2010–2019
Li tijonelil—jun loq’laj maatan
April 2015


Li tijonelil—jun loq’laj maatan

K’eeb’il qe chiqajunjunqalo jun reheb’ li maatan q’axal nim k’eeb’il reheb’ li winq.

Jultik we chi saqen ru lin wanjik sa’ jun ch’utam re li tijonelil chirix naq toje’ xink’ojob’aak choq’ aj tenq’anel ut li b’ich xqab’icha sa’ xtiklajik li k’anjel, Ex winq re li Qaawa’ xek’ul lix wankilal”.1 Sa’ li ewu a’in, choq’ reheb’ chixjunil li ch’utch’uukeb’ arin sa’ li Ch’utamil Kab’l ut, relik chi yaal, chiru chixjunil xsutam li ruchich’och’, ninyaab’asi li reek’ahom li ch’ina-usil b’ich a’an ut ninye eere, “Ex winq re li Qaawa’ xek’ul lix wankilal”. Chiqak’oxla li qab’oqb’al; chiqak’oxla li qateneb’ankil; chiqak’oxla k’a’ruhaq li tento taqab’aanu; ut chiqataaqe li Jesukristo, li Qaawa’. Us ta jalan jalanq jarub’ chihab’ wan qe, jalan jalanq lix na’leb’ lix komonil li qatenamit, ut jalan jalanq li qatenamit, junajinb’ilo sa’ li qab’oqb’al sa’ li tijonelil.

Choq’ re chiqajunjunqal, k’a’jo’ xnimal lix k’ojob’ankil wi’chik li Tijonelil re Aaron chiruheb’ laj Oliver Cowdery ut laj Jose Smith xb’aan laj Jwan aj Kub’sihom Ha’. Jo’kan ajwi’, lix k’ojob’ankil wi’chik li Tijonelil re Melkisdek chiruheb’ laj Jose ut laj Oliver xb’aan laj Pedro, laj Santiago, ut laj Jwan, a’an jun nimla chaab’ilal.

Chiqak’e xloq’aleb’ li b’oqb’al, li teneb’ankil, ut li k’a’ru tento taqab’aanu li neke’chal rik’in li tijonelil wan qe.

Xweek’a jun nimla inteneb’ankil naq xinb’oqe’ choq’ aj tz’iib’anel sa’ li molam re aj tenq’anel li wankin chaq wi’. Xinkawresi chi anchal ink’a’uxl chixjunil li tz’iib’anb’il esil, xb’aan naq xinwaj xb’aanunkil li jo’ k’ihal xinru sa’ li b’oqb’al a’an. Q’axal kaw xink’anjelak sa’ lin b’oqb’al. Chixb’aanunkil li jo’ k’ihal naru chiwu, ut chixb’aanunkil chi chaab’il, a’an li nawaj sa’ chixjunileb’ inb’oqb’al chiru inyu’am.

Nawoyb’eni naq li junjunq chi saaj winq li ak xe’k’ojob’aak sa’ li Tijonelil re Aaron k’eeb’il re lix musiq’ejil nawom chirix xloq’al lix k’ojob’ankil k’anjel. Xink’ul li usilal re xb’aanunkil a’in junxil naq laa’in chaq aj tenq’anel ut xinb’oqe’ xb’aan li obispil chixjek’inkil li loq’laj wa’ak re jun winq tz’aptz’o sa’ rochoch. Li rochoch xwan ta 1.5 kiloom xnajtil rik’in li iglees . Sa’ li ch’ina-usil eq’la re li domingo a’an, xintoch’ li roqeb’aal li rochoch li Hermano Wright ut xwab’i xyaab’ xkux chixyeeb’al, “Okan”. Xin’ok sa’ lix ch’ina ochoch ut a’an ajwi’ jun na’ajej nujob’resinb’il rik’in lix Musiq’ li Dios. Xinjilosi wib’ rik’in li ch’aat yokyo wi’li Hermano Wright ut chi timil xink’e li wa sa’ xtz’uumal re. Chirix a’an xink’e re li ha’ re naq taaruk’a. Naq elk we, xwil xya’al li ru naq xye we, “Dios chi’osob’tesinq aawe, at al”. Relik chi yaal xinrosob’tesi li Dios—rik’in naq xk’e we inna’leb’ chirix roxloq’inkil li loq’laj eetalil re li loq’laj wa’ak jo’kan ajwi’ li tijonelil li wan wik’in.

Maajun aj tenq’anel, aj tzolonel, chi moko aj tij sa’ li qateep taasachq sa’ xch’ool li ula’anink xqab’aanu sa’ Clarkston, Utah b’ar wi’ natawman xmuqleb’aal kamenaq aj Martin Harris, jun reheb’ li oxib’ chi aj yehol nawom chirix lix Hu Laj Mormon. Naq xqasuti rix li najt xteramil pek li naxk’ut b’arwan lix muqleb’aal, ut naq jun reheb aj jolominel re li molam kiril ru li raatineb’ “Lix ch’olob’ahomeb’ li oxib’ chi aj yehol nawom”, li natawman sa’ xtiklajik lix Hu laj Mormon, xqanimob’resi li qarahom choq’ re li loq’laj hu a’an ut choq’ re li yaal natawman chi sa’.

Chiruheb’ li chihab’ a’an, li qajom a’an naq too’ok jo’ chanchano li ralal laj Mosiah. Chirixeb’ kiyeeman:

“Keʼkawu xmetzʼew saʼ xnawbʼal li yaal; xbʼaan naq aʼanebʼ winq tzʼaqal xnawomebʼ ut keʼxtzʼilebʼ rix li loqʼlaj hu chi yalbʼilebʼ xqʼe, re taaruuq teʼxnaw li raatin li Dios.

“Aʼut moko kaʼaj ta wiʼ aʼin; keʼxkʼe ribʼ ajbʼan wiʼ rikʼin naabʼal li tijok ut li kuyuk saʼ, joʼkan naq kiwan rikʼinebʼ li musiqʼej re profeetil aatin, ut li musiqʼej re kʼutbʼesink, ut naq keʼkʼutuk, keʼkʼutuk rikʼin wankilal, ut chi kʼeebʼilebʼ xwankil xbʼaan li Dios.”2

Moko tinruuq ta chixk’oxlankil junaq ajom chaab’ilaq wi’chik chiru a’in choq’ re jun saaj winq, naq nayeeman chirix jo’ naq kiyeeman chirixeb’ li ralaj laj Mosiah li kaweb’ ut tiikeb’ xch’ool.

Sa’ xkutankil naq xinhaye’ xq’etb’al 18 chihab’, yookin chixkawresinkil wib’ chi ok choq’ aj pleetinel jo’ teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ li saaj winq sa’ xkutankil li Xkab’il Nimla Pleet re li Ruchich’och’. Xwulak inhoonal naq tink’ul li Tijonelil re Melkisedek, a’b’an xb’een wa tento tinb’oq li awa’b’ej re lin oqech, aj Paul  C. Child, re taatz’ile’q wix xb’aan. A’an xra ut xtaw ru li loq’laj hu chi us, ut li rajom, a’an naq chixjunil li jun ch’ol chik te’xra ut te’xtaweb’ ru ajwi’. Ak xwab’i sa’ xtz’uumaleb’ re li wamiiw naq ch’a’aj li tz’ilok-ix naxk’e, ut xwaj naq b’ayaq ajwi’ tixnaw a’an chirix lin ch’ina nawom chirix li loq’laj hu. jo’kan ut, naq xinb’oq chaq, xinye re naq us taqach’utub’ qib’ sa’ li domingo chal re tz’aqal jun hoonal ajwi’ rub’elaj naq taatiklaaq li ch’utam re li loq’laj wa’ak.

Lix sumenkil: “Ay, At Hermano Monson, moko tz’aqal ta li hoonal a’an re naq taqatz’il rix li loq’laj hu.” Toja’ naq xye naq taqach’utub’ qib’ sa’ oxib’ hoonal rub’elaj naq taatiklaaq li ch’utam re li loq’laj wa’ak, ut xye we naq tink’am wik’in lin loq’laj hu b’ar wi’ tz’iib’anb’il inna’leb’ ut b’onb’il ru eb’ li raqal nawulak chiwu.

Naq xinwulak sa’ wochoch sa’ li domingo, xink’ule’ rik’in sahil ch’oolejil, ut chirix a’an xtikla li xtz’ilb’al wix. Li Awa’b’ej Child xye: “At Hermano Monson, wan aawik’in li Tijonelil re Aaron. Ma ak xe’k’anjela chawu eb’ li anjel?” Xinsume’ naq ink’a’. Naq xpatz’ we ma xinnaw naq tinruuq tink’ul a’an, xinsume wi’chik chixyeeb’al naq moko xinnaw ta a’an.

A’an xye we, “At Hermano Monson, ye li raatinul li oxlaju chi tasal re lix Tzol’leb’ ut Sumwank chi ink’a’ taawil sa’ li hu”.

Xintikla, “Sa’ eeb’een laa’ex, ex wech moosil, sa’ lix k’ab’a’ li Mesias nik’ojob’ li Tijonelil re laj Aaron, li nak’amok re li laaw re lix k’anjeleb’ li anjel …”

“Kanab’,” xye li Awa’b’ej Child. Toja’ naq sa’ jun q’unil ru xyaab’ xkux xye, “At Hermano Monson, misach sa’ laa ch’ool naq jo’ junaq li wan rik’in li Tijonelil re Aaron, aak’ulub’aq chixk’ulb’al lix k’anjeleb’ li anjel”.

Chanchan naq wan chaq jun anjel sa’ li ch’utam a’an. Maajo’q’e taasache’q sa’ inch’ool li tz’ilok-ix a’in. Toj naweek’a li musiq’ej li xwan sa’ li hoonal a’an naq wotz xqil ru li teneb’ankil, li k’a’ru tento taab’aanumanq, ut li osob’tesink li neke’chal rik’in li Tijonelil re Aaron jo’wi’ rik’in li Tijonelil re Melkisedek.

Xink’ojob’aak jo’ aj elder, ut sa’ li kutan inxikik jo’ aj pleetinel, jun xkomon li obispil xwulak rochb’een injunkab’al ut wamiiw re inchaq’rab’inkil. Naq maji’ ki’el li tren, a’an xk’e sa’ wuq’ jun ch’ina hu Tasal hu reheb’ aj k’amol aatin nak’ab’a’iik. Xinse’e ut xinye re naq ink’a’ yookin chi xik sa’ jun mision.

A’an xchaq’ok ut xye, “K’am chaq. Maare taak’anjelaq chawu”.

Jo’kan xb’aanu. Xwaj jun ch’ina k’a’aq re ru kaw ut wan xkaaxukutil re tink’e sa’ lin koxtal re naq ch’ina-us ut tustu te’kanaaq lin t’ikr. Li Tasal hu reheb’ aj k’amol aatin a’an tz’aqal li ajb’il inb’aan, ut xk’anjela chiwu chi us sa’ lin koxtal chiru 12 xamaan.

Sa’ li q’ojyin rub’elaj li Ralankil, yooko chixk’oxlankil li qochoch. Ch’anch’o li qana’aj, a’b’anan li ch’anch’ookilal kijore’ xb’aan li wamiiw sa’ li cha’at chink’atq—jun ch’ajom aj Mormon, laj Leland Merrill xk’ab’a’—li x’ok chi jiq’ok xch’ool xb’aan junaq xrahilal. Xinpatz’ re k’a’ut naq ra wan, ut xsume naq q’axal yaj xreek’a. Moko xraj ta xik rik’in aj b’anonel, xb’aan naq wi ta xb’aanu chi jo’kan, moko taakanab’aaq ta raj chi xik sa’ rochoch sa’ li kutan chal re.

Xnima li rahilal wan wi’ chiruheb’ li hoonal li xe’nume’. Sa’ xraqik, chixnawb’al naq laa’in aj elder, xpatz’ we ma tink’e re jun osob’tesink rik’in li tijonelil.

Maajo’q’e rub’elaj a’in xink’e chaq jun osob’tesink chi moko xink’ul chaq jun osob’tesink chi moko xwil naq jalan chik xk’ehok re li osob’tesink. Naq xin’ok chi tijok re xk’ulb’al intenq’, xnaq sa’ inch’ool li Tasal hu reheb’ aj k’amol aatin li muqmu sa’ lin koxtal. Sa’ junpaat xwisi chixjunil sa’ inkoxtal ut xink’am li hu toj sa’ li ch’ina saqen. Aran xwil ru chanru rosob’tesinkil jun yaj. Naab’aleb’ li wech pleetinel yookeb’ chiwilb’al naq xin’ok chixkee’bal li osob’tesink. Naq maji’ xink’e wi’chik chixjunil sa’ lin koxtal, ak warjenaq laj Leland jo’ chanchan jun k’uula’al. Eq’la chaq x’aj ru chi sa sa. Q’axal nim li qab’antioxihom choq’ re lix wankil li tijonelil.

Chalen chaq a’an xink’ul k’iila usilal maak’a’ rajlankileb’ re rosob’tesinkileb’ li wankeb’ sa’ rajb’al ru. Rik’in li junjunq chi usilal q’axal ninb’antioxi naq k’eeb’il we li loq’laj maatan a’in xb’aan li Dios.

Ex was wiitz’in, k’eeb’il qe chiqajunjunqalo jun reheb’ li maatan q’axal nim k’eeb’il reheb’ li winq. Naq naqa’oxloq’i li tijonelil li wan qik’in ut naqak’am qib’ sa’ li qayu’am re naq junelik k’ulub’ejo, eb’ li osob’tesink re li tijonelil tohe’xnujob’resi. Ninra li aatin natawman sa’ li Tzol’leb’ ut Sumwank, tasal 121, raqal 45, li naxye qe k’a’ru taqab’aanu re naq k’ulub’ejaqo: “Chiwanq ajwi’ lix sa’ aach’ool chi nujenaq rik’in rahok choq’ reheb’ chixjunil li winq, ut choq’ re li rochochil li paab’aal, ut li saq ruhil na’leb’ chirutz’u’uji rajlal laa k’oxlahom; toja’ ut naq taanimanq xmetz’ew lix kawilal aach’ool chiru li Dios, ut li tzol’leb’ re li tijonelil taanaq chiru laa waam chanchan li k’ajob’ chalen chaq sa’ choxa”.

Jo’ eb’ li wan rik’ineb’ lix tijonelil li Dios, yalb’il qaq’e sa’ xk’anjel li Qaawa’ Jesukristo. Laa’o ak xqasume lix b’oqb’al; wanko sa’ xtaql li Qaawa’. Chootzoloq chirix A’an. Chiqataaqe A’an. Chiqapaab’ lix tzol’leb’. Rik’in xb’aanunkil jo’kan, kawresinb’ilaqo choq’ re yalaq k’anjel nokoxb’oq chixbaa’nunkil. A’an a’in lix k’anjel. A’an a’in lix Iglees. Relik chi yaal, A’an li Xb’eenil aj Taqlanel chiqu, aj Rey re Loq’alil, ut li Ralal li Dios. Ninch’olob’ xyaalal naq yo’yo A’an ut ninb’aanu sa’ lix loq’laj k’ab’a’, amen.

Eb’ li raqalil

  1. “Ex winq re li Qaawa’,” Eb’ li B’ich, ajl 205.

  2. Alma 17:2–3.