Eiaha e mata’u, a faaroo noa mai

E piti tauatini e ono hanere matahiti i teie nei, ua riro na o Babulonia te fenua puai roa’e o te ao nei. Ua faaite mai te hoê taata papa’i aamu tahito i te huru o te mau patu no te Babulonia tei haati i te oire hau atu i te 90 metera te teitei e 25 metera te aano. Ua papa’i oia e « Aita’tu e oire i hau atu ia Babulonia no te nehenehe ».¹

I taua tau ra, o Babulonia te pû i roto i te ao nei no te haapiiraa i te ture e te feruriraa taata. Eita e faaauhia to’na nuu faehau. Ua haamou i te puai o Aiphiti. Ua tomo atu, ua tanina, e ua haru i te oire pû no Asura, Nineve. Ua upooti’a ohie i ni’a ia Ierusalema e ua hopoi ê atu i te mau tamarii maitai roa’e e te maramarama roa’e o te mau tamarii no Iseraela i Babulonia no te tavini i te Arii Nebukanesa.

Te hoê o teie feia mau auri o te hoê ïa taure’are’a o Daniela te i’oa. Te ti’aturi nei e rave rahi mau aivanaa e tei te area 12 e tae atu i te 17 matahiti te paari o Daniela i taua taime ra. A feruri na, e to’u mau taea’e apî no te Autahu’araa a Aarona : Hoê â matahiti to Daniela e to outou i te taime a afa’ihia ai oia i te aorai o te arii ia haapiihia i te reo, te mau ture, te faaroo e te ite no Babulonia.

E nehenehe anei ia outou ia feruri eaha ra ïa te huru ia faahepohia outou ia faaru’e i to outou utuafare e ia haere avae e 800 kilometera te atea i te hoê oire ê roa, e ia haapiihia i te faaroo o to outou mau enemi ?

Ua paari o Daniela ei pipi na Iehova. Ua ti’aturi e ua haamori oia i te Atua no Aberahama, Isaaka e Iakoba. Ua tai’o oia i te mau parau a te mau peropheta, e ua ite oia i te raveraa a te Atua e te taata nei.

I teie nei râ, i to’na apî roaraa, ua riro oia ei piahi mau auri i Babulonia. Ua riro te titauraa ia faaru’e oia i to’na mau ti’aturiraa tahito e ia pee i to Babulonia ei mea teimaha mau. Ua tape’a noa râ oia i to’na faaroo—na roto i te parau e te ohipa.

E rave rahi o outou tei ite nei i te huru mana’o e tupu mai ia paruru ana’e outou i te hoê parau mau au-ore-hia e te taata. I roto i te reo a te Itenati i teie mahana, te aparau nei tatou no ni’a i to tatou « riri » i te feia e pato’i nei ia tatou. Aita râ o Daniela i faaruru noa i te tahitohitoraa a te taata. I Babulonia, ua ite te feia o te pato’i i te mana faaroo i te auraa mau no te parau « riri ». A ani noa’tu i te mau hoa o Daniela o Sadaraka, Meseka, e Abede-nego.²

Aita vau i ite e ua ohie anei na Daniela i te riroraa ei taata faaroo i roto i taua huru vahi ra. Ua haamaitaihia te tahi mau taata i te no’araa ia ratou te hoê aau faaroo—no ratou, e au ra e ua tae mai te faaroo ei horo’araa no te ra’i mai. Te mana’o nei râ vau e ua riro o Daniela mai ia tatou e rave rahi tei haa no to tatou iteraa papû. Ua papû ia’u e rave rahi mau hora to Daniela tuturiraa no te pure, no te vauvau i ta’na mau uiraa e to’na mau mata’u i ni’a i te fata no te faaroo, e te ti’aturiraa i ni’a i te Fatu no te ite e te paari.

E ua haamaitai mau te Fatu ia Daniela. Noa’tu e ua tamatahia e ua vahavahahia to’na faaroo, ua tape’a noa oia i te mea ta’na i ite e mea ti’a.

Ua ti’aturi o Daniela. Aita Daniela i fe’aa.

E i te hoê pô, ua ta’oto’otohia te Arii Nebukanesa e ua ahoaho a’era to’na varua. Ua haaputuputu oia i ta’na mau aivanaa e te mau tauturu e ua ani ia ratou ia faaite ia’na i te auraa no taua taoto ra.

Oia mau, aita i noaa ia ratou i te faaite. Ua faaite atu ratou e, « Aore roa e taata e nehenehe e rave i te mea ta oe i ani ». Ua faarahi roa’tu te reira i te riri o Nebukanesa, e ua faaue oia e ia tapupu-hu’ahu’a-hia te mau taata paari atoa, te mau hi’o, te mau taata peu, e te mau tauturu—o Daniela atoa e te tahi atu mau piahi apî no Iseraela.

O outou tei matau i te Buka a Daniela ua ite ïa outou eaha tei tupu i muri iho. Ua ani Daniela ia Nebukanesa i te tahi maa taime, e ua haere atu oia e to’na mau hoa parau ti’a i te tumu no to ratou faaroo e to ratou puai morare. Ua pure ratou i te Atua e ua ani i te tautururaa no ô mai i te ra’i i roto i teie taime faufaa rahi o to ratou oraraa. E ua « faaitehia maira taua parau moe ra ia Daniela… i roto i te hoê orama ».³

Ua haere atura o Daniela, te hoê tamaiti apî no te hoê nunaa faatîtîhia, tei vahavahahia e tei hamani-ino-hia no te ti’aturiraa i ta’na faaroo taa ê—i mua i te arii e ua heheu atu ia’na ta’na taoto e te tatararaa o te reira.

Mai taua atu mahana ra, ei hotu no to’na faaroo i te Atua, ua riro mai o Daniela ei tauturu ti’aturihia no te Arii, e ua tui to’na roo no to’na paari i roto ia Babulonia atoa.

Te tamaiti tei ti’aturi e tei ora i to’na faaroo, ua riro mai oia e taata na te Atua. E hoê peropheta. E tamaiti hui arii no te parau ti’a.⁴

I te taatoaraa o tatou te mau nei i te autahu’araa mo’a a te Atua, te ui nei au e, te riro ra anei tatou mai ia Daniela ?

Te ti’a parau ti’a ra anei tatou i mua i te Atua ?

Te faaohipa ra anei tatou i te mea ta tatou e a’o nei, aore râ e mau Keresetiano anei tatou no te Sabati ana’e ?

Te faaite maramarama ra anei ta tatou mau ohipa i te mau mahana atoa i te mea ta tatou e parau hua nei ?

Te tauturu ra anei tatou i « te feia veve e tei ere ho’i, te feia ma’i e tei roohia i te ati » ?⁵

Te parau noa ra anei tatou i te parau, aore râ te rave ra anei tatou i te mea e t’ia ia ravehia ma te anaanatae ?

E te mau taea’e, e mea rahi te mau mea ta tatou i farii. Ua haapiihia tatou i te mau parau mau hanahana no te evanelia a Iesu Mesia tei faaho’ihia mai. Ua horo’ahia ia tatou te mana o te autahu’araa no te tauturu i to tatou taata tupu e no te patu i te basileia o te Atua i ni’a i te fenua nei. Te ora nei tatou i te hoê tau e ua ninii-rahi-hia mai te puai varua. Tei ia tatou ra te îraa o te parau mau. Tei ia tatou ra te mau taviri no te taati i ni’a i te fenua nei e i ni’a i te ra’i. Te vai nei te mau papa’iraa mo’a e te mau haapiiraa a te mau peropheta e te mau aposetolo ora, e ere mai i mutaa ihora.

E to’u mau hoa here, eiaha e haafaufaa ore i teie mau mea. Ia tae mai teie mau haamaitairaa e teie mau horo’araa taa ê e tae atoa mai ïa te mau hopoi’a e te mau titauraa rahi na muri mai. E farii e e rave ana’e na tatou i teie mau hopoi’a.

Ua ma’iri te oire tahito o Babulonia. Ua ore to’na hanahana. Tera râ te vai noa nei â te peu e te ino o Babulonia. I teie nei, e hopoi’a ïa na tatou ia ora ei feia faaroo i roto i te hoê ao tei î i te taata ti’aturi ore. Ta tatou titauraa o te haapa’oraa ïa i te mau parau tumu o te evanelia a Iesu Mesia tei faaho’ihia mai e ia haapa’o i te mau faaueraa a te Atua. E ti’a ïa ia tatou ia taimâmû i mua i te faahemaraa a te mau hoa, ia ore ia umehia e te mau peu o teie tau e aore râ te mau peropheta haavare, ia ore e hi’o i te tahitohitoraa a te paieti ore, ia pato’i i te mau faahemaraa a te enemi, e ia haavî i to tatou iho hupehupe.

A feruri noa na i te reira. E ere anei i te mea ohie a’e na Daniela ia pee noa’tu i te mau peu no Babulonia ? Ia tuu noa’tu i te hiti te tura etaeta no te oraraa ta te Atua i horo’a i te mau tamarii a Iseraela. Ia amu i te mau maa ta te arii i horo’a’tu e ia hema’tu i te mau faaoaoaraa pae tino a te taata nei. Eita ïa oia e faaruru i te tahitohitoraa.

Ua riro mai ïa oia ei taata tuiroo.

Ua fariihia ïa oia e to’na mau hoa.

Ua ohie a’e ïa to’na haere’a.

O tera ïa to’na huru e tae noa’tu i te taime a ani ai te arii i te hoê tatararaa no ta’na taoto. I reira ïa Daniela e ite ai, mai te toe’a o te mau « taata paari » no Babulonia e ua mo’e ta’na tu’atiraa i te tumu mau no te maramarama e te paari.

Ua manuia o Daniela i ta’na ta mataraa. Ta tatou râ te tamau noa nei ïa.

Te hinaaro nei Satane, to tatou enemi, ia ore tatou e manuïa. Te haapurara nei oia i te mau haavare ei tuhaa no ta’na tautooraa ia haamou i to tatou ti’aturiraa. Te parau nei oia ma te rave’a maramarama e e mea aravihi e te maramara te taata fe’aa, te taata ti’aturi ore, te taata pato’ito’i, tera râ te feia e faaroo to ratou i te Atua e i Ta’na mau temeio, e feia vare noa ïa, e matapô e e feia haapourihia. E parau Satane e, e mea au roa ia fe’aa i te mau horo’araa a te varua e te mau haapiira a te mau peropheta.

Te hinaaro nei au e ua nehenehe ia’u ia tauturu i te mau taata atoa ia maramarama i teie mea ohie roa : te ti’aturi nei tatou i te Atua no te mau mea ta tatou i ite i roto i to tatou aau e to tatou feruriraa, e ere no te mea aita tatou i ite. I te tahi mau taime e mea mo’a roa te mau mea pae varua ta tatou i ite no te tatara atu na roto i te mau parau no teie nei ao, e mea mau roa râ te reira.

Ua faaineine te Metua i te Ao ra i te hoê tamaaraa varua no Ta’na mau tamarii, ma te pûpûraa mai i te mau huru maa atoa e mana’ohia—tera râ, eita te feia pato’ipato’i e amu i teie mau horo’araa a te Varua, e oaoa râ ratou i te mata’ita’i noa mai na te atea, ma te tamau noa i to ratou ti’aturi oreraa, fe’aaraa, e te faatura-ore-raa.

No te aha ïa te taata e haere noa ai na roto i te mori o to ratou iho maramarama, e aita ho’i ratou e haere atu i to tatou Metua i te Ao ra, ia ite ratou i te rahi o te ite varua o te faarahi i to ratou mau feruriraa e te paari e o te faaî i to ratou varua i te oaoa ?

Ia paraparau ana’e outou e o vau nei i te taata no ni’a i te faaroo e te ti’aturiraa, aita anei tatou e faaroo pinepine e, « Ahani ua nehenehe ia’u ia ti’aturi mai ia oe te huru » ?

I roto i taua huru faahitiraa parau ra o te hoê ïa o te mau haavareraa a Satane : taua ti’aturiraa na te tahi noa ïa mau taata e ere râ na vetahi ê. E ere te ti’aturiraa e peu tahutahu. Te hinaaro râ i te ti’aturi o te taahiraa titau-matamua-roa-hia ïa ! Eita te Atua e haapa’o i te huru o te taata.⁶ O Oia to outou Metua. Te hinaaro nei Oia i te aparau ia outou. Area râ e titau te reira i te tahi mana’o titorotoro- e hoê tamataraa i te parau a te Atua- e te faaohiparaa i te faaroo iti ha’iha’i noa iho.⁷ E titau atoa te reira i te tahi maa haehaa iti. E e titau te reira i te aau e te mana’o tae. E titau te reira i te ma’imiraa, te auraa mau o taua parau ra. E, peneia’e, te mea fifi roa’e o te mau titauraa, e titauhia te faaoromai e te tia’iraa i te Fatu.

Mai te mea eita tatou e tutava i te ti’aturi, e riro ïa tatou mai te taata tei tatara i te hoê lamepa ma te faahapa i muri iho i te lamepa no te oreraa e horo’a mai i te tahi mori.

Ua hitimahuta e ua oto iho nei au i te faarooraa i te hoê o tei mau i te Autahu’araa a Aarona o tei faate’ote’o ia’na e ua faatea ê atu ia’na iho i te Atua. Ua parau oia, ‘Mai te mea e heheu mai te Atua Ia’na iho ia’u, i reira ïa vau e ti’aturi ai. A tia’i ai au i taua taime ra, e imi ïa vau i te parau mau ma te ti’aturi i to’u iho ite e te paari no te tauturu ia’u ia taa i te mea e ti’a ia’u ia rave ».

Aita vau i ite i te mau mana’o o teie tamaiti apî, ua oto râ vau no’na. Ua ’oi’oi roa oia i te pato’i i te mau horo’araa ta te Fatu i pûpû atu ia’na. Ua tatara teie tamaiti apî i te lamepa e e au ra ua mauruuru oia i to’na iteraa maramarama e aore e mori.

E mea oto, e au ra ua riro te reira ei huru au-roa-hia e te taata atoa i teie mahana. Ahani e nehenehe ia tatou ia tuu atu i ni’a i te Atua te hopoi’a no te faaite i te parau mau, e mana’o ïa tatou e nehenehe ta tatou e faatano ia tatou iho i te faariroraa i te mau faaueaa a te Atua e mea faufaa e te haapa’oraa i to tatou auraa e to tatou Metua i te Ao ra.

E te mau taea’e, te haapapû atu nei au : e aore e hanahanaraa aore râ e maereraa i te riroraa ei taata pato’ito’i. E mea ohie te ti’aturi-ore-raa—e nehenehe ta te mau taata atoa e na reira. Na te oraraa haapa’o e titau i te puai morare, te haamo’araa e te itoito. Ua hau atu te faahiahia o te feia o te tape’a maite i te faaroo i te feia o te fe’aa ia tupu ana’e te mau uiraa aore râ haape’ape’araa taa-ore-hia.

Eita râ tatou e maere i te mea e ua haafaufaa ore hia te faaroo e te hoê sotaiete. E aamu roa to te ao no te pato’iraa i te mea tei ore i taahia e ana. E ahoaho taa ê ihoa râ ia taa i te mau mea ta te mata e ore e ite. Eiaha no te mea e eita e nehenehe ia tatou ia hi’o e to tatou mau mata tino e aita ïa te reira e vai nei. Oia mau, « te vai nei te tahi atu â mau mea i te ra’i e i te fenua nei… tei mana’ohia » i roto i ta tatou mau buka, te mau ve’a aivanaa, e te mau mana’o o te ao.⁸ Ua î te ao i te mau mea hohonu e te maere—te mau mea e nehenehe e taahia na roto ana’e i te mau mata varua.

Ia ma’iti ana’e tatou i te ti’aturi, i te faaohipa i te faaroo e tae atu i te tatarahaparaa, e i te pee i to tatou Faaora, o Iesu Mesia, te iriti ra ïa tatou i to tatou mau mata varua i te mau mea nehenehe e ore roa e noaa ia tatou i te feruri. No reira e tupu ïa to tatou ti’aturiraa e to tatou faaroo i te puai, e e mea rahi atu â te mau mea e itehia e tatou.⁹

Te mau taea’e, te faaite papû atu nei au e noa’tu i te mau taime fifi roa’e, e parau mai ïa te Faaora ia tatou mai Ta’na i parau atu i te hoê metua tane i ni’a i te hoê poromu taatahia i Galilea, « Eiaha e mata’u, e faaroo noa mai ».¹⁰

E nehenehe ta tatou e ma’iti i te ti’aturi.

No te mea ia ti’aturi tatou e ite ïa tatou i te maramarama.

E ite ïa tatou i te parau mau.¹¹

E ite ïa tatou i te hau.¹²

No to tatou ti’aturiraa, eita ïa tatou e poia, e po’ihâ faahou.¹³ E na te mau horo’araa a te maitai o te Atua e faati’a ia tatou ia tape’a noa i to tatou faaroo e ia faaî i to tatou varua mai te « hoê pape pihaa i te pihaaraa e tae noa’tu i te ora mure ore ra ».¹⁴ E ite ïa tatou i te oaoa mau mure ore.¹⁵

No reira, e to’u mau hoa here e, e to’u mau taea’e here i roto i te autahu’araa a te Atua :

A faaitoito i te ti’aturiraa

Eiaha e mata’u, a faaroo noa mai.

A riro mai ia Daniela te huru.

Te pure nei au e ia ite tatou tata’itahi—te feia apî e te feia paari—i te puai faaapîhia, te itoito e te hinaaro ia ti’aturi. Na roto i te i’oa o to tatou Fatu, o Iesu Mesia ra, amene.