“Au a Vulagi”
Vakasamataka ena masumasu na veika mo cakava—ka vakatau ki na nomuni gauna kei na ituvaki—mo ni veiqaravi vei ira na isenivalu era tiko volekata na nomuni veitikotiko.
Ena siga a tauyavutaki kina na Soqosoqo ni Veivukei, e vakaraitaka o Ema Simici, “Eda sa na vakarau vakayacora e dua na cakacaka veivakurabuitaki. … Eda na sotava na veigauna duatani ka bibi tikoga na itavi.”1 Na veigauna duatani kei na itavi bibi oqori e a basika vakawasoma ena gauna oya—vakakina ena gauna oqo.
E dua na itavi bibi oqori e a yaco mai ena koniferedi raraba ni Okotova 1856 ni kacivaka vei ira na ivavakoso o Peresitedi Brigham Young ni ra se lako tikoga mai e dua na ilawalawa ni painia ena qiqidreti ka sa bera toka ena vuku ni draki. E a vakaraitaka o koya: “Na nomu vakabauta, nomu lotu, kei na lotu o kacivaka tiko, ena sega ni vakabula e dua na yalo vei kemuni ena matanitu selesitieli ni noda Kalou, vakavo kevaka o ni cakava na ivakavuvuli au sa vakavuvulitaka yani oqo vei kemuni. Ni lako yani ka kauti ira mai na tamata era sa tu oqo ena bucabuca, ka qarava vakavinaka sara na veika eda vakatoka me ka vakayago, … de na qai tawayaga na nomu vakabauta.”2
Eda nanumi ira ena qoroqoro na turaga era gole yani mera vueti ira mai na Yalododonu era vakaleqai tu. Ia na cava era a cakava na marama?
“A vola o Sister [Lucy Meserve] Smith … ni oti na veivakauqeti nei Peresitedi Young, era sa maqusa na tiko e kea. … Era ‘[luvata] na marama na nodra liku eloma [na liku eloma lelevu e taka tu ena isulusulu ena gauna oya ka dau veivakatakatari talega], na sitokini kei na veika kece e rawa ni ra solia, e kea ena valecavu ka binia yani ki loma ni qiqidreti ena ose me vakau yani vei ira na Yalododonu e ulunivanua.’”3
Ena vica na macawa ka tarava, a kumuni ira tale na Yalododonu o Peresitedi Brigham Young ena Valecavu ni ra sa voleka tiko yani ki Salt Lake City na ilawalawa ni veivueti kei na qiqidreti. Ena yalo ni vakariri, e kerei ira na Yalododonu o koya—vakabibi o ira na marama—mera qaravi ira na vakaleqai, vakani ira, ka ciqomi ira, ka kaya: “Eso era sa cevata tu na yavadra me yaco kina qurulasawa; eso e cevata tu me yaco ki durudra ka so e sa cevata tu na ligadra. … Keitou kerea mo ni ciqomi ira me vaka na luvemuni, ka mo vakila na veika o na vakila me vaka ga a luvemu dina.”4
E vola talega o Lucy Meserve Smith:
“Keimami cakava na veika kece keimami rawata, ena nodra veivuke na turaga kei na marama vivinaka, mera vakacegui kina na vakaleqai tu. … E sa curuma vakasivia na ligadra kei na yavadra na batabata. … Keimami sega ni muduka na neimami cakacaka me [yaco]va ni ra sa vakacegui kece. …
“Au sega vakadua ni bau kunea na vakacegu levu cake, e rawa niu kaya, marau ena dua na cakacaka au cakava ena noqu bula, me basika na yalo au vakila tu qo. …
“Na cava ena tarava mai me ra cakava na liga sa vakarau tu?”5
Kemuni na taciqu lomani, ena rawa ni vakatauvatani na italanoa oqo ki na noda gauna kei ira era vakaleqai tu e vuravura raraba. E dua tale na “gauna duidui’ e sa tara tiko na yaloda.
“E rauta ni 60 na milioni na isenivalu oka kina o ira e vakatotogani mera vakagalala era tu e vuravura raraba. E rauta ni veimama vei ira oqori na gonelalai.6 “O ira na tamata oqo era sa sotava eso na gauna dredre ka ra tauyavu ena … veimatanitu kei na itovo vakavanua vovou. E dina ni tiko [eso] na isoqosoqo e vukei ira ena nodra vakaitikotikotaki kei na veigagadre eso, era gadreva o ira e dua na itokani ka veitokoni me vukei ira ena nodra [matau] ki na nodra itikotiko vou, na tamata ena rawa ni vukei ira mera vulica na ivosavosa, kila na ivakarau, ka vakila ni ra sema ki na vanua oya.”7
Ena vulaikatakata sa oti au sotavi Sister Yvette Bugingo, ni se qai yabaki 11 sa veidroyaki tiko ni sa vakamatei o tamana ka ratou yali tu e 3 na ganena ena dua na yasai vuravura e vakarusai ena ivalu. O Yvette kei na vo ni lewe ni matavuvale eratou tiko vaka ise ni valu me ono veimama na yabaki ena dua na matanitu veivolekati kei na nodratou vanua me yacova ni rawa ni ra toki yani ki na dua tale na itikotiko tudei, era a vakalougatataki mai vei rau e dua na veiwatini dauloloma ena sala ni veilakoyaki, koronivuli, kei na so tale na ka. A kaya o koya “ni rau a sauma nodratou masu.”8Na tinana totoka kei na tacina talei erau tiko kei keda ena bogi oqo, e lagasere tiko ena matasere. Au dau vakananuma vakawasoma ni oti noqu sota kei na marama totoka oqo, “Vakacava ke a kequ italanoa na kedra italanoa?”
Eda kumuna o keda na veitacini marama, e sivia ni veimama na nona lololo na Turaga me vukei kina o ira na luvena na Tamada Vakalomalagi. Na Nona lololo e sega walega ni gadrevi kina na kakana ia e gadrevi talega kina na gauna, taledi, kila, kei na keda ituvaki vakalou. E vakavulica o Sister Rosemary M. Wixom, “Na ituvaki vakalou e tiko e lomada e waqaca mai na gagadre meda dodoliga yani vei ira na tani ka vakauqeti keda meda cakacaka.”9
E vakauqeta o Peresitedi Russell M. Nelson me da kila na keda ituvaki vakalou:
“Eda gadreva na marama era kila na vakayaco veika bibi ena nodra vakabauta ka ra sa dau yalodina saraga ena taqomaki ni tiko savasava kei na matavuvale ena vuravura tauvimate tu ena ivalavala ca … ; na marama era kila na kaciva na kaukauwa vakalomalagi me maroroya ka vakaukauwataki ira na gone kei na matavuvale. …
“… Vakawati se dawai, e tiko vei kemuni na marama na kila kei na kaukauwa kei na yalo ni rawa-ka ko ni sa ciqoma na isolisoli mai vua na Kalou. Ena sega ni rawa vei keimami na turaga me keimami na tokaruataka na nomuni rawa-ka na marama.”10
Na ivola ni Mataveiliutaki Taumada e vakau ki na Lotu ena ika 27 ni Okotova, 2015, e vakaraitaka tiko na kauwai kei na loloma levu me baleti ira na milioni vakamilioni na tamata era sa dro tani mai na nodra itikotiko ka ra vaqara vakacegu mai na veisaqasaqa vakapolitiki kei na veidredre tale eso. Eratou veisureti na Mataveiliutaki Taumada ki na tamata yadua, matavuvale, kei na veitabana ni Lotu me vakaitavi ena veiqaravi Vakarisito ena nodra vakacegui o ira na isenivalu, ka cau ki na isolisoli ni veivuke raraba ni Lotu, ena vanua e rawa kina.
Era sa vakasamataka na mataveiliutaki raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, Goneyalewa kei na Lalai na sala cava me ra na cakava kina na veisureti ni Mataveiliutaki Taumada. Keitou kila ni o kemuni na veitacini lomani ena veitabayabaki ni bula, o ni gole mai ena dui itovo ni bula kei na ituvaki ni bula duidui. Ia, oi keda yadua na mataveitacini marama e vuravura raraba eda a veiyalayalati ena papitaiso meda “vakacegui ira na rarawa.”11Ia e dodonu me da nanuma ni sega ni dua vei keda e dodonu me cici sivita na kakauwa ni igu e tiko vua.12
Ni vakasamataki na dina oqo, keitou sa tauyavutaka e dua na sasaga ni veivukei ka vakatokai me “Au a Vulagi”. Sa neitou vakanuinui ni o ni na vakasamataka ena masumasu na veika mo cakava—ka vakatau ki na nomuni gauna kei na ituvaki—mo ni veiqaravi vei ira na isenivalu era tiko volekata na nomuni veiitikotiko. Oqo na madigi ni veiqaravi vakayadua, vakamatavuvale, ka vakaisoqosoqo meda vakaveitokanitaki, soli vakasala, kei na veiqaravi Vakarisito tale eso ka dua vei ira na sala eda rawa kina ni veiqaravi na marama.
Ena noda sasaga ena masumasu kece meda cakava na ivakasala matua nei Tui Penijamini, vei ira na nona tamata ni oti nona vakamasuti ira mera karoni ira na dravudravua: “Mo ni qarauna me vakayacori vakadodonu na veika oqo ena yalomatua.”13
Kemuni na taciqu, eda kila ni ka bibi vua na Turaga na noda dodoliga yani ena loloma. Vakasamataka tiko na ivakasala vakaivolanikalou oqo:
“Na kai tani sa tiko vulagi kei kemudou ena tautauvata vei kemudou kei na dua na kai nomudou, ia mo lomani koya me vaka ko sa lomani iko.”14
“Kakua ni guilecava na vakani ira na vulagi: ni sa so era a vakania na agilosi eso ka lecava ga.”15
A kaya na iVakabula:
“Ni kau a via kana, ka ni a solia mai vei au na kakana: au a via gunu, ka ni a vagunuvi au: au a vulagi, ka ni a kauti au ki vale:
“Luvawale, ka ni a vakasulumi au: Au a tauvimate, ka ni a mai raici au.”16
E a vakaraitaka ena loloma na iVakabula na nona isolisoli na yada ka solia e rua na ilavo lailai baleta ni a cakava o koya na veika e rawa ni cakava.17 E a talanoataka talega na italanoa vakatautauvata ni Kai Samaria Dauloloma, e a vakacavara o Koya ena nona kaya “Mo, lako ka kitaka vakakina.”18 E so na gauna e sega ni dauveiganiti na dodoliga. Ia, ni da cakacaka vata ena loloma kei na duavata, eda rawa ni nuitaka na veivuke vakalomalagi.
Ena lotu ni veibulu nei dua na luvena yalewa vakasakiti na Kalou, e a wasea e dua me baleta na nona a peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei, e a cakacaka kei ira tale eso ena nona iteki mera soli lacadrau vavaku me rawa ni ra vakatakatari kina na vakaleqai tu e Kosovo ena 1990 vakacaca. Me vaka na kai Samaria dauloloma, a biuta tu nona itavi me cakava tale eso na ka ena nodrau draivataka kei luvena yalewa mai Lodoni ki Kosova na lori ka sinai tu ena lacadrau vavaku. Ena ilakolako lesu ki vale, e ciqoma o koya e dua na veivakauqeti vakayalo titobu sega vakadua ni cala e lomana. Oqo na veivakauqeti: “Na veika o cakava e sa ka vinaka dina. Oqo mo gole i vale, takosova na gaunisala, ka qarava e dua na nomu neiba!”19
Na veibulu e a vakasinaiti ena itukutuku veivakauqeti me baleta na marama yalodina ka dau kila ka rogoca na itavi bibi—kei na gauna duidui—me baleti ira era tiko ena loma ni nona veivakayarayarataki. Me ivakaraitaki, e dolava o koya na nona vale kei na yalona vei ira na itabagone mera vukei na itabagone era sotava na dredre ena auwa cava ga, ena siga se bogi.
Kemuni na taciqu lomani, e vakadeitaki tu vei keda na nona veivuke na Tamada Vakalomalagi ni da tekiduru ka kerea na veiliutaki vakalou mera vakalougatataki na Luvena. Na Tamada Vakalomalagi; noda iVakabula, o Jisu Karisito; kei na Yalo Tabu e ratou sa tu vakarau me ratou veivuke.
E a wasea na ivakadinadina momona oqo o Peresitedi Henry B. Eyring vei ira na marama ena Lotu:
“Na Tamada Vakalomalagi e rogoca ka sauma na nomu masu ni vakabauta mo liutaki ka vukei mo vosota na nomu veiqaravi me baleti Koya.
“Sa talai mai na Yalo Tabu me baleti iko kei ira o daulomana. O na vakaukauwataki ka vakauqeti mo kila na iyalayala kei na veika o rawa ni cakava ni o veiqaravi tiko. Ena vakacegui iko na Yalo Tabu ena nomu na vakataroga, “E sa veirauti beka na veika au sa cakava?’”20
Ni da vakasamataka na “itavi bibi” me baleti ira na gadreva na noda veivuke, meda tarogi keda mada, “Vakacava ke a kequ italanoa na kedra italanoa?” Meda vakasaqara na veivakauqeti, ka cakacakataka na veika eda vakila, ka dodoliga yani ena duavata mera vukei na vakaleqai ena noda sa vakauqeti meda cakava vakakina. Ena rawa beka ni tukuni baleti keda, me vaka a tukuna na iVakabula me baleta na marama ka a qaravi Koya: “Sa cakava e dua na cakacaka vinaka. … Sa kitaka ko koya na ka sa rawata.”21 Au vakatoka oya me ituvaki vakasakiti! Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.