Raici Iko Ena Valetabu
Sa noqu masu ni da na rokova yadua na iVakabula ka vakayaco veisau cava ga meda “raica noda tiko rawa ena Nona valetabu vakalou.”
Na qiqi mai ki liu ni yavu ni veivakabulai ni Turaga ena iotioti ni taucoko ni itabagauna oqo e voleka ni sega ni vakasamataki rawa.1 E kena ivakaraitaki na nona kacivaka o Peresitedi Thomas S. Monson e 4 na valetabu vovou ena soqoni ni koniferedi oqo. Ena nona a kacivi me iApositolo o Peresitedi Monson ena 1963, e 12 na valetabu era sa vakayagataki tiko e vuravura.2 Ena vakatabui ni Provo City Center Temple, sa mai 150 tiko yani kina, ka sa na 177 ni ra sa mai vakatabui kece yani na valetabu era sa kacivaki. Oqo sa na vu ni noda reki ena yalo lokumi.
Ena dua na drauwalusagavulu na yabaki sa oti, ena siga vata saraga nikua, 3 Epereli, 1836, a tadola kina e dua na raivotu vakasakiti vua na Parofita o Josefa Simici kei Oliva Kaudari ena valetabu e Kirtland. A yaco oqo ni oti tokaga e dua na macawa na kena vakatabui na valetabu oya. Ena raivotu oqo rau a raica na Turaga ni tucake tu ena dela ni itutu ni vunau e loma ni valetabu. Sa vakaoqo na ka a kaya na iVakabula:
“Me reki na yalodra na wekamudou; io me reki na yalodra na noqu tamata; io ko ira sa tara na vale oqo ena nodra igu taucoko me noqu.
“Raica au sa vakadonuya na vale oqo, ka vakatabuya ena yacaqu; ia au na vakaraitaki au vei ira na noqu tamata ena vale oqo, niu sa lomani ira sara.”3
Ena gauna vakalou oqori, era a rairai mai na parofita ni gauna makawa, oka kina o Ilaija, ka vakalesuya mai na idola ni cakacaka vakalotu ni valetabu.
Keimami sa rawa ni kila na reki e yaco tiko e Quito, Ecuador; Harare, Zimbabwe; Belém, Brazil kei na ikarua ni valetabu e Lima, Peru vei ira na lewenilotu kei ira na daukaulotu, ni yavutaki ena ka a yaco mai Bangkok, Thailand, ena dua na yabaki sa oti ena kena kacivaki na valetabu oya. O Sisita Shelly Senior, ka watini peresitedi tiko ni kaulotu e Thailand ena gauna oya, David Senior, a imelitaki ira na matavuvale kei na itokani me kaya ni oti nodra rogoca nona kacivaka na valetabu o Peresitedi Monson, e a “12 na auwa nodra sega ni moce rawa vakakina e vuqa sara na wainimata ni reki.” Era a qiriti nodra ivukevuke ni kaulotu ena 11:30 ena bogi mera vakaraitaka vei ira. A qiriti ira kece na daukaulotu na ivukevuke. A suka mai na itukutuku ni “ra a yadra taucoko na lewe ni tabana ni kaulotu ka ra ladelade ena dela ni nodra imocemoce ena loma ni bogilevu tutu.” A veiwalitaka vakaoqo vei ira na matavuvale kei na itokani o Sisita Senior, “Yalovinaka me kua ni tukuni ki na Tabacakacaka ni Kaulotu”4
A tautauvata saraga na kena ciqomi vakayalo mai vei ira na lewenilotu e Thailand. Au nuidei ni a yaco na vakavakarau vakayalo ki na tamata yadua kei na vale vakakina na ivakatakila mai lomalagi me vakarautaki ira na Yalododonu oqo ena veivanua era na tara kina na veivaletabu vovou oqo.
O Sisita Senior, e Thailand, a cakava e so na iloilo talei me vakayacori kina e so na nona veidusimaki, vakabibi vei ira na veitacini yalewa. A tabaki toka ena iloilo ni dua na valetabu kei na vosa, “Raici iKo Ena Valetabu.” Ni ra rai yani ena iloilo na tamata, era raici ira ena valetabu. Erau vakavulici ira na dauvakatataro kei ira na lewenilotu o rau na Seniors me ra raitayaloyalotaki ira ena valetabu ka vakayacora na veisau e kilikili kaya ena nodra ivakarau ni bula vakakina na vakavakarau vakayalo me sotavi kina na lalawa oqo.
Sa noqu bolebole vei keda vakayadua ena mataka nikua, se vei ga eda tiko kina, meda raici keda ena valetabu. A kaya o Peresitedi Monson: “Me yacova ni o sa curuma na vale ni Turaga ka ciqoma na veivakalougatataki kece ka waraki iko tu mai kina, o se bera ga ni rawata na veika kece e vakarautaka tu na Lotu. Na veivakalougatataki bibi ka cecere duadua ni noda lewena na Lotu sai koya na veivakalougatataki eda ciqoma ena valetabu ni Kalou.”5
E dina ni sa lailai sobu mai na bula dodonu e vuravura nikua, eda sa bula tiko ena dua na gauna, vakatabui ka savasava. Era a sa vakamacalataka tu mai ena veisenitiuri na noda veisiga nikua na parofita yalololoma ka ra dau diva tale tu ga mai.6
Na Parofita o Josefa Simici, ena nona sa raica ruarua tu mai ena Opetaia7 ena Veiyalayalati Makawa kei na 1 Pita8 ena Veiyalayalati Vou, a vakatakila na inaki cecere ni Kalou ena vakarautaki ni papitaiso ena vukudra na mate ka vakatarai keda oqori meda ivakabula ena Ulu-ni-vanua ko Saioni.9
Sa navuca ka vakarautaki ira noda tamata na Turaga vakakina na veidusimaki vakaparofita me da rawa ni yaloqaqa ka qarava na noda itavi ni valetabu me baleti ira na bula kei ira na mate.
Ena vuku ni kosipeli vakalesui mai i Jisu Karisito, eda kila kina na inaki ni bula, na nona ituvatuva ni veivakabulai na Tamana vei ira na Luvena, na nona solibula ni veivueti na iVakabula, vakakina na iusutu ni itavi ni matavuvale ena ituvatuva kei lomalagi.10
Na lako vata ni tubu ni iwiliwili ni valetabu kei na toso ki liu ni tekinoloji me rawati kina na noda itavi tabu ni tuva kawa me baleti ira na tubuda sa vakavuna me gauna kalougata duadua kina ena itukutuku ni veigauna. Au rekitaka na vakasakiti ni nodra yalodina na itabagone ena nodra tuvamatanivolataki ka kunei na nodra qase ka qai vakayacori sara na cakacaka ni papitaiso kei na veivakadeitaki ena valetabu. Ko ni sa wili vata kei ira na ivakabula parofisaitaki ena Ulunivanua ko Saioni.
Meda vakavakarau Vakacava ki na Valetabu?
Eda kila ni bula dodonu kei na bula savasava erau tiki bibi ni vakavakarau ki na valetabu.
Eda wilika vakaoqo ena Vunau kei na Veiyalayalati 97, “Raica kevaka era sa tara e dua na noqu vale ena yaca ni Turaga, ko ira na noqu tamata, ka ra sega ni vakatara me curu kina e dua na ka tawasavasava me vakadukadukalitaka, ena tiko kina na noqu i serau.”11
Me yacova mai na 1891 a dau sainitaka ga na Peresitedi ni Lotu na ivolatara yadua ni valetabu me taqomaka na vakalou ni valetabu. Sa qai tekivu lesi oqo vei ira na bisopi kei na peresitedi ni iteki.
Sa neitou gagadre cecere mera kilikili kaya na lewe ni Lotu yadua me dua nodra ivolatara ni valetabu. Yalovinaka ni kakua ni raica na valetabu me dua na takete yawa se dredre me rawati. Nodra cakacaka vata kei nodra bisopi, sa na rawa vei ira e vuqa sara na lewenilotu mera rawata na veika dodonu e lavaki ena dua na gauna lekaleka kevaka me sa yalodra taucoko mera rawata ka ra sa veivutunitaka kece na ivalavala ca. Oqo e okati kina noda tu vakarau meda vosoti keda vakaikeda ka kakua ni raica vakatabakidua tu ga na noda veimalumalumu se ivalavala ca me itatao ni noda curuma yani e dua na valetabu vakalou.
A rawati vinaka na Veisorovaki ni iVakabula me baleti ira kece sara na luve ni Kalou. Na nona solibula ni veivueti sa veiraurau vinaka kei na nodra rawata na vakadonui o ira kece era veivutuni dina. E vakamacalataka ena dua na kena ivakarau totoka sara na ivolanikalou:
“Ke sa vaka na ka kulakula na nomudou i valavala ca, sa na vulavula me vaka na uca-vulavula.”12
“Kau na sega ni nanuma tale.”13
Au vakadeitaka vei iko ni bulataki ni ivakavuvuli dodonu ena kauta mai vei iko kei na nomu matavuvale na marau, vakasinaiti ni bula kei na vakacegu.14 Na lewenilotu, ruarua qase kei na itabagone,15 mera dui dikeva vakaiira na kilikilili ni nodra bula ena nodra sauma na taro ni ivolatara ni valetabu. Na veika bibi e gadrevi sa ikoya na vakatuburi ni noda ivakadinadina baleta na Kalou na Tamada; na Luvena, o Jisu Karisito; kei na vakalesui mai ni Nona kosipeli kei na vakilai ni cakacaka ni Yalo Tabu.
Sa Vuqa Sara na Veivakalougatataki ni Valetabu
Na imatai ni veivakalougatataki ni valetabu sai ira na cakacaka vakalotu ni bula vakacerecerei Na ituvatuva ni kosipeli sa ikoya na bula vakacerecerei ka kovuta na vakayacori kei na maroroi ni veiyalayalati tabu kei Koya na Kalou. Vakavo na papitaiso kei na veivakadeitaki, o ira na cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati oqo era vakayacori ka ciqomi ena valetabu me baleti keda na bula. Baleti ira na mate, na cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati kece ni veivakabulai era ciqomi ena valetabu.
E vakavulica o Brigham Young, “E sega ni se bau dua na ka me rawa ni cakava na Turaga me baleta na vakabulai ni vuvale vakatamata me a sega ni se cakava; … na veika e rawa ni rawati me baleta na nodra vakabulai, veitalia sara madaga o ira, a rawati ena vukuna vakakina mai vua, na iVakabula.”16
Era tuva na iliuliu ni Lotu na iteki, tabanalevu, kuoramu, veimataisoqosoqo ena Lotu, tabana ni kaulotu, kei na veika eso ena noda veivalenilotu kei na veivale tale eso. E tuvalaka na matavuvale tawamudu e valetabu na Turaga.
Sa matata ni o ira na yaloraramusumusu ka bibivoro ka ra sa veivutunitaka dina na nodra ivalavala ca sa na taucoko sara na nodra ciqomi mai vua na Turaga ena Nona vale tabu.17 Ka da kila ni “Sa sega ni digitaki ira vakailoa na tamata na Kalou.”18 Dua na ka mareqeti au taleitaka baleta na valetabu sa ikoya ni sega kina na veivakaduiduitaki ena kedra maliwa na vutuniyau, vakaitutu, se mataqali itutu vakacava. Eda tautauvata kece ena mata ni Kalou. Eda vakaisulu vulavula kece me vakaraitaka ni da sa dua na matatamata savasava ka yalododonu.19 Eda dabe veitikivi kece ena dua vata ga na gagadre e yaloda, meda luvena yalewa ka tagane kilikili na Tamada Vakalomalagi dauloloma.
Vakasamataka mada, o ira na yalewa kei na tagane wavokiti vuravura taucoko, sa na rawa vei ira mai na “veicakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ni valetabu era vakarautaki tu ena veivaletabu vakalou… me ra lesu ki na iserau ni Kalou ka … laki duavata tawamudu tale.”20 Era vakayacora oqori ena veiloqi lalai totoka ni veivauci ka vakarautaki tu vei ira kece na lewe ni valetabu kilikili. Ni ra lako curuma oti na veiyalayalati oqo, sa rawa ni ra “raici ira ena valetabu” ena iloilo ka rau tu veiqaravi tu. “O rau ruarua na iloilo ni valetabu oqo erau vakaraitaka na veika emuri vakakina mai liu ka vaka me dodo yani ki na tawamudu.”21 Na veivakatayaloyalo oqo era vukei keda ena noda vakasamataki ira na itubutubu, tubuda, kei ira na veitabatamata sa sivi. Era vukea noda kila na veiyalayalati tabu ka semai keda ki na veitabatamata muri mai. Dua na ka na kedra vakasakiti na veika oqo, ka tekivu kece ena nomu “raici iko ena valetabu.”
A vakasalataki keda vakaoqo o Peresitedi Howard W. Hunter “vakasamataka na ivakavuvuli vakaturaga ena masu cecere ni vakatabui ni Valetabu e Kirtland, na masu ka kaya na Parofita o Josefa Simici ni a soli vua ena ivakatakila. Sa dua na masu ka se tomani tikoga na kena saumi vei keda vakayadudua, vakamatavuvale, vaka dua na matatamata ena vuku ni kaukauwa ni matabete sa solia vei keda na Turaga meda vakayagataka ena Nona valetabu vakalou.”22 Ena vinaka vei keda meda vulica na 109 ni iwase ni Vunau kei na Veiyalayalati ka muria na ivakasala nei Peresitedi Hunter “meda raica na valetabu ni Turaga vakaivakatakilakila cecere duadua ni [noda] lewena na lotu.”23
E vanua ni vakaruru talega na valetabu, vakavinavinaka, veidusimaki, kila ka, kei na “veika kece me baleta na matanitu ni Kalou e vuravura.”24 Ena noqu bula kece sa dau dua na vanua ni vakanomodi kei na vakacegu mai na dua na vuravura ka sa dau tiko yavavala tu ga.25 E dau ka totoka na vakanadakuya tu yani na veika ni vuravura ena vanua vakalou oya.
Vakavuqa ena veivaletabu ka ni da dau vakanamata ki na cakacaka ni tuvakawa, eda dau vakauqeti ka vakila saraga kina na veidusimaki ni Yalo Tabu.26 Dau vakavuqa ena valetabu, sa dau mamare sara na ilati ena keda maliwa kei ira ena yasana kadua. Sa dau vakaikuritaki na noda sasaga vaka ivakabula ena Ulunivanua ko Saioni.
Ena vica na yabaki sa oti ena dua na valetabu mai Amerika e Eloma, a vukei iratou e dua na tama, tina kei ira na luvedrau na watina e dua vei ira na noda Vakaitutu Raraba qase vakacegu ena gauna oqo, ena nodratou ciqoma na veiyalayalati tawamudu ena rumu ni veivauci, ka vanua era tu kina na iloilo ni valetabu. Ni ratou mai cava ka raica yani na iloilo, e a kidava ni dua na mata e tiko ena iloilo e sega ni tiko ena loma ni rumu. A vakaraitaka oqo vei tinani gone, ka qai kila mai kina ni a sa mai leqa e dua na goneyalewa ka vuni nona sega ni tiko rawa kei iratou. A qai mai okati talega na goneyalewa sa mate oqori ena cakacaka vakalotu tabu ni veisosomitaki.27 Kakua ni beca na veivuke mai na yasa kadua ni ilati sa vakarautaki tu ena valetabu.
Yalovinaka ni kila ni sa neitou gagadre bibi me vakayaco veisau e veiganiti na tamata kece sara mera kilikili kaya na valetabu. Talevalesu ena masumasu na vanua o sa tu kina vakayalo, vaqara na veidusimaki ni Yalotabu, drau veitalanoa kei nomu bisopi ena nomu vakarautaki iko me baleta na valetabu. A kaya o Peresitedi Thomas S. Monson, “Sa sega ni dua na isausau bibi cake mo cakacakataki iko kina mai na nomu kilikili kaya na gole ki na valetabu.”28
Na iVakabula “Sa Vatu iTutu Dei Duadua ni Noda Vakabauta kei na Nona Lotu”
A noqu na madigi meu vakaitavi kei Peresitedi Henry B. Eyring ena vakatabuitale ni Valetabu e Suva, Viti ena rua na vula sa oti. A dua na ilakolako duatani, ka vakalou. Na yaloqaqa kei na veivakauqeti kaukauwa vei Peresitedi Eyring a vakatara me vakayacori ga na vakatabui tale, ena mata saraga ni cava levu duadua me se bau yaco ena Ceva ni iWasewase kei vuravura. A vakarautaki na veitaqomaki vakayago vakakina vakayalo, vei ira na itabagone, daukaulotu, kei na lewenilotu.29 A vakadinadinataki matata na liga ni Turaga. A ivakaruru mai na cava na vakatabuitale ni Valetabu e Suva, Viti. Ni da lakova na cava ni bula, eda vakadinadinataka na liga ni Turaga ni vakarautaka na veitaqomaki tawamudu.
A vakasakiti talega na kena vakatabui taumada na Valetabu e Suva, Viti ena 18 ni June, 2000. Ni vakarau me vakacavari na valetabu, era a tauri vakavesu mai vei ira e dua na ilawalawa dauvakacaca na lewe ni palimedi. A butakoci ka vakamai na loma ni tauni e Suva, Viti. A kacivaka na veiliutaki vakalawa vakamataivalu ni mataivalu.
Niu a Peresitedi ni iWasewase, au a gole vata e va na peresitedi ni iteki e Viti me keitou laki raici ira na iliuliu vakaivalu ena bareki e Queen Elizabeth. Ni oti neitou vakamacalataka na vakatatabu me vakayacori, era a veitokoni ka nanuma talega nona taqomaki o Peresitedi Gordon B. Hinckley. Era a vakatura me dua na vakatatabu lailai ka kua ni dua na soqo me vakayacori ena taudaku ni valetabu, me vaka na soqo ni vatu itutu. Era kaya ni nodra na tu eso ena taudaku ni valetabu sa rawa ni na vakavuna me takete ni vakayaco ivakarau kaukauwa.
A vakadonuya o Peresitedi Hinckley e dua na soqo ni vakatatabu lailai kei ratou ga na mataveiliutaki vou ni valetabu kei na vica na iliuliu e noda vanua; sega tale ni dua a sureti ena vuku ni nodra taqomaki. Ia, e a vakadreta sara o koya, “Kevaka meda na vakatabuya na valetabu, eda na vakayacora na soqoni ni vatu itutu baleta ni sa vatu itutu dei duadua ga o Jisu Karisito, ka sa nona Lotu oqo.”
Ni keimami qai gole yani ki tuba me vakayacori na soqoni ni vatu itutu, a sega o ira era sega ni lewenilotu, gone, dautauri itukutuku se e so tale me tu. Ia a vakaraitaka ga na parofita yalodina na nona igu qaqa ka dei vua na iVakabula.
E muri ni mai vosa tiko, me baleta na iVakabula, a kaya o Peresitedi Hinckley, “Sa sega e dua me tautauvata kei Koya. A sega mada ni se bau dua. Ena sega vakadua me dua tale. Me vakavinavinakataki na Kalou ena vuku ni isolisoli, ni Luvena Lomani, ka solia Nona bula me da bula rawa kina ka sa ikoya na vatu itutu dei duadua ga ni noda vakabauta vakakina na Nona Lotu.”30
Kemuni na taciqu kei na ganequ, sa noqu masu ni da na rokova yadua na iVakabula ka vakayaco veisau cava ga meda raica noda tiko rawa ena Nona valetabu vakalou. Ena kena vakayacori oqo, eda na rawata kina na Nona inaki tabu ka da na vakarautaki keda kei na noda matavuvale ki na veivakalougatataki kece rau solia rawa na Turaga kei na Nona Lotu ena bula oqo kei na tawamudu. Au vakadinadinataka vakaidina ni bula dina tiko na iVakabula. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.