Paab’eb’ li taqlahom

Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, k’a’jo’ xchaab’ilal li wank sa’ eeyanq wi’chik. X’eek’asiik li qach’ool chiru li q’ojyin a’in rik’in li aatin qab’ihom. Nawoyb’eni naq laa’in ajwi’ k’amb’ilaq inb’e rik’in li tinye.

Lin esil choq’ eere sa’ li q’ojyin a’in, moko ch’a’aj ta xtawb’al ru. A’an a’in: Paab’eb’ li taqlahom.

Eb’ lix taqlahom li Dios moko k’eeb’ileb’ ta re qach’a’ajkilankil chi moko re te’ok choq’ li tichk’ob’aal li neke’xram li saho’k sa’ qach’ool. Yaal ut b’an lix junpak’alil a’an. Li Dios li koxyo’ob’tesi ut li nokoxra chi tz’aqal re ru naxnaw tz’aqal chanru tento taqayu’ami li qayu’am re xk’ulb’al li sahil ch’oolejil q’axal nim chiru chixjunil. A’an naxk’e qe li na’leb’ re xk’amb’al qab’e, ut wi taqataaqeheb’, te’xk’am qab’e ut tohe’xkol chiru xb’ehil li qayu’am li rajlal xiwxiw. Najultiko’ qe li raatinul jun li b’ich ak nawb’il ru qab’aan: “Paab’eb’ li taqlahom! Jo’kan taatuqlaaq aach’ool”.¹

K’a’jo’ naq nokoxra li qaChoxahil Yuwa’, jo’kan naq a’an naxye: Mattik’ti’ik; Mat-elq’ak; matmuxuk sumsu; taara laa was aawiitz’in jo’ nakara aawib’ aajunes; ut xkomon chik xna’leb’.² Laa’o ak naqanaweb’ li taqlahom. Li Dios naxtaw ru naq rik’in naq too’ab’inq chiruheb’ li taqlahom, taanimanq xsahil qach’ool, chaab’il chik taqeek’a, ut taakotze’q li ch’a’ajkilal sa’ li qayu’am. Seeb’ob’resinbilaqeb’ li qach’a’ajkilal li yooko chiriiqankil, ut taqak’uleb’ li osob’tesink yeechi’inb’il qe xb’aan A’an. A’ut us ta naq A’an naxk’eheb’ qe li chaq’rab’ ut li taqlahom, A’an nokoxkanab’ ajwi’ chixsik’b’al ma taqak’uulaheb’ malaj taqatz’eqtaanaheb’. A’ yaal jo’ chanru nakasik’ rik’in li na’leb’ a’in, a’an tixxaqab’ li k’a’ru taqak’ul.

Ch’olch’o chiwu naq li junjunq qe naqaj, jo’ li ajom q’axal nim sa’ qayu’am, naq toowanq rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut li Ralal, Jesukristo chi junelik q’e kutan. Jo’kan naq q’axal aajel ru naq chiru li qayu’am yooko chixsik’b’al li k’a’ru toxb’eresi sa’ li xnimal ru ajom a’in. A’b’anan, naqanaw naq li xik’ na’ilok qe naraj naq toosachq. A’an, rochb’eeneb’ lix jar teep, k’eek’ookeb’ xch’ool chi tz’aqal chixramb’aleb’ ut chixsachb’aleb’ lix tiikil ajom li qach’ool. Eb’ a’an wankeb’ choq’ jun eetalil xiwxiw naq naru taasachmanq li qajunelikil kolb’al wi ink’a’ k’eek’o ajwi’ qach’ool ut yalb’il qaq’e re xk’ulb’al li rajom li qach’ool. Li Apostol aj Pedro nokoxtij, “Aj’ajaq ru lee k’a’uxl ut chexyo’leq! Li xik’ na’ilok eere, a’ laj tza, yoo chi sutink re xsik’b’al ani tixnuq’, jo’ jun kaqkojl japjo re”.³

Us ta maajo’q’e taqanumsi jun xq’ehil li qayu’am maak’a’ wi’ li aaleek, laa’ex li ch’ajomex yookex chixnumsinkileb’ li chihab’ sa’ wi’ texruuq chi t’ane’q sa’ junpaat. Chiru xq’ehil lee ch’ajomil, naru naw teenumsi junjunq li na’leb’ jo’ xk’oxlankil eerib’ chi jo’maajo’ex, xk’oxlankil naq moko chaab’ilex ta, li rajom re xtawb’al eena’aj sa’ xyanqeb’ lee ramiiw, ut li rajom eech’ool chi wank jo’chanruheb’. Maare tex’aaleeq re xtz’eqb’aleb’ li tiik ruhil na’leb’ sa’ eeyu’am ut, sa’ xna’ajeb’, xtaaqenkil li ruchich’och’il b’e re naq k’ulub’anb’ilex xb’aaneb’ li ani nekeraj choq’ lee ramiiw. B’aanuhomaq usilal, kawaqex ut chexyo’leq chiru yalaq k’a’ru li naxsik’ xmaq’b’aleb’ cheru li osob’tesink re li junelik q’e kutan. Li k’a’ru nekesik’ arin ut anajwan, wan x’aajelil ru ut xwankil chi junelik q’e kutan.

Naqil ru sa’ 1 Korintios: “K’a’jo’ xk’ihaleb’ [li xyaab’ kuxej] wank sa’ ruchich’och’ ”.⁴ Sutinb’ilo xb’aaneb’ li xyaab’ kuxej aj q’unb’esinel ch’oolej, li xyaab’ kuxej aj b’alaq’, li xyaab’ kuxej aj eetz’unel, li xyaab’ kuxej aj q’etq’et, ut li xyaab’ kuxej aj sachol ch’oolej. Laa’in tinye ajwi’ naq eb’ li xyaab’ kuxej a’in nek’echoqink. Nekexintij naq teekubs’i li choqink ut jo’ reeqaj a’an, teerab’i li ch’ina xyaab’ kuxej li q’un na’aatinak ut li tixk’am eeb’e sa’ li kolb’a-ib’. Chijultiko’q eere naq junaq li wan xwankilal kixk’e li ruq’ sa’ xb’een eejolom chirix naq kikub’e eeha’, chek’ojob’ankil choq’ komon sa’ li Iglees ut chixyeeb’al, “Chak’ul li Santil Musiq’ej”.⁵ Tehomaq eech’ool, a’ lee raam ajwi’, re teerab’i li naxye li xnimal ru xyaab’ kuxej li naxch’olob’ xyaalal li k’a’ru yaal. Jo’ yeechi’inb’il xb’aan li profeet aj Isaias, “Rik’in lee xik teerab’i naq yooq chi aaatinak chaq cherix … A’an a’in li b’e, ayuqex aran”.⁶ Yo’on choowanq, re naq junelik naru taqab’i li xyaab’ kuxej a’in li naxk’ojob’ qach’ool ut naxk’am li qab’e re naq kolb’il qix.

Ri’kin xtz’eqtaanankileb’ li taqlahom chanchan yal jo’maajo’eb’, teeb’il li okeb’aal reheb’ li yajel re li qakutankil jo’ nink’oxlaheb’ sa’ ink’a’uxl. A’aneb’ li yajel re kanab’ank-ib’ chiru li maa’us, li yajel re pornografia, li yajel re li drogas, li yajel re tz’ejwalejil maak, ut li yajel re xkamsinkil li k’uula’al naq maji’ nayo’la, ut wankeb’ xkomon chik. Eb’ li loq’laj hu neke’xye qe naq li xik’ na’ilok qe a’an “laj k’ojob’ahom re chixjunil li k’a’aq re ru a’in”.⁷ Naqanaw naq a’an “lix yuwa’il chixjunil li tik’ti’, re xb’alaq’inkil ut xmutz’ob’reisnkil ruheb’ li winq”.⁸

Nin’elajink cheru naq teetz’eqtaana yalaq k’a’ru taarisi cheru li sahil ch’oolejil arin sa’ ruchich’och’ jo’wi’ sa’ li junelik q’e kutan li toj taachalq. Rik’in lix b’alaq’il na’leb’ ut lix tik’ti’, li xik’ na’ilok qe texxkelo sa’ li yolyol b’e re li sachok wi nekekanab’ eerib’ chiru. Ak texwanq sa’ li b’e a’an naq maji’ nekek’e reetal naq ink’a’ texruuq chi xaqliik. Ak eerab’ihomeb’ li esilal re li xik’ na’ilok qe. A’an nokoxb’oq rik’in b’alaq’il: Maak’a’ reek’ naq yal jun sut; chixjunil yookeb’ chixb’aanunkil; mexwank jo’ li ani tiixeb’; jalan jalanq li qakutankil; maa’ani taarahob’tesiiq xb’aan; laa yu’am a’an laa we re xyu’aminkil jo’ nakawaj laa’at. Li xik’ na’ilok qe naxnaw qu, ut naxnaw b’arwan reheb’ li aaleek li q’axal ch’a’aj choq’ re li junjunq. K’a’jo’ x’aajelil ru li yo’lek re naq ink’a’ taqakanab’ qib’ chiru li tik’ti’ ut li aaleek a’an.

Li nimla kawil ch’oolej taa’ajmanq ru naq tiikaqo chi paab’ank sa’ xyanqeb’ li aaleek ut lix wankilal li maa’usilal li nokohe’xsuti. Eb’ a’an neke’xmux li yaal, neke’xrum li k’a’ru chaab’il ut us, ut neke’xyal xk’eeb’al li ruchich’och’il na’leb’ yiib’anb’il xb’aan li winq sa’ xna’aj li yaal. Wi ta ke’tz’iib’aak li taqlahom xb’aaneb’ li winq, taawanq raj xk’ulub’ li winq re xjalb’aleb’ a’ yaal jo’ chanru te’raj. A’b’anan, eb’ li taqlahom k’eeb’ileb’ xb’aan li Dios. Rik’in xtaql li qach’ool, naru taqatz’eqtaanaheb’. A’b’anan, ink’a’ naru taqajaleb’, jo’ chanru naq ink’a’ naru taqajal li qaq’ajkamunkil xb’aan xq’etb’aleb’.

Chiqak’e reetal naq li sahil ch’oolejil q’axal nim sa’ li yu’amej a’in nachal rik’in naq naqataaqeheb’ xtaqlahom li Dios ut noko’ab’in chiru lix chaq’rab’! Ninra li aatin natawman sa’ li raqal17 sa’ ch’ol 32 re Isaias : “Lix k’anjel li tiikilal a’an li wank sa’ tuqtuukilal, ut li naruuchin li k’ulub’ej a’an li sahil wank ut li kawil ch’oolej chi junajwa”. Li tuqtuukilal a’an, li kawil ch’oolej a’an, ka’ajwi’ neke’chal rik’in li tiikilal.

Ink’a’ naru taqakanab’ qib’ chi saalank chi junpak’al ut chi junpak’al chik rik’in li maak. Ink’a’ naru taqakanab’ qib’ chixpaab’ankil naq naru tootz’aqonq “yal b’ayaq” sa’ xq’etb’aleb’ xtaqlahom li Dios, xb’aan naq li maak taaruuq toxchap rik’in jun kawil uq’ej ut k’a’jo xrahilal rachab’ankil qib’ aran. Yaaleb’ ut li rahil k’aytesink li neke’uxk xmaak li droga, li uk’a nakaltesin, li pornografia, ut li tz’i’ aj na’leb’, ut q’axal ch’a’aj chirachab’ankil qib’ chiruheb’ chi maak’a’ li nimla yalok ut naab’al li qatenq’ankil.

Wi wan junaq sa’ eeyanq li xextich’kok sa’ li b’e, ninye eere naq wan li taatenq’anq eere chi sutq’iik. A’an a’an li jalb’a-k’auxlej. Us ta ch’a’aj li b’e a’an, taa’ajmanq wi’ lee kolb’al rik’in a’in. K’a’ruhaq chik q’axal nim xk’ulub’ chiru a’an choq’ re xyalb’al eech’ool? Nin’elajink cheru naq sa’ tz’aqal li hoonal a’in teek’e eech’ool chixb’aanunkil li jo’ k’ihal na’ajman re xjalb’al chi tz’aqal eech’ool. Wi teeb’aanu sa’ junpaat, sa’ junpaat ajwi’ texruuq chixk’ulb’al li tuqtuukilal ut li sahil wank ut li kawil ch’oolej li ke’aatinak wi’ laj Isaias.

Toje’ xwab’i lix nawom xch’ool jun li ixq li, rochb’een xb’eelom, kixkanab’ li chaab’il b’e rik’in xq’etb’aleb’ li taqlahom, ut chi jo’kan haye’ kixsach xjunkab’al. Ink’a’ ke’ok chi jalok toj reetal naq ke’ru chi ilok chiru li aak’ab’ re li rahil k’aytesink ut ke’xk’e reetal li rahil ch’oolejil wankeb’ wi’ sa’ xyu’ameb’, ut jo’kan ajwi’ chanru naq yookeb’ chixrahob’tesinkileb’ li ani raab’ileb’ xb’aan. Timil timil ke’ok chixnumsinkil li na’ajman re li jalb’a-k’a’uxlej, ut ra ajwi’ jo’q’ehaq. A’b’an rik’in lix tenq’ laj jolominel sa’ li tijonelil, ut rik’in ajwi’ lix junkab’al ut li ramiiweb’, ke’xsutq’isi rib’ sa’ li b’e.

Tinwotz eerik’in xraqalil lix nawom xch’ool li komon ixq a’in li na’aatinak chirix lix wankil li jalb’a’-k’a’uxlej re k’irtesink: “Chan ru naq anihaq li kiwan choq’ jun sachb’il karneer li chapb’il xb’aan li [maak] naru tixk’ul li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolejil naqeek’a anajwan? Chan ta wi’ ru naq nak’ulman a’in? Lix sumenkil a’an … a’an rik’in li evangelio tz’aqal re ru, jun Alalb’ej tz’aqal re ru, ut lix mayej choq’ we … B’ar kiwan wi’ li aak’ab’, anajwan reeqaj wan li saqen. B’ar kiwan wi’ xsachik li yo’onihom ut li rahil ch’oolejil, anajwan reeqaj wan li sahil ch’oolejil ut li yo’onihom. K’a’jo’ naq osob’tesinb’ilo xb’aanl li jalok li ka’ajwi’ nachal rik’in li jalb’a-k’a’uxlej li k’eeb’il xwankil xb’aan lix tojb’al rix li maak kixb’aanu li Jesukristo.

Laj Kolol qe kikam re xq’axtesinkil we laa’in ut eere laa’ex li osob’tesinb’il maatan a’an. Us ta naq ch’a’aj chi yaal li b’e, tz’aqal yaal li yeechi’ihom. Jo’ kixye li Qaawa’ reheb’ li neke’xjal xk’a’uxl:

“Us ta kaqeb’ lee maak kama’ li kik’ ut li kaqi b’on, a’b’an saq chik te’kanaaq jo’ li tuuxil isb’ ut li ratz’am ke”.⁹

“Ut ink’a’ chik taajultiko’q we lix maa’usilaleb’ ”.¹⁰

Chiru li qayu’am, tento taqach’olani ut taqakawo’bresi lix nawom qach’ool rik’in xtz’ilb’aleb’ rix li loq’laj hu ut rik’in tijok ut xk’oxlankl lix yaalalil lix evangelio li Jesukristo. Rik’in naq xaqxo chi tz’aqal, lix nawom qach’ool chirix li evangelio, li Jesukristo, ut li qaChoxahil Yuwa’, taawanq xwankil sa’ xb’een chixjunil li naqab’aanu.

Ninch’olob’ xyaalal naq chiqajunilo, raarookil ralalo li qaYuwa’ li wan sa’ Choxa, taqlanb’ilo sa’ ruchich’och sa’ xq’ehil a’in re xb’aanunkil jun k’anjel, ut k’eeb’il ajwi’ qe lix tijonelil li Dios re naq tooruuq chi k’anjelak chiru li qas qiitz’in ut chixb’aanunkil xk’anjel li Dios arin sa’ ruchich’och’. Taqlanb’ilo chixyu’aminkil li qayu’am chi us re naq taawanq qak’ulub’ chixk’anjelankil li tijonelil a’an.

Ex was wiitz’in, chiqapaab’eb’ li taqlahom. Xnimal ut xchaq’al ru li osob’tesink taqak’ul wi taqab’aanu. A’inaq taxaq li osob’tesink taqak’ul, ninpatz’ sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, aj Kolol qe ut aj Tojol qix, amen.