2010–2019
Kowos in Inse Puhsisacl
April 2016


Kowos in Inse Puhsisacl

Inse puhsisacl uh ahkkweyekuht in oruh wo liki met ke ohiyacn pahpah ninac, tuhlihk mukul ac muhtwacn, mukul ac muhtwacn pahyuck, mwet tuhma ac kawuck.

Kuht ahkinsewowoyeyuck ke Alu uh in oasr yohrohsr on in alu ma orwekeni in kahsrwe kuht ahkfuhlwactye ke on uh. Ke toeni ke Alu lasr, “on in alu suli Nguhn luhn Leum, orwaclah puhla luhn mihs, ac orwekuhtweni ke mempucr, ac sang ohiyac se kuht in muh kuh in kaksakkihn Leum. Kuhtuh mwe luti wo emet lutiyuck ke onkihnyuck on in alu uh.” 1

Mahlwem na ekahsr tukun Alu uh akwucki, oasr sie mwe fahkwack ma Mwet Pahluh Joseph Smith el eis ke muhtwacn kiyacl Emma. Leum El fahk nuh sel in orwacni kuhtuh on in alu muhtahl, oacna ke fah ituckyang nuh sel, ma arlac wo nuh sin God, in oasr ke alu Lal. 2

Emma Smith El orwacni kuhtuh on in alu ma oasr met ke puk in on se luhn acn Kirtland inge ke yac 1836.3 Oasr na on 90 ke puk srihsrihk se inge. Puhs sin on in alu inge ma luhn alu Protestant. Longoul ohnkosr kuhtuh sihmlac sel William W. Phelps, suc tok orwaclah ac kahsruh ke printiyac puk in on sac. Kahs muhkwena ke on ah sihmlac; wacngihn note ke puk in on inge. Puk in on puhsisacl se inge konweyuckyak in mwe insewowo yohk se nuh sin macmpucr emet ke Alu uh.

Petsac
Page from Emma Smith’s hymnbook
Petsac
Title page from Emma Smith’s hymnbook

Edition sahflah ke puk in on kahs English lasr uh printiyucklac ke 1985. Puhkantwen on ma Emma el sulaclah ke yac pucspucs tari ah srwackna oasr ke puk in on lasr oacna “Nga Etuh Mwet Lahngo El Moul” ac “Fuhkah Kuh Luhn Sie Pwelucng.” 4

On soko ma sasuc nuh ke puk in on ke yac 1985 pa “Be Thou Humble.” 5 On ahkmihs soko inge sihmlac sel Grietje Terburg Rowley, suc misac ke yac tari ah. El welah Alu uh ke yac 1950 fin acn Hawaii, ke el luti ah.Tahmtahel Rowley el kuhlwacnsap ke General Music Commitee ac kahsruh in orwaclah on in alu uh nuh ke kahs sahyac. El orwaclah kahs ke “Be Thou Humble” in etahin fuhs luo ke ma suhmuhslah uh: Doctrine ac Covenants 112:10 ac Ether 12:27. Fuhs ke Ether sihmlac ohinge: “Ac mwet uh fin tuhkuh nuh Yuruk Nga fah ahkkahlwemye nuh selos muhnahs lalos. Nga fah sang muhnahs nuh sin mwet uh tuh elos in kuh in inse puhsisacl; … tuh elos fin ahkpuhsisaclyaclos sifacna ye muhtuhk, ac luhlahlfongiyuc, na Nga fah oruh ma muhnahs uh in ma fokoko nuh selos.”

Oacna on in alu nuhkwewa luhn Alu uh, “Be Thou Humble” uh luti ma suwos ac pwacye fihswacsr. Luti kuht lah kuht fin ahkpuhsisaclye kuht sifacna, pruhe lasr ac fah topukyucklac; kuht ac mihs insiyacsr; kuht ac kuhlwacnsap wo liki met ke ma kunwacsr; ac kuht fin kampare in luhlahlfongi, sahflah na kuht fah fohlohk in muhta yurin Pahpah tuhmasr Inkuhsrao.

Mwet Lahngo El luti mwet Tuhmal lutlut lah elos enenuh in ahkpuhsisaclyaclos sifacna oacna tuhlihk srihsrihk se elos in kuh in ilyak nuh in tohkohsrahi luhn inkuhsrao.6 Ke kuht tuhfahllah tuhlihk nahtuhsr sifacna, kuht enenuh in kahsrwelos in inse puhsisacl ke elos mahtuhlah. Kuht tiacna enenuh in ahkpuhsisaclyaclos ke ohiyac tiac kuhlwacng kuh in upaclaclac ke kaiyuck lasr. Ke kuht karuhnguhnwacng sifacna-luhlahlfongi ac luhngse-sifacna uh, kuht enenuh in lotwaclos ke ohiyacn pahkotwen, kuhlwacng, ahkostwen, tiac inse fuhlwact, etatwen, ac tiacna yensuhka. Kuht enenuh elos in lotwelah in engankihn ma wo ma sikyak nuh sin sucu ac kawuck lalos. Prestuhn Howard W. Hunter el luti lah “kuht enenuh fohsrngah lah ma wo sikyak nuh sin mwet sahyac.”7 Fin tiac, tuhlihk nahtuhsr kuh in arlac luhngse ahkfuhlwactyaclos sifacna ac oruh wo liki mwet sahyac, lwemta, ac sruhnga ma wo luhn kawuck lalos. Nga kuloh ke ninac se suc, ke el liye tuh nga inse fuhlwactyak ke tuhlihk mukul se, el fahk, “Wen, kuhtuh inse puhsisacl uh ingena kuh in mwe kahsruh yohk.”

Tusruhktuh inse puhsisacl uh tiacna ma se in luti nuh sin tuhlihk muhkwena. Kuht nuhkwewa enenuh in kampare in inse puhsisacl liki na met ah. Inse puhsisacl uh enenweyuck in eis mwe insewowo luhn wosasuc. Inse puhsisacl uh ahkkweyekuht in puhla inse toasr ke kuht oruh ma koluk kuh tahfonglac ac oruh kuht kuh in auliyak. Inse puhsisacl uh ahkkweyekuht in oruh wo liki met ke ohiyacn pahpah ninac, tuhlihk mukul ac muhtwacn, mukul ac muhtwacn pahyuck, mwet tuhma ac kawuck.

Ke atac se sahyac an, inse fuhlwact suc wacngihn srihpac kuh in ahkkolukye kuhpahsr luhn sucu, kuhnahoslah pahyuck, ac kuhnaoslah kawuck. Yohk srihpac na pwacye in esam inse puhsisacl ke kowos puhla fohs in lohm suwos. Nuhnkuh luhpan ngal luhn insiyowos ma kowos kuh in kahingkihn ke kowos ahkpuhsisaclyekowos sifacna ac fahk “sislah koluk”; “Tiacna kuhlwacng ma se nga oruh.”; “Meac kom luhngse nga in oruh?”; “Nga tiacna nuhnkuh wo”; kuh “Nga kaksakkihn kom na pwacye.” Fin kahs inge orekmakihnyuck ke puhsisacl; ac suhpuhseni fohs ac yohk mihs ke lohm sesr uh.

In moul na kuh in kwacna ahkpuhsisaclyekuht. Ongaiyac ac mas, misac luhn mwet luhngse, elyah ke kuhpahsr, finne ma upac ke mani kuh in arlac ahksuhpwacrye kuht. Finne ma upac inge tuhkuh ke wacngihn ma koluk lasr kuh tuhkuh ke sulaclah koluk ac sulaclah suhpah, ma upac inge nohfohn mweahkpuhsisacl. Kuht fin sulwaclah in lohacng nuh ke nguhn ac muhta inse puhsisacl ac fihswacsr in lutiyuck, pruhe lasr ac fah ahksuwohsyeyucklac ac luhlahlfongi fah kapwack ke kuht kuhtanglah ma upac luhnke moul facluh uh. Kais sie sesr ngwetacng nuh ke moul ma pahtpaht, tuh met liki ma inge kuh in sikyak, kuht in kampare nuh ke ma pahngonyuck “infahlfahl luhn inse puhsisacl.”8

Yac ekahsr somlah, tuhlihk mukuhl yac 15 nahtuhsr Erik el kweokkihn mwe kweok luhn insifacl. Liyacl ke el mutul in mas puch liki wik se ahkolukyelah insiyacsr. Mwet ohno fahk nuh sesr lah elos tiac etuh suwos meac fah sikyak tohkuh. Pwacyena, kuht lut ke pacl se el muhtwacack in sifil etwaclwack. Kuht nuhnkuh ingena ma nuhkwewa fah wolac, tuhsruhktuh kuht tahfonglac.

Ke el nguhtwaclihk, al tiac kuh in fahsr kuh sramsram kuh sifacna mongo. Koluk emet, wacngihn esam fototo lal. El kuh in esam ma nuhkwewa met liki ongaiyac se, tuhsruhktuh wacngihn kuh lal in esam ma sikyak tohkoh, finne ma tuhfahna sikyak minu se na tari ah.

Ke pacl se, kuht sensen in oasr tuhlihk mukul yac 15 se nahtuhsr in tuhlac ke mwe nuhnak. Ma uh tuhkuh fihsrwacsr nuh sel met liki ongaiyac sac. El mwet srihtacl, mwet pwengpweng, ac arlac wo ke lutlut. Met liki, pacl fahsruh lal kahlwem; ingena kuht sensen in wacngihn future lal, finne ma se el kuh in esam. Ingena El srihkac na upac in sulpac lotwelah ip, ip srihsrihk nuhkwewa. Pa inge sie pacl arlac puhsisyacl nuh sel. Pacl se inge oacyacpac pacl in inse puhsisyaclyak luhn pahpah ninac lal.

Pwacyena, kuht nuhnkuh fuhkah ma inge kuh in sikyak. Kuht srihke pacl nuhkwewa in oruh ma wo. Moulkihn wosasuc pa yohk srihpac nuh ke sucu lasr. Kuht tiac kuh in kahlwem fuhkah ke ma se upac kuh in sikyak nuh sesr. Kuht kolyuck in sikuct muhtuhnte ke kuht akihlen fokokoi lal fah sikyak ke mahlwem, sahp yac. Upac pac pa kahlwem tuhkuh el tiac oacna met.

Ke pacl se inge, sronin muhta puhs ac pruhe lasr tuhkuh lun insiyacsr ac pwacye. Ke ngwetngwetiyacn inse puhsisyacl, kuht muhtwacack in kahlwem in liye mwenmwen srihsrihk tuhlihk mukul nahtuhsr puhlakihn ke pacl ngal se inge. EL muhtwacack in wowoyak. Ohiyac lal ac tuhkuh lal puhla wo.

Mihsenge, tuhlihk mukul nahtuhsr Eric el pa mwet luti ac mwet sang luhn acn lal, ac oacyacpac Alu uh. Yohk srihpac emet, el kampare in moul ke nguhn oacna luhn inse puhsisacl el eis pacl loes ah.

Tuhsuhktuh faskah kuht fin kuh in inse puhsisacl met liki kuht fahsr nuh ke “infahlfahl in inse pusisacl”? Alma el luti:

“Insewowo elos suc ahkpuhsisaclyelos sifacna ac tiacna kalyeiyuck in puhsisacl.”

“Ahok, [elos pa] ahkinsewowoyeyuck yohk liki na elos suc kalyeiyuck in inse puhsisacl.”9

Nga sruikihn mwet pahluh, oacna Alma, suc luti kuht yohk srihpaciyacn ohiyac wolacna se inge. Prestuhn Spencer W. Prestuhn luhn Alu uh el fahk: “Sie mwet ac inse puhsisacllac fuhkah? Nuh sihk, sie mwet el enenuh pacl nuh kwewa in ahkacsmakkihnyeyuck ke enenuh lal. Na suc el ac enenuh? Leum. Na ahkacsmakihnye sifacna fuhkah? Ke kwacna pruhe ke pwacye, ahkfuhlwact, ac kuloh.”10

Tiacna mwe lut se lah on in alu ma Prestuhn Kimball el luhngse emet pa “O Nga Enenwe Kom.” 11 Elder Dallin H. Oaks el sruhmuhn lah pa inge on in ikacslah soko ma onkihnyuck fusus emet sin Tamuhlwel uh ke tempuhl ke yac met lal ke U luhn Mwet Sap Singucul Luo. El fahk, “Nuhkuh lah yohk srihpac nuh ke nguhn lah kuhtuh sin mwet kuhlwacnsap luhn Leum tuhkweni onkihn on soko ingacn met liki elos pruhe ac suk kolyuck lal in ahkfahsrye ma kunac na yohk srihpac lalos.”12

Nga lohoh ke yohk srihpaciyacn inse puhsisacl ke moul lasr. Nga kuloh pac ke kais sie mwet oacna tahmtahel Grietie Rowley suc suhmuhslah kahs ac on wolacna ma kahsrwe kuht lotwelah mwe luti luhn wosasuc luhn Jisus Kraist, ma weacng inse puhsisacl uh. Nga tarilacna oasr on wowo, ma kahsrwe kuht in alu ke on, ac nga tarilacna ke inse puhsisacl. Pa pruhe luhk lah kuht kais sie ac fah srihke in inse puhsisacl ke moul lasr kuht in kuh in pahpah ninac, tuhlihk mukul ac muhtwacn wowo, ac mwet tuhlan Mwet Lahngo uh. Nga fahk ke inen Jisus Kraist, amen.

Mwe Kahsruh

  1. “First Presidency Preface,” Hymns of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (1985), ix.

  2. Doctrine ac Covenants 25:11.

  3. Sra puk se met ke edition se met ke puk in on luhn Mwet Luhlahlfongi ke Lwen-saflah sihm kac 1835, tuh tiacna ahksahfyeyucklac ac kihtakatlah nwe ke muhtwacwackiyacn 1836.

  4. Longoul ohnkohsr sin on in alu uh ma oasr ke puk in on 1835 oasr pac ke puk in on lasr ingena (liye Kathleen Lubeck, “The New Hymnbook: The Saints Are Singing!” Ensign, Sacptuhmpuh. 1985, 7).

  5. “Be Thou Humble,” Hymns, no. 130.

  6. LiyeMattu 18:1–4.

  7. Howard W. Hunter, “The Pharisee and the Publican,” Ensign, May 1984, 66.

  8. Anthon H. Lund, ke Conference Report, Apr. 1901, 22.

  9. Alma 32:16, 15.

  10. The Teachings of Spencer W. Kimball,ed. Edward L. Kimball (1982), 233.

  11. “I Need Thee Every Hour,” Hymns, nacmpuh. 98; liye pac Brent H. Nielson, “I Need Thee Every Hour,” Ensign, Apr. 2011, 16.

  12. Dallin H. Oaks, “Worship through Music,” Ensign, Nov. 1994, 10.