2010–2019
Anchalaq eech’ool choq’ re li Kristo
Octubre 2016


Anchalaq eech’ool choq’ re li Kristo

Anchalaq qach’ool choq’ re li Kristo naq nokok’anjelak chi tiik qach’ool, naq naqakanab’ qib’ chiru rik’in tuulanil ch’oolej, naq naqakuy rik’in kawil ch’oolej, nokotijok chi anchal qach’ool, ut nokotz’aqonk chi k’ulub’ejo.

Ex was wiitz’in raarooqex inb’aan, anajwan nawaj aatinak rik’ineb’ li saaj re li Iglees, rik’ineb’ ajwi’ li qachaab’il misioneer. Jo’kan ajwi’, eb’ li komon winq ut ixq saajeb’ xch’ool b’oqb’ileb’ chirab’inkil.

Sa’ li 21 xb’e li po agosto toje’ xnume’, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kirosob’tesi li chaq’al ru Santil Ochoch re Saporo—li rox santil ochoch aran Japon. Li Santil Ochoch re Saporo kab’lanb’il sa’ xjayal lix nim li saq’e aran Japon, sa’ jun na’ajej Hokkaido xk’ab’a’. Chanchan aran Utah, Hokkaido xaqab’anb’il xb’aan jun tenamit k’a’jo’eb’ xsak’ahil ut kaw neke’k’anjelak.

Sa’ li 1876, jun aj k’utunel jwal na’no ru, li qawa’ William Clark1 kib’oqe’ chi xik aran Hokkaido chi k’utuk. Us ta ka’ajwi’ waqxaqib’ po kiwan chaq aran Japon, lix musiq’ aj Kristiano kixtoch’ xch’ooleb’ li saaj aj tzolom moko aj paab’anel ta li Kristo. Naq xik re, kiraatinaheb’ lix tzolom li kikana chi yiib’anb’il sa’ jun oqech re bronce.2 Kixye: “Ex saaj winq, anachalq eech’ool!”—“Anchalaq eech’ool choq’ re li Kristo.”3 Lix b’oqom naq “anchalaq xch’ooleb’ choq’ re li Kristo” naru taatenq’anq chixb’eresinkil wulaj wulaj lix b’aanuhom laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.

Jalam-uuch
Qawa’ William Clark

K’a’ru naraj xyeeb’al naq “anchalaq qach’ool choq’ re li Kristo?” Naq anchalaq qach’ool choq’ re li Kristo naraj xyeeb’al naq eek’ansib’il, k’eek’o, ut q’axtesinb’il qach’ool sa’ lix k’anjel. Naq anchalaq li qach’ool choq’ re li Kristo naraj xyeeb’al naq moko rajlal ta noko’sik’e’ re taanimaaq qu chiruheb’ li winq. Naq anchalaq qach’ool choq’ re li Kristo naraj xyeeb’al naq nokok’anjelak chi tiik ut chi anchal qach’ool sa’eb’ li qateep ut ruq’ li iglees chi ink’a’ noko’wech’ok ut rik’in sahilal sa’ qach’ool.

Eb’ li qamisioneer li neke’k’anjelak sa’ chixjunil li ruchich’och, a’aneb’ chaq’al ru reetalil li ani anchaleb’ chi yaal xch’ooleb’ choq’ re li Kristo. Wiib’ oxib’ chihab’ chaq, li Hermana Yamashita ut laa’in kook’anjelak sa’ li Mision Japon Nagoya. Eb’ li qamisioneer anchaleb’ chaq xch’ool choq’ re li Kristo. Jun reheb’ a’an li saaj Elder Cowan xk’ab’a’.

Jalam-uuch
Li Elder Cowan rochb’een li Awa’b’ej ut li Hermana Yamashita

Li Elder Cowan moko wan ta lix nim roq xb’aan naq kit’ane’ naq yoo chi xik sa’ xb’een lix li b’aqlaq ch’iich’ naq toj ka’ch’in chaq. Chirix wiib’ oxib’ xamaan lix wanjik sa’ lix mision, xinixb’oq li rochb’een. Li roq ch’iich’ li wan ruuchil li roq laj Elder Cown kitoqe’ naq yoo chi xik sa’ lix b’aqlaq ch’iich’. Kiqak’am chaq sa’ jun chaab’il na’ajej b’ar ke’xlatz’ wi’chik li roq ch’iich’, ut sa’ jun na’ajej qajunes, kiwil xb’een sut li roq ut kink’oxla k’a’jo’ li rahilal kixnumsi. Ke’xyiib’ wi’chik li roq ch’iich’ ut kisutq’i sa’ lix na’aj nak’anjelak wi’.

A’b’anan, naq yookeb’ chi nume’k li xamaan, li roq ch’iich’ kitoqe’ wi’chik. Li tenq’ re laj b’anonel sa’ li sutam kixye naq li Elder Cowan taasutq’iiq sa’ li rochoch ut maare te’xtaqla sa’ jalan chik li mision. Laa’in ink’a’ kiwaj xb’aanunkil li k’a’ru kixye xb’aan naq li Elder Cowan a’an jun chaab’il misioneer ut jwal nim rajom chi kanaak aran Japon. A’b’an, timil timil, li Elder Cowan yoo chi wulak sa’ xraqik lix metz’ew. Us ta yoo chixnumsikil li rahilal a’an, ink’a’ kiwech’ink ut maak’a’ kixye.

Sa’ xka’sutil ke’xye we naq li Elder Cowan us raj naq taaxik chi k’anjelak sa’ jun na’ajej b’ar wi’ ink’a’ na’ajman ru naq taab’eeq sa’ jun li b’aqlaq ch’iich’. Kink’oxla sa’ inch’ool chirix li k’a’ru yoo chi uxman. Kink’oxla chirix li Elder Cowan ut li toj taachalq re, ut kintijok chirix a’an. Kiweek’a naq jo’kan, li Elder Cowan tento taasutq’iiq sa’ li rochoch ut taaroyb’eni b’ar chik te’xtaqla. Kinb’oq ut kinye re naq ninra ut yoo ink’a’uxl chirix, ut kinye re li k’a’ru taqab’aanu. Maak’a’ kixye. Ka’ajwi’ kiwab’i naq yoo chi yaab’ak. Kinye re: “At Elder Cowan, moko na’ajman ta naq tinaasume anajwan. Wulaj tatinb’oq. B’aanu usilal, k’oxla li k’a’ru xinye aawe ut tijon rikʼin x’anchalil aach’ool.”

Naq kinb’oq wulajaq chik eq’la, rik’in tuulanil xch’ool kixye we naq tixb’aanu li k’a’ru kintaqla chixb’aanunkil.

Sa’ li roso’jik tz’ilok-ix rik’in, kinpatz’ re: “Elder Cowan, naq xatz’iib’a laa hu re tat-ok sa’ li mision, ma xapatz’ chi xik sa’ jun li mision b’ar wi’ ink’a’ na’oksiman li b’aqlaq ch’iich’?”

“Hehe’, awa’b’ej, xinb’aanu” chan.

“Elder Cowan”, xinye, “xatb’oqe’ chi k’anjelak sa’ li Mision Japon Nagoya, b’ar wi’ na’ajman ru roksinkil li b’aqlaq ch’iich’. Ma xaye resil a’in re li awa’b’ej re laa oqech?”

Kisach inch’ool rik’in lix sumehom. Kixye we: “Ink’a’, ink’a’ xinb’aanu. Kink’e inch’ool naq wi aran xinixb’oq li Qaawa’, tinxik sa’ jun li gimnasio ut tinkawresi lin junxaqalil re tinruuq chi b’eek sa’ xb’een jun li b’aqlaq ch’iich’.”

Sa’ xraqik li tz’ilok-ix, rik’in xya’al li ru, kixpatz’ we: “Awa’b’ej Yamashita, k’a’ut naq xinchal arin Japon? K’a’ut naq wankin arin?”

Ink’a’ kiwiib’an inch’ool naq kinsume: “Elder Cowan, wan jun innawom k’a’ut naq xatchal arin. Xatchal re tinchaab’ilo’q laa’in. Ak xintaw ru naq yookin chi k’anjelak chixk’atq jun nimla saaj winq, ut osob’tesinb’ilin xnawb’al aawu.”

Nasaho’ inch’ool xyeeb’al eere naq li Elder Cowan kisutq’i chaq sa’ lix junkab’al aj rahonel ut naq kitaqlaak sa’ jun mision b’ar wi’ taaruuq roksinkil jun b’eleb’aal ch’iich’ re taab’eeq. Jwal nasaho’ inch’ool moko ka’aj ta wi’ rik’in li Elder Cowan, rik’in b’an ajwi’ chixjunileb’ li misioneer sa’ xb’een li ruchich’och’ li nek’ek’anjelak chi anchaleb’ xch’ool ut ink’a’ neke’wech’ink ut maak’a’ neke’xye. B’antiox, ex elder ut hermana, xb’aan lee paab’aal, naq maak’a’ chik nekek’oxla, ut xb’aan naq anchalaq eech’ool choq’ re li Kristo.

Wan sa’ lix Hu laj Mormon naab’aleb’ li esil chirixeb’ li winq li anchaleb’ xch’ool choq’ re li Kristo. Laj Alma, alalb’ej, kixrahob’tesi li Iglees ut eb’ laj paab’anel naq toj saaj winq chaq. Moqon, kixk’anjela jun li nimla jalok ch’oolej ut kiwan jo’ jun nimla misioneer. Kixsik’ lix b’eresihom li Qaawa’, ut kirosob’tesi li rochb’een naq kik’anjelak rik’ineb’. Li Qaawa’ kixkawob’resi, ut a’an kixq’ax ru li yale’k rix.

A’an ajwi’ laj Alma li kixk’e li na’leb’ a’in re laj Helaman, li ralal:

“Eb’ li ani neke’xkanab’ rib’ chiru li Dios te’kawresiiq sa’ li yale’k rixeb’, ut li rahilal neke’xnumsi, ut lix ch’a’ajkilaleb’. …

“… [Paab’eb’] lix taqlahom li Dios. …

“Sik’ aana’leb’ rik’in li Qaawa’ sa’ chixjunil li nakab’aanu, ut a’an tatxb’eresi choq’ re chaab’ilal.”4

Li xkab’il qalal kixnajtob’resi rib’ rik’in li Iglees chiru xk’ihal lix saajilal. Naq kiwulak sa’ jun may chihab’, kixnumsi jun li cha’ajkilal li kixk’e chirajb’al xjalb’al lix yu’am. Rik’in li rahok, eb’ li tij, ut lix tenq’ankil lix junkab’al ut eb’ li komon re li Iglees, ut sa’ xb’een chixjunil, xb’aan li toq’ob’ank-u ut li rusilal li Qaawa’, kisutq’iik sa’ li Iglees.

Moqon kib’oqe’ chi k’anjelak sa’ li Mision Washington Seattle. Sa’ xb’eenil kixnumsi jun nimla tawajik lix ch’ool. Rajlal q’ojyin, chiru li xb’eenil oxib’ po, kixsik’ xna’aj naxik wi’ chi yaab’ak. Jo’ chanchan li Elder Cowan, kiraj xnawb’al “K’a’ut naq wankin arin?”

Chirix jun chihab’ chi k’anjelak, kiqak’ul jun esil sa’ li ulul ch’iich’ li kixsume li qatij. Kixye chaq: “Anajwan naru naweek’a chi yaal lix rahom li Dios ut li Jesus. Tinyal inq’e chi wulak jo’eb’ li najter profeet. Us ta yookin chixnumsinkil naab’al li ch’a’ajkilal, k’a’jo’ xsahil inch’ool. Li k’anjelak chiru li Jesus, a’an li q’axal wi’chik chaab’il chiru chixjunil. Maak’a chik xnimal lix chaab’ilal chiru a’in. K’a’jo’ xsahil inch’ool.”

A’an kireek’a li k’a’ru kireek’a ajwi’ laj Alma: “Ut aay, q’axal nim li sahil ch’oolejil, ut q’axal sachol ch’oolej li saqen kiwil: relik chi yaal, kinujak li waam rik’in sahilal li numtajenaq jo’ chanru chaq inrahilal!”5

Sa’ li qayu’am naqanumsi li yale’k-ix, a’b’an wi anchalaq qach’ool choq’ re li Kristo, naru naq naqk’oxla ka’ajwi’ a’an ut taqeek’a sahil ch’oolejil us ta wanko sa’ xyi li yale’k-ix. Laj Tojol qix a’an li xnimal ru eetalil chiqu. A’an naxtaw ru lix loq’laj k’anjel ut ki’ab’ink chiru li rajom li Dios li Yuwa’b’ej. K’a’jo’ xnimal ru li osob’tesink chixk’amb’al chaq lix sachol ch’oolejil eetalil kixk’ut sa’ li qak’a’uxl rajlal xamaan naq naqak’ul li loq’laj wa’ak.

Ex raarookil was wiitz’in, anchalaq qach’ool choq’ re li Kristo naq nokok’anjelak chi tiik qach’ool, naq naqakanab’ qib’ chiru rik’in tuulanil ch’oolej, naq naqakuy rik’in kawil ch’oolej, nokotijok chi anchal qach’ool, ut nokotz’aqonk chi k’ulub’ejo.

Anchalaq taxaq qach’ool choq’ re li Kristo naq naqak’ulub’a li qach’a’ajkilal ut yale’k qix rik’in kuyuk ut rik’in paab’aal, ut naqataw li sahil ch’oolejil sa’ xb’ehil li qasumwank.

Ninch’olob’ xyaalal naq li Qaawa’ naxnaw eeru. Naxnaw lee ch’a’ajkilal ut lee k’a’uxl. Naxnaw lee ratawomc hi k’anjelak chiru rik’in x’anchalil lee ch’ool ut, relik chi yaal, chi anchalaq eech’ool choq’ re. Chixb’eresi ut chirosob’tesi eere naq nekeb’aanu a’in. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Laj William Smith Clark (1826–86) a’an jun aj k’utunel re li quimica, botanica, ut li zoologia ut kik’anjelak jo’ jolominel sa’ li guerra civil Americana. A’an aj jolominel sa’ li k’utuk chirix li awk ut awa’b’ej re li Universidad Agrícola de Massachusetts. (Chi’ilmanq “William S. Clark,” wikipedia.com.)

  2. Estatua natawman sa’ li tzuul re Sapporo Hitsujigaoka.

  3. William S. Clark, sa’ Ann B. Irish, Hokkaido: A History of Ethnic Transition and Development on Japan’s Northern Island (2009), 156.

  4. Alma 36:3; 37:35, 37.

  5. Alma 36:20.