Wulaj li Qaawa’ tixb’aanu sachb’a-ch’oolej sa’ eeyanq

Ex was wiitz’in, ma wan b’i’ eenawom—ma nekenaw b’i’—xnimal li qarahom choq’ eere? Chiru lajeeb’ hoonal neke’ilok, chixka’yankil ruheb’ li ani neke’aatinak arin, a’ut chiru li lajeeb’ hoonal a’in, laa’o li chunchuuko arin cheru, yooko ajwi’ cheka’yankil. Na’eek’an xchamal li qach’ool cherix, maak’a’ naxye ma wankex sa’ xyanqeb’ li 21.000 arin sa’ li Ch’utamil Kab’l, malaj li k’iila mil sa’eb’ li ch’utleb’aal kab’l, malaj li k’iila millon sa’eb’ li rochoch chiru chixjunil li ruchich’och’, maare ch’utch’uukex chiru rilob’aal li ulul ch’iich’. Arin wankex, aran wankex, hoonal toj hoonal, tiqib’anb’il sa’ lee chaab’il aq’ej choq’ re li Domingo, chaab’ilex tz’aqal. Nekexb’ichan ut nekextijok. Nekex’ab’in ut nekexpaab’an. Laa’ex li sachb’a-ch’oolej re li Iglees a’in. Ut nekexqara.

Ch’ina us li jun chik chi jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in. Xoo’osob’tesiik chi yaal rik’in rilb’al li Awa’b’ej Thomas S. Monson, ut rik’in rab’inkil lix profeetil aatin. Presidente, nakatqara, nokotijok chawix, nokob’antioxink aawe, ut sa’ xb’een chixjunil, naqaxaqab’ aawankil. Naqab’antioxi ajwi’ naq xootzole’ aab’aan ut xb’aaneb’ laa chaab’il aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ ut xk’ihaleb’ chik li jolomil winq ut ixq a’in. Maak’a’jo’ xch’ina-usal li b’ichank xqab’i. Wan li xe’tijok chiqix ut wankeb’ li xe’elajin chiqu. Relik chi yaal naq wanjenaq lix Musiq’ li Qaawa’ arin sa’ naab’alil. K’a’jo’ naq x’eek’aman li Musiq’ej sa’eb’ li kutan a’in.

Anajwan, wiib’ li ch’a’ajkilal nawil. Li jun a’an naq ka’ajin chik laa’in ninramok cheru li helado li maare nawulak cheru xk’uxb’al sa’ roso’jik li jolomil ch’utub’aj-ib’. Li xkab’ chi ch’a’ajkilal na’ilman sa’ li jalam-uuch a’in li xwil sa’ li Internet.

Jalam-uuch

Dinosaurio yoo chiralinasinkleb’ li kok’al

Ninpatz’ inkuyb’al chiruheb’ li kok’al li yookeb’ chixmuqb’al rib’ rub’el lix siiy anajwan, a’ut yaal ajwi’ naq maajun naraj xsachb’al wulaj, malaj kab’ej, li chaab’il ch’oolej li xqeek’a sa’eb’ li kutan a’in. Naqaj xchapb’al chi kaw li musiq’ej li xqeek’a, ut li musiq’anb’il aatin li xqab’i. A’b’anan junelik chirix li choxahil hoonal sa’ li qayu’am, aajel ru naq toosutq’iiq wi’chik sa’ li ruchich’och’, jo’ naqaye, b’ar wi’ wan li k’a’aq re ru maare ink’a’ us li taqil aran wulaj wulaj.

Laj tz’iib’ahom re li hu Hebreos yoo chi aatinak chirix a’in naq kixye, “Chiwanq sa’ eech’ool li kutan xe’numje’k chaq naq xek’ul chaq lee kutanob’resinkil, ut chirix a’an xekuy naab’al li rahilal sa’ jun nimla yale’k ix.”¹ K’iila paay chanru naru nachal li rahilal chirix li kutanob’resiik, ut chiqajunil naru naqak’ul. Chixjunileb’ li misioneer neke’xtaw sa’ junpaat naq lix yu’ameb’ sa’ li mision moko jo’ ta li chaab’ilal li natawman yalaq b’ar sa’ li CCM. Jo’kan ajwi’ naqak’ul naq noko’el chaq chirix k’anjelak sa’ li santil ochoch, malaj naq noko’el chaq sa’ jun ch’utam re li loq’laj wa’ak li x’eek’aman wi’ li musiq’ej.

Chijultiko’q eere naq laj Moises kikub’e chaq chirix xk’ulb’al li nimla osob’tesink sa’ xb’een li Tzuul Sinai, ut kixtaw naq eb’ li tenamit “xe’maakob’,” ut “sa’ junpaat xe’risi rib’ sa’ li b’e.”² Aran wankeb’ sa’ rit li tzuul, yookeb’ chixyiib’ankil jun wakax oor re xloq’oninkil, sa’ li hoonal ajwi’ naq li Jehovah, sa’ xb’een li tzuul, yoo chixyeeb’al re laj Moises, “Miwank jalan chik aadios chiwu laa’in,” ut “maapech’ chi moko taayiib’ jalam-uuch.”³ Laj Moises ink’a’ sa sa’ xch’ool rik’in lix teep aj Israelita sa’ li kutan a’an!

Naq yoo chi k’anjelak sa’ li ruchich’och’, li Jesus kixk’am laj Pedro, laj Santiago, ut laj Jwan sa’ xb’een jun li tzuul b’ar wi’, jo’ naxye li santil hu, “li rilob’aal kilemtz’uno’k kama’ li saq’e ut li raq’ kisaqo’k kama’ li saqenk.”⁴ Kiteeliik li choxa, ke’chal li najteril profeet, ut ki’aatinak li Dios Yuwa’b’ej.

Chirix li choxahil hoonal a’in, k’a’ru kixtaw li Jesus naq kikub’e chaq sa’ li tzuul? Xb’een wa, kixtaw naq eb’ lix tzolom yookeb’ chi wech’ok rik’ineb’ li ink’a’ neke’paab’an chirix jun li al li ink’a’ xe’ru chixk’irtesinkil. Chirix a’an, li Jesus kixyal xq’e chixch’olob’ankil chiruheb’ li Kab’laju—ut ink’a’ ajwi’ ke’xtaw ru—naq sa’ junpaat a’an taaq’axtesiiq sa’ ruq’eb’ laj taqlanel, li te’kamsinq re. Chirix a’an, wan ani xye re naq tento tixk’e xtojleb’ chiru li tenamit, li kitoje’ sa’ junpaat. Chirix a’an, ki’ajman ru xq’usb’aleb’ li komon xb’aan naq yookeb’ chixwech’b’al rib’ chirix ani li nimaq xloq’al sa’ lix awa’b’ejihom. Chirix chixjunil a’in, sa’ jun kutan a’an kixye, “Ex tenamit tik maak’a’ eepaab’aal, … jo’ najtil chik texinkuy?”⁵ Naab’al sut chiru lix k’anjel kixye li patz’om a’an. Naru naqil k’a’ut naq li Jesus nawulak chiru li tuqtuukilal li natawman sa’ xb’eeneb’ li tzuul! 

Naqak’e reetal naq chiqajunilo tento tookub’eeq chaq sa’ xb’een li tzuul ut taqak’ul li k’a’ru nak’ulman wulaj wulaj sa’ li qayu’am, jo’kan naq nawaj xk’eeb’al jun eena’leb’ sa’ roso’jik li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in.

Xb’een wa, wi sa’ li kutan chalel nekeril li majelal sa’eb’ li wankeb’ chesutam, ut neketaw ajwi’ k’a’ru sa’ lee yu’am maji’ naxk’am rib’ chi tz’aqal rik’in li aatin xerab’i sa’eb’ li kutan a’in, nintz’aama naq milaj eemusiq’, ut michal xlajik eech’ool. Li evangelio, li Iglees, ut li ninqi ch’utub’aj-ib’ a’in wiib’ sut chiru li jun chihab’ wankeb’ re xwaklesinkil li qach’ool. Moko rajb’aleb’ ta xkub’sinkil eech’ool. Ka’ajwi’ laj tza, li xik’ na’ilok qe chiqajunil, taraj naq taqak’oxla naq li na’leb’ yeeb’il sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ maajo’q’e taaruuq xb’aanunkil, naq maak’a’ xjalb’aleb’ li kristiaan, ut naq maa’ani naru chi usaak. Ut k’a’ut naq laj Lucifer naxye li aatin a’an? Xb’aan naxnaw naq a’an ink’a’ naru chixjalb’al rib’, naq a’an ink’a’ naru chi usaak, naq chi junelik q’e kutan a’an maajo’q’e taaril li saqenk. A’an jun li rahil winq li k’osb’il ru xb’e chi junelik, ut taraj naq laa’ex ajwi’ taaraho’q eech’ool. Jo’kan ut, meekanab’ chi k’ulmank a’an. Rik’in lix tojb’al rix li qamaak ut lix wankilal li choxa li taatenq’anq qe, nokoru chi usaak, ut jun chaab’il na’leb’ chirix li evangelio a’an naq noko’osob’tesiik xb’aan xyalb’al qaq’e us ta wan naq nokoosach.

Naq yoo chaq chi uxmank jun li wech’ok-ib’ sa’ xtiklajik li Iglees chirix ani naru chixk’ulb’al li rosob’tesihom choxa ut ani ink’a’, li Qaawa’ kixye re li Profeet aj Jose Smith, “Chi yaal ninye eere, [eb’ lix maatan li Dios] k’eeb’ileb’ choq’ re xchaab’ilaleb’ li ani neke’rahok we ut neke’paab’ank re chixjunil lin taqlahom, ut li ani nasik’ok xb’aanunkil chi jo’kan.”⁶ Relik chi yaal, ma ink’a’ nokob’antioxink chiqajunilo xb’aan li tiqb’il aatin a’in “ut … nasik’ok xb’aanunkil”! A’an jun aatin mas chaab’il, xb’aan naq wan naq ka’ajwi’ a’an nokoru chixb’aanunkil. Naru nak’ojob’aak qach’ool chixnawb’al naq wi ta li Dios ka’ajwi’ tixk’e li maatan reheb’ li tz’aqaleb’ re ru, moko maseb’ ta li te’k’uluq raj re.

Cheb’aanu usilal, chijultiko’q eere wulaj, ut sa’ chixjunileb’ li kutan chalel, naq li Qaawa’ narosob’tesiheb’ li ani neke’ajok re usaak, li neke’xk’ulub’a naq aajel ru eb’ li taqlahom ut neke’xyal xq’e chixpaab’ankileb’, li neke’xra lix chaab’il b’aanuhom li Kristo ut neke’xyal xq’e xb’aanunkil rik’in chixjunil naru chiruheb’. Wi nekextichk’ok sa’ li b’e, jo’kan neke’xb’aanu chixjunil; wan aran li Kolonel re eetenq’ankil chi b’eek. Wi nekext’ane’k, patz’omaq lix metz’ew. Chejap eere jo’ kixb’aanu laj Alma, “At Jesus … chawuxtaana wu.”⁷ A’an texxtenq’a chi wakliik. A’an texxtenq’a xyiib’ankil li taa’aje’q xyiib’ankil, ut tixtenq’a eere wi’chik chi b’ehek chi ub’ej. Timil timil teetaw li usaak li nekesik’.

“Jo’ chanru ajwi’ nekeraj wik’in, jo’kan taa’uxq eere,” chan li Qaawa’.

“… Kanab’ aawib’ chiru li Musiq’ej a’an li nak’amok b’e chixb’aanunkil li chaab’il---relik chi yaal, chixb’aanunkil li tiik ru, chi b’eek sa’ tuulanil, chi raqok aatin rik’in tiikil ch’oolej. …

“… [Toja’ naq] chixjunil li k’a’aq re ru li b’arwan nakawaj wik’in [sa’] tiikilal, …taak’ul.”⁸

Ninra li tzol’leb’ a’an! Naxye chi k’iilasutinb’il naq too’osob’tesiiq xb’aan li qajom chixb’aanunkil li us, us ta toj yooko chixyalb’al qaq’e chi usaak. Ut naxk’e chiqanaw naq re xk’ulb’al li osob’tesink a’an, tento naq ink’a’ taqaram chiruheb’ li qas qiitz’in: tento taqab’aanu li tiik, maajo’q’e li maak, maajo’q’e li b’alaq’; tento toob’eeq sa’ tuulanil, maajo’q’e sa’ q’etq’etil; tento tooraqoq aatin rik’in tiikil ch’oolejil, maajo’q’e rik’in ta li b’ach’b’ach’il, maajo’q’e rik’in li maa’usilal .

Ex was wiitz’in, li xb’een xnimal ru chaq’rab’ re li junelik q’e kutan, a’an naq laa’o taqara li Dios chi anchal li qach’ool, li qametz’ew, li qak’a’uxl ut li qakawilal, a’an li xb’een xnimal ru taqlahom. A’ut li xb’een xnimal ru yaal re li junelik q’e kutan a’an naq li Dios nokoxra laa’o chi anchal lix ch’ool, xmetz’ew, xk’a’uxl, ut xkawilal a’an. Li rahok a’in, a’an lix k’ojleb’aal li junelik q’e kutan, ut tento raj taawanq choq’ xk’ojleb’aal li qayu’am re wulaj wulaj. Relik chi yaal, ka’ajwi’ wi li na’leb’ a’an naxamnak sa’ qach’ool naru taawanq xkawil qach’ool re naq ink’a’ taqakanab’ usaak, ut xsik’b’al xkuyb’al qamaak, ut xyeechi’inkil li usilal re li qas qiitz’in.

Li Awa’b’ej George Q. Cannon kixye: “Maak’a’ naxye chanru xnimal li ch’a’ajkilal, chanru xchamal li rahilal, chanru xrahil li tawasiik, li Dios maajo’q’e toxkanab’. Maajun wa xb’aanuhom, ut maajun wa tixb’aanu. Ink’a’ naru chiru. Maawa’ xch’ool chi jo’kan. … Junelik taaxaqliiq chiqak’atq. Maare toonume’q chiru li tiqwal xam; maare toonume’q chiru chamal ha’; a’b’an ink’a’ took’ate’q, chi moko toosub’e’q. Too’elq chaq sa’ chixjunil li ch’a’ajkilal ut li xyalb’al qix a’in chi chaab’ilob’resinb’il, ut chi saqob’resinb’il qu xb’aaneb’.”⁹

Anajwan, wi wan li nimla choxahil usilal a’an chi junelik sa’ li qayu’am, li k’utb’il chi saqen ru ut chi tz’aqal re ru rik’in lix yu’am, lix kamik, ut lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Qaawa’ Jesukristo, naru noko’el chaq rik’in li k’a’ru nachal xb’aan li maak ut xmaak’a’il li na’leb’—li qe laa’o malaj li re jalan chik—maak’a’ naxye chanru naq nachal sa’ qab’een sa’ li qayu’am. Wi naqak’e li qaam re li Dios, wi naqara li Qaawa’ Jesukristo, wi naqayal qaq’e chixyu’aminkil li evangelio—li kutan wulaj ut li junjunq chik kutan—ch’ina-usaq, us ta wan naq ink’a’ taqil xch’ina-usal. K’a’ut? Xb’aan naq li qaChoxahil Yuwa’ naraj naq jo’kan taawanq. A’an naraj qosob’tesinkil. Jun li junelik yu’am li sahaq ut nujenaq chi usilal, a’an tz’aqal li rajom lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ reheb’ li ralal xk’ajol. Li k’uub’anb’il na’leb’ a’an k’ojk’o sa’ xb’een li yaalil na’leb’ naq “chixjunil taakanaaq choq’ usilal choq’ reheb’ li neke’rahok re li Dios.”¹⁰ Jo’kan ut, meekanab’ rahok. Meekanab’ xyalb’al eeq’e. Meekanab’ yo’onink. Meekanab’ paab’ank. Meekanab’ usaak. Li choxa yoo chewaklesinkil anajwan, wulaj, ut chi junelik.

“Ma ink’a’ nakanaw laa’at? ma ink’a’ aawab’ihom resil?” chan laj Isaias.

“[Li Dios] nak’ehok xkawilal li tawajenaq ut naxkawub’resi xch’ool li lub’lub’ wank. …

“… [Eb’] li neke’oyb’enink rik’in li Qaawa’ te’ak’ob’resiiq xmetz’ew ut te’taqe’q jo’ sa’ xxik’eb’ li t’iw. …

“Xb’aan naq li Qaawa’ Dios [taachapoq chiru lix nim uq’eb’, ut tixye reheb’]: “Matxiwak, laa’in nintenq’ank aawe.”¹¹

Ex was wiitz’in, li qaChoxahil Yuwa’ aj rahonel choorosob’tesi wulaj re taajultiko’q qe k’a’ru xqeek’a anajwan. Choorosob’tesi re taqak’e qach’ool junelik chixtaaqenkil li na’leb’ li xqab’i chi yeemank sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in, ut chiqanaw naq lix choxahil rahom ut lix junelikil tenq’ahom taawanq qik’in us ta wan qamajelal—ink’a’ b’an, taawanq qik’in chi mas wi’chik naq wan qamajelal.

Wi chanchan mas ch’a’aj li tz’aamanb’il sa’ li evangelio, ut wi li usaak li na’ajman sa’eb’ li kutan chalel chanchan naq ink’a’ naru xtawb’al, chijultiko’q eere li raatin laj Josue reheb’ lix tenamit naq wan li ninqi ch’a’ajkilal chiruheb’. “Ch’ajob’resihomaq eerib’,” chan, “xb’aan naq wulaj li Qaawa’ tixb’aanu sachb’a ch’oolej sa’ eeyanq.” ¹² Jo’kan ajwi’ ninch’olob’ xyaalal li yeechi’ihom a’an. A’an xyeechi’ihom li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in. A’an xyeechi’ihom li Iglees a’in. A’an xyeechi’ihom li ani naxk’e chi uxmank li sachb’a-ch’oolej a’an, li ani a’an “Xnimal ru aj k’ehol na’leb’, li Dios q’axal kaw rib’ … Xnimal ru aj k’ehol tuqtuukil usilal.”¹³ Chirix a’an ninch’olob’ xyaalal. Chirix a’an laa’in aj yehol nawom. Ut chiru A’an, li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in nareetali lix k’anjel sa’ xnimal ru roso’jikeb’ li kutan a’in. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.