Matabose ni Matavuvale

Taciqu kei na ganequ, na ka dina baleti keda na itubutubu o ya ni da sa qai matua ni ra sa qase mai na luveda. Au na wasea vei kemuni nikua e dua na ka au diva meu a kila vinaka ena gauna keirau a susugi iratou tiko kina na luvei keirau vakamareqeti.

Ena noqu veiqaravi vakaiapositolo, au dau vakamatatataka vakalevu na kaukauwa kei na bibi ni matabose ni Lotu, oka kina na matabose ni kaulotu, iteki, tabanalevu, kei na mataisoqosoqo.

Au vakabauta ni matabose era sa sala mana ni vakayaco-ka. Kena ikuri, au kila ni matabose sa nona sala na Turaga ka sa bulia na ka kecega ena vuravura taucoko mai na dua na matabose mai lomalagi, me vaka e tukuni tiko ena ivolanikalou tabu.¹

Me yacova nikua, au se bera mada ni vosa ena koniferedi raraba me baleta na imatai ni matabose ka yaga sara—ka rairai e bibi duadua—vei ira kece na matabose: na matabose ni matavuvale.

Sa dau gadrevi tu ga na matabose ni matavuvale. Era sa ka tawamudu vakaidina. Eda a lewena e dua na matabose ni matavuvale ena bula taumada, ena noda bula vata tiko kei rau noda itubutubu vakalomalagi ni da sa luvedrau vakayalo.

Na matabose ni matavuvale, ni vakayacori ena loloma vata kei na itovo sa Vakarisito, ena vorata na veisaqasaqa ni tekinolaji vovou ka dau vagolei keda mai na gauna talei vakamatavuvale ka dau kauta talega mai na veika ca ki na loma ni noda itikotiko.

Yalovinaka ni nanuma tiko ni matabose ni matavuvale e duidui mai na lotu vakamatavuvale e vakayacori ena Moniti. Na lotu vakamatavuvale e vakatabakidua kina na ivakasala vakosipeli kei na itaviqaravi ni matavuvale. Ia na matabose ni matavuvale, ena rawa me caka ena dua na siga ni loma ni macawa, ni sa okati oqo me dua na bose era na—veirogorogoci kina na itubutubu vakakina vei ira na luvedra.

Au vakabauta ni va tiko na mataqali matabose ni matavuvale:

iMatai, na matabose ni matavuvale taucoko era tiko kece kina na lewe ni matavuvale.

iKarua, na matabose cecere ni matavuvale e lewena o tina kei tama.

iKatolu, na matabose vakaiyalayala ni matavuvale e rau lewena na itubutubu kei na dua na gone.

iKava, na matabose vakayadudua ni matavuvale e lewena e dua na itubutubu kei na dua na gone.

Ena veimatabose kece oqo ni matavuvale, mena bokoci na gacagaca livaliva me rawa ni ra veirai ka veirogoci na tamata yadua. Ena gauna ni matabose ni matavuvale kei na gauna donu eso, sa rawa me dua na basikete ni gacagaca vakalivaliva kece, ni gauna sa soqoni kece mai na matavuvale, oka kina—o Na kei Ta—me biu kina na talevoni, tebeleti, kei na MP3. Sa qai rawa, mera veirogorogoci ka sega ni temaki mera sauma na itukutuku mai na Facebook, teks, Instagram, Snapchat, kei na imeli.

Meu wasea mada vei kemuni na sala era cakacaka kina na matabose yadua oqo ni matavuvale.

iMatai, na matabose ni matavuvale taucoko e oka kina na lewe taucoko ni matavuvale.

Na tikidua ni Lotu Our Family e kaya, “Me vakayacori na matabose oqo me veivosakitaki kina na leqa ni matavuvale, cakacakataki ni veika vakailavo, tuva-ka, veitokoni ka veivaqaqacotaki, ka veimasulaki yadua vakakina na matavuvale.”²

Na matabose oqo mena veivosaki ena gauna sa lokuci oti ka me vakaivakarau cake mai na vo ni matabose tale eso ni matavuvale.

E dodonu me tekivu ena dua na masu, se me dua ga na isema ni veivosaki sa tekivu oti tiko mai ena dua tale na vanua. Me kilai tiko ni matabose ni matavuvale ena sega sara ni tekivu se cava ena kena iwalewale vakaivakarau.

Ni ra sa vakavakarau na itubutubu ka ra vakarorogo ka vakaitavi na gone ena veivosaki, sa cakacaka dina tiko na matabose ni matavuvale!

Se cava sara na ituvaki e sotava tiko na matavuvale, sa ka bibi meda kila vinaka tiko ni sa cecere na ituvaki ni lewe ni matavuvale yadua. E dina ga ni da mataqali dra vata (DNA), ena tiko vei keda eso na ka kei na ituvaki eda duidui sara kina vakayadua ka na gadrevi kina na veivakacokotaki loloma ni matabose ni matavuvale.

Me vaka, na veivosaki kei na veiwasei kei na veilomani e vuravura ena sega ni walia rawa e dua na tauvimate se leqa ni vakasama e sotava tiko e dua se vica na lewe ni matavuvale. Ena gauna vakaoqo, sa yaco na matabose ni matavuvale me vanua ni duavata, dina, kei na veitokoni loloma ka vakasaqarai na iwali eso mai vei ira na tamata.

Ira na veitacini, vakabibi ira na qase, era rawa ni veituberi qaqa vei ira na gone kera vakayagataka na itubutubu na matabose ni matavuvale mera vakasaqara kina na veivuke kei na veitokoni ena gauna ni dredre kei na lomaleqa.

Ena sala oqo, na matavuvale sa vaka na tabanalevu. Ni sa vakayagataka o bisopi na lewe ni matabose ni tabanalevu, sa rawa me walia na leqa ka rawata na veika vinaka ena sala e sega ni rawata rawa ke sega nodra veivuke. Ena sala vata oqo, mera vakaitavitaki na lewe ni matavuvale mai vei ira na itubutubu ena kena wali na bolebole kei na veika dredre. Ena sala oqo, sa na cakacaka kina na kaukauwa ni matabose ni matavuvale. Ni ra vakila na lewe ni matabose ni ra sa vakatulewa talega, era sa veitokoni kina ka yaco na veika vivinaka.

Sega ni matabose taucoko ni matavuvale e lewena e rua na itubutubu kei na gone. Ena rairai duatani toka na nomu matabose ni matavuvale ni vakatauvatani kei na neirau matabose ni matavuvale ni a susugi tiko kina e vitu na gone. Nikua sa lewe tiko ni neirau matabose ni matavuvale o au vata kei Barbara, vakavo ke semati tale yani na neirau matabose ni matavuvale vei iratou na luvei keirau qase, watidratou, ka so na gauna o ira na makubui keirau kei ira talega na makubui keirau vakarua.

Ira era sega ni vakawati kei na gonevuli era tiko vakayawa mai vale e rawa ni ra muria na ituvatuva ni matabose vakalou ni ra soqoni ira vata na itokani kei na itokani vakarumu mera veivosaki vata.

Raica na sala e rawa ni veisau na ituvaki ni rumu kera soqoni vakavuqa mai na itokani vakarumu mera masu, vakarorogo, veivosaki, ka tuvatuva ka vata.

E rawa vei keda kece meda muria na matabose ni matavuvale me noda na ituvatuva vakalou oqo a tekivuna na Tamada Vakalomalagi dauloloma.

A tukuni taumada, ni veigauna kece ena veivuke sara na kena vakalevutaki na matabose ni matavuvale. Na matabose ni matavuvale vakalevutaki ena oka kina o tubuda kei buda kei ira na luveda qase era sega ni tiko e vale. Ke ra tiko vakayawa oi rau na tubuda se luveda qase, sa rawa mera vakaitavi ena matabose ni matavuvale ena talevoni, Skype, se FaceTime.

Sa rawa me vakayacori na matabose raraba ni matavuvale ena Sigatabu, o ya na imatai ni siga ni macawa; ka me raicalesu na matavuvale na macawa sa oti ka tuvana na macawa mai oqo. Sa rawa ni koya qo na veika e gadreva dina tiko na nomu matavuvale me vukea me yaco na Siga ni Vakacecegu me ka rekitaki.

Na ikarua ni matabose ni matavuvale oya na matabose cecere ni matavuvale e rau lewena ga na itubutubu. Ena gauna vata oqo, me rau raica na itubutubu na gagadre vakayago, vakasama, kei na ka vakayalo ni gone yadua kei na nodra tubu.

Na matabose cecere ni matavuvale sa gauna vinaka talega vei rau na veiwatini me rau veivosakitaka na nodrau veimaliwai vakai rau. Ni sa vauci kei rau vata o Elder Harold B. Lee, a vakavulica vei keirau e dua na ivakavuvuli kau vakabauta ni na veivuke vei ira kece na veiwatini: “Kakua mada na moce ke sega na tekiduru, veitauri liga, ka cabori na masu. Na masu vakaoqo ena sureta na Tamada Vakalomalagi me vakasalataki keda ena kaukauwa ni Yalotabu.”

Na ikatolu ni matabose ni matavuvale o ya na matabose vakaiyalayala ni matavuvale. Eke, e rau na bose vata na itubutubu kei na dua na gone ena ituvaki vakaivakarau se dola raraba. Oqo na gauna ni veivosaki me baleta na vakatulewa me na caka baleta na veika me na cakava o koya kei na veika me kakua ni cakava ena veisiga ni mataka. Ni sa tau na lewa oqo, sa rawa me volai toka me na talevi tiko ke gadrevi. Ke raici iko o luvemu ni ko dua o veitokoni qaqa kina, ena tauyavutaka rawa na matabose oqo na lalawa kei na inakinaki ni veisiga ni mataka. Oqo e gauna talega ni vakarorogo matua ki na leqa bibi kei na bolebole e rawa ni sotava tiko o gone me vaka na nuinuikara, veivakacacani, veivakasaurarataki, kei na rere.

Na ikava ni matabose ni matavuvale o ya na matabose vakayadudua ni matavuvale e lewena e dua na itubutubu kei na dua na gone. Na mataqali matabose ni matavuvale vakaoqo e yaco vakarawarawa tu ga. Me vaka, na gauna ni nodrau vodo motoka tiko e dua na itubutubu kei na dua na gone se cakacaka wavoki tiko e vale. Na gade yani ni dua na gone kei na dua na tama se tina ena rawa me vakarautaka e dua na ivau vakayalo kei na vakasama taleitaki. Me lokuci na siga me rawa ni ra vakaitavi na gone ka nanamaki yani kina gauna talei oqo vata kei ta se o na.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, e liu a dau veitaqomaki vei keda na noda vale mai na curu vakailoa kei na veivakauqeti ni veika mai tuba. Eda lokataka na katuba, sogota na katuba leka, ka sogota na matamata, ka da vakila ni da sa tiko vinaka, maroroi ka taqomaki ena noda idrodro lailai mai na vuravura e tautuba.

Na veisiga oqori sa oti. Na noda lalaga dina ni vale, katuba, bai, kei na matamata ni noda itikotiko sa sega ni tarova rawa na curu vakailoa mai ni Initaneti, Wi-Fi, kei na gacagaca ni talevoni. Sa rawa mera curubotea mai na noda itikotiko ena vica ga na kiliki kei na tabataba.

E ka ni marau, ni sa vakarautaka tu na Turaga me saqata kina na curu vakailoa ni tekinolaji vakatani e rawa ni vagolei keda tani mai na noda gauna vinaka vakai keda. Sa cakava oqo ena nona vakarautaka na gacagaca ni matabose me vaqaqacotaka, taqomaka, maroroya, ka susuga cake na noda veimaliwai vakamareqeti.

Era gadreva dina na gone na itubutubu era rogoci ira, ka rawa me vakarautaka na matabose ni matavuvale na gauna mera vulica ka kila vinaka ka veilomani vakai ira na lewe ni matavuvale.

E vakavulica o Alama, “Mo vakarogotaka vua na Turaga na nomu sala kecega, ia ena vakadodonutaka na nomu ilakolako ko Koya.” ³ Ni da sureta na Turaga ena masu me tiko ena noda matabose ni matavuvale ena torocake na noda bula veimaliwai. Sa rawa ena veivuke nei Tamada Vakalomalagi kei na noda iVakabula, meda dauvosota vakalevu cake veinanumi, veivukei, veivosoti, ka veikilai vinaka ni da masuta na veivuke. Ena Nodrau veivuke, sa rawa me yaco noda itikotiko me itikotiko vakalomalagi cake ena vuravura oqo.

Na matabose ni matavuvale sa vakataka na matabose mai lomalagi, e vakasinaiti ena loloma Vakarisito, ka dusimaki ena Yalo ni Turaga ena vukei keda me taqomaki noda matavuvale mai na veivakataotaki ena rawa me butakoca noda veigauna vata vakamareqeti ka taqomaki keda mai na veika ca e vuravura.

Ni umanaki ena masu, ena sureta na matabose ni matavuvale me tiko kina na iVakabula, ni a yalataka: “Ia ena tikina sa soqoni vata kina e lewe rua se lewe tolu ena yacaqu, au sa tiko kina ena kedratou maliwa.”⁴ Ni ko sureta na Yalo ni Turaga me tiko ena nomuni matabose ni matavuvale ena kauta mai na veivakalougatataki e sega ni vakamacalataki rawa.

Kena iotioti, yalovinaka mo nanuma tiko ni matabose ni matavuvale e yaco vakawasoma ena vukea meda raica vakatotolo na leqa vakamatavuvale ka walia ni bera ni levu; ka ra kila na lewe ni matavuvale ni ra sa kilikili ka bibi; ka kena bibi duadua era na vukei keda meda gugumatua cake ka bula marau ena noda veimaliwai vakamareqeti, ena loma ni noda itikotiko. Me sa qai vakalougatataka na Tamada Vakalomalagi na noda matavuvale ni da veivosaki vata, ka sa noqu masu malumalumu oqo ena yaca ni Turaga o Jisu Karisito, emeni.