k, a’an tz’aqal aj eechal re li qayu’am. A’an kixye:

“K’ehomaq reetal, kink’e eere lin evangelio, ut a’in li evangelio kink’e eere—naq kinchal sa’ li ruchich’och’ re xb’aanunkil li rajom lin Yuwa’, xb’aan naq lin Yuwa’ kinixtaqla chaq.

“Ut lin Yuwa’ kinixtaqla chaq re tintaqsiiq chiru li krus, ut chirix naq kintaqsiik chiru li krus, re tinjilosiheb’ chaq chixjunil li winq wik’in, re naq jo’ chanru kintaqsiik xb’aaneb’ li winq jo’kan ajwi’ te’taqsiiq li winq xb’aan li Yuwa’b’ej, re te’xaqliiq chiwu, re taaraqe’q aatin chirixeb’ xb’aan lix k’anjeleb’.”²⁴

K’oxlahomaq chiru junpaat chan ru nak’anjelak li wakliik chi yo’yo sa’ xch’olob’ankil chi junajwa ani tz’aqal li Jesus aj Nazaret, ut sa’ xtuqub’ankil li xninqal ru patz’om chirix li yu’am a’in. Wi li Jesus kiwakli chi yo’yo chi yaal, tento naq a’an wan xchoxahilal. Maajun li yal winq wan xwankil chi wakliik wi’chik chirix li kamk. Rik’in naq kiwakli chi yo’yo, li Jesus maawa’ ka’ajwi’ aj peech’, aj tzolonel, aj k’amol b’e, malaj profeet. Rik’in naq kiwakli chi yo’yo, tento naq a’an jun Dios, tz’aqal li Ralal li Yuwa’b’ej li junaj chirib’il.

Chi jo’kan, li k’a’ru kixk’ut a’an yaal; li Dios ink’a’ naru chi tik’ti’ik.²⁵

Chi jo’kan, a’an aj yo’ob’tesihom re li ruchich’och’, jo’ kixye.²⁶

Chi jo’kan, yaal naq wan li choxa ut li xb’alb’a, jo’ kixk’ut.²⁷

Chi jo’kan, wan jun ruchich’och’ reheb’ li musiq’ej, li kirula’ani chirix xkamik.²⁸

Chi jo’kan, a’an taachalq wi’chik, jo’ ke’xye li anjel,²⁹ ut a’an ajwi’ “taa’awa’b’ejinq sa’ xb’een li ruchich’och’.”³⁰

Chi jo’kan, taawanq jun wakliik chi yo’yo ut jun raqok aatin sa’ roso’jik, choq’ re chixjunileb’.³¹

Rik’in naq yaal lix waklijik li Kristo chi yo’yo, yalaq xkab’il ch’oolej chirix lix wankilal, lix nawom, ut lix chaab’ilal li Dios Yuwa’b’ej—li kik’ehok re li Ralal junaj chirib’il re xtojb’al rix li ruchich’och’—maak’a’ chik rajb’al. Li xkab’il ch’oolej chirix k’a’ut naq wanko sa’ li yu’am a’in, maak’a’ chik xyaalal. Li Jesukristo a’an tz’aqal li junaj chi k’ab’a’ej malaj b’e li taachalq wi’ li kolb’a-ib’ reheb’ li winq. Li ruxtaan li Kristo a’an tz’aqal yaal, ut naxk’am chaq li kuyuk maak ut li ch’ajok choq’ reheb’ laj maak li jalb’ileb’ xk’a’uxl. Tz’aqal yaal naq li paab’aal maawa’ yal jun na’leb’ k’oxlanb’il malaj pak’b’il sa’ li qajolom. Wan jun li tz’aqal yaal li junelik nakana, ut wan li na’leb’ chirix li tiikilal li ink’a’ najalman, jo’ k’utb’il xb’aan a’an.

Rik’in naq yaal lix waklijik li Kristo chi yo’yo, li xjalb’al qak’a’uxl chirix lix chaq’rab’ ut xtaqlahom li q’etb’il, naru xb’aanunkil, ut aajel ru. Tz’aqal yaal li jar sachb’a-ch’oolej kixb’aanu li Kolonel, ut yaal ajwi’ lix yeechi’ihom reheb’ lix tzolom naq q’axal ninqeb’ wi’chik te’xb’aanu a’an.³² Lix tijonelil, a’an tz’aqal jun li wankilal li “naxk’anjela li evangelio ut naxk’am xlawil li muqmuukil na’leb’ re li awa’b’ejihom, a’an ajwi’ xlawil li nawom re li Dios. Jo’kan naq sa’ li k’ojob’anb’il k’anjel re a’an, nak’utman li wankilal re choxahilal.”³³ Rik’in naq yaal lix waklijik li Kristo chi yo’yo, ink’a’ noko’oso’ rik’in li kamk, ut us ta li motzo’ te’xsach li qatib’el, a’b’anan sa’ li tz’ejwalej toj taqil ru li Dios.³⁴

Li Awa’b’ej Thomas S. Monson naxye resil laj Robert Blatchford, jun winq li kixtz’iib’a jun li hu, Li Dios ut li was wiitz’in xk’ab’a’, b’ar wi’ “kixsach xwankil li k’a’ru paab’anb’il xb’aaneb’ laj Kristiano jo’ chirix li Dios, li Kristo, li tijok, ut li junelik yu’am. A’an kixye, ‘Xink’ut xyaalal chixjunil lin na’leb’ chi tz’aqal ut chi ch’olch’o ru, re naq maajun aj Kristiano, us ta nim ru ut seeb’ xna’leb’, taaruuq chixsumenkil ut chixsachb’al xwankil.’ A’an kixsut rib’ rik’in jun tz’ak re xmaak’a’il li paab’aal. Toja’ naq kik’ulman jun sachb’a-ch’oolej. T’anaamil lix tz’ak chi ch’och’. … Timil timil ki’ok chixsik’b’al li b’e toj sa’ li paab’aal li kixsach chaq xwankil ut kixse’e chaq. K’a’ru xk’ul re taajalmanq chi jo’kan lix na’leb?Kikam li rixaqil. Chi yot’b’il xch’ool, ki’ok sa’ li warib’aal b’ar wi’ wan li k’a’ru xkana re li rixaqil. Kiril li rilob’aal li raaro xb’aan. Naq yoo chaq chi elk, kixye re jun ramiig, ‘A’an a’an, a’b’an maawa’ a’an. Xjalman chixjunil. Wan li k’a’ru xwan chaq ut ak isinb’il chik. Ink’a’ chik juntaq’eet. K’a’ru naru nasachman wi ta maawa’ li aamej?’”³⁵

Ma yaal naq li Qaawa’ kikam ut kiwakli wi’chik? Yaal. “Li xb’eenil raqal re li qapaab’aal a’an lix ch’olob’ahomeb’ li Apostol ut li Profeet chirix li Jesukristo, naq kikam, kimuqe’, ut kiwakli wi’chik sa’ rox li kutan, ut kitaqe’ sa’ choxa; ut chixjunil chik li k’a’ru wan sa’ li qapaab’aal wan choq’ raqalil chiru a’in.”³⁶

Naq kinach’ok lix yo’lajik li Jesus li yeeb’il chaq resil xb’aaneb’ li profeet, ke’wan sa’ xyanqeb’ li najter aj Nefita ut aj Lamanita li neke’paab’an, a’ut lix k’ihaleb’ ke’xk’oxla naq moko yaal ta. A’b’an naq xtaw xq’ehil, kik’utman reetalil lix yo’lajik—jun kutan, jun q’ojyiin, ut jun kutan chi maak’a’ li aak’ab’—ut chixjunileb’ ke’xnaw.³⁷ Jo’kan ajwi’ anajwan, wankeb’ li neke’paab’ank re lix waklijik li Kristo chi yo’yo, ut wan naab’al li neke’wiib’an xch’ool malaj ink’a’ neke’xpaab’. A’ut wankeb’ li neke’xnaw. Sa’ tz’aqal xq’ehil, chixjunileb’ te’ril, ut chixjunileb’ te’xnaw; relik chi yaal, “li junjunq chi xb’een aqej taab’ase’q, ut li junjunq chi ru’uj aq’ej taach’olob’anq chiru a’an.”³⁸

Toj reetal a’an, laa’in ninpaab’ li k’iila aj yehol nawom chirix lix waklijik li Kolonel, li neke’tawman resileb’ sa’ li Ak’ Chaq’rab’—laj Pedro ut eb’ li rochb’een reheb’ li Kab’laju, ut li xMaria aj Magdala, jo’ ajwi’ xkomoneb’ chik. Laa’in ninpaab’ lix ch’olob’ankil xyaalal li natawman sa’ lix Hu laj Mormon—xb’aan laj Nefi li Apostol ut eb’ li k’iila tenamit sa’ li ch’och’ Naab’alil, jo’ ajwi’ xkomoneb’ chik. Ut laa’in ninpaab’ lix ch’olob’ahomeb’ laj Jose Smith ut laj Sidney Rigdon, li ke’xye, chirix k’iila ch’olob’ank xyaalal, li nimla ch’olob’ank xyaalal re li roso’jik kutan a’in, “Naq yo’yo! Xb’aan naq kiqil.”³⁹ Chi ilb’il xb’aan li Dios li na’ilok re chixjunil, xaqxookin laa’in jo’ aj yehol nawom naq li Jesus aj Nazaret a’an laj Tojol ix li waklijenaq chi yo’yo, ut ninch’olob’ xyaalal chixjunil li k’a’ru na’el chaq sa’ li yaalil na’leb’ naq kiwakli chi yo’yo. Chek’ul ajwi’ taxaq laa’ex lix nawom eech’ool ut xk’ojam eech’ol li nachal rik’in li yaal a’in, nintz’aama sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.