Na Yalo Tabu

Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, au vosa vei kemuni nikua niu italai ni Turaga vakakina niu tukanigone vakarua. Vei kemuni kei ira na noqu kawa daulomani, au vakavulica ka wasea na noqu ivakadinadina me baleta na isolisoli vakasakiti ni Yalo Tabu.

Au na tekivu ena noqu vakadinadinataka na Rarama i Karisito, sa dau soli ki na “tamata kecega sa lako mai ki vuravura.”¹ E yaga vei keda kece na rarama savasava oqo. E “curuma na ka kecega,” ² ka solia vei keda na lewa me da digitaka na ka vinaka mai na ka ca. ³

Ia na Yalo Tabu e duidui mai na Rarama i Karisito. Sai Koya na ikatolu ni Lewe Tolu Vakalou, e dua na tamata vakayalo duidui ka tiko nona itavi tabu, ka duabau ena inaki vata kei na Tamana kei na Luvena. ⁴

Ni da lewena na Lotu, sa rawa ni da dau vakila tikoga na veitokani ni Yalo Tabu. Mai na matabete vakalesui mai ni Kalou, eda sa papitaiso ena tabadromuci me boko kina noda ivalavala ca ka vakadeitaki me da lewena na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Ena cakacaka vakalotu oqori sa soli kina vei keda na isolisoli ni Yalo Tabu ena nodra veitabaki ni liga na matabete. ⁵ Mai na gauna o ya, sa rawa ni da ciqoma ka maroroya na veitokani ni Yalo Tabu ena noda dau nanuma tikoga na iVakabula, muria na Nona ivakaro, veivutunitaka noda ivalavala ca, ka vakaivotavota ena sakaramede ena bula kilikili ena Siga ni Vakacecegu.

Na Yalo Tabu e vakarautaka na ivakatakila ki na tamata yadua me vukei keda ena veivakatulewa lelevu ni noda bula me vaka na vuli, kaulotu, cakacaka, vakawati, vakaluveni, na vanua me da vakaitikotiko kina vakamatavuvale, kei na so tale. Ena veika oqori, sa namaka vei keda na Tamada Vakalomalagi me da vakayagataka na noda bula galala, me da vakasamataka vakavinaka me vaka na ivakavuvuli ni kosipeli, ka kauta mai Vua na nomu vakatulewa ena masumasu.

E yaga na ivakatakila ki na tamata yadua, ia oqori e dua ga na tiki ni nona cakacaka na Yalo Tabu. Me vaka e vakadinadinataka na ivolanikalou, na Yalo Tabu sa dau vakadinadinataka talega na iVakabula kei na Kalou na Tamana.⁶ E vakavuvulitaka vei keda o Koya “na veika ni matanitu vakalomalagi”⁷ ka vakavuna me “levu sara noda inuinui.”⁸ Ena “tuberi [keda] ena sala dodonu … [ka] lewa vakadodonu.”⁹ Ena solia ki na “tamata yadua [kei na yalewa] … e dua na isolisoli [vakayalo] … me yaga vei ira.”¹⁰ E “solia [vei keda] me da kila na ka dina”¹¹ ka “vakavulici keda ena ka kecega.”¹² Ena Yalo Tabu, eda na “vakasavasavataki”¹³ ka rawata me “bokoci na [noda] ivalavala ca.”¹⁴ Sai Koya na “Dauveivakacegui,” o koya ga ka a “yalataki vei iratou na nona tisaipeli na [iVakabula].”¹⁵

Au via vakananuma vei keda kece ni sega ni soli na Yalo Tabu me lewai keda. Eso vei keda ena dela ni yalowai eda dau segata na veidusimaki ni Yalo Tabu ena veika lalai kece sara ni noda bula. Oqori ena vakalailaitaka na Nona itavi bibi. Na Yalo Tabu e dau rokova na ivakavuvuli ni bula galala. E dau vosa vakamalua ki na noda vakasama kei na yaloda me baleta na veika bibi. ¹⁶

Ena duidui beka na noda vakila na veivakauqeti ni Yalo Tabu. Ena duidui na ivakarau ni kena vakilai na Nona veivakauqeti me vaka na noda dui gagadre kei na ituvaki.

Ena gauna e muri oqo, eda vakadeitaka ni parofita duadua ga ena ciqoma na ivakatakila mai vua na Yalo Tabu me baleta na Lotu raraba. Eso era guilecava oqo, me vaka nodrau tovolea o Eroni kei Miriama me rau rawai Mosese me duavata kei rau. Ia a vakavulici rau kei keda na Turaga. A kaya:

“Kevaka sa tiko kei kemudou e dua na parofita, oi au ko Jiova au na vakatakilai au vua. …

“Au na vosa votu ga vei koya.”¹⁷

Ena so na gauna ena temaki keda na meca ena vakasama lasu eso me da veilecayaki kina kei na Yalo Tabu. Au vakadinadinataka na noda yalodina ena talairawarawa ki na ivunau ka rokova noda veiyalayalati ena taqomaki keda me da kua ni rawai. Mai na Yalo Tabu, eda na rawa ni kilai ira kina na parofita vakailasu era dau vakavuvulitaka me ivunau na ivakaro ni tamata. ¹⁸

Ni da ciqoma vakai keda na veivakauqeti ni Yalo Tabu, ena vinaka me da nanuma ni da na sega ni rawa ni ciqoma na ivakatakila me baleti ira tale eso. Au kila e dua na cauravou a tukuna vua e dua na goneyalewa, “Au tadra ni o iko mo na watiqu.” A vakasamataka vakamalua o goneyalewa na vosa ko ya qai sauma, “Niu sa tadra na tadra vata oqori, au na qai lako yani me daru veivosaki.”

O keda kece e rawa ni da temaki me da vakatara na noda dui gagadre yadua me ulabaleta na veituberi ni Yalo Tabu. Na Parofita o Josefa Simici a vakatakekere vua na Tamada Vakalomalagi me solia na imatai ni 116 na drauni iVola i Momani vei Martin Harris. A nanuma o Josefa ni vakasama vinaka. Ia taumada a sega ni vakadeitaka ki yalona na Yalo Tabu. A qai solia ga o Josefa na draunipepa. A laki vakayalia o Martin Harris. Qai kauta laivi na Turaga na isolisoli ni vakavakadewa mai vua na Parofita me dua na gauna, ka vulica kina e dua na lesoni mosimosi ia e yaga sara ka bulia cake na vo ni nona veiqaravi.

Na Yalo Tabu e itakele ni Veivakalesui mai. Me baleta na nona wilika ni se gonetagane na Jemesa 1:5, qai nanuma lesu vaqo na Parofita o Josefa, “E sega mada ni dua na tiki ni ivolatabu e lauti au vakalevu me vaka na kena oqo.”¹⁹ Na kaukauwa e vakamacalataka tiko o Josefa Simici sai koya na veivakauqeti ni Yalo Tabu. A yaco kina, me lako o Josefa ki na dua na veikau voleka ki nodratou vale ka tekiduru me kerekere vua na Kalou. Na iMatai ni Raivotu a tarava mai sa ka bibi dina sara ka vakasakiti. Ia na sala ni veisiko vakatamata oya mai vei rau na Tamana kei na Luvena a tekivu ena dua na veivakauqeti mai vua na Yalo Tabu me ia na masu.

Na dina vakatakilai ni kosipeli vakalesui mai e yaco mai ena ivakarau ni vakasaqaqara ena masu, oti qai ciqomi ka muri na veivakauqeti ni Yalo Tabu. Vakasamataka mada e vica na ka oqo: vakadewataki na iVola i Momani, na vakalesui mai ni matabete kei na kena cakacaka vakalotu—tekivu ena papitaiso, kei na tauyavu ni Lotu, me tukuni—e vica. Au vakadinadinataka ni gauna oqo, na ivakatakila mai vua na Turaga ki na Mataveiliutaki Taumada kei na Tinikarua e yaco mai me vaka na ivakarau tabu oqo. Sai koya vata ga oqo na ivakarau tabu e vakatara na ivakatakila ki na tamata yadua.

Eda vakacaucautaki ira kece era a muria na Yalo Tabu me ra ciqoma na kosipeli vakalesui mai, tekivu mai vei ira na matavuvale nei Josefa Simici. Ni sa tukuna o gonetagane Josefa vei tamana me baleta na veisiko mai nei Moronai, a ciqoma na tamana e dua na ivakadinadina veivakadeitaki me baleti koya. Ena gauna vata ga, sa vagalalataki o Josefa mai na nona itavi ena iteitei ka vakayaloqaqataki me muria na veidusimaki ni agilosi.

Ni da itubutubu ka iliuliu, me da kitaka vakakina. Me da vakayaloqaqataki ira na luveda kei ira tale eso me ra muria na veidusimaki ni Yalo Tabu. Ni da kitaka vakakina, me da muria sara ga o keda na ivakaraitaki ni Yalo Tabu, ena noda liu ena ivalavala malua, yalomalua, yalovinaka, vosota vakadede, kei na loloma sega ni veivakaisini.²⁰

Na Yalo Tabu sai koya na liganicakacaka ni Kalou ena veimatavuvale kei na Lotu raraba. Ena vakasama oya, meu wasea mada e vica na noqu ivakaraitaki vakataki au me baleta na Yalo Tabu ena noqu bula kei na noqu veiqaravi ena Lotu? Au tukuna me ra noqu ivakadinadina ni Yalo Tabu e dau vakalougatataki keda kece.

Ena vuqa na yabaki sa oti, keirau a tuva kei Sisita Hales me keirau sureti ira eso noqu itokani vakacakacaka ena dua na ivakayakavi ena neirau itikotiko. Ni suka tiko mai ki vale mai valenivolavola, au a vakauqeti meu kele mada ena nona vale dua na yada au dau veituberi kina vakamatavuvale. Niu tukituki ena nona katuba na marama oqo, a kaya mai, “Au masuta tiko mo gole mai.” A lako mai vei na veivakauqeti oya? Na Yalo Tabu.

Ena dua na gauna, ni oti e dua na tauvimate bibi, au a vakatulewa ena dua na koniferedi ni iteki. Ni gadrevi meu cegu vakavinaka, au a nanuma meu biuta na valenilotu ni oti saraga na soqoni ni veiliutaki ni matabete. Ia, ni oti na isogomasu, a vosa vei au na Yalo Tabu, O sa gole evei?” Au a vakauqeti meu lululu vei ira kece ni ra biuta yani na rumu. Ni kalawa mai liu e dua na cauravou daukaulotu, au a vakauqeti meu tukuna vua na itukutuku talei. A rai sobu tiko kau sa waraka me keirau veisotari mata, ka rawa sara meu kaya, “Masu vua na Tamada Vakalomalagi, vakarogoca na Yalo Tabu, muria na veivakauqeti e solia mai, ena vinaka na veika taucoko ena nomu bula.” E muri a qai tukuna vei au o peresitedi ni iteki ni sa lesu koso mai ena nona kaulotu na cauravou oya. Ena dua na veivakauqeti matata, a yalataka na peresitedi ni iteki vei tamai cauravou oya ni kevaka ena kauti luvena mai ki na soqoni ni matabete, erau na veitalanoa vata kei Elder Hales. Na cava au wawa kina meu lululu kei ira kece? Na cava au tu kina vakadua meu vosa vua na cauravou taleitaki oqo? Evei e yaco mai kina na ivurevure ni noqu ivakasala? E rawarawa sara: na Yalo Tabu.

Ena itekivu ni 2005 au a tuberi meu vakarautaka e dua na itukutuku ni koniferedi raraba me baleti ira na daukaulotu veiwatini qase. Ni oti na koniferedi, a qai tukuna e dua na turaga: “Ni keimami vakarorogo ki na koniferedi … ena gauna vata ga a tara na Yalo ni Turaga na yaloqu. … E sega vakadua ni cala na itukutuku baleti au kei noqu daulomani. Me keirau na laki kaulotu, sa kena gauna sara ga oqo. Niu rai … yani vei watiqu, au vakila ni sa ciqoma na veivakauqeti vata sara ga mai vua na Yalotabu.”²¹ Na cava e vakavuna na vakasama e rua ena gauna vata oqo? Na Yalo Tabu.

Vei ira na noqu kawa kei kemuni kece o ni rogoca tiko na domoqu, au wasea na noqu ivakadinadina me baleta na ivakatakila yadua kei na taladrodro ni veidusimaki e veisiga, veivakasalataki, veivakayaloqaqataki, igu, veivakasavasavataki vakayalo, vakacegu, kei na sautu sa yaco mai ki na neitou matavuvale mai vua na Yalo Tabu. Mai vua na Yalo Tabu, eda na vakila na “nona loloma levu [na Karisito]”²² na caka mana e sega ni mudu rawa.²³

Au wasea na noqu ivakadinadina digitaki ni bula tiko na iVakabula. Au vakaraitaka na noqu loloma kei na vakavinavinaka vei Tamada Vakalomalagi me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, ka sa vakatakila mai kina na Lomana ka tokoni keda ena noda bula. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.