2010–2019
Fehangahangai ʻi he Meʻa Kotoa Pē
ʻEpeleli 2016


Fehangahangai ʻi he Meʻa Kotoa Pē

ʻOku ʻai ʻe he fehangahangaí ke tau fakalakalaka ai ki he meʻa ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke tau aʻusiá.

Ko e ʻelito ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí e palani ʻa e Tamaí ʻo e fakamoʻuí ki he fakalakalaka taʻengata ʻo ʻEne fānaú. ʻOku tokoni e palani ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he fakahā fakaonopōní ke mahino kiate kitautolu ha ngaahi meʻa lahi ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi he moʻui fakamatelié. ʻOku nofotaha ʻeku pōpoakí ʻi he fatongia mahuʻinga ʻo e fehangahangaí ʻi he palani ko iá.

1.

Ko e taumuʻa ʻo e moʻui fakamatelie ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá ke ʻoange e ngaahi aʻusia ʻoku fie maʻu “ke fakalakalaka hake ki he haohaoá mo ʻiloʻi fakapapau ʻa honau ikuʻanga fakalangí ʻi heʻenau tuʻu ko e ʻea hoko ki he moʻui taʻengatá.”1 ʻI hono akoʻi mālohi kitautolu ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni he pongopongi ʻo e ʻaho ní, ʻoku tau fakalakalaka ʻi hono fai ʻo e ngaahi filí, ʻa ia ʻoku siviʻi ai kitautolu ke fakahaaʻi te tau tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá (vakai, ʻĒpalahame 3:25). Ko hono siviʻí kuo pau ke tau maʻu e tauʻatāina ke fili ʻi ha meʻa ʻe ua. Ke maʻu e ngaahi meʻa ke fakahoko ai ʻetau tauʻatāina ke filí, kuo pau ke ʻi ai e fehangahangaí.

ʻOku mahuʻinga foki mo e toenga ʻo e palaní. ʻI heʻetau fai e ngaahi fili halá—he ʻoku mahino pē te tau fai ia—ʻoku ʻuliʻi kitautolu ʻe he angahalá pea pau ai ke fakamaʻa ka tau laka atu ki hotau ikuʻanga taʻengatá. ʻOku ʻomi ʻe he palani ʻa e Tamaí e founga ke fai ai ʻení, ʻa e founga ki hono fakafiemālieʻi e ngaahi fie maʻu taʻengata ʻa e fakamaau totonú: ʻa hono totongi huhuʻi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá ʻe he Fakamoʻuí. Ko e Fakamoʻui ko iá ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ko e ʻAlo Tofu pē Taha Ia ʻo e Tamai Taʻengatá, ko ʻEne feilaulau fakaleleí—mo ʻEne mamahí—ʻoku totongi huhuʻi ai ʻetau ngaahi angahalá kapau te tau fakatomala.

ʻOku hā ʻi he Tohi ʻa Molomoná e taha ʻo e ngaahi fakamatala lelei taha ki he fatongia ʻo e palani ki he fehangahangaí, ʻi he ngaahi akonaki ʻa Līhai ki hono foha ko Sēkopé.

“He ʻoku totonu ke ʻi ai, ʻa e fehangahangai ʻi he meʻa kotoa pē. Ka ne ʻikai ke pehē, … ʻe ʻikai lava ʻo fakahoko ʻa e angatonú, pe fai angahalá, pe māʻoniʻoní pe mamahí, pe leleí pe koví” (2 Nīfai 2:11; vakai foki, veesi 15).

Ne toe hoko atu ʻa Līhai ʻo pehē, “naʻe tuku ʻe he ʻEiki ko e ʻOtuá ki he tangatá ʻa e tauʻatāina ke ne fili maʻaná. Ko ia, ʻe ʻikai lava ke fili ʻa e tangatá ʻo kapau ʻe ʻikai fakataueleʻi ia ʻe he meʻa ʻe tahá, pe ko e meʻa kehé” (veesi 16). ʻOku tatau pē ia mo e lea ʻa e ʻEikí ʻi he fakahā ʻo onopōní, “Pea ʻoku ʻaonga ke ʻahiʻahiʻi ʻe he tēvoló ʻa e fānau ʻa e tangatá, pe ʻe ʻikai lava ke nau hoko ko e niʻihi ke fili maʻanautolu pē” (T&F 29:39).

Naʻe fie maʻu ke ʻi ai e fehangahangai ʻi he Ngoue ko ʻĪtení. Naʻe pehē ʻe Līhai, kapau naʻe ʻikai ke fai ʻe ʻĀtama mo ʻIvi e fili ne tupunga ai e moʻui fakamatelié, “te na nofo ai ʻi ha anga-taʻehalaia, … ʻo ʻikai fai ha lelei, he naʻe ʻikai te na ʻiloʻi ha angahala” (2 Nīfai 2:23).

Talu mei he kamataʻangá mo e mahuʻinga ʻa e tauʻatāina ke filí mo e fehangahangaí ki he palani ʻa e Tamaí kae pehē ki he angatuʻu ʻa Sētane ki aí. Pea hangē ko hono fakahā ʻe he ʻEikí kia Mōsese, ʻi he fakataha alēlea ʻi he langí “ne feinga [ʻa Sētane] ke fakaʻauha ʻa e tauʻatāina ke fili ʻa e tangatá” (Mōsese 4:3). Naʻe mahino moʻoni pē e fakaʻauha ko iá he ngaahi lea ne fai ʻe Sētané. Naʻá ne haʻu ki he Tamaí ʻo talaange, “Vakai, ko au ʻeni, fekauʻi au, te u hoko ko ho ʻalo, pea te u huhuʻi ʻa e faʻahinga kotoa pē ʻo e tangatá, koeʻuhí ke ʻoua ʻe mole ha foʻi laumālie ʻe toko taha, pea ko e moʻoni kuo pau ke u fai ia; ko ia ke ke foaki kiate au ʻa ho lāngilangí” (Mōsese 4:1).

Ko ia ai, naʻe fokotuʻu ʻe Sētane ke ne fakahoko e palani ʻa e Tamaí ʻi ha founga ʻe taʻofi ai hono fakahoko e taumuʻa ʻa e Tamaí pea foaki kia Sētane ʻa Hono lāngilangí.

Naʻe mei fakapapauʻi ʻe he fokotuʻu ʻa Sētané ha faitatau ʻoku haohaoa: te ne “huhuʻi e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá,” pea he ʻikai ke mole ha foʻi laumālie ʻe toko taha. He ʻikai ʻi ai ha tauʻatāina ke fili pe lava ha taha ʻo fai ha fili pea, ko ia ai, he ʻikai fie maʻu ke hoko ha fakafepaki pe fai ha fehangahangai. He ʻikai ke fai ha siviʻi, ʻikai ha lotomamahi, pea ʻikai ha lavameʻa. He ʻikai ha fakalakalaka ke fakahoko ai e taumuʻa ʻa e Tamaí naʻe fie maʻu maʻa ʻEne fānaú. ʻOku lekooti ʻi he ngaahi folofolá naʻe iku e fakafepaki ʻa Sētané ki ha “tau ʻi he langí” (Fakahā 12:7), ʻa ia ne maʻu ai ʻe he vaheua ʻe tolu ʻo e fānau ʻa e ʻOtuá ʻa e totonu ke aʻusia e moʻui fakamatelié ʻi he fili ko ia ki he palani ʻa e Tamaí pea fakafisingaʻi e palani ʻa Sētané.

Naʻe fakataumuʻa ʻa Sētane ke ne maʻu e lāngilangi mo e mālohi ʻo e Tamaí maʻana (vakai, ʻĪsaia 14:12–15; Mōsese 4:1, 3). Naʻe folofola ai e Tamaí, “Ko ia, ko e meʻa ʻi he angatuʻu ʻa Sētane kiate aú, … naʻá ku pule ke kapusi hifo ia ki lalo” (Mōsese 4:3) fakataha mo e ngaahi laumālie kotoa ne nau fakaʻaongaʻi ʻenau tauʻatāina ke filí ke muimui ki ai (vakai, Sute 1:6; Fakahā 12:8–9; T&F 29:36–37). Ne kapusi ʻa Sētane mo hono kau muimuí ki he maama fakamatelié ko e ngaahi laumālie taʻe ʻi ai ha sino pea naʻa nau feinga ke kākaaʻi mo fakapōpulaʻi e fānau ʻa e ʻOtuá (vakai, Mōsese 4:4). Ko ia ai ko e tokotaha angakoví na, naʻá ne fakafepaki mo feinga ke fakaʻauha e palani ʻa e Tamaí, pea fakahoko moʻoni ia, koeʻuhí ko e fehangahangaí ʻoku lava ke fai ai ha filí pea ko e faingamālie ia ke fakahoko ai e ngaahi fili totonu ʻe iku ai ki he tupulakí, ko e taumuʻa ia e palani ʻa e Tamaí.

II.

ʻOku mahino ʻaupito, ʻoku ʻikai ko e fakatauele pē ke fai angahalá ʻa e faʻahinga fakafepaki ʻi he moʻui fakamatelié. Naʻe akoʻi ʻe he tamai ko Līhaí kapau naʻe ʻikai e Hingá, naʻe mei “nofo [ʻa ʻĀtama mo ʻIvi] ʻi he anga taʻe-halaia, ʻo ʻikai maʻu ha fiefia, he naʻe ʻikai te na ʻiloʻi ha mamahi” (2 Nīfai 2:23). Kapau naʻe ʻikai aʻusia ha fehangahangai he moʻui fakamatelié, “ʻe hangē leva ʻa e meʻa kotoa pē ko ha meʻa pē ʻe tahá” ʻa ia he ʻikai ke maʻu ai ha fiefia pe mamahi (veesi 11). Ko ia ai, ne hoko atu e fakamatala ʻa e Tamai ko Līhaí, hili hono fakatupu ʻe he ʻOtuá e meʻa kotoa pē “ke fakahoko ai ʻa ʻene ngaahi taumuʻa taʻengatá ki he ikuʻanga fakaʻosi ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá, … naʻe totonu ke ʻi ai ha fehangahangai; ʻio ʻa e fua tapu ʻoku fehangahangai mo e ʻakau ʻo e moʻuí; ko e taha naʻe melie mo e taha naʻe mahi” (veesi 15).2 Naʻe fakaʻosi ʻaki ʻene ako ki he konga ko ʻeni ʻo e palani ʻo e fakamoʻuí ʻa e ngaahi leá ni:

“Kae vakai, kuo fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻi he poto ʻo ia ʻokú ne ʻafioʻi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē.

“Naʻe hinga ʻa ʻĀtamá koeʻuhi ke ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá; pea ʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, koeʻuhi ke nau maʻu ʻa e fiefiá” (veesi 24–25).

Ko e ngaahi fehangahangai ko ia ʻoku fakafōtunga mai ʻi he ngaahi tūkunga faingataʻa ʻoku tau fepaki mo ia ʻi he matelié, ko e konga pē ia ʻo e palani ʻokú ne fakatupulaki ʻa ʻetau fakalakalaka ʻi he matelié.

III.

ʻOku tau aʻusia kotoa ha ngaahi fakafepaki kehekehe ʻokú ne siviʻi kitautolu. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi siviʻi ko ʻení ko ha ngaahi fakatauele ke fai angahala. Ko e niʻihi ko ha ngaahi faingataʻaʻia fakamatelie ʻoku ʻikai kaunga ki ai e angahala fakatāutahá. ʻOku ʻi ai e niʻihi ʻoku fuʻu lalahi. Pea iiki ha niʻihi. ʻOku hokohoko atu ha niʻihi, pea fakataimi pē ha niʻihi. He ʻikai ke tau hao mei ai. ʻOku fakaʻatā kitautolu ʻe he fehangahangaí pe fakafepakí ke tau fakalakalaka ki he meʻa ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke tau aʻusiá.

Hili e kakato hono liliu ʻe Siosefa Sāmita e Tohi ʻa Molomoná, naʻá ne kumi ha tokotaha faipulusi. Naʻe ʻikai ke faingofua ʻeni. Ko e faingataʻá he naʻe fuʻu lōloa e tohí, totongi hono pākí mo hono fakatahatahaʻi ha tatau ʻe lauiafé, ne fakalotosiʻi. Ne ʻuluaki ʻalu ʻa Siosefa kia E. B. Kulenitini, ko ha tangata fai paaki mei Palemaila, ka naʻe ʻikai ke ne tali. Naʻá ne toe feinga ki ha tangata fai paaki ʻe taha ʻi Palemaila, ka naʻe ʻikai pē ke ne tali. Naʻá ne fononga leva he maile ʻe 25 (40 km) ki Lōsesitā, ki ha tangata fai pulusi ʻiloa ʻi he feituʻu fakahihifo ʻo Niu ʻIoké, ka naʻe ʻikai pē ke ne tali. Ne tali ia ʻe ha tangata fai pulusi ʻe taha ʻi Lōsesitā, ka naʻe ʻikai ke feʻunga e ngaahi tūkunga ne fie maʻú.

Hili ha ngaahi uike, pau pē naʻe puputuʻu ʻa Siosefa ʻi hono fakafepakiʻi e ngāue ne ʻoange kiate ia ʻe he ʻOtuá. Naʻe ʻikai ke ʻai ʻe he ʻEikí ke faingofua, ka naʻá Ne ʻai ke malava. ʻI he feinga hono nima ʻa Siosefá, ʻa ia ko e tuʻo ua ia ʻene ʻalu ki he faipulusi mei Palemaila ko Kulenitiní, ne toki tali e kolé.3

Hili ha ngaahi taʻu mei ai, naʻe tuku pōpula ʻa Siosefa ʻi ha tūkunga fakamamahi ʻi he Fale Faka-pōpula Lipetií ʻi ha ngaahi māhina lahi. ʻI heʻene lotu ke maʻu ha fakafiemālié, ne fakahā ʻe he ʻEikí kiate ia “ʻe foaki ʻe he ngaahi meʻá ni kotoa pē ʻa e potó kiate koe, pea ʻe hoko ia ʻo ʻaonga kiate koe” (T&F 122: 7).

ʻOku tau maheni kotoa mo e kalasi kehekehe ʻo e fehangahangaí he moʻui fakamatelié ʻa ē naʻe ʻikai tupunga mei ha ngaahi angahala fakatāutaha, ʻo kau ai e mahamahakí, faingataʻaʻia fakaesinó, mo e maté. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻo pehē:

“Mahalo kuo ʻi ai hamou niʻihi ne tangi ki he ʻOtuá koeʻuhi ko homou faingataʻaʻiá, mo fakakaukau pe ko e hā e ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he Tamai Hēvaní ke ke foua e ngaahi faingataʻa ʻokú ke lolotonga fekuki mo iá. …

“Ko ʻetau moʻui fakamatelié, naʻe ʻikai ke teitei taumuʻa ia ke faingofua pe fakafiefia maʻu pē. ʻOku ʻafioʻi ʻe heʻetau Tamai Hēvaní … ʻoku tau ako mo tupulaki pea hoko ʻo lelei mei he ngaahi faingataʻa lalahí, mamahi lahi ʻo e lotó, mo e ngaahi fili ʻoku faingataʻá. ʻOku tau aʻusia kotoa e ngaahi ʻaho fakamamahi ʻi he taimi ʻoku pekia ai ha taha ʻoku tau ʻofa ai, ngaahi taimi fakamamahi ʻi he ʻikai ke tau toe moʻui lelei aí, ongoʻi liʻekina ʻi he taimi ʻoku hangē ai kuo liʻaki kitautolu ʻe kinautolu ʻoku tau ʻofa aí. ʻOku hanga ʻe he meʻá ni mo ha ngaahi faingataʻaʻia kehe ʻo siviʻi moʻoni ʻetau malava ke kātakí.”4

Ko ha sīpinga ʻo e fakafepaki pe fehangahangai ʻoku ʻikai ke fuʻu fakamafasiá, ʻa ʻetau feinga ko ia ke tauhi e ʻaho Sāpaté. ʻOku tau maʻu e fekau ʻa e ʻEikí ke tauhi e Sāpaté. ʻE lava ʻe haʻatau ngaahi fili ʻe niʻihi ʻo maumauʻi e fekau ko iá, ka ko e ngaahi fili kehe ki he anga hono fakaʻaongaʻi e taimí he Sāpaté ko e meʻa pē ia ʻatautolu pe te tau fai e meʻa ʻoku leleí pe lelei angé pe meʻa ʻoku lelei tahá.5

Ke fakamahino e fehangahangai ʻo e ʻahiʻahí, ʻoku fakamatalaʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná ha ngaahi founga ʻe tolu ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he tēvoló ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻUluakí, te ne “tekelili ʻi he loto ʻo e fānau ʻa e tangatá, pea ueʻi hake ʻa kinautolu ke nau ʻita ki he meʻa ʻoku leleí” (2 Nīfai 28: 20). Uá, te ne “fakafiemālieʻi, pea kākaaʻi fakaoloolo ʻa [e kāingalotú] ke nau fiemālie fakakakano,” pea nau pehē, “ʻoku lelei ʻa e meʻa kotoa pē ʻi Saione” (veesi 21). Tolú, te ne tala kiate kitautolu “ʻoku ʻikai ha heli; pea … ʻoku ʻikai ko e tēvoló au, he ʻoku ʻikai ha taha pehē” (veesi 22), pea ko ia ai ʻoku ʻikai ha meʻa ia ʻe tonu pe hala. Koeʻuhí ko e fakafepaki pe fehangahangai ko ʻení, ʻoku fakatokanga mai ai ke ʻoua naʻa tau “nofo fakafiefiemālie pē ʻi Saione!” (veesi 24).

ʻOku hangē ʻoku fehangahangai e Siasí ʻi hono misiona fakalangí, mo kitautolu ʻi heʻetau moʻui fakatāutahá pea mo ha faingataʻa lahi ange he ʻahó ni. Mahalo pē ʻi he tupulaki e mālohi ʻo e Siasí pea tupulaki mo ʻetau tui mo e talangofua ko ha kāingalotú, ʻe toe lahi ange e ivi fakafepaki ʻo Sētané pea ʻe hokohoko atu ai pē ʻetau “fehangahangaí ʻi he meʻa kotoa pē.”

ʻOku ʻi ai e fakafepaki ʻe niʻihi ʻoku hoko pē ia mei he kāingalotu ʻo e Siasí. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe ha niʻihi e ʻuhinga fakatāutahá pe poto fakaʻatamaí ke fakafepakiʻi ʻaki e fakahinohino ʻa e kau palōfitá pea ui kinautolu “ko e faʻahi fakaangá”—ʻo hangē ko ia ʻoku fai he ngaahi puleʻanga kuo fokotuʻú. Neongo ʻe sai ia ki he meʻa fakatemokalatí, ka ʻoku ʻikai ke fenāpasi e faʻahinga fakakaukau ia ko ʻení mo e fokotuʻutuʻu e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku fakaʻapaʻapaʻi ai hono fai ha fehuʻí kae ʻikai ko e fakafepakí (vakai, Mātiu 26:24).

Ko e sīpinga e tahá, ʻoku lahi ha ngaahi meʻa ʻi he hisitōlia ʻo e kamata mai hotau Siasí, hangē ko e meʻa ne fai pe ʻikai ke fai ʻe Siosefa Sāmita he tūkunga kotoa pē, pea ʻoku ngāue ʻaki ia ʻe ha niʻihi ke makatuʻunga ai ʻenau fakafepakí. ʻOku ou lea atu ki he taha kotoa pē, fakaʻaongaʻi e tuí pea tuku e falalá he akonaki ʻa e Fakamoʻuí pea ʻoku totonu ke tau “ʻilo ʻa kinautolu ʻi honau ngaahi fuá” (Mātiu 7:16). ʻOku fai ʻe he Siasí ha ngāue lahi ke ʻata ki tuʻa ʻetau ngaahi lekōtí, ka ʻi he hili ʻemau malava ʻo pulusi atu e meʻa kotoa pē, ʻoku kei nofo pē hotau kāingalotu ʻe niʻihi mo ha ngaahi fehuʻi angamaheni he ʻikai lava ʻo maʻu atu hono talí ʻi hano akoʻi pē. Ko e konga ia he hisitōlia ʻo e Siasí ʻoku taku ko e “fehangahangai ʻi he meʻa kotoa pē.” ʻOku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻoku toki ʻilo pē ia ʻi he tuí (vakai, T&F 88:118). Kuo pau ke hoko ʻetau tui ki he fakamoʻoni kuo tau maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní ko e meʻa taupotu taha ia ʻoku tau falala ki aí.

ʻOku ʻikai taʻofi ʻe he ʻOtuá ia e tauʻatāina ke filí mei ha taha ʻo ʻEne fānaú ʻaki haʻane kaunoa ʻi ha ngaahi meʻa ke fakafiemālieʻi ai ha niʻihi kehe. Ka ʻokú Ne fakamaʻamaʻa e mafatukituki ʻo hotau ngaahi faingataʻaʻiá pea fakamālohia kitautolu ke tau lava ʻo matuʻuaki, ʻo hangē ko e meʻa naʻá ne fai ki he kakai ʻo ʻAlamaá he fonua ko Heilamí (vakai, Mōsaia 24:13–15). ʻOku ʻikai ke ne taʻofi e ngaahi fakatamakí kotoa, ka ʻokú ne tali ʻetau lotu ke fakatafoki kinautolu, ʻo hangē ko ia naʻá ne fai ki ha saikolone mālohi makehe naʻá ne fakamanamanaʻi ke taʻofi hono fakatapui ʻo e temipale ʻi Fisí;6 pe ko ʻEne fakasiʻisiʻi ʻa honau ngaahi olá ʻo hangē ko ia naʻá Ne fai ʻi he fakapā pomu ʻa e kau tautoitoí ʻi he malaʻe vakapuna ʻi Palāsolo ne mole ai ha ngaahi moʻui tokolahi kae lavea pē haʻatau kau faifekau ʻe toko fā.

ʻOku tau maʻu ʻa e fakapapau ʻa e ʻOtuá ʻi he fehangahangai kotoa ʻi he matelié, te Ne “fakatapui [hotau] ngaahi faingataʻaʻiá ke hoko ko [hotau] tāpuaki” (2 Nīfai 2:2). Kuo toe akoʻi foki ke mahino kiate kitautolu ko ʻetau ngaahi aʻusia fakamatelié mo ʻEne ngaahi fekaú ʻi Heʻene palani maʻongoʻonga ʻo e fakamoʻuí, ʻoku fakahaaʻi mai ai kiate kitautolu e taumuʻa ʻo e moʻuí mo hano fakapapauʻi mai ʻoku ʻi ai ha Fakamoʻui, pea ʻi hono huafá ʻoku ou fakamoʻoni ai ki he moʻoni ʻo e ngaahi meʻá ni. ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.

Maʻuʻanga fakamatalá

  1. “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Liahona, Nōvema 2010, 129.

  2. Ko ia ai, ʻoku akoʻi mai ʻe he fakahā fakaeonopōní kapau he ʻikai ke tau aʻusia ha meʻa ʻoku fakamamahi, he ʻikai ke tau lava ʻo aʻusia ha meʻa ʻoku fakafiefia (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 29:39).

  3. Vakai, Michael Hubbard MacKay and Gerrit J. Dirkmaat, From Darkness unto Light: Joseph Smith’s Translation and Publication of the Book of Mormon (2015), 163–79.

  4. Thomas S. Monson, “Joy in the Journey” (address given at the BYU Women’s Conference, May 2, 2008), womensconference.ce.byu.edu. Ko ha fakamatala nounou ki he angaʻi sipotí mo e temokalatí ne fai ʻe John S. Tanner, ʻoku hoko he taimí ni ko e palesiteni ʻo BYU–Hauaiʻi, kau ai e fakakaukaú ni ki ha kaveinga ʻoku tau maheni kotoa mo ia: “Ko e ako ko ia ke poto hono tali e ʻulungiá ʻoku ʻikai ko ha fatongia fakapuleʻanga ia; ka ko ha meʻa pau ia he tui fakalotú. Naʻe faʻu ʻe he ʻOtuá e moʻui fakamatelié ke fakapapauʻi ai e ‘fehangahangai ʻi he meʻa kotoa pē’ (2 Nīfai 2:11). Ko e konga ʻo ʻEne palaní ʻa e ʻulungiá mo e tōnounoú ke fakahoko ai hotau fakahaohaoaʻí. … ʻOku fakahoko ʻe he ʻulungiá ha konga mahuʻinga ʻi heʻetau ‘fononga ki he haohaoá’” (Notes from an Amateur A Disciple’s Life in the Academy [2011], 57).

  5. Vakai, Dallin H. Oaks, “Good, Better, Best,” Liahona, Nov. 2007, 104–8.

  6. Vakai, Sarah Jane Weaver, “Rededication Goes Forward,” Church News, Feb. 28, 2016, 3–4.