Matavuvale Tawamudu

Au vakavinavinaka niu tiko rawa kei kemuni ena yakavi nikua ena soqoni raraba ni matabete ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Oqo e dua na gauna cecere ena itukutuku ni Lotu. Ena duanadrau walusagavulu karua na yabaki sa oti ena 1834, mai Kirtland e Ohio, era a kacivi na tauri matabete taucoko me ra soqoni vata ena dua na valenivuli tolonikau 14 na fiti ka 14 na fiti (4.2 ka 4.2 na mita). Ena soqoni oqori e volai ni a tukuna kina na Parofita o Josefa Simici: “E sega ni levu cake na ka o ni kila me baleta na iyacoyaco ni Lotu kei na matanitu oqo mai vua e dua na gonelailai se sucu tiko vei tinana. O ni sega ni kila. … E vica walega na matabete o ni raica eke nikua, ia na Lotu oqo ena vakasinaita na Vualiku kei na Ceva kei America—ena vakasinaita na vuravura.”¹

E milioni na matabete, ena sivia na 110 na matanitu, eda duavata ena soqoni oqo. De a sa raica beka mai na Parofita o Josefa Simici na gauna oqo kei na vunilagi cecere se tu mai liu.

Na noqu itukutuku ena bogi nikua au tovolea meu vakamacalataka na vunilagi oya kei na veika e dodonu me da cakava me da vakaitavi kina ena ituvatuva ni bulamarau sa vakarautaka ena vukuda na Tamada Vakalomalagi. Ni da se bera ni sucu mai, eda a bula ena dua na matavuvale kei na Tamada Vakalomalagi vakacerecerei ka tawamudu. A bulia e dua na ituvatuva me rawa kina me da toso ka tubu me yaco me da vakataki Koya. A vakayacora o Koya ena Nona lomani keda. Na inaki ni ituvatuva me rawa kina vei keda me da bula tawamudu me vaka na nona bula na Tamada Vakalomalagi. Na ituvatuva ni kosipeli oqo e solia vei keda na bula vakayago me da vakatovolei kina. A soli e dua na yalayala ni, ena Veisorovaki i Jisu Karisito, kevaka eda talairawarawa ki na lawa kei na veicakacaka vakalotu vakosipeli ni matabete, eda na rawata na bula tawamudu, ka cecere duadua vei ira kece na Nona isolisoli.

Na bula tawamudu sai koya na mataqali bula e bula kina na Kalou na Tamada Tawamudu. Sa kaya na Kalou ni Nona inaki me “tucake tale mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39). Na inaki cecere ni matabete yadua sai koya me veivuke ena cakacaka ni nodra vukei na tamata me ra rawata na bula tawamudu.

Na sasaga yadua ni matabete kei na cakacaka vakalotu yadua ni matabete e kena inaki me vukei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi me ra veisau mai na Veisorovaki i Jisu Karisito me ra yaco me ra lewe ni veimatavuvale uasivi sara. E tarava ni “cakacaka cecere ni tamata yadua me vakabauta na kosipeli, rokova na ivakaro, ka bulia ka vakataucokotaka e dua na matavuvale tawamudu,”² ka vukei ira na tani me ra kitaka vakakina.

Me vaka ni dina oya, na veika kece eda cakava e dodonu me vakanamata ka kena inaki na vakamau vakaselesitieli. Kena ibalebale sa dodonu me da segata me da vauci vua e dua na itokani tawamudu ena valetabu ni Kalou. Sa dodonu me da rawa ni vakayaloqaqataki ira tale eso me ra cakava ka rokova na veiyalayalati ka na vauca vata e dua na tagane kei na yalewa veiwatini, kei na nodrau matavuvale, ena bula oqo kei na bula sa bera mai.

Na cava soti me da sa rui leqataka kina vakalevu na tikina oqo—gone se qase, dikoni se bete levu, luvena se tamana? E baleta ni noda icolacola me da biuta na noda matavuvale kei na nodra matavuvale o ira era vakavolivoliti keda tu me bibi duadua ena noda kauwai. Na veivakatulewa lelevu kece e dodonu me yavutaki ena kena revurevu ki na kena vakadonui e dua na matavuvale me laki bula vata kei Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito. E sega tale ni dua na ka ena noda veiqaravi vakamatabete me bibi cake mai na ka oqo.

Meu tukuna mada na kena ibalebale oqo vua e dua na dikoni e vakarorogo tiko mai nikua me vaka ni lewena e dua na matavuvale ka lewe ni dua na kuoramu.

Ena nona matavuvale, e dau caka se sega ni dau caka e veigauna na masu vakamatavuvale se dau vakavudua na lotu vakamatavuvale. Kevaka e kidava na tamanigone oqo na itavi eso oqo, ka kaciva vata na matavuvale ena masumasu se wili ivolanikalou, e rawa ni cici yani na dikoni me vakaitavi ena matadredredre. E rawa ni vakayaloqaqataki ira na tacina kei na ganena me ra vakaitavi ka vakacaucautaki ira ni ra vakayacora vakakina. E rawa ni kerea vei tamana e dua na veivakalougatataki ni tekivu na vuli se ena dua tale na gauna ni leqa.

E sega beka ni yalodina sara na tamana. Ia na gagadre sara ga ni yalona me baleta na veigauna vakaoqori ena kauta mai na kaukauwa vakalomalagi vei ira era wavoliti koya tu ena vuku ni nona vakabauta. Era na vakasaqara na bula vakamatavuvale ka vinakata mai vuniyalona na dikoni oya.

E rawa ni raica na ivakavuvuli ena Matabete i Eroni ena nona ilesilesi ni veituberi vakamatavuvale e dua na madigi me vukea na Turaga me veisautaka na nodra bula e dua na matavuvale. E vakatura na Turaga na ka oqo ena Vunau kei na Veiyalayalati:

“Ia sa nona itavi na ivakavuvuli me dau vakaraici ira na lewenilotu, dau sikovi ira ka vakauqeti ira tikoga;

“Sa nona itavi talega me vunauci ira, me ra kakua ni ivalavala ca, me ra kakua ni veicudruvi, me ra kakua ni lasu, veikaseti vuni, se vosavakacacataki ira na tani” (V&V 20:53–54).

Vakakina, sa soli na itavi vata oya vei ira na bete ena Matabete i Eroni:

“Sa itavi ni bete me vunau, veivakavulici, veituberi, veivakaroti, ka veipapitaisotaki, sa nona itavi talega me lotutaka na madrai kei na waini,

“Me dau sikova na nodra vuvale na lewenilotu, ka vakaroti ira me ra vakayacora vakavinaka na nodra itavi, io me ra daumasu tikoga, ena masu votu kei na masu vuni” (V&V 20:46–47).

O na vakataroga beka me vakataki au niu se dua na ivakavuvuli ka bete gone, ena rawa vakacava niu vakataucokotaka na veibolebole oqori. Au a sega vakadua ni vakadeitaka na ivakarau e rawa niu vakauqeta kina e dua na matavuvale ki na bula tawamudu ka sega ni veivakacudrui se vaka me vosavakacacataka. Au sa vulica ni veivakauqeti duadua ga ena veisautaka na yalo e dau yaco mai vua na Yalo Tabu. E dau yaco vakalevu duadua oqo ni da vakadinadinataka na iVakabula, o koya a lewe ni matavuvale uasivi sara ka se vakatiko ga kina. Ni da vakanamata ki na noda loloma ena Vukuna ena tubucake ena veimatavuvale eda sikova na duavata kei na vakacegu. Ena vukei keda na Yalo Tabu ena noda veiqaravi ki na veimatavuvale.

E rawa vua na matabete gone, mai na ivakarau ni nona masu, ena ivakarau ni nona vosa, kei na ivakarau e vakayaloqaqataki ira kina na lewe ni matavuvale, me kauta mai na veivakayarayarataki kei na ivakaraitaki ni iVakabula ki na nodra vakasama kei na yalodra.

A vakaraitaka vei au e dua na iliuliu yalomatua ni matabete ni kila na ka oya. A kerea na luvequ gone me veiliutaki ena dua na veisiko ni veituberi vakamatavuvale. E kaya ni rawa ni ratou sega ni ciqoma na matavuvale na nona veivakauqeti, ia e nanuma ni nona veivakavulici kei na ivakadinadina rawarawa e dua na gonetagane ena rawarawa cake ni curuma na yalodra kaukauwa.

Na cava e rawa ni cakava na italatala gone me veivuke ena tarai cake ni matavuvale tawamudu? Sa vakarau beka me lako yani ki na buturara ni kaulotu. E rawa ni masu mai vuniyalona taucoko me rawa ni raica, vakavulica, ka papitaisotaka na veimatavuvale. Au se nanuma tikoga e dua na cauravou musudonu kei na watina totoka kei na luvedrau goneyalewa rairai vinaka e rua ni ratou dabe toka vata kei au kei na noqu itokani daukaulotu ena dua na siga. A lako mai na Yalo Tabu ka mai vakadinadinataka vei rau ni sa vakalesui mai na kosipeli i Jisu Karisito. Sa veirauta na veika erau vakabauta ka rau kerea ke rawa ni keirau vakalougatataki rau nodrau goneyalewa lalai me vaka erau a raica ni vakayacori ena dua na neimami soqoni ni sakaramede. Sa tu rawa vei rau na gagadre me rau vakalougatataka na luvedrau, ia erau se bera ni kila ni veivakalougatataki cecere cake ena rawa duadua ga ena valetabu ni Kalou ni rau sa veiyalayalati oti.

Se mosi tu ga vei au niu vakasamataki rau na veiwatini oya kei rau na goneyalewa lalai, rau sa qase cake beka, ka sega vei iratou na yalayala ni matavuvale tawamudu. Erau sa vakila vakalailai na nodrau itubutubu na veivakalougatataki e rawa ni vakarautaki vei iratou. Noqu vakanuinui me na rawa ena dua na gauna ena dua na vanua me ratou na kunea tale e dua na madigi me vakadonui kina me tawamudu nodratou matavuvale.

Eso tale na italatala era lako yani ki na buturara era na sotava na gauna marautaki a sotava na luvequ. E a kunea kei nona itokani e dua na yada kei na 11 na luvena ena ituvaki dravudravua. E vinakata o koya me nodratou na ka o vinakata—me ratou matavuvale tawamudu. Vua na luvequ, e vaka me na sega ni rawa se dredre sara toka ena gauna oya.

Au a veisiko ki na siti oya ena vica vata na yabaki ni oti nona papitaisotaka na yada na luvequ, ka sureti au o koya meu sotava nona matavuvale e valenilotu. Au a wawa toka vakalailai baleta ni levu vei ira na luvena, kei ira na vicavata na makubuna, era lako mai ena vica na valenilotu duidui ena vanua ko ya. E dua na luvena tagane e veiqaravi vakayalodina voli ena dua na matabisopi, ka ra sa vakalougatataki e vuqa na luvena ena veiyalayalati ni valetabu, ka sa vauci o koya ena dua na matavuvale tawamudu. Ni keirau mai veitalatala tu, a mokota na toloqu o koya (e marama lekaleka sara, me sasaga kina ki toloqu) ka kaya, “Yalovinaka, tukuna vei Mateo me lesu tale mai ki Chile ni se bera niu mate.” Sa soli vua, mai vei rau na italatala yalodina, na vakanuinui marautaki ni isolisoli levu duadua ni Kalou.

Era tu eso na ka e dodonu me cakava e dua na italatala ni lesu mai na kaulotu me dinata kina nona yalayala me vakasaqara na bula tawamudu ena vukuna kei na vukudra e dau lomana. E sega tale ni dua na yalayala bibi cake ena gauna oqo se ena tawamudu mai na vakamau. O ni sa rogoca na ivakasala yalomatua me vakaliuci na vakamau ena ituvatuva ni lesu mai na kaulotu. O ira na italai ni matabete yalodina ena vakayacora vakayalomatua.

Ni vakasamataki na vakamau, ena raica ni digitaka tiko na itubutubu ni luvena kei na ivotavota ena nodra. Ena vakayacora na digidigi ena vakasaqaqara vagumatua kei na vakasama ena masumasu. Ena vakadeitaka na` tamata ena vakamautaka erau na wasea vata nona rai me baleta na matavuvale, nona yalodina ki na inaki ni Turaga ni vakawati, ka ni oya e dua sa tuvakarau o koya me nuitaka vua nodra bulamarau na luvena.

A veivakasalataki vakayalomatua o Peresitedi N. Eldon Tanner: “Na itubutubu e dodonu mo rokova vakalevu cake mai vei ira kecega sai rau na itubutubu ni luvemu mai muri. O ira na gone qori e dodonu me nodra na itubutubu vinaka duadua e rawa ni o solia vei ira—itubutubu savasava.”³ Ena taqomaki iko na bula savasava ka na taqomaki ira talega na luvemu. E dodonu mo solia vei ira na veivakalougatataki oya.

Eso na tagane vakawati kei na tama era vakarorogo tiko mai nikua. Na cava e rawa ni o cakava? Noqu vakanuinui ni sa levu cake nomu gagadre mo cakava kina na veisau e ganita mo dou na bula kina ena matanitu selesitieli ena dua na siga o iko kei na nomu matavuvale. Ni o tama matabete, ka toka e yasamu na watimu, e rawa ni o tara na yalodra na lewe ni matavuvale yadua mo vakayaloqaqataki ira me ra nanamaki ki na siga oya. O na lako vata kei na nomu matavuvale ki na nomudou soqoni ni sakaramede, dou na soqoni vakamatavuvale ka sureti kina na Yalo Tabu, o na masu vata kei na watimu kei na matavuvale, ka o na vakarautaki iko mo kauta na nomu matavuvale ki na valetabu. O na toso vata kei ira ena salatu ki na dua na matavuvale tawamudu.

O na qaravi iratou na watimu kei na luvemu ena ivakarau sa qaravi iko kina na Tamada Vakalomalagi. O na muria na ivakaraitaki kei na veidusimaki ni iVakabula mo liutaka nomu matavuvale ena Nona sala.

“Raica sa sega sara ni kilikili me vakayacori na cakacaka vakabete ena ivakarau kaukauwa se vakasaurara, ia me na vakayacori ga ena veivakauqeti, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalomalumalumu, kei na loloma e sega ni veivakaisini;

“Io ena yalo e veidokai, kei na yalomatua; raica ena rarama sara kina na yalona, ka sega vua na veivakaisini kei na lawaki—

“Me veivunauci vakaukauwa sara ena veivakauqeti ni Yalo Tabu, ia me kusarawa me lomani koya tale a vunauca; kevaka e sega sa na okata o koya me kena meca” (V&V 121:41–43).

Sa tukuna na Turaga vei ira na tama matabete na ivakarau ni tagane vakawati e dodonu me ra vakakina. E kaya o Koya, “Mo lomana na watimu ena yalomu taucoko, ka mo kabiti koya duadua ga” (V&V 42:22). Ni vosa na Turaga vei rau ruarua na tagane kei na yalewa vakawati, e vakarota o Koya, “Mo kakua … ni ia na veibutakoci, … ia mo kakua ni kitaka e dua na ka vakaoqori” (V&V 59:6).

Vei kemuni na itabagone, sa virikotora na Turaga na ivakarau. “Oi kemudou na gone, mo dou talairawarawa vei ira na nomudou qase ena ka kecega: ni sa vinaka sara oqo vua na Turaga” (Kolosa 3:20), ka “vakarokorokotaki rau na tamamu kei na tinamu” (Lako Yani 20:12).

Ni vosa na Turaga vei ira kece na lewe ni matavuvale, na Nona ivakasala me ra veilomani ka veitokoni.

Sa kerei keda o Koya ni “segata me vakataucokotaki na bula yadua ni [lewe ni matavuvale]; [me] vaqaqacotaki na malumalumu; vakalesuya mai na daulomani sa lakosese, ka reki ena nodra kaukauwa vakayalo vakavoui.”⁴

E kerea talega na Turaga me da cakava na ka kece eda rawata me da vukei ira na noda era sa mate me ra tiko vata kei keda ena noda vuvale tawamudu.

Na iliuliu ni bete levu sa cakacaka vagumatua me vukei ira na tamata me ra kunei ira na tubudra ka kauta na yaca ki na valetabu sa vueti ira tiko era sa liu yani. Ena yaco na vakavinavinaka ena bula sa bera mai vei ira na bete levu oqori, kei ira era cakava na cakacaka vakalotu, baleta ni ra sega ni guilecavi ira na nodra matavuvale era wawa tu mai na vuravura ni yalo.

Era sa tukuna na parofita: “Na cakacaka bibi duadua ni Turaga e rawa ni da cakava sai koya na cakacaka o na cakava ena loma ni lalaga ni nomu vale. Na Veituberi Vakamatavuvale, cakacaka ni matabisopi, kei na itavi vaka-Lotu tale eso era bibi kece, ia na cakacaka bibi duadua sai koya ena loma ni lalaga ni nomu vale.”⁵

Ena noda vale kei na noda veiqaravi vakamatabete, na ka yaga duadua sai koya na veicakacaka lalai ka na vukei keda kei ira eda lomana me da cakacakataka yani na bula tawamudu. Na veicakacaka oqori era na lalai beka ena bula oqo, ia era na kauta mai na veivakalougatataki tawaoti rawa ena vanua tawamudu.

Ni da sa yalodina ena noda veiqaravi me da vukei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi me ra lako yani Vua ki vale, eda na vakadonui ki na veikidavaki eda vinakata vakalevu taucoko me da rogoca ni sa oti noda veiqaravi vakavuravura. Oqo na malanivosa: “E vinaka, a tamata vinaka ka dina: ko sa dina ena ka e vica ga, au na lesi iko mo lewa na ka e vuqa: curu ki na marau ni nomu turaga”(Maciu 25:21).

Ena loma ni “veika e vuqa” oqori sa koto kina na yalayala ni dua na kawa tawayalani. Sa noqu masu ni da na vakadonui kece ki na veivakalougatataki vakalomalagi oya ena itikotiko ni Tamada kei na Luvena Daulomani, o Jisu Karisito. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.