Ehupene kan en Peneinei

Riei Ohl oh lihoko, mehlel e me kin kosoakoaiok wia pwukoahn nohno de pahpa men apw e kin kedkedeo kitail maiongala ni ansou me neitail serihkan laudla, I pahn ehukiong kumwail mwurin souwas et, mehkot iou me I kin men esehte ansou me ngehi oh Barbara tepda apwalih nait seri kesemwpwal ko.

Ni ahi wie padpadahk seli nan ahi wiaier emen wahnpoaron, I kin kalap kawehwe mwahu duwen manaman oh kesemwpwal en kausel de pwihn en kaweid Mwomwodiso, iangahki misin, stake, ward oh pwihn en utuht kan.

I kamehlele me pwihn iou me kin ehupene irail me arail doadoahk kin pweida. Ien kapatahieng, I ese ehupene iei kupwuren Koht oh E ketin malipe mehkoaros pohn sampah sang ni koasondi me re ketin ehukipene ier nanleng, nin duwen ah ntingdier nan pwuhk sarawi.¹

Lelodo met, mehlel, I sohte kin kosoia nan kapokon lap kan duwen ire me duwe met. —ahpw ni mehlel e me kesemwpwal—sang nan pwungen songen ehupene teikan: ehupene en peneinei.

Ehupene en peneinei iou anahnepe mie ansou koaros. E wia, mehlel, mehkot iou me pahn kokohlahte erein. Kitail udahn wia peneinei minimin iou nan mour mwoahn meto, sang ni ansou me kitail kin koukousoan rehn atail pahpa oh nohnohn nanleng ko oh ni atail wia seri ngehn kei.

Ehupene en peneinei iou, ni ah kin mwekmwekid ki limpok oh wiewia en Kauno, pahn katikala kaiahn en dipwisou kapw en nan mwehi wet, ni ah kin kedkedeo kasalongei kitail la, solah atail ansou mwahu en patpene oh pil kin kapidolongdo soang suwed nan imwatail kan.

Menlau tamtaman me ehupene en peneinei weksang soutik en peneinei me kin wiawi niehd kan.Soutik en peneinei kin doke te duwen koasondi en rongamwahu wet oh songen kamwadong kan me peneinei kak wia pene.Ehupene en peneinei, ni ah weksang, kak wiawi ehu rahn nan wihko, oh kin doke mehlel mihting iou ni ansou me pahpa men oh nohno men kin kak rong—nan pwungara oh pil serihkan.

I kamehlele me kin mie soang pahiou iou me wiahda Ehupene en peneinei iou:

Keiou, ehupene en peneinei laud, audaudki peneinei o pwon.

Keriau, ehupene en Kaun kan nan peneinei audauki nohno oh papahu.

Kesiluh, ekei te irail me pil kak wiada songen ehupene nan peneinei wet, met kin audaudki pahpa, nohno oh emen serihko.

Kapahiou, wad emen pene nan pwungen ehupene en peneinei, me iangahki emen rehn nohno oh pahpa oh emen serihko.

Ni ansou songen ehupene en peninei pwukat pahn kin wiawi, dipwisou en lioal kan kin anahne kakunkunla pwe koaros en kak kilengla oh rong emen emen nan pwungarail. Ni ansoun ehupene en peneinei kan oh pil ansou katapan teikan, e pahn anahne mie kopwou me dipwisou en mehn kapehsehn wai pwukat en pwilidiong loale, pwe nan peneinei o pwon ah pahn pokon penehr—me kapatahieng nohno ih pahpa—pahn pwilikihdi neira dengwa, dapled, oh sin mehn rong koul kan nan kopwou o. Mwuri irail apw pahn kosoi pene oh sohte lohdieng pwokada dipwisou en kapehse kan me kihda Facebook, text, Instagram, Snapchat, oh email kan.

Mweidong ie en ehukiong kumwail ia mwomwen en ehu ehu ehupene en peneinei pwutak ah kak doadoahk.

Keiou, Ehupene en peneinei pwon kin audaudki irail koaruhsien nan peneineio.

Nein Mwomwohdiso pwuhk iou me nda Atail Peneinei kosoia, “pwihn wet kak tuhpene oh kosoia kapwunod en peninei kan, apwaliala anahne pen pweipwei kan, wiada songen koasondi kan, sewese oh kakehla peneinei oh kapakap ki emen emen nan pwungerail de peneinei o pwon.²

Songen ehupene wet anahne udahn irail en kin tuhpene kuloak me koasondi o oh pil anahne en mie wahupe, sang songen ehupene teikan me peneinei kan kin wia.

E anahne tepkihda kapakap, de wia kadokodoklahn mihting de kosokosoi pene me wiawi ier mwowehu. Menlau ese me ehupene en peninei iou sohte pahn kin nohk tepda de imwla soanamwahu.

Ansou me pahpa oh nohno kin onopadahr oh serihkan kin rong oh iang mwohd pene kosokosoi, ese me ehupene en peneinei wet pweidahr oh wie doadoahk.

Mendahte songen kediropw da me peneinei mih loale, anahne kitail en ese uwen kesemwpwal en emen emen nan peneineio oh dahme e sohsohpai. Mendahte ma nta iou, songen irair da kitail kin lelong kan mie lapalahn wekpeseng oh anahne en mie limpok nan pwungarail ni songen ansou en ehupene en peneinei wet.

Ni karasepe, kosoi kan koaros dahme irail ehukipenehr kan oh limpok me sampah pwon ahneki sohte pahn kak kamwahuihla soumwahu de pil medeklahn loalen aramas me peneinei ehu de me tohtosang ehu sohsopai ansou kiset. Ni songen ansou pwuka, ehupene en peneinei kin wia wasahn sawas ong irail, mehlel pene, oh limpok pene pwe en kak kakehla isanki wasahn sawas en likih ah pahn tepda rapahki dahme pahn kak sewesehla de kamwahuihla.

Perien kan, mehlel me laud kan, kak wia soun peneu mwahu kei ong rierail seri tikitik kan ma pahpa oh nohno pahn kin doadoahngki ehupene en peneinei oh kiong irail arail pwukoa ansou me apwal akan de kediropw kan.

Ni songen mwohmw wet peneinei iou e mwomwen duwehte mwomwohdiso iou. Ni ansou me Pisop pahn kin nehk ong nah soun sawas akan ekei pwukoa pwe en kak uhd apwaliala soang teikan oh pil kapwaiada diren mehkot mwahu sang ni sawas me e kak alehdi sang ienge kan.Ni songen mwohmw o te, nohno oh pahpa kan anahne pil kieng ekei tohn peneinei ohte songen pwukoa teikan pwe irail en kak sewese ira oh apwaliala kahpwal oh kasongosong kan. Eri, met kasalehda me ehupenen peneinei wet doadoahkehr rehrail. Ni ansou me tohn kaweid ka kin kehn me irail iang anahne wiada koasondi kan, irail kin uhd utung oh soahng me mwahu koaros pahn pweida.

Ekei peneinei sohte pahpa oh nohno de seri. Ahmw peneinei kan arail ehupene mwein pahn weksang aht mwomwen an ahi peneinei ehupene sang ni ansou me se wie kakairada nait seri isimen o. Rahnwet, aht peneinei audaud kihdate ngei oh Barbara, ihte ma se kihpene peneinei laud me pahn audaudki nait seri laud ko, arail pwoud, oh ekei pak nein nait seri serihko oh nein neirail seri.

Irail me sohte arail pwoud kan oh pil tohn skuhl me kin dohwei sang imwarail kan kak idawehn kesemwpwal en ehupene en peneinei wet, sang ni arail pahn kak kihpene kompokepahrail kan oh iengerail me irail kin pweidi pene kan oh kosokosoi pene.

Na medewe ia uwen kansenamwahu en nan ihmwo ni ah pahn mie wekidekla iou sang ni towe ko ah pahn kin patkipene ansou koaros kapakap, rongrong, koasoia pene oh koasone pene soang kaoros.

Kaoruhsien kak ahnla wia ehupene en peneinei oh pil doadoangki ni ah pahn wia mehkot mwahu oh sarawi me kepikpikdasangehr Samatail Nanleng limpoako.

Duwete dahme I kosoia ier ni tapio me ehupene en peneinei wia sawas laud. Peneinei laud me kin pil ehupene kin kak dokdoke pahpa oh nohno kahlap oh seri laud me sohte kin koaukoauson nan ihmwo.Menda ma pahpa oh nohno kahlap kan oh seri laud kan mihmipeseng wasa doh, irail kak patkipene oh wia ehupene wet ni arail pahn doadoahki dengwa, Skype, de FaceTime.

Mwein e pahn mwahu ma ke koasonehdi wia patpenehn peneinei wet Rahnsarawi kan,me wia tepda en nan wihk o; peneinei kak kilang dahme wiawier nan wihk nekiero oh koasonehdi dahme pahn uhd wiawi nan wihk kokohdohu. Met mwein pahn wia mehkot me peneinei pahn kin anahne pwe en sewesehda wia Rahnsarawi kaperen iou.

Keriau en songen ehupene en peneinei iei ehupene en kaun kan nan peneineio, me kin iang kan iei pahpahu oh nohnohu te.Ni songen ansou wet me ira kin ehupene ier, pahpa oh nohno kak teneki emen emen an serihko roson, nsenamwahu oh anahn en palingehn iangahki keirda kan.

Ehupene en kaun en nan peneinei kan pil wia ansou mwahu en nohno oh pahpahu en kosoia pene ia iren nan pwungara. Ni ansou me Harold B. Lee kasarawih aht katengtengpeneo, e kasalehiong kiht koasondi iou me I kamehlele pwopwoud koaros pahn diar sawas sang ie. “Kedehpa kohla meirla ni ahmwa sohte kelepwdi pene,kolpeh pene,oh kapakap.Songen kapakap et kin luke Samatail Nanleng en kaweid kitail sang ni manaman en Ngehn Sarawi.

Kesiluh en Ehupene en peneinei iei ong ekei irail peneineio. Wasah kaoros nohno oh pahpa kin patehng emen serihko ni mwomwen wahu oh ekei pak me sohte wahu. Met wia ansou mwahu en kosoia songen pilipil kan me pahn kaunop seri menet ong dah e pahn de sohte pahn wia ehurahn. Ni ansou me songen koasondi kan wiawi dah,ira pahn mwein anahne kilelehdi ong ehu rahn ma mie anahne pe.Ma noumw pwutak de serepein men kilang ehr uwen utuht me ke pahn kieng, ehupene wet kak kapwaida an serio ohramanmkan oh pwukoa ong ehu rahn.Met pil wia ansou mwahu en rong anahn de apwal laud kan me serio kin sohsohpai, me duwe soh itar en koapworoapwor,wiakau,me kin wihwia kan de lomw me e ahneki.

Kapahiou en ehupene en peneinei iei mwohd pene en emen emen me kin pidada emen rehn nohnohu de pahpahu oh serio. Songen wiepen ehupene wet kin audahte wiawi. Karasepe,nohnohu de pahpahu oh serio kak ahneki pene ansou mwahu o ni ara pahn dake pene sdohsa iou de wie doadoahk pene nan ihmwo. Mwemweit la ehuwasa likin ihmw kan kak kihdo nan pwungara limpok oh ngehn sarawi.intingihdi nan calendar soangka pwe serihkan en kasikala ansou mwahu en patehng kelehpw nohno de pahpa.

Eri, riei ohl oh lihoko, mie ansou iou me dihd en imwatail ka kin doare kitail sang kahpwal kan. Kitail kin riting kitaildihsang wenihmw, pil wenihmw tok kan, katengehla atail kehl kan, eri kitail ahpw pahn kak kehn meleilei, sohte per, soan oh doarepetail nan atail kisin wasahn rokla kan sang sampah.

Songen pwuko solah. Dihd kan, wenihmw, kehl, oh mehn ritingala imwatail kan sohla kak doarehla kaupen mour me kitail sohte kak kilang ki mesetail ka me kohsang nan Internet,Wi-fi oh dengwa me kin kak wesikseli kan. Irail kak kawehla nan imwatail kan sang ni kisin pedped iou.

Paiamwahu,Kauno kaunopada mwomwen atail pahn kak pelian song suwed en dipwisou kapw en mwehi et me kawelah wasa oh kediropwa kitail lahr oh solah atail ansou mwahu pene. E wia met sang ni ah kaunopada koasondi en kaweid me pahn kakehla, doare, apwalih mwahu, oh kakairda kesemwpwal en nan pwungetail.

Serihkan anahne mehlel nohno oh pahpa me udahn pahn kak rong irail, oh ehupene en peneinei kak kihdo ansou me irail koaros nan peneineio pahn kak ese duwen arail pahn kak wehwehki oh poakpene.

Alma kaweid ki, “Ehukieng Kauno mehkoaros, Ih eri pahn kak kaweid kin uhk me mwahu.”³ Luke iong Kauno en ket ni asnoun ehupene en peneinei kan sang ni kapakap mehkoaros nan pwungamwail pahn kin soanamwahu. Kitail kak, ma Samatail nanleng oh Sounkomouro sawas, ahnekihla kanangemah, loalepwot, koaiok, mahk, oh wehwe ni atail pahn kin kapakap pwe en kak sawas. Ni ara pahn sawas, kitail pahn kak wiada imwatail kan en duwete nanleng iou.

Ehupene en peneinei iou me kaunopdahr en wia kaweid ong kitail sang nanleng, audaudkihda Sapwelimen Kauno limpok, oh pil kawkaweid ki ngehn en Kauno, e pahn sewese kitail doare atail peneinei sang kapwunod me kin pirapa atail ansou mwahu en ehupene kan oh doarei kitail sang me suwed kan koaros nan sampah.

Patkipene kapakap, iei peneinei pahn kin luke do, ni Kauno ah pahn kin ieiang kitail e inoukihdi, “Wasa me meh riemen de silimen kohkipene oh ehukipeneh ier ni mwarei, wasao I pahn ieiang irail.”⁴ Luke do Ngehn en Kauno en patehng kumwail ansoun en ehupene en peneinei kan ni ah pahn wahdo kapai laud me ke sohte pahn kak kawehwe.

Eri, menlau tamataman me ehupene en peneinei iou me pahn kin wihwiawi ansou koaros pahn sewese kitail diarada iren kapwunod kan nan peneinei mwadang oh kawuhdisang mwoahn ah pahn laudla, e pahn kieng ehu ehu peneinei iren madamadau en arail anahn oh kesemwpwal, oh ni mehlel e pahn sewese kitail en kak pweida oh ahneki popohl nan pwungatail, nan imwatail kan. Sahm Nanleng en kapai atail peneinei kan ni atail pahn ehupene, I kapakpaki mepwukat ni mwaren Sises Krais, amen.