« E vai herehia atu ā ʼoutou e Au »
ʼE mea mure ʼore te aroha ʼo te Atua ʼe e vai noa te reira e a muri noa atu, te auraʼa rā nō te reira nō tātou tātaʼitahi tei te huru ïa ʼo tō tātou pāhonoraʼa i Tōna here.
Tē parau mai nei te Bibilia ia tātou ē « e aroha hoʼi te Atua ».1 ʼO ʼOia te hōhoʼa mau ʼo te aroha, ʼe te tiʼaturi rahi nei tātou i te huru tāmau ʼe te ʼōtiʼa ʼore nō taua aroha ra. Mai tā te peresideni Thomas S. Monson i parau : « Te vai noa ra te here ʼo te Atua nō ʼoutou noa atu ē, e mana‘o ʼoutou ’ua ti‘a ʼe ʼaore rā, ʼaita i ti‘a ia ʼoutou ’ia fāriʼi i te here. Tē vai noa ra te reira i te mau taime atoʼa ».2
ʼE rave rahi mau rāveʼa nō te faʼaʼite ʼe nō te parau nō niʼa i te aroha o te Atua. Te hōʼē o te mau parau tā tātou e faʼaroʼo pinepine nei i teie mahana ’aore ïa te aroha ʼo te Atua ʼe tītauraʼa ». Nō reira i te tahi pae te mea mau, te parau nō te tītaura’a ’aita e vai ra i roto i te pāpa’iraa mo a. ’Ua faʼaʼitehia rā Tōna aroha i roto i te pāpa’ira’a mo’a mai « te here rahi ʼe te faʼahiahia »,3 « te aroha rahi »,4 « te aroha faʼaora »,5 ʼe « te here mure ʼore ».6 E mau taʼo maita’i aʼe teie nō te mea ’aore te parau tītauraʼa e hōro’a i te mau manaʼo hape nō niʼa i te here hanahana o te Atua, mai teie te huru, e faʼati’a te Atua ’e e’ita ʼOia e haʼavā i te mau mea atoʼa tā tātou e rave nō te mea ʼaore ʼe tītauraʼa tō Tōna here, ʼaore rā, e’ita te Atua e tuʼu mai i te mau anira’a i ni’a iho ia tātou nō te mea ʼaore e tītauraʼa tō Tōna here; ʼaore rā e faʼaorahia te tāʼātoʼaraʼa i roto i te bāsileia i te ra’i ʼo te Atua nō te mea ʼaore ʼe tītauraʼa tō Tōna here. ʼE mea mure ʼore te here ʼo te Atua ʼe e vai noa te reira e a muri noa atu, te auraʼa rā ō te reira nō tātou tātaʼitahi tei te huru ïa ʼo tō tātou pāhonoraʼa i Tōna here.
’Ua parau Iesu :
« Mai te Metua i here mai iā’u nei ra, ’ua here atoʼa atu ho’i au ia ʼoutou : ’Ia vai herehia atu ā ʼoutou ʼe au.
« I haʼapa’o ʼoutou i tā’u ra parau, ʼe vai herehia atu ā outou e au ; mai iā’u i haʼapa’o i te parau ʼa tāʼu Metua ra, ʼe te vai herehia nei ā vau e āna ».7
Te auraʼa ʼo te parau « ’ia vai herehia atu ā » ʼaore rā « ’ia vai noa » i roto i te here ’o te Faʼaora o te fāriʼiraʼa ïa i Tōna ra maitaʼi.8 Nō te fāriʼi i Tōna maitaʼi, e tiʼa ia tātou ’ia vai te faʼaroʼo ia Iesu Mesia ’e ’ia ha’apa’o i Tāna fa’auera’a ’oia ato’a te tātarahapara’a i tā tātou mau hara, ’ia bāpetizohia nō te matararaʼa o te mau hara, ’ia fāriʼi i te Vārua Maitaʼi, ʼe ’ia tāmau noa i niʼa i te ’ēʼa ʼo te haʼapaʼoraʼa.9
E here noa ā te Atua ia tātou, e’ita rā e nehenehe Iāna ’ia faʼaora ia ʼoutou i roto i tā tātou mau hara.10 ʼA haʼamanaʼo i te mau parau ʼa Amuleka ia Zeezeroma ē e’ita te Faʼaora e faʼaora i Tōna nunaʼa i roto i tā rātou mau hara ʼe faʼaora rā ʼOia ia rātou i tā rātou mau hara,11 te tumu ma te hara e mea vi’ivi’i tātou ’e « e ʼore roa te mea viʼiviʼi e ō i te bāsileia o te raʼi »12 ʼaore rā e pārahi i te aro ’o te Atua. « ʼE tei [te Mesia] te mana i hōroʼahia mai iāna e te Metua ra, ’ia faʼaora i [Tōna nunaʼa] i tā rātou mau hara, nō te tātarahapa; nō reira, i tono mai ai ʼoia i tāna mau melahi e faʼaʼite mai i te mau parau tumu nō te tātarahapa ra, e tae ai rātou i raro aʼe i te Faʼaora e ora ai tō rātou mau vārua ».13
Tē haʼapiʼi mai nei tātou i roto i te Buka ʼa Moromona ē te tumu nō te māuiui ʼo te Mesia---te faʼaiteʼiteraʼa hopeʼa nō Tōna here---’ia « faʼatupu ïa i te aroha, o te faʼaauraro i te parau faʼautuʼa, ʼe te faʼatupu atoʼa hoʼi i te rāveʼa e faʼaroʼo ai te taʼata e tae noa atu i te tātarahapa.
« E tiʻa ai i te aroha i te faʼa’ore i te mau tītauraʼa a te parau faʼautuʼa, ʼe i te haʼaʼati i te taʼata i te rima o te ora, e vaiihohia rā te taʼata i ʼore i faʼaroʼo e tae noa atu i te tātarahapa ra ’ia faʼautuʼahia ʼoia ʼe ’ia tītau-hua-hia iāna i tā te ture e hope roa aʻe ; nō reira, e faʼatupuhia ai te rāveʻa rahi ʼe te mure ’ore, o te faʼaora iāna anaʻe o tei fa’aro’o e tae noa atu i te tātarahapa »14
Te tātarahapa o Tāna ïa hōroʼaraʼa nō tātou, tei aufauhia na roto i te hōʼē hoʼo rahi.
E parau te tahi ē e haʼamaita’i te Atua i te ta’ata ato’a ma te māʼitiʼiti ʼore---ma te faʼahiti, ʼei hiʼoraʼa, i te aora’a Iesu i niʼa i te Mouʼa : « Te faʼahiti nei hoʼi [te Atua] i tāna mahana i niʼa i te ʼino, ʼe te maitaʼi, ʼe te haʼamāʼiri nei ʼoia i te ūa i niʼa i te parau tiʼa ʼe te parau tiʼa ʼore ».15 ’Oia mau, te niʼiniʼi nei te Atua i niʼa i te taʼatoʼaraʼa o Tāna mau tamariʼi te mau haʼamaita’iraʼa atoʼa ʼe nehenehe Iāna—te mau haʼamaita’iraʼa atoʼa tā te here, te ture ʼe te aroha e faʼatiʼa. ʼE ’ua faʼaue ʼOia ia tātou ’ia hōroʼa noa :
« Tē parau atu nei rā vau ia ʼoutou, e aroha atu i tō ʼoutou mau enemi; e faʼaora atu i tei tuhi mai ia ʼoutou; e hāmani maitaʼi atu i te feiā i riri mai ia ʼoutou; e pure hoʼi nō te feiā i parau ’ino mai ʼe tei hāmani ʼino mai ia ʼoutou;
« ’Ia riro ʼoutou ʼei tamariʼi na tō ʼoutou Metua i te ao ra ».16
Terā rā ’ua faʼatumuhia te mau haʼamaitaʼiraʼa rahi aʼe ’a te Atua i niʼa i te haʼapaʼoraʼa. ’Ua haʼamāramarama mai te peresideni Russell M. Nelson : « Tei roto i te pūpā hanahana o te here ʼo te Atua—e tae noa atu te ora mure ʼore—te mau haʼamaitaʼiraʼa e tiʼa ia tātou ’ia tūtava, ʼeiaha rā e tiaʼi ’ia fāriʼi noa atu e ʼere tātou i te mea haʼapaʼo. E’ita e nehenehe i te feiā hara ’ia ʼōfati i Tōna ra hinaʼaro ’e ’ia tītau Iāna ’ia haʼamaitaʼi ia rātou i roto i te hara [hiʼo Alama 11:37]. Mai te mea e hinaʼaro rātou e fanaʼo i te mau tiare ato’a i roto i Tāna pūpā tiare nehenehe e tiʼa ia rātou ia tātarahapa ».17
Taʼa ʼē noa atu i te faʼariroraʼa i te taʼata tātarahapa ’ei taʼata hara ʼore ʼe te pōraʼo ʼore ma te fafauraʼa ē e « faʼateiteihia ʼoia i te mahana hopeʼa »,18 tē vai nei ïa te pitiraʼa o te tufaʼa faufaʼa rahi nō te faʼaea i roto i te here o te Atua. E nehenehe te faʼaearaʼa i roto i Tōna here e faʼatiʼa ia tātou ’ia faʼatupu i tō tātou huru mau, ’ia riro mai Iāna ra te huru.19 Mai tā te peresideni Dieter F. Uchtdorf i parau : « Terā rā, e’ita te aroha mau ʼo te Atua e faʼahoʻi noa ia tātou i tō tātou huru hara ʼore i muta’a ra. … E mea teitei atu ā Tāna fā : Tē hina’aro nei ’Oia i Tāna mau tamaiti ’e mau tamāhine ’ia riro mai Iāna ra te huru ».20
I roto i teie nei tātararaʼa, te vairaʼa i roto i te here ʼo te Atua o te auraro-hope-roa-raʼa ïa i Tōna hinaʼaro. Te auara’a o te fāri’ira’a ia i Tāna a’ora’a ’ia hinaʼarohia, « ʼo tā te Fatu e here ra, o tāna ïa e aʼo mai ».21 Te aura’a ’ia here ’e ’ia tāvini ia vetahi ’ē mai tā Iesu i here ’e i tāvini ia tātou.22 Te aura’a te ha’api’ira’a mai « ’ia ora i te ture o te bāsileia tiretiera » ’oia ato’a ia nehenehe ia tātou « ’ia noa’a te hanahana tiretiera ».23 ’Ia nehenehe Iāna ’ia faʼariro ia tātou ’ei mau taʼata o tā tātou e nehenehe e riro mai, te ani nei tō tātou Metua i te Ao ra ’ia auraro tātou « i te mau tītaura’a ʼa te Vārua Maitaʼi, ʼe ’ia [faʼaru’e] i te mau peu a te taʼata tino nei, ʼe ia [riro] ʼei taʼata moʼa na roto i te tāraʼehara ʼa te Mesia ra te Fatu, ʼe ia [riro] hoʼi mai te tamariʼi ra i te mārū, te mamahu, te ha’ehaʼa, te faʼaʼoromaʼi, tei ’ī i te here, ma te hinaʼaro ’ia auraro i te mau mea atoʼa tā te Fatu e hinaʼaro ’ia tuʼu i niʼa iāna, mai te tamariʼi e auraro hoʼi i tōna ra metua ».24
’Ua parau Elder Dallin H. Oaks : « Te Ha’avāraʼa Hopeʼa e ʼere noa ïa i te hō’ē hi‘opo‘araʼa nō te tāʼāto’araʼa o te mau ’ohipa maita’i ʼe te ʼino—tā tātou i rave. O te hō’ē rā ’itera’a nō te hope’ara’a nō tā tātou mau ’ohipa ’e mau mana‘o—te mea i riro mai ai tātou ».25
’Ua riro te ʼāʼamu o Helen Keller mai te tahi parabole o te faʼaʼite mai e nāhea te here hanahana e taui i te hōʼē vārua itoito. ’Ua fānauhia Helen i te tufaʼa fenua nō Alabama i te fenua Marite i te matahiti 1880. I te 19raʼa ʼo te avaʼe, ’ua maʼihia ʼoia i te hōʼē maʼi tei ʼore i ʼitehia ʼe ’ua riro mai ʼoia ʼei tamāhine tariʼa turi ʼe te matapō. E mea māramarama roa ʼoia ʼe ’aita ʼoia i māuruuru roa ʼa tamata ai ʼoia i te ʼite ʼe te fāfā haere i te mau mea na piha’i iho iāna. ’Ia fāfā anaʼe ’o Helen i te mau utu e haʼuti ra o te mau melo o te ’utuāfare ʼe ’ia ʼite anaʼe ē ’ua faʼaʼohipa rātou i tō rātou mau vaha nō te paraparau « e riri rahi ïa tōna [nō te mea] e’ita e nehenehe iāna ’ia ʼāpiti atu i te paraparauraʼa ».26 I te ono ʼo tōna matahiti, ’ua hinaʼaro Helen i te paraparau ʼe nō te ’ūʼana o tōna māuruuru ʼore « e riri ïa ʼoia i te mau mahana atoʼa, i te tahi mau taime i te mau hora atoʼa ».27
’Ua tārahu te mau metua ʼo Helen i te hōʼē ’orometua haʼapiʼi nō tā rāua tamāhine, te hōʼē vahine ʼo Anne Sullivan te iʼoa. Mai ia Iesu Mesia tei ʼite i tō tātou mau paruparu,28 ’ua ʼaro Anne Sullivan i tōna iho mau paruparu ʼe tōna mau fifi rahi ʼe ’ua taʼa iāna i te mau paruparu ’o Helen. I te paeraʼa o tōna matahiti, ’ua roʼohia ʼo Anne i te hōʼē maʼi tei tūʼino māuiui i tōna mata ʼe ’ua fātata ʼoia i te matapō roa. I te vaʼu raʼa ʼo tōna matahiti, ’ua pohe te metua vahine ʼo Anne ; ’ua faʼaruʼe tōna metua tāne iāna ʼe tōna teina taeaʼe, ’o Jimmie ; ʼe ’ua faʼahaerehia rāua i roto i te hōʼē « fare nō te feiā vēvē », nō te huru oraraʼa ’ino i reira ’ua pohe ʼo Jimmie e toru avaʼe noa iho i muri mai. Na roto i tōna iho tautoʼoraʼa tuʼutuʼu ʼore, ’ua riro mai ʼo Anne ʼei pīahi nō te Fare Haʼapiʼiraʼa Perkins nō te Matapō, ’ua manuia roa ʼoia i reira. Na roto i te hōʼē tapūraʼa, ’ua maitaʼi mai tōna mata ʼe ’ua nehenehe iāna ’ia taiʼo. I te taime ʼa fārerei ai te metua tāne ʼo Helen Keller i te Fare Haʼapiʼiraʼa Perkins nō te ’imi i te tahi taʼata ’ei ʼorometua nō tāna tamāhine, ’ua māʼitihia ʼo Anne.29
E ʼere roa atu te hōʼē ’ohipa au roa i te haʼamataraʼa. « ’Ua tūpaʼi, ’ua ʼīʼiti, ’ua tuʼe Helen i tōna ʼorometua haʼapiʼi ʼe ’ua haʼamarua i te hōʼē o tōna mau niho. I te pae hopeʼa ua noaʼa ia [Anne] i te haʼavī na roto i te tuʼuraʼa atu ia [Helen] i roto i te hōʼē fare iti i niʼa i te fenua o te ʼutūafare Keller. Na roto i te faʼaʼoromaʼi ʼe te ʼetaʼeta tāmau, ’ua noaʼa iāna te here ʼe te tiʼaturiraʼa a teie tamariʼi.30 Mai te reira atoʼa, ’ia tiʼaturi anaʼe tātou i tō tātou ’Orometua hanahana ’eiaha rā e faʼaʼetaʼeta atu, e nehenehe Iāna e haʼapiʼi ʼe e tauturu ia tātou ’ia nuʼu atu i te hōʼē faito ʼāpī.31
Nō te tauturu ’ia Helen ’ia haʼapiʼi mai i te mau parau, e taiʼo ïa Anne i te mau iʼoa o te mau mea mātauhia ma tōna manimani rima i niʼa i te ʼapu rima ʼo Helen. « ’Ua ʼoaʼoa Helen i teie ‘haʼuti manimani rima, ’aita rā ʼoia i taʼa i te mea e tupu ra e tae noa atu i te taime tuiroʼo ’a pīʼāpā ai Anne i te parau p-a-p-e ʼe ʼa pāmu ai ’oia i te pape i niʼa i te rima ʼo [Helen]. ’Ua pāpaʼi [Helen] i muri mai :
« ’Ua haʼamata ihora vau i te ʼite i te tahi mea tei moʼehia iāʼu… ʼe tā te reo moʼemo’e i heheu mai iāʼu. ’Ua ʼite au i taua taime ra te auraʼa ʼo te « p-a-p-e » o te tahi mea toʼetoʼe ïa e tahe ra na niʼa i tōʼu nei rima. Na taua parau ora ra i faʼaara, i hōroʼa atu i te māramarama, te tiʼaturira’a, te ʼoaʼoa, ʼe tei faʼatiʼamā i tōʼu vārua ! … E iʼoa tō te mau mea atoʼa, ʼe ’ua hōroʼa mai te iʼoa tātaʼitahi i te hōʼē manaʼo ʼāpī. ’Ia hoʼi atu māua i te fare e au ra ē te oraora ra te mau mea atoʼa taʼu i tāpeʼa’ ».32
ʼA paʼari ai Helen Keller ’ei taʼata paʼari, ’ua tu’i tōna roʼo nō tōna here i te reo, tōna ʼite ʼei pāpaʼi veʼa, ʼe tōna ʼaravihi ʼei taʼata aʼo i mua i te taʼata.
I roto i te hōʼē hōhoʼa teata nō niʼa i te oraraʼa ʼo Helen Keller, ’ua māuruuru tōna na metua i te ʼohipa ʼa Anne Sullivan i te taime ’ua noaʼa iāna i te tāmarū i tā rāua tamāhine ʼōviri, ’ia nehenehe ia Helen ia pārahi maitaʼi i te taime tāmāʼaraʼa, ’ia ’amu maitaʼi, ʼe ’ia tūfetu i tāna tauera i te hopeʼa o te tāmāʼaraʼa. ’Ua ʼite rā Anne e nehenehe ia Helen ’ia rave rahi atu ā i te ʼohipa ’e e tītaura’a faufa’a rahi tāna.33 E māuruuru ato’a paha tātou i te mea tā tātou i rave i roto i tō tātou orara’a, e ’ua riro mai tātou o tātou iho, e ’ua ’ite ho’i tō tātou Fa’aora i te hō’ē faufa’a hanahana o tā tātou noa e « ʼite ma te ’arehurehu, na roto i te hiʼo ».34 E nehenehe tātou tāta’itahi e ’ite i te ’oaʼoa rahi o te mana hanahana i te tupuraʼa i roto ia tātou, mai te ʼoaoʼa tā Helen Keller i ʼite ʼa ora ai te mau parau, ma te hōroʼa i te māramarama i tōna ʼāʼau ʼe te faʼatiʼamāraʼa iāna. E nehenehe tātou tāta’itahi e here ’e e tāvini i te Atua ’e ’ia ’aravihi nō te ha’amaita’i i tō tātou ta’ata tupu. « Mai tei pāpaʼihia, o te mau mea ʼaore i hi‘ohia e te mata ra, ʼaore i faʼaroʼohiaʼ e te tari‘a ra, ʼaore hoʼi i ō i roto i te ʼāʼau ʼo te taʼata ra, ʼo tā te Atua ïa i vaiiho nō te feiā i hinaʼaro iāna ra ».35
E feruri na tātou i te hoʼo o te here faufaʼa rahi a te Atua. ’Ua heheu mai Iesu ē nō te tāra i tā tātou mau hara ʼe nō te faʼaora ia tātou i te pohe, i te pae tino ʼe te pae vārua, na Tōna mamae rahi i faʼatupu ai i roto Iāna « ʼoia ʼo te Atua, ʼo tei hau i te mau mea atoʼa ra, i te rurutaina nō te māuiui, ʼe ’ua tahe mai ra te toto na te mau poa ato’a, ʼe ’ua māuiui i te tino ʼe te vārua atoʼa hoʼi---ʼe ’ua hinaʼaro hoʼi ’ia ʼore au ’ia inu i te auʼa maramara e oriorio atu ».36 ’Ua rahi roa tōna māuiui i Getesemane ʼe i niʼa i te satauro, e’ita te reira e noaʼa i te taʼata ’ia faʼaʼoromaʼi.37 Terā rā, nō Tōna here i Tōna Metua ʼe nō tātou, ’ua faʼaʼoromaʼi ʼOia, ʼe ʼei hopeʼaraʼa, e nehenehe Iāna ’ia pūpū mai ia tātou te tāhuti ʼore ʼe te ora mure ʼore.
E tāpaʼo hōhonu « i tahe mai ai te toto na te mau poa atoʼa »38 ʼa māuiui ai Iesu i Getesemane, te vāhi nō te tāvirira’a ʼolive I te tau ʼo te Faʼaora, nō te tītauraʼa i te hinu, e haʼaperehuhia na mua te mau ʼolive ʼe te hōʼē ’ōfaʼi rahi. E tuʼuhia te mau ʼolive perehu i roto i te mau pōʼini mārū haʼunehia ʼe tei ’āpapahia na niʼa i te tahi ʼe te tahi. Na tō rātou teiaha e faʼatahe mai i te hinu mātāmua ʼe te maitaʼi roa aʼe. ʼE faʼateiaha-faʼahou-hia atu na roto i te tuʼuraʼa i te hōʼē tapu rāʼau i niʼa i te mau pōʼini tei ʼāpapahia, e na te reira e hōroʼa mai i te tahi atu ā hinu. I te pae hopeʼa, nō te ’īriti i te mau topata hopeʼa, e faʼateiahahia te tapu rāʼau i te mau ʼōfaʼi i te tahi hopeʼa nō te faʼarahi i te taumiraʼa.39 ʼE ’oia, e mea ʼuteʼute mai te toto ra ’ia tahe mātāmua mai te hinu.
Tē manaʼo nei au i te ʼāʼamu a Mataio nō niʼa i te Faʼaora ʼa tomo ai ʼOia i Getesemane i taua pō riʼariʼa ra---ē ’ua « vehia ihora ʼoia i te ʼoto …
« ’E haere atura ʼOia i mua iti atu, tīpapa ihora i raro ma te pure, na ’ō atura, e tāʼu Metua ē, ’ia ti‘a ra, e hōpoi ē atu i teie nei au‘a, ’ia tupu rā tō ʼoe hinaʼaro, ʼeiaha tō‘u ».40
I muri iho, ’a tupu noa ai te ʼoto i te rahi, ’ua tāparu ʼOia i te piti o te taime nō te tāmarūraʼa ʼe, i te pae hopeʼa, i te toru o te taime, penei a’e i te taime pūai roa aʼe nō Tōna mamae. ’Ua faʼaʼoromaʼi ʼOia i te mamae ʼe tae noa atu ’ua maha te faʼaʼutuʼaraʼa ʼe tae noa atu i te hopeʼa41 ’Ua rave ʼOia i te reira nō ʼoutou ʼe nōʼu nei.
ʼE hōroʼaraʼa faufaʼa mau te here o te Atua ! ’Ua ’ī i taua here ra, ’ua parau o Iesu, « e ’ore ānei ’outou e fāriu mai iā’u i teie nei, e tātarahapa ho’i i ta ’outou mau hara, ’e e fa’aro’o mai, ’ia fa’aorahia ’outou e au ra ».42 Ma te marū ’ua ha’apāpū mai ’Oia, « ’Inaha ’ua fa’atorohia atu tō’u rima aroha ia ’outou, ’e o te haere mai nei, o tā’u ïa e ’ite mai ; e maita’i tō te haere mai iā’u ra ».43
E’ita ānei ʼoutou e here Iāna o ʼOia tei here ia tātou na mua ?44 Nō reira ʼa haʼapaʼo i Tāna mau faʼaueraʼa.45 E’ita ānei ʼoutou e riro ʼei hoa Nōna o ʼOia tei hōroʼa i Tōna ora nō Tōna mau hoa ?46 Nō reira ʼa haʼapaʼo i Tāna mau faʼaueraʼa.47 E vai noa ānei ʼoutou i roto i Tōna here ’e e fāri’i i te mau mea ato’a Tāna i pūpū ma te nehenehe nō tātou ? No reira ʼa haʼapaʼo i Tāna mau faʼaueraʼa.48 Tē pure nei au ē ’ia vai noa ā tātou i roto i Tōna here, na roto i te iʼoa o Iesu Mesia, ’āmene.