“Ani taak’uluq reheb’, laa’in tinxk’ul”
Xb’aan li Elder Neil L. Andersen
Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol
Tento taqaye’ li quq’ reheb’ li saaj li neke’reek’a’ naq xjuneseb’, isinb’ileb’, malaj wankeb’ chixjunpak’al li korral.
Li Dios naxraheb’ li kok’al. A’an naxraheb’ chixjunileb’ li kok’al. Li Kolonel kixye, “Kanab’omaqeb’ li kok’al chi chalk wik’in … xb’aan naq li kama’eb’ a’an, reheb’ lix nimajwal wankilal li choxa.”1
Eb’ li kok’al sa’ li kutan anajwan wankeb’ sa’ jalan jalanq lix wanjikeb’ sa’ lix junkab’aleb’.
Sa’eb’ li kutan anajwan, lix yijacheb’ li kok’al sa’ li Estados Unidos wankeb’ ka’ajwi’ rik’in jun reheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej moko chanchan ta chaq 50 chihab’ anajwan.2 Ut naab’aleb’ li junkab’al ink’a’ junajinb’ileb’ sa’ lix rahom choq’ re li Dios ut rajom xch’ooleb’ chi ab’ink chiru lix taqlahom.
Sa’ lix k’iijik li choqink sa’ musiq’ej a’in, li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik yooq chi xik chi ub’ej chixk’utb’al lix tusulal li k’a’ru chaab’il,ut lix tusb’il na’leb’ li Qaawa’.
“Eb’ li kok’al xk’ulub’eb’ naq te’yo’laaq rub’el xb’ak’leb’ li sumlaak, ut te’k’iresiiq xb’aan jun li na’b’ej ut jun li yuwa’b’ej li neke’paab’aank re xchaq’rab’il li sumlaak rik’in tz’aqal tiikilal…
“Eb’ li b’eelomej ut li ixaqilb’ej q’axal tento sa’ xb’eeneb’ naq te’xra rib’ ut te’xtenq’a rib’ chirib’ileb’ rib’, jo’ ajwi’ eb’ lix kok’al. … Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej wan jun li teneb’anb’il loq’ sa’ xb’eeneb’, naq te’xk’iresiheb’ lix kok’al rik’in rahok ut tiikilal, naq te’xk’e li k’a’ru nak’anjelak reheb’ sa’ tz’ejwalej ut sa’ musiq’ej, ut naq te’xk’ut chiruheb’ xraab’al rib’ ut xtenq’ankil rib’ chirib’ileb’ rib’ [ut] xpaab’ankileb’ lix taqlahom li Dios.”3
Naqoxloq’iheb’ sa’ chixjunil li ruchich’och’ li chaab’il na’b’ej yuwa’b’ej, sa’ chixjunil li paab’aal, li neke’xch’olani lix kok’aleb’ rik’in rahok. Rik’in b’antioxink naqoxloq’iheb’ li junkab’al re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan li wankeb’ anajwan chi ch’olanink rik’in rahok jo’ chanru raj tixb’aanu junaq na’b’ej yuwa’b’ej ak jalb’ileb’ xch’ool chiru li Kolonel, tz’apb’ileb’ sa’ junajil rik’in xwankilal li tijonelil, ut li neke’xtzol li rahok sa’ junkab’al ut xkanab’ankil rib’eb’ chiru lix Choxahil Yuwa’ ut li Ralal, Jesukristo.
A’ut anajwan, intz’aam wan chirixeb’ li k’iila mil li kok’al, ut li saaj li ink’a’ wankeb’ chi jo’ka’an, maare jun junkab’al “tz’aqal re ru” taqaye re. Moko ka’aj ta wi’ nin’aatinak chirixeb’ li saaj li ak xe’nume’ chiru lix kamkik, lix jachb’al rib’, malaj xlajik lix paab’aaleb’ lix na’ xyuwa’, jo’kan aj b’an wi’ chirixeb’ li k’iila mil li saaj sa’ chixjunil li ruchich’och’ li neke’xk’ul li evangelio chi ink’a’ neke’k’ulun lix na’ xyuwa’ sa’ li Iglees rochb’eeneb’.4
Eb’ li saaj aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan a’in neke’ok sa’ li Iglees rik’in nimla paab’aal. Neke’royb’eni xk’uubanb’il lix junkab’aleb’ chi chaab’il a’ jun kutan chalel.5 Rik’in xnumik li hoonal, neke’wulak jo’ komon jwal x’aajelileb’ ru sa’ li qach’uut aj misioneer, sa’ li qasaaj tiikeb’ xch’ool li maji’ neke’sumla, ut li ani neke’xwiq’ib’ rib’ sa’ li artal re xtikib’ankileb’ lix junkab’al.
Toj yooko chixk’utb’al chanru lix tusb’il na’leb’ li Qaawa’ chirix li junkab’al, a’ut anajwanrik’in k’iila millon li komon ut xjalanil li junjunq li kok’al wan sa’ li Iglees, tento naq taqak’e wi’chik reetal chi us. Wan naq li qawanjik sa’ li Iglees ut chanru noko’aatinak junaj ajwi’ ru. Eb’ li kok’al sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al moko te’xkanab’ ta xb’ichankil “Tooruuq’ toowanq aran sa’ choxa,”6, a’b’an naq te’xb’icha “Naq naq’aj lin yuwa’ sa’ kab’l”7 malaj “lin na’ inyuwa’ aj k’amol inb’e,”8 moko chixjunileb’ ta li kok’al te’ruuq chi b’ichank chirix lix junkab’al chi jo’ka’an.
Li qamiiw xBette kixseraq’i qe li kixnumsi sa’ li Iglees naq wan chaq re lajeeb’ chihab’. A’an kixye: “Laj k’utunel yoo chixk’utb’al jun na’leb’ chirix li sumlaak sa’ li santil ochoch. Kixpatz’ we: xBette, laa na’ aayuwa’ ink’a’ xe’sumla sa’ li santil ochoch, pe’ yaal? [Laj k’utunel ut li jun ch’ol chik li kok’al] ak neke’xnaw lix sumenkil.” Toj yoo li tzoleb’aal, ut li xBette ink’a’ jwal us li naxk’oxla. Li xBette kixye, “Naab’al q’ojyin kinnumsi chi yaab’ak. Naq ki’ok xyajel li waam wiib’ chihab’ chirix a’an ut kink’oxla naq tinkamq, kixuwa chi us naq kink’oxla naq wanqin injunes chi junelik.”
Li wamiiw laj Leif kiwulak xjunes sa’ li Iglees. Jun sut, naq toj wan chaq sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al, kipatz’e’ re naq tixwotz jun li ch’ina esil. Maak’a’ lix na’ xyuwa’ sa’ li Iglees li te’ruuq chi tenq’ank raj re wi nasach raj sa’ xch’ool li k’a’ru tixye. Yoo lix xiw laj Leif. Kixk’oxla naq ink’a’ raj tixnumsi junaq li xutaan, jo’kan naq kixkanab’ xik sa’ li Iglees chiru naab’al po.
“Li Jesus kixb’oq jun li ch’ina’al, kixk’e sa’ xyiheb …
“Ut [kixye] ani taak’uluq re junaq ch’ina’al jo’ a’in sa’ ink’ab’a’, laa’in tinxk’ul.”9
Eb’ li kok’al ut li saaj a’in osob’tesinb’ileb’ rik’in aamej aj paab’anel ut musiq’ejil maatan. Laj Leif kixye we, “Kinnaw sa’ xchamal lin k’a’uxleb’aal naq li Dios a’an lin Yuwa’ ut A’an naxnaw wu ut nikinxra.”
Li qamiiw xVeronica kixye, “Sa’ xtzolb’al li xb’eenileb’ na’leb’ re li evangelio ut sa’ xtzolb’al lix Hu laj Mormon, chanchan ta wi’ naq xjultiko’ we li k’a’aq re ru ak innawom chaq, a’b’an li sachenaq sa’ inch’ool.”
Li qamiiw xZuleika a’an aj Alegrete, Brasil. Us ta naq lix junkab’al moko aj paab’aneleb’ ta, naq wan chaq kab’laju chihab’ re xZuleika xtikib’ rilb’al xsa’ li Santil Hu ut wulak sa’ jalan jalanq li iglees re xtawb’al xna’leb’ chirix li Dios. Rik’in xleseens xna’ xyuwa’ us ta ink’a’ mas xwulak chiruheb’, a’an kitzolok rik’ineb’ li misioneer, kixk’ul jun xnawom lix ch’ool, ut kikub’e xha’. Li xZuleika kixseraq’i we: “Naq yookeb’ chintzolb’al li misioneer, ke’xk’ut jun li jalam-uuch chiwu re li Santil Ochoch re Lago Salado ut kine’raatina chirix li k’ojob’anb’il k’anjel re li tz’ape’k sa’ junajil. Chalen chaq li hoonal a’an, kiyo’la li rajom inch’ool chi ok sa’ li rochoch li Qaawa’ ut chixk’uub’ankil junaq injunkab’al maaka’ roso’jik.”
Us ta maare lix wanjik junaq kok’al sa’ ruchich’och’ moko jwal us ta, lix wanjik sa’ musiq’ej tz’aqal re ru xb’aan naq lix tz’aqal kristiaanil a’an naq ralal malaj xrab’in li Dios.
Li Awa’b’ej Thomas S. Monson naxye: “Tenq’ahomaqeb’ li ralal xk’ajol li Dios xtawb’al ru li tz’aqal aajel ru sa’ li yu’am a’in. Tenq’ahomaqeb’ xtawb’al kawilal re xsik’b’al ru li b’e li taak’amo’q reheb’ sa’ li junelik yu’am.”10 Qatehaq li qatelb’ ut li qaam b’ayaq chik. Eb’ li saaj a’in neke’raj ru li qahoonal ut lix nawom qach’ool.
Laj Brandon, li kixnaw ru li Iglees aran Colorado naq toj yoo chaq chi tzolok, ki’aatinak wik’in chirixeb’ li ke’tenq’an re naq maji’ nakub’e xha’ ut chirix lix kub’iha’. A’an kixye: “Kinwan sa’ rochocheb’ li junkab’al neke’xyu’ami li evangelio. Ke’xk’ut chiwu chanru tento taawanq junaq li junkab’al ut kiweek’a’ naq nawaj a’an sa’ lin junkab’al ajwi’ laa’in.”
Li xVeronique, yo’lajenaq aran Holanda, kitzolok rochb’een lin rab’in xKristin naq wanko chaq aran Alemania. Li xVeroniqeu kixk’e reetal: “Eb’ li komon sa’ li Iglees li neke’tzolok aran wan jun lix saqen li jalaneb’ wi’ chiru li jun siir. Kink’e reetal naq li saqen a’an nachal chaq xb’aan lix paab’aaleb’ chirix li Jesukristo ut xb’aan xyu’aminkil lix k’utum.”
Li wamiiw laj Max kikub’e xha’ naq waqxaqib’ chihab’ wan re. Lix yuwa’ moko komon ta sa’ junaq li iglees, ut xb’aan a’an naq a’ yaal re laj Max wi naraj raj xik sa’ iglees malaj ink’a’.
Naq ch’ajom chaq, chirix naq ink’a’ xwulak naab’al po, laj Max kireek’a’ naq tento taaq’ajq sa’ li Iglees ut jun domingo eq’la kixk’ulub’a xch’ool chi xik. A’b’anan li rajom xch’ool kiraj oso’k naq kiwulak chiru li okeb’aal li ch’utleb’aal kab’l; ra kireek’a xsa’.
Aran, xaqxo chiru li okeb’aal, wan chaq li ak’ obiisp. Laj Max ink’a’ naxnaw ru, ut kixk’oxla naq li obiisp ink’a’ ajwi’ kixnaw ru a’an. Naq kinach’o’, li ru li obiisp kisaho’, ut a’an kixye’ li ruq’ re ut kixye, “Max, jwal nasaho’ inch’ool chawilb’al arin!”
“Naq kixye li aatin a’an,” chan laj Max, “kiweek’a’ jun eek’ahom li kinxk’e chi q’ixnak ut kinnaw naq chaab’il li yookin chixb’aanunkil.”11
Xnawb’al xk’ab’a’ junaq li kristiaan naru naxb’aanu junaq xnimal k’anjel.
“Ut kik’ulman naq [li Jesus] kixtaqla naq te’k’ame’q chaq lix kok’aleb’ [chiru]. …
“Ut kixk’uleb’ lix kok’al chixjunjunqaleb’, ut kirosob’tesiheb’, ut kitijok chiru li Yuwa’b’ej choq’ reheb’.
“Ut chirix naq kixb’aanu a’in kiyaab’ak wi’chik.”12
Xb’aan xtaqlankileb’ lix na’ xyuwa’, naab’aleb’ li saaj li neke’xra li evangelio neke’royb’eni naab’al chihab’ re naq te’kub’eeq xha’.
Lix na’ xyuwa’ li xEmily ke’xjach rib’ naq toj ka’ch’in chaq ut ink’a’ ke’raj naq taakub’eeq xha’ naq o’laju chihab’ wan chaq re. Li qamiiw xEmily jwal chaab’il na’aatinak chirix jun li jolominel sa’ li Saaj Ixq li “junelik kixye’ li ruq’ re ut kixtenq’a xkawresinkil [lix] nawom xch’ool.”13
Laj Colten ut laj Preston wiib’eb’ li saaj wankeb’ Utah. Lix na’ xyuwa’eb’ jachb’ileb’ rib’, ut maji’ nak’ehe’ xleseens re kub’eeq xha’. Us ta toj maji’ neke’ru xjek’inkil li loq’jal wa’ak, neke’xk’am chaq li kaxlan wa rajlal xamaan. Ut us ta maji’ neke’ru chi ok sa’ li santil ochoch re xb’aanunkil li kub’iha’ rik’ineb’ li saaj naq li teep naxik sa’ santil ochoch, eb’ li saaj a’an neke’xsik’ xk’ab’a’eb’ lix junkab’aleb’ sa’ li kab’l re resilal li junkab’al. Li k’a’ru q’axal nim xwankil re xtenq’ankileb’ li qasaaj chireek’a’nkil naq moko tz’eqtaananb’ileb’ ta a’an jalaneb’ li saaj tiikeb’ xch’ool.
Tinraqe’q rik’in li seraq’ chirix jun li ak’ amiiw, junaq xqanaw ru wib’ oxib’ xamaan chaq anajwan naq xqula’ani li Mision Zambia Lusaka.
Li Elder Joseph Ssengooba a’an aj Uganda. Lix yuwa’ kikam naq wan chaq re wuqub’ chihab’. Naq wan chaq re b’eleeb’ chihab’, xmaak naq lix na’ ut eb’ lix junkab’al ink’a’ ke’ru chixch’olaninkil, kiril rib’ xjunes. Naq wan re kab’laju chihab’, kixnaweb’ ru li misioneer ut kikub’e xha’.
Laj Joseph kixseraq’i we lix xb’een sut sa’ li Iglees: “Chirix li ch’utam re li loq’laj wa’ak, kink’oxla naq ak naru tinxik sa’ wochoch, a’b’an li misioneer ke’xk’e chinnaw ru laj Joshua Walusimbi. Laj Joshua kixye we naq a’anaq li wamiiw ut kixk’e we jun li tasal hu, liB’ichleb’aal choq’ reheb’ li Kok’al re naq ink’a’ tin’ok sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al chi maak’a’ tink’am. Aran, laj Joshua kixk’e jun li chunleb’aal chixk’atq li re. Li awa’b’ej re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al aran kinixb’oq chiru chixjunileb’ li kok’al ut kixpatz’ reheb’ naq te’xb’icha choq’ we: ‘Laa’in jun li ralal li Dios.’ Jwal kisaho’ inch’ool.”
Li awa’b’ej re li uq’ej kixk’am laj Joseph sa’ rochoch lix junkab’al laj Pierre Mungoza ut kikana aran chiru kaahib’chihab’.
Waqxaqib’ chihab’ chik chirix a’an, naq li Elder Joseph Ssengooba kixtikib’ lix mision, kisach xch’ool naq laj Joshua Walusimbi a’an xb’een li rochb’een, li ch’ina’al li kik’uluk re sa’ lix xb’een sut sa’ li Iglees. Ut li awa’b’ej re lix mision? A’an laj Leif Erickson, li ch’ina’al li kixkanab’ xik sa’ li Tzoleb’aal re li Kok’al xb’aan naq kixxuwa xk’eeb’al li raatin. Li Dios naxraheb’ li ralal xk’ajol.
Wiib’ oxib’ xamaan chaq anajwan, naq li wixaqil, xKathy, ut laa’in wanko chaq sa’ Afrika, xqula’ani Mubji-Mayi, República Democrática del Congo. Xb’aan naq li ch’utleb’aal kab’l re li iglees ink’a’ jwal nim choq’ re wiib’ mil li komon, xqach’utub’ qib’ chi kutankil rub’el jun li loon chapcho xb’aan li bambu. Naq xtikla li ch’utam, kiqileb’ naab’aleb’ li kok’al li yookeb’ chi qilb’al, chapchookeb’ chiru li korral nasutin rix li na’ajej. Lix Kathy kixye we chi timil: Neil, ma nakak’oxla naq us raj taab’oqeb’ li kok’al a’an chi ok?” Xinnach’o’ rik’in laj Kalonji, li awa’b’ej re li distriit, ut xinpatz’ re wi naru tixb’oqeb’ li kok’al li wankeb’ chixjunpak’al li korral chi chalk qik’in.
Xsach inch’ool, naq li Awa’b’ej Kalonji xb’oqeb’, eb’ li kok’al xe’ok sa’ aanil—numenaqeb’ tana’ meero cient, maare ut jun cienteb’—junjunq reheb’ pejb’il xt’ikr ut maak’a’eb’ xxaab’, a’b’an chixjunileb’ se’se’ li ru ut saheb’ sa’ xch’ool.
Kitoch’e’ li waam ut xink’oxla naq a’an reetalil x’aajelil ru xye’b’al li quq’ reheb’ li saaj li neke’reek’a naq xjuneseb’, isinb’ileb’, malaj wankeb’ chixjunpak’al li korral. Chiqak’oxla a’an, chiqak’uleb’, chiqaq’aluheb’, ut chiqb’aanuli jo’ch’inal jo’nimal nokoru re xkawob’resinkil lix rahomeb’ choq’ re li Kolonel. Li Jesus kixye: “Ut ani taak’uluq re junaq ch’ina’al jo’ a’in sa’ ink’ab’a’, laa’in tinxk’ul.”14. Sa’ xk’ab’a’ li Jeskristo, amen.