Li junkab’al a’an re li Dios

Ma wan chik junaq na’leb’ jwal cham ut chaq’al ru chiru li moko nimob’resinb’il ta ut xsaqal ru yaal re li evangelio li nak’utman sa’ junaq b’ich sa’ li B’ichleeb’al reheb’ li Kok’al? Ut chejunilex laa’ex li kok’ ixqa’alex li wankex arin sa’ li q’ojyin a’in ak nekenaw ru li b’ich li tin’aatinaq wi’. Xetzol choq’ re xk’anjel li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al sa’ li chihab’ xnume’.

Sa’ li tz’iib’ re “Li junkab’al a’an re li Dios”¹—li xb’ichaman sa’ xtiklajik li ch’utam—najultikaman qe li tzol’leb’ tz’aqal re ru. Moko ka’aj ta wi’ naqatzol naq li junkab’al a’an re li Dios, jo’kan b’an ajwi’ naq laa’o chiqajunjunqalo okenaqo sa’ xyanq lix junkab’al li Dios.

Sa’ xb’een tasal ru li b’ich nak’utman: “Jun junkab’al wan re li Dios. Okenaqo chiqajunilo xb’aan naq laa’o ralal xk’ajolo”. Sa’ li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al, naqatzol: “ Sa’qayu’am naq maji’ nokoyo’la chaq, musiq’ejil alalb’ej ut rabinb’ej ke’xnaw ru li Dios ut ke’roxloq’i ru jo’ Choxahil Yuwa’b’ej”. Sa’ li na’ajej a’an, kiqatzol aniho jo’ ixq chi junelik q’e kutan. Kiqanaw naq chiqajunjunqal xoowan jo’ “raab’ileb’… rab’inb’ej chiru li choxahil na’b’ej yuwa’b’ej”.²

Li qak’ulunik sa’ li ruchich’och’ a’in moko kixjal ta li yaal a’an. Chiqajunjunqalo okenaqo sa’ xyanq xjunkab’al li Dios ut aajel qu aran. Li junjunq chi junkab’al sa’ li ruchich’och’ jalan jalanqeb’ ru. Us ta naq naqak’e qach’ool re xk’iresinkil li qajunkab’al sa’ chaab’il na’leb’, li okenk sa’ xyanq lix junkab’al li Dios maak’a’ re junaq chik komonil—chanru li sumlaak, chanru li na’b’ej yuwa’b’ej, chanru xtuminal, chanru xna’aj sa’ li teepal, chi moko chanru naqak’e qib’ sa’ li ulul ch’iich’.

Wan qe naq wanko sa’ xyanq. “ Laa’o xrab’ino jun Choxahil Yuwa’b’ej li nokoxra, ut laa’o naqara ajwi’ A’an”. ³

Li xkab’ xtasalil li b’ich naxnimob’resi ru li xb’een. “Koxtaqala chiaqjunjunal sa’ li ruchich’och’, rik’in naq xooyo’la, re toowanq arin ut tootzoloq sa’ li qajunk’ab’al”.

Naq maji’ nokoyo’la chaq, kiqatzol naq aajel ru qahoonal sa’ li yu’am a’in. Laa’o “[xqak’ulub’a] lix k’uub’anb’il na’leb’ [li qaChoxahil Yuwa’] li te’ruuq wi’ li ralal xk’ajol A’an chixk’ulb’al xjunxaqalileb’ re tz’ejwalej, ut rik’in li te’xk’ul sa’ li ruchich’och’, chixk’amb’al li b’e li naxik sa’ li tz’aqalil re ru, ut chixtawb’al sa’ roso’jik li choxahilal li [tooruuq] chixk’ulb’al jo’ aj eechanihom re li junelik yu’am”.⁴

Laj Elder Richard G. Scott kixch’olob’ naq “ naq maji’ nokoyo’ola chaq kik’ute’ chiqu k’a’ru aj-e li qak’ulunik arin, a’an xyalb’al qix re taawanq qahoonal chi k’iiq ”.⁵ Li k’iik a’an nak’ulun sa’ k’iila paay li na’leb’ jo’ chanchan xk’ihaleb’ li kristiaan li te’k’uluk re. Maajun wa innumsihom jun li jachok ib’ sa’ lin junkab’al, li rahilal ut li xuwajel nachal chirix li tz’eqtaanak, chi moko li teneb’anb’il sa’ xb’een li na’b’ej sa’ junesal. Moko inyalom ta xkamik junaq walal, li ink’a’ k’iresink, chi moko ink’ulum naq taawulaq chiwu junaq chik li ixq. Moko inyalom ta li sak’e’k chi moko junaq nimla yajel., malaj k’a’ruhaq ink’a’ us li nak’aaytesin. Moko a’an ta li yale’k xink’ul laa’inre tink’iiq.

Wan tana’ eere yookex chixk’oxlankil: “Hermana Stephens, laa’at ink’a’ nakataw ru!” Laa’in ninye eere naq maare yaal li nekek’oxla. Moko nintaw ta ru lee yalb’a-ix chi tz’aqal re ru, a’b’anan rik’in lin yalb’a-ix ut lin ch’a’ajkilal–wankeb’ li xinixk’e chi wiq’lak sa’ ch’och’ sa’ xb’een li waq—xinnaw ru li Jun li chi tz’aqal naxtaw ru chixjunil, A’an li “k’aynaq chi k’uluk rahilal,”⁶kixyal ru chixjunil li k’a’aq re ru ut naxtaw ru chixjunil . Jo’kan ajwi’, inyalom sa’ lin yu’am chixjunil li yalb’a-ix re li ruchich’och’ li toje’ xinye chaq jo’ ko’b’ej, na’b’ej, na’chinb’ej, chaq’na, ikan ut amiiw.

Li qahoonal jo’ rab’inb’ej li nekexk’uula li sumwank re li Dios moko ka’aj ta wi’ li tzolok rik’in li qach’aajkilal; a’an b’an naq toojunajo’q rik’in rahok sa’ xtenq’ankileb’ li jalaneb’chik xkomon lix junkab’al li Dios sa’eb’ lix ch’a’ajkilal, jo’ chanru xqak’uula li sumwank re xb’aanunkil.

Naq naqab’aanu a’in, naqataw ajwi’ ru ut naqanimob’resi qapab’aal chirix naq li Kolonel naxnaw ru li ch’a’ajkilal sa’ li b’e ut naru toxb’eresi sa’ xyanq a’ yaal k’a’ru chi rahilal ut rahob’tesiik taqak’ul. A’an li tz’aqal rahok, ut lix rahom “ junelik nawan”⁷ — b’ayaq sa’ qak’ab’a’ laa’o naq naqataaqe A’an.

Jo’ xra’b’in li Dios ut xtzolom li Jesukristo, jo’kan b’i’ “naqab’aanu a’ yaal jo’ chanru rahom awb’il xb’aan li Dios” sa’ li qach’ool.⁸ Li qatenq’ahom maawa’ ka’ajwi’re lix komon li qajunkab’al.

Jalam-uuch

Photo of Sister Yazzi and Sister Yellowhair

Toje’ xwan lin hoonal re rula’aninkil li Hermana Yazzie re li oqech sa’ xweent Chinle, Arizona. Naq xinixk’ul sa’ rochoch, li xb’een li xink’e reetal a’an li k’iila jalam-uuch wan reheb’ lix komon ut eb’ ak k’amol aatin chiru xtz’ak li rochoch ut sa’ lix meex. Jo’kan xinpatz’ re: “At Hermana Yazzie, jarub’ laa wi wan?”

Xsach xch’ool rik’in lin patz’om, a’an xmocho lix telb’. Sachso ru rik’in lix sumenkil, xwil lix ko’, li Hermana Yellowhair, li xsume: “A’an ink’a’ naxnaw jarub’eb’ li ri wan. Ink’a’ naqajlaheb’. Chixjunileb’ li kok’al, na’chin neke’xye re—a’an Na’chin re chixjunileb’ ”.

Li Hermana Yazzie ink’a’ naxk’os lix rahom ka’ajwi’ reheb’ xkomon lix junkab’al. A’an naxtaw ru li k’a’ru naraj naxye li xpuktesinkil lix tenq’ankil chixsutam rik’in xb’aanunkil li chaab’ilal, rosob’tesinkil, xtzolb’al, ut xkolb’al rix lix junkab’al li Dios. A’an naxtaw ru naq “junelik naq junaq ixq naxkawresi lix paab’aal junaq lix ka’ch’in, naxtz’aqob’resi lix metz’ew li junkab’al—anajwan ut moqon”.⁹

Li rox xtasalil li b’ich naxch’olob’ li rajb’al li yu’am a’in: “Li Dios kixk’e qe li qajunkab’al re qatenq’ankil chi wulak jo’ chanchan naraj a’an naq toowanq”. Li Kolonel kixk’ut: “Junajaqex, ut wi ink’a’ junajex, moko wehex ta”.¹⁰ Sa’li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al nak’utman naq jo’ musiq’ejil rab’inb’ej re li choxahil na’b’ej yuwa’b’ej, wan qachoxahilal, ut jun aajel ruhil eetalil chirix aniho ut k’a’ut naq wanqo sa’ li junelik q’e kutan. Li Dios naraj naq junajo—rab’inb’ej li neke’xk’uula li sumwank, junajeb’ sa’ lix jalanil lix yu’am li junjunq,¹¹ ut li neke’raj xtzolb’al chixjunil li aajel ru re sutq’iik wi’chik rik’in A’an, laq’ab’anb’ilaqo chik rik’in A’an jo’xkomon lix junelikil junkab’al.

“Sa’ xk’ab’a’eb’ li loq’laj k’ojob’anb’il k’anjel ut li sumwank li neke’tawman sa’eb’ li santil ochoch, naru naq li junjunq [qe toosutq’iiq] b’ar wan wi’ li Dios, ut naq eb’ li junkab’al te’junajimanq chi junelik”.¹² Eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel li naqak’ul ut li sumwank li naqak’uub’ naq nakube’ qaha’ ut sa’ li santil ochoch neke’xjunaji lix junkab’al li Dios sa’ xwiib’ pak’alil lix t’ikrul li sanatil ochoch—qalaq’ab’ankil rik’in li qaYuwa’ sa’ xk’ab’a’ li Ralal, li kixye sa’ tij, “Re naq junaqeb’ ta chixjunileb’. Jo’ naq laa’at, at inYuwa’, wankat wik’in ut laa’in aawik’in, jo’kan ajwi’ junaqeb’ ta a’an qik’in”.¹³

A’ yaal jo’ chanru naqoksi li qahoonal sa’ li yu’amej a’in re xtzolb’al ut roksinkil li k’utb’il chaq xb’aan li Kolonel, nokowulak jo’ chanru A’an. Naqataw ru naq A’an li b’e—li junaj chi b’e—tooruuq chi numtaak sa’ xb’een li ch’a’ajkilal re li ruchich’och’, took’irtesiiq, ut toosutq’iik sa’ li qachoxahil ochoch.

Li roso’jik xtasalil li b’ich nasutq’i b’ar wi’ xtikla: “A’an a’in chanru A’an naxk’ut lix rahom, xb’aan naq li junkab’al a’an re li Dios”. Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, a’an jun k’uub’anb’il na’leb’ re rahok. A’an jun na’leb’ re xjunajinkileb’ rib’eb’ li ralal xk’ajol—lix junkab’al—rik’in A’an. Laj Elder Russell M. Nelson kixk’ut: “Li Choxahil Yuwa’b’ej wan wiib’ li rajom choq’ reheb’ li ralal xk’ajol …  : li kole’k chiru li kamk ut li junelik yu’am, ‘li naraj naxye li wank rik’in A’an sa’ choxa”.¹⁴ Eb’ li ajom a’an naru te’k’ulmanq ka’ajwi’ naq naqawotz lix rahom li qaChoxahil Yuwa’ choq’ reheb’ lix junkab’al rik’in xye’b’al li quq’ ut xwotzb’al lix k’uub’anb’il na’leb’ rik’in li jun ch’ol chik.

Jun may chihab’ chaq anajwan, li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol xe’xye’ li ruq’ re chixjunil li ruchich’och’ naq xe’xpuktesi li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al. Chalen chaq li kutan a’an, xk’ihan chaq li rahob’tesink re li junkab’al.

Wi taqaj xtz’aqob’resinkil ru li qaloq’laj teneb’ahom jo’ rab’inb’ej re li Dios, tento taqataw ru lix junelikil aajelil ru ut li qateneb’ahom li junjunq re xk’utb’al li yaal chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ choq’ re lix junkab’al. Li Awa’b’ej Howard W. Hunter kixch’olob’:

“Wan jun aajel ruhil na’leb’ re xch’utub’ankileb’ li ixq re li Igless re naq te’xjunaji rib’rik’in li hermaneb’ winq ut te’xtz’eqtaana li maa’usilal li nasutink qe ut te’xb’eresi lix k’anjel aj Kolol qe. …

“… Jo’kan naq nekexqab’oq chi okenk rik’in lee b’aanuhom sa’ chaab’ilal re xkawresinkil li qajunkab’al, li qaIglees, ut li teepal wanko wi’ ”.¹⁵

Ex komon ixq, wan qana’aj. Raab’ilo. Aajel qu. Wan qachoxahil ajb’al, k’anjel, na’aj, ut qateneb’ahom sa’ li Iglees ut sa’ rawa’b’ejihom li Dios ut lix junkab’al maak’a’ roso’jik. Ma neketaw xyaalal sa’ xchamal lee raam naq lee Choxahil Yuwa’ nekexxra ut naraj naq laa’ex ut lee raarookil komon texwanq rik’in A’an? Jo’ chanru naq “li Choxahil Yuwa’b’ej ut li Ralal Jesukristo tz’aqaleb’ re ru …, li royb’enihom choq’ qe tz’aqal re ru”.¹⁶ Lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ qe tz’aqal re ru, ut tz’aqal yaal lix yeechi’ihom. Chirixeb’ li yaal a’in ninch’olob’ xyaalal sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.