2010–2019
Anemkwōj Indeeo, n̄an M̧akūtkūt n̄an er Make
Oktoba 2014


Anemkwōj Indeeo, n̄an M̧akūtkūt n̄an er Make

Ej kōņaan eo an Anij in bwe jān em̧m̧an im kōrā ro ranemkwoj kōmaron̄ n̄an tōpar jon̄an eo ilōn̄ tata jemaron̄ tōpare unin ejaak eo ad ilo mour in kanniōk im mour in jetōb.

Tieata eo an William Shakespeare etanThe Life of King Henry V ekitbuuj juon scene ilo bon̄ ilo kaam eo an ri tariņae in In̄lij ro ilo Againcourt m̧oktaļo̧k wōt jān aer kōpata ippān jar in tariņae ko an ri Būranij. Ilo meram eo etinaad im ilo an ittino jidik, Kiin̄ Henry ej jorjorto-jorjortak ilubwilijin ri tariņae ro an ilo aer jab kile. Ej ekonono ippāer im etale mejatoto eo an jarin tariņae in an lukkun nana an ieōt, im kōnke rej jab kile e, rej jab ņooj aer ekonono. Ilo juon iien emmao ippāer rej ekonono āinwōt ilo jabōn kennan kōn wōn ej bōk eddo kōn ta ej waļo̧k n̄an em̧m̧aan rein ilo jikin tariņae—kiin̄ eo ke ak kajojo ri tariņae.

Ilo juon iien Kiin̄ Henry ej kwaļo̧k, “Ijamin kar mej jabdewōt jikin ilo an bun̄buruō āinwōt ilo jar in tariņae ko an kiin̄ eo; kōnke kōttōpar eo an ejim̧we.”

Micahel Williams ej uwaak, “Men in eļapļo̧k jān ijo jejeļā.”

Eo m̧ōttan ej errā, ‘Aaet, ak eļapļo̧k jān ad aikuj in pukpukōte; bwe ebwe ijo jejeļā, elan̄n̄e jejeļā ke jej doon kiin̄ eo; elan̄n̄e kōttōpar eo an ebōd, ad pokake kiin̄ en ej jeor men eo ruōd jān kōj.”

Williams ekobaikitok, “Eļan̄n̄e kōttōpar eo ej jab em̧m̧an, kiin̄ en make ewōr ijo kwonan eddo n̄an kajim̧we.”

Ilo ejjeļo̧k ilbōk, Kiin̄ Henry ej jab errā. “Aolep jerbal an kiin̄ eo ejjab em̧m̧an, innām kiin̄ eo make ej eddo kake make n̄an aolep men kar kōm̧m̧an n̄an kōtōprake.”1

Shakespeare ej jab kajjieon̄ in mejale arto-artak in ej bōk jikin ilo tieata in, im ilo jekjek in ak bar juon wāween ej juon arto-artak eo ej wanlaļtak wōt n̄an iien kein ad—Wōn ej ineek eddo eo kōn ta ej bōk jikin ilo mour ko ad?

N̄e men otemjej reoktak ewōr juōn men ekkā kōm̧m̧ane n̄an ņa ruōn ro jet im em̧ool jet iien Anij. Jet iien juōn mejatoto āinwōt n̄e ad men en ej wanlōn̄tak im kajjojo armej ak jar rej jakeļo̧k eddo in em̧m̧anļo̧k eo aer n̄an ro jet ak n̄an kien ko. Ilo men ko rejelōt mour in jetōb jet rej kōtmāne bwe em̧m̧an im kōrā jab aikuj in kate kōj bwe jen maron̄ wānōk—Anij ej iakwe kōj im kōjparok kōj “ilo jekjek eo jej pad ie”

Ak ekōņaan bwe ajri ro nejin ren kelet ekkar n̄an anemkwoj in kanniōk eo ekar leļo̧k n̄an er, bwe aolep armej ren eddoik make jerawiwi ko aer ilo raan in ekajet eo.2 Ej an karōk im kōņaan bwe jen make kōm̧m̧ane kelet ko ad ilo mour ko ad make. Anij ejamin kelet n̄an kōj ak kōjbwebweik kōj āinwōt kein ikkure ko, āinwōt an Lucifer kar kwaļo̧k an kōņaan in kōm̧m̧ane. Bar āinwōt rikanaan ro an reban rejtak eddo eo “n̄an kōjbwebweik” im bōk jikin Anij. Brigham Young ekar kwaļo̧k: “Ejjab aō kōtmene bwe jabdewōt armej ro rekwojarjar ilo raan ko āliktata ilo mour in, ak ilo lan̄, ren bun̄ būruweer kōn ta eo ij kōm̧m̧ane, ijelokin n̄e jetōb eo an Irooj Jisōs Kraist, jitōben revelesōn, ej kōm̧m̧an bwe en bun̄ būruweer. Ikōņaan bwe ren jeļā kōn er make im melele n̄an er make”3

Kōn menin Anij ejjab lomoren kōj ilo jōkjōk eo jej pād ie, m̧oktata, kōņke kiiō jejjab erreo, im ejeļo̧k men en ejjab erreo emaron̄ mour im̧aan mejen. Kōnke, ilo kajin eo an Adam, Etan Anij in “armej in kwojarjar,” im etan nejin Anij in “m̧aan eo nejin armej eo ekwojarjar.”4 Im kein karuo Anij ejjamin letok n̄an kōj jabdwōt men jekar jab kelet jen kōm̧m̧an ko ad n̄an erom. Ilo m̧ool E ej iakwe kōj, im kōnke E ej iakwe kōj, Eban kipel ak ilok jen kōj. Bōtaab Ej jipan̄ im tōl kōj. Ilo m̧ool, m̧ool in an Anij iakwe kōj ej kakien ko an.

Jej aikuj (im jej) m̧ōnōnō ilo karōk eo kajjutak in Anij eo ej kōtļo̧k ad kōm̧m̧ani kāālet n̄an kelet n̄an kōj make im en̄jake jinekjej ko, ak āinwōt an jeje ko kwaļo̧k, bwe jen nemake meo eo, bwe jen jeļā im kaorōk men eo em̧m̧an5 Jej kam̧oolol bwe Pinmuur eo an Kraist emaron̄ kar anjo̧ ioon jero̧wiwi eo jinointata im kōm̧m̧an bwe jen maron̄ ļotaktok ilo laļ in im jab bōk kaje kōn bōd eo an Adam.6 Kōnke emōj lo̧mo̧o̧ren kōj jān Wōtlo̧k eo, jej jinoe mour in ilo ejjeļo̧k ruōd im̧aan mejān Anij im “anemkwoj indeeo, ilo jeļā em̧m̧an jān nana; n̄an kōm̧m̧an n̄an er make im jab n̄an kipel er n̄an kōm̧m̧an.”7 Jemaron̄ kāālet n̄an erom kain armej eo jekōņaan, im kōn jipan̄ an Anij, men in em̧ool emaron̄ in āinwōt E.8

Gospel eo an Jisōs Kraist ej kōpeļļo̧ke ial eo n̄an ta eo jekōņaan erom. Kōn Pinmuur eo an Jisōs Kraist im jouj eo An, likjap ko ad n̄an mour ilo kien celestial ilo weppān im ilo jejjet emaron̄ ilo mour in kanniōk ejjeor im jemaron̄ kaddōkļo̧k piktok in Kraist ilo kōj im erom ekwōjarjar. Ijoke, jim̧we ej akweļap, bwe en jab waļo̧k jabdewōt ilo men in ilo ejjeļo̧k errā jān kōj im ilo ad bōkkwonaad. E lak kar baj jekjek eo in. Ad pād ijin āinwōt jet kanem armej ej waļo̧k in kāālet eo kajojo iad ar kōm̧m̧ane n̄an bōk kwonaad ilo karōk in an Jemed.9 Āindein, lo̧mo̧o̧r ej jab jab tōprak in kālet ko an Anij, ak ej waļo̧k kōnke ej Ankilaan. 10

Jim̧we ej juōn bowonjan Anij eaorōk. Jemaron̄ tōmak ilo Anij kōnke E jemaron̄ leke E ilo weeppān. Jeje ko rekwōjarjar rej katakin kōj bwe Anij ej jab etetal ilo iaļ ko reankeke, im jab oktakļo̧k n̄an anbwijmaron̄ ak n̄an anmiin̄, im Ej jab oktak jān men eo Eaar ba, kōn menin ial ko An rejim̧we, im kooj eo an ej juōn doulul ejjeļo̧k jemļo̧kin11 im bwe “Anij e jab ļōmņak kōn oktōan armej, a ilo aelōn̄ otemjej eo ej majak E, im jerbale kwōjarjar, ej kabun̄būruōn.”12 Jej pedped ioon men m̧wil, kein rekwojarjar an jim̧we, lōke, im kōjatdikdik.

A āinwōt juōn waļo̧k in lukkuun jejjet, ewōr jet men Anij eban kōm̧anm̧ani. E ban kalijekļo̧k ilo lo̧mo̧o̧ren jet im joļo̧k ro jet. E ban kalimej jero̧wiwi n̄an jidik.13 E ban kōtļo̧k bwe tiriamo en ko̧o̧te jim̧we.14

Ej juon kam̧ool epen kōn An jim̧we bwe Anij ar kōjerkaktok pedped in tiriamo bwe en mōttan. Ej kōnke E ejim̧we bwe Eaar kajutak juōn wāween bwe tiriamo en bōk ijo kwonan eaorōk ilo kōttōpar eo n̄an indeeo eo ad. Kōn menin kiiō, “jim̧we ej kōjerbal aolep akweļap ko an, im barāinwōt tiriam̧o kake ej pukōt aolep men ko an.”15

Jejeļā bwe ej “en̄taan ko im mej eo An eo eaar jab jerowiwi—E ilo eo Jemen eaar kanooj m̧ōņōņō; … bōtōktōk eo an Nejin eo eaar to̧o̧rļo̧k 16 bwe en kabun̄būruwōn kajjitōk ko an jim̧we, leļo̧k jouj, im lo̧mo̧o̧ren kōj.17 Em̧ool, “ekkar n̄an jim̧we, karōk in lo̧mo̧o̧r maron̄ ka jab kūrm̧ool, ak ioon wōt men ko an ukweļo̧k.18 Ej menin aikuj eo an im iien eo em̧m̧an n̄an ukweļo̧k bwe ej kōtļo̧k jouj n̄an kōm̧m̧an jerbal eo an ilo ejjeļo̧k kakkure jim̧we.

Kraist eaar mej jab n̄an lo̧mo̧o̧ren jabdewōt ak wōt ak n̄an letok ukweļo̧k. Jej kōjatdikdik wōt ioon “eļļoke ko an Eo ekajoor n̄an lo̧mo̧ren”19 jōkjōk eo n̄an ukweļo̧k, ak jerbale n̄an ukwelo̧k ej juon ikdelel jān kōj make. kōn ad kōm̧m̧ane menin ukweļo̧kjuōn jōkjōk eaikuij bōk menin letok eo an jouj eo, Anij ej kōm̧m̧an bwe jen maron̄ dāpij eddo kōn kōj make. Kōn menin, ukweļo̧k, ej koutiej im rejtake anemkwōj in kāālet eo ad. “Im āindein tiriam̧o emaron̄ kōttōprak akweļap ko an kien eo, im atbakwōji ilo pein kōjparok, ak eo ej kwaļo̧k ejjeļo̧k tōmak n̄an ukweļo̧k ej jedmatmat n̄an aolepān kien eo ej akweļap ko an ekajet; kōn menin n̄an wōt eo ewōr an tōmak n̄an ukweļo̧k ekar itok karōk in lo̧mo̧o̧r in eļap im ejjeļo̧k jemļo̧kin.”20

Jab jeļā jim̧we im tiriam̧o an Anij ej juon in men, ak kariabe an Anij pād ak Bōtata eo an ej bar juōn, ak emaron̄ waļo̧k ilo an dik ad bōke—jet iien elukkuun in dik—jen jon̄an eo, eļaptata jemaron̄e. Anij eo ej jab jiron̄ armej ro doon bwe ren kōm̧anm̧ane ijo kwonaer ej Anij eo ejjab mour. Laļ eo ejjeļo̧k an Anij, Anij eo emour eo ekar kōm̧m̧an kien ko ilo mour n̄an kakien im kajim̧we ajri ro Nejin, ej barāinwōt laļ eo im ejjeļo̧k dipieon m̧ool im jim̧we ie. Ej juon laļ eo im eutiejtata lōmnak in ke jim̧we im bōd rej ukoktak ekkar n̄an kajjojo.

Ukoktak n̄an kajojo melelein kajjojo armej ej ļeo ak lio ej maron̄ eo an ilōn̄tata. Im aaet, ej jab er ro rej kariab Anij im rie ļōmņak jab in. Jet rej tōmak ke Anij emour bwe er make, kajjojo rej kālet ta ejim̧we im ebōd. Juon rūm̧m̧an ded eaar kwaļo̧k ilo jekjek in: “Ijjab jeļā ļōmņak imaron̄ ba bwe Hinduism ebōd ak Catholicism ebōd ak āinwōt juon ri Episcopalian ebōd—Ij ļōmņk ej pedped ioon ta eo kwoj tōmak. … Ijjab ļōmņak ewōr jim̧we ak bōd.”21 Bar juon, kar kajjitōk kōn pedped eo n̄an tōmak ko an, kar uwaak: “N̄a make—ej lukkuun itok n̄an menin make. Ij ba ekōjkan an wōr maron̄ ioon ta eo kwoj tōmake? Juon emaron̄ kiel eok im ba kwoj aikuj tōmak menin, bōtaab kwoj lukkuun jab maron̄ kiel eo make n̄an tōmak ilo jabdewōt. Kiel ejjab juon kālet.”22

N̄an ro rej tōmak jabdewōt men im aolep men bwe remaron̄ m̧ool, kam̧ool in ejjeļo̧k jepian, epen, im m̧ool eo ekitbuuj men otemjeļo̧k āinwōt n̄e juōn eo kipele—“Ij jab aikuij bōk kipel n̄an tōmak bwe juon men em̧ool im ij jab kōņaan.” Ak men in ej jab ukōt m̧ool eo. Dike kien gravity eban dāpij an juon armej wōtlo̧k jorjor imejatoto jān tōrerein juon toļ. Ejja men in wōt em̧ool kōn kien indeeo im jim̧we. Anemkwōj ej itok jaab jān jujurļo̧k ak jān kōjerbale. Men in emennin aikuj n̄an kajoor eo an Anij make. Elan̄n̄e eaar jab kōn men in m̧ool ko repen im ban ukoktak, mennin letok in kāālet enaaj kar ejjeļo̧k melelein kōnke jeban kar maron̄ erremaanļo̧k n̄an im kōtmāne waļo̧k ko jān makitkit ko ad. Āinwōt an Liai kar ba: “Im n̄e kwonaaj ba ejjeļo̧k kien, kwonaaj barāinwōt ba ejjeļo̧k jero̧wiwi, n̄e kwōj ba ejjeļo̧k jero̧wiwi, kwonaaj barāinwōt ba ejjeļo̧k wānōk. Im n̄e ejjeļo̧k wānōk ejjeļo̧k m̧ōņōņō. Im n̄e ejjeļo̧k wānōk ak m̧ōņōņō ejjeļo̧k kaje ak en̄taan. Im n̄e men kein rejako ejjeļo̧k Anij. Im n̄e ejjeļo̧k Anij jejako, ejjeļo̧k laļ barāinwōt; bwe en kar ejjeļo̧k ejaak im men kein, jab n̄an kom̧m̧an ak kipel n̄an kōm̧m̧an, kōn menin, aolep men aikuij naaj kar makunļo̧k.”23

Ilo men ko an jimor kanniōk im jetōb, iien em̧m̧an n̄an bōk eddo make ej juon mennin letok jān Anij eo me ijeļļokiin jeban tōpar tarlep in kōjatdikdik eo ad āinwōt kōrā ro im em̧m̧aan ro nejin Anij. Ad make bōk eddo ej erom jimor juon jim̧we im juon kunaad im jeaikuij jojomare iien otemjej; lak kar jum̧ae e jān jinoin Kōm̧anm̧an eo. Jej aikuij jojomare bōk eddo ņae armej ro im būrookraam̧ ko renaaj kōm̧m̧an (jet iien kōn jibadbad ko rejejjet) bwe jen atartar wōt ioer. Im jej aikuij jojomar e ņae ad itok wōt in kawieaea jān jerbal eo im ej aikuji n̄an kaddōkļo̧k kapeel ko, maron̄ ko, im m̧wil ko an Kraist.

Bwebwenato in kwaļo̧ke ekar kōn juon em̧m̧aan elukkuun m̧akoko in jerbal. Ekar kōņaan bwe ren lale e ilo jabdewōt wāween. N̄an kōļmenļo̧kjeņ eo an, Kabun̄ in ak kien, ak erro jimor, raar muri ippān kōn mour eo an kōnke e kar kōllā ewōj eo an im m̧ōttan jon̄oul eo an . Ekar ejjeļo̧k kijen mōn̄a ak eaar m̧akoko in jerbal n̄an oņaake e make. Jarjartok jān ikkijeļo̧k im kōraat, ro rekar kajeon̄ itōn jipan̄ e raar kōm̧m̧an jem̧ļo̧k eo bwe kōnke eban kotak juōn aki dik n̄an kōjparok e make, em̧m̧anļo̧k n̄e raar bōkļo̧k n̄an wūliej ko n̄an kōtlo̧k bwe en ilo̧k. Ilo iaļ eo n̄an wūliej ko juon em̧m̧aan eaar ba, “Jej jab maron̄ kōm̧m̧ane menin. Ewōr jet korn inaaj liļo̧k n̄an e.”

Kōn menin raar kōmeļeļeik menin n̄an ļein, im eaar kajjitōk, “Emōj ke jojān kilier?”

Raar uwaak, “Jaab.”

“Eokwe en̄ņe,” eaar ba, “ettōr wōt.”

Ej kōņaan eo an Anij bwe jen em̧m̧an im kōrā ro ranemkwoj kōmaron̄ n̄an tōpar jon̄an eo ilōn̄ tata jemaron̄ tōpare ilo mour in kanniōk im mour in jetōb, bwe jen maron̄ anemkwōj jān jem̧ļo̧k ko an jeram̧ōl im lokjak an jero̧wiwi, bwe jen maron̄ m̧ōņōņō kōn jeļā ņae im lale kōj make, bwe jen maron̄ pojak ilo men otemjeļo̧k n̄an kobaļo̧k Ippān ilo aelōn̄ in kiin̄ in celestial eo An.

Ij jab pād iumin jabdewōt jāmilur bwe men in je maron̄ tōpare jān kijejeto ko ad make ilo ejeļo̧k jipan̄ eo eaorōk im makijkij jen E. Jejļā ke jen jouj bwe jej bōk lomoor, d jerbal”24 Im jejjab aikuij in tōpar jet jon̄ak ko an m̧wil em̧m̧an m̧okta jen an Anij maron̄ jipan̄—jipan̄ kein maron̄ in ad aolep awa in kajojo raan, jekdoon ia eo jej pād ie ilo iaļan pokake A ijeļā ke eļapļo̧k jen ad ikdelel e jipan̄ eo An, jej aikuij jino bōk eddo, iuun kōj make, ukweļo̧k, im kāālet Anij bwe En eo̧o̧n wōt juon An maron̄ em̧akūtkūt ilo mour ko ad kōn jim̧we im anemkwōj in kāālet. Ijjab ba bwe jen tōpar juon lābōl in jeļā m̧okta jān ad maron̄ kōtmāne kōn jipan̄ jān lan̄. Jipan̄ in emaron̄ ad awa otemjeļo̧k in raan otemjeļo̧k, men eo aikuji de in ikdelel im laļ n̄ijn̄ij eo ad. Ewo̧o̧r eo aō eļamwaan in bwe jen jino bōk eddo im etal in jerbal bwe en wōr ijo Anij emaron̄ jipan̄ kōj kake.

Ij kwaļo̧k kam̧ool bwe Anij eo Jemed emour, bwe Nejin, Jisōs Kraist, ej an Rilo̧mo̧o̧r, im bwe Jetōb Kwōjarjar ej pād ippād. Kōnaan eo aer ej n̄an jipan̄ kōj ilo ejjeļo̧k pere, im Aer maron̄ n̄an kōm̧m̧an ejjeļo̧k jem̧ļo̧kin. Jen ruj im jerkak jān būn̄aln̄al … bwe bujen ko an Jemed Indeeo ko me Eaar kōm̧m̧ani n̄an [kōj] rej kūrm̧ool.”25 Ilo etan Jisōs Kraist, amen.