2010–2019
“I Wia mehn Keiruh men”
April 2016


“I Wia mehn Keiruh men”

Kapakapki ken ese dahme ke pahn kak wia—sang pein ahmw ansou oh me konehng—pwe ken kak sewese irail akan me tangasang nan arail wehi pwehki kahpwal.

Rahn me Pwihn en Sawas en Lih kokouda, Emma Smith koasoaia, “ Kitail pahn wiahda mehkot kopwuriamwei. … Kitail pahn kasik soahng kopwuriamwei kan oh pek sawas kan.”1Songen pekipek kan oh ansou kopwuriamwei kan pahn kohdo ansouwet—duwehte dahme wiawi ansouo.

Ehu wiawihier nan tepin sounpung en Oakotohpe ni kapokon lap en pahr 1856 Presiden Brigham Young pakair kiong pokono me pwhin en dake kuruma paionihr ko lelongehr kahpwal nan ahlo. E koasoia: “Amwail pwoson oh mwowmwohdiso, oh amwail kin inda me kumwail aramas pwoson kei, sohte kak kapitala emen emen kumwail ong wein Selestel en Koht, ma kumwail sohte pahn kapwaiada iren padahk kan me ansouwet I padpadahkiong kumwail. Kumwail kohla oh wa iraildo wasaht, kumwail kaunopada mwahu dahme re pahn anahne, … ma soh amwail pwoson pahn sohte katepe.”2

Se tamanda irail aramas kesemwpwal akan me mweseldahr pwe irail en kak seweseh da irail Souleng kan. Ahpw dahme riatail lihoko wia?

“Sister [Lucy Meserve] Smith ntingiedi … me mwurin Presiden Young peki ier mepwukat, irail me mi wasahu mwekidehr. … Lih akan ’[kihsangehr] arail likoun masloaleh kan [urohs en loale me irail kin likauwih ni ansouo oh me pil kin kiong irail karakar], sdakin, oh soahng kan me irail kak kihda, irail kihpene nan imwen tabarnacle en [mahso], irail kihda [kepwehkau] nan kurima ko oh kadaralahng irail Souleng kan nan nanah ko.’”3

Wihk kei mwuri, Presiden Brigham Young kapokonepene souleng kan nan tabernacle-o ansou me irail soun sawas ko oh pwihn en waik kurumahko kerendohngehr Kahnihn en Salt Lake. Ni karuwaru e peki rehn Souleng kau—ahpw mehlel lihoko—irail en apwali mwahu me luwet ko, kamwengeirail oh pohneseirail, e pil kosoia: “Kumwail pahn diarada me ekei irail patehnnehrail kan lel tikelen nehrail tenkipenehr lomwlomwuro; ah ekei lel ni pwukiarail kan oh ekei irail pehrail kan. … Se men kumwail en pohneseirail duwehte pein noumwail serihkan, oh amwail pepehm en pil duwehte.”4

Lucy Meserve Smith pil ntingiedi:

“Se wia uwen aht kak, sang ni sawas en riat ohl oh lih mwahu kan, pwehn koaloalomwahwih irail me anahne sawas ko. … Pehrail kan oh nehrail kan ohkihla mehlel ah tenpenehr. … Se sohte udihsang aht seweseirail lao iral nsenamwahula. …

“I kak nda, me saik pak ehu I kehn nsenamwahu, de peren nan ahi mour ni ansou me I kin sawas me duehte met, pwehki I kak ahniki pepehm en ehupene me wiawi. …

“Dahme irail me kin men sawas kan pahn wia mwuri?”5

Riei lih akan, soai pwoatet pil kak duwehte dahme wihwiawi nan rahn pwukat oh irail kan me pil ahneki kahpwal wasah kan nan sampah. Mie pil ehu “mwekid kopwuriamwei” me inenen sairadahr mohngiongitail.

Kilel
Impwal kan nan refugee camp
Kilel
Seri kan nan refugee camp
Kilel
Lih akan nan refugee camp
Kilel
Peneinei kan nan refugee camp
Kilel
Seri kan kapilpene soun sawas akan nan refugee camp
Kilel
Rahnmwahuih peneinei nan refugee
Kilel
Soun sawas kaperenih refugee men

Aramas tohtohsang wenedep me pweksangehr nan pein imwarail kan nan sampah. Elep en irail seri kei6 “Aramas pwukat lelongehr kahpwal laud oh pil pwurehng tapiada arail mour wasa torohr oh pil tiahk en ehu wasa. [Ekei] pak mie sawas kin kohsang pali kei ong wasahn kousoan oh anahn kesemwpwal akan, dahme irail anahne iei kempokepahrail oh sawas parail me kak seweseirail [koasoaneiraildi] nan pein imwarail, aramas me kak seweseh kin irail esehla arail kosoi, wewekihla arail tiahk, pwe irail en kak pehm me irail udahn towe mehlel kei.”7

Kilel
Yvette Bugingo

Samer nekiero I tuhwong Sister Yvette Bugingo, me sangete ni ah sounpar eisek ehu kin kohsang ekis wasa kohla ekis wasa mwurin ah pahpa e kamakamala oh rie pwutak silimen salongalahr nan mahweno. Irail kan me luwehdi nan arail peneineio koukousoan kiher sounpar weneu elep nan ehu wei wasa me irail kan me sohte imwarail kin mihe lao irail kak mwekidlahng nan pein imwarail. Irail kapaikihda sawas en pwopwoud ehu me sawaski peidaid, skuhl, oh soang teikan oh, e nda, “e wia pasapeng en ah kapakap kan.”8 Ah nohno masamwahuo oh rie kisin serepein tikitik iang kitail pwohnget wie kokoul nan pwihn en koulet. I kin medemedewe ansou koaros me I kin tuhwong lih kesemwpwal pwukat, “Ia duwen ma ara kahpwalo ahi kahpwal?”

Ni atail wia perien ehu kitail anahne katohtohla imwen nahk kan en Kauno pwe en kak sewese Sapwelime serih kan. Sapwelime imwen nahk kan kaidehnte dipwsou kan, ahpw pil atail ansou kan, koahiek, dahme kitail kak, oh atail sohso kesempwal kan. Sister Rosemary Wixom padahngki, “Sohso sarawi me mihmi loalatail kin kalaudehla ineng en sewesehda mehteikan oh kamwakid kitail en wia.”9

Pohnese atail sohso sarawi, Presiden Russell M. Nelson kaweweh:

“Se anahne lih me kak ese iamwomwen arail pahn kak wiahda mehkot kesemwpal sang ni arail pwoson oh irail kan me kak komwad en doarehla me pwung kan oh peneinei kan nan sampah me direkilahr dihp … ; lih me ese ia mwomwen ah kak ekeredo manaman en nanleng oh kakehlailiada seri kan oh peneieni kan. …

“… Pwopwoud de kirupw, kumwail lih akan kolokol koaiek kesempwal oh selin pepehm kesempwal me kumwail alehdi sang Koht. Kiht ohl akan sohte kak alasang de wia amwail doadoahk”10

Sapwelimen Presidensi Keieu kisin likou pekeder ongehr Mwomwohdiso nan Oakotohpe 27, 2015, kasalehda arail iang pwunodiki oh poakehla milien en aramas akan me tangasangehr imwarail kan oh raparapahki sawas sang wehi teikan oh sawas torohr teikan. Presidensi keieu luke aramas koaros, peneinei, oh ehuehu unit kan en Mwomwohdiso wet en patehng kihda sawas me duwehte dahme Krais ketin wia kihda sawas ong local refugee relief project oh sawas ong Church humanitarian fund ma mie anahnepe.

Presidensi lap en Pwihn en Sawas en Lih, Serepein Pwulepwul, oh Primary pahn medemedewe mwahu ia mwomwen arail kak doadoahki luhk me sang Presidensi Keieu. Se ese me kumwail riat lih kesemepwal kei me mi nan soangsoangen sounpar kei me pil ahneki soangsoangen mour oh pil wekpeseng. Emen emen me wialahr lih perien nan mwomwohdiso wet me wiadahr arail inou en pepdais en koaloalomwahuwiala irail akan nan anahn en nsenamwahula.11 Sohte emen kak tang marahra sang wen meh kak.12

Pwehki wiewia mehlel pwukat, kitail koasonehdier pwihn en sawas ehu me kahdaniki “I wia Mehn Keiruh men.”Se kasik me kumwail pahn kapakapki dahme kumwail kak wia ong amwail ansou oh dahme kumwail pahn wia—pwehn sewese irail kan me sohte pein sapwarail oh imwarail me mihmi limwahmwail oh wasahn amwail kousoan kan. Ih mwomwen atail pahn kak sewese emenemen, nan peneinei, oh wiakin iraila kompoakepahmwail, sounkaweid, oh ekei soangen sawas me Sises Krais kin wia oh pil mie soahngen sawas tohto me kitail kak wia.

Nan atail pahn kapakapki dahme kitail pahn wia, kitail alasang kaweid mwahu me Nahnmwarki Benjamin, kaweidki naharamas akan mwurin ah kangoangekin irail en apwalih me anahn akan: “Oh kumwail en kilang pwe mepwukat koaros en kin wiawi ni marain oh en kin koasoandi pwung.”13

Riei lihoko, kitail ese me sewesehda mehtei kan ki limpoak wia mehkot kesempwal rehn Koht. Medewe mwahu iren kaweid kan en nan pwuhk sarawi:

“Mehn keiru me mihmi loalamwail pahn ieiang kumwail duwehte me ipwidiong kumwailehro, oh kumwail pahn poakohng duwehte amwail poakong pein kumwail.”14

“Dehr manokehla kamwait mehn mpomw kan: pwehki ekei sohte kaunopada irail en kamwait tohnleng kan.”15

Oh Soundoro pein Ih masanih met:

“Pwe ni ei men mwengedahro, kumwail kamwengeieier: Ni ei men nimpildahro, kumwail kanampileieier: Ah ni ei wia mehn keiruh men, kumwail ahpw kasomwohielong nan imwamwail kan:

“Ni eh sohte ehi likou, kumwail ahpw kalikawihiehda: Ni ahi soumwahu, kumwail ahpw pwaredo apwalih ie.”16

Kilel
Ahn lihodi meirongo

Sounkomouro poakohng oh pohnese lihodi me pwainiki ah meiroang sent te riauo pwe ih wen ah kak.17E pil masanih karasaras en ohlen sameria mwahuo—me Eh kaimwsekihla Sapwelime mahsen masanih “Kohla, oh wia duwehte.”18Ekei pak sewese mehteikan kin apwal. Ahpw ansou me kitail pahn ehupene oh doadoahk pene ni limpoak, kitail kak kasik sawas sang nanleng.

Ni mehlahn Sapwelimen Koht lih kesemwpwal men, aramas emen kosoia ni mehlahu me sister menet ni ah wia stake Relief Society presiden, e kin doadoahk ong mehteikan nan ah stake o wiahda kidikid oh tehi pwehn sewesehki irail kan me ahniki kahpwal nan Kosovo nan pahr 1990 samwa. Pwehn duehte ohlen Sameria mwahuo, mie ansou en ah sawas torohr ih oh nah serepeino kin audekihda sdosahu dipwsou kan me e kin wiahda oh kohsang London kohla Kosovo. Ni ah pwurpwurala ni imwehu ahpw alehdi pepehm en ngehn sarawi me inenen sairada ah mohngiong. Pepehm wet iei: “Dahme ke wia udahn mehkot mwahu ehu. Met samwalahr imwomwo, alu kotehla ahlo, oh papah mehn mpomw kan”19

Ni melahu aramas koaros audaukihda ngehno pwehki sang ni dahme lih pwoson menet wiahda oh kosoipen dahme kopwuriamwei oh sawas karuwaru kan—oh pil ah ansou kan—me e sewesehki aramas akan me anahne sawas. Karasepe, E ritingada imwehu oh ah mohngiong nihpwong nin rahn oh awa koaros pwe en sewese me pwulopwul kan me mihmi nan apwal nan awa koaros—nihpwong oh nihrahn.

Riei lihoko, kitail kak alehdi sawas sang Samatail Nanleng ansou me kitail pahn kelepwidi oh peki sapwelime kaweid en kapaiada Sapwelime serih kan. Sahm Nanleng; atail sounkomour, Sises Krais; oh Ngehn Sarawi onopadahr pwe irail en sawas.

Presiden Henry B. Eyring wia kadedeh kehlail wet ong lih en Mwomwohdiso wet:

“Samatail Nanleng kin karonge oh sapeng amwail kapapak ni pwoson pwehn kaweid, oh sewesei kumwail en kak wonlahte nan amwail papah Ih.

“Ngehn sarawi pekederdohng kumwail oh pil ong irail kan me kumwail kin paokpoake. Kumwail pahn kehlailda oh audaukihda pwe kumwail en ese ia mwomwen amwail pahn kak sawas. Ngehno pahn sewesei kumwail ansou me kumwail pahn pein idek rehmwail, ’Itarehr dahme I wiahda?’”20

Ni ansou me kitail kin medewe “pekpek karwaruh” en irail kan me anahne atail sawas, na kitail idek rehtail, “Ia duwen ma arail kahpwalo ahi kahpwal? Kitail kak uhd rapahki kaweid sang ngehno pwe kitail mwekidki dahme atail pepehm, oh ehupene kohwei oh sewese me anahn akan oh wiwiahte dahme ngehno kaweid kin kitail en wia. Mwein mie me pahn ndahkin kitail, duehte Sounkomouro Eh masanih duwen lih emen me padahk ehng: “E wiadahr doadoahk mwahu. …E wiadahr dahme e kak wia.”21I kadahniki mwo mehkot kopwuriamwei! Ni mwaren Sises Krais, ahmen.

Ireh kan

  1. Emma Smith, in Daughters in My Kingdom: The History and Work of Relief Society (2011), 14.

  2. Brigham Young, in Daughters in My Kingdom, 36.

  3. Daughters in My Kingdom, 36–37.

  4. Brigham Young, in James E. Faust, “Go Bring Them in from the Plains,” Liahona, Nov. 1997, 7; see also LeRoy R. and Ann W. Hafen, Handcarts to Zion: The Story of a Unique Western Migration 1856–1860 (1960), 139.

  5. Lucy Meserve Smith, in Jill Mulvay Derr and others, eds., The First Fifty Years of Relief Society: Key Documents in Latter-day Saint Women’s History (2016), 217, 218, spelling and punctuation standardized; see also Daughters in My Kingdom, 37.

  6. Tehk “Facts and Figures about Refugees,” unhcr.org.uk/about-us/key-facts-and-figures.html.

  7. 40 Ways to Help Refugees in Your Community,” Sept. 9, 2015, mormonchannel.org.

  8. Email from Yvette Bugingo, Mar. 12, 2016.

  9. Rosemary M. Wixom, “Discovering the Divinity Within,” Liahona, Nov. 2015, 8. Emily Woodmansee, one of those rescued in 1856 in the Willie handcart company, described divine nature this way (with a slight alteration on my part):

    The errand of angels is given to women;

    And this is a gift that, as sisters, we claim:

    To do whatsoever is gentle and [Christlike],

    To cheer and to bless in [the Savior’s] name. (“As Sisters in Zion,” Hymns, no. 309)

  10. Russell M. Nelson, “A Plea to My Sisters,”Liahona, Nov. 2015, 96, 97.

  11. Mosiah 18:9.

  12. Tehk Mosiah 4:27.

  13. Mosiah 4:27.

  14. Lipai 19:34.

  15. Ipru 13:2.

  16. Madiu 25:35–36.

  17. Tehk Luhk 21:1–4.

  18. Luhk 10:37.

  19. Funeral service for Rosemary Curtis Neider, Jan. 2015.

  20. Henry B. Eyring, “The Caregiver,”Liahona, Nov. 2012, 124.

  21. Mark 14:6, 8.