“Kohdo, Idawehnie ” sang ni Momourki Limpoak oh Papah en Souleng

Ni ahnsou me Elie Wiesel mih nan ihmwen wini mwurin toahkte ah koadoahke mohngiongeo nein nah seri kisin pwutak emen me sounpahr limau pwarek . Ni ahnsou me kisin pwutako kilengila nan pwoaren mesen eh pahpa kahlapo, e kilang me e medmedek. E ahpw idek, “Pahpa, ma ahi limpoak ong uhk pahn laudla, ahmw [medek pahn tikitikala]?”¹ Rahnwet I men kalelapak rehn emen emen kitail: “Ma atail limpoak ong atail Sounkomouro laudla, atail lokolongkan pahn tikitikala?”

Ni ahnsou me Sounkomouro malipe Sapwellime tounpadahk kan en idahwen ih, re kin momourki Kosonned en Moses, me kin padahngki “pwoaren mas ehu pahn pwainla pwoaren mas ehu oh ngih pwoat pahn pwainla ngih pwoat,”² ahpw Sounkomouro ketdo pwehn kapwaiada kosonnedo sang ni Sapwellime Tohmwo. E ketin padangki padahk kapw ehu: “Kumwail poakohng amwail imwintihti kan oh kapakapki me kin kalokei kumwail.”³

Tounpadahngko alehdi kaweid me irail en pirekek sang udahn mwomwen aramas oh pirekeklahng wiepen limpoak oh sawas en Soundoro sang ni arail wiliankihdi mahk oh kadek oh limpoak. Kosonned kapw en “poakpene”⁴ sohte mengei en kapwaiada. Ni ahnsou me tohnpadahk ko kin pwunodiki patehng aramas dipan oh ekei pwihn, Sounkomouro padahk ni kanengamah mahsanih, “Kumwail en ese pwe soahng koaros me kumwail wiahiong emen riei me tikitik pwukat, ngehi me kumwail wiahiong.”⁵ Oh soukohp men sang nan Pwuhk en Mormon kawehwe, “Ni ahnsou me kumwail papah mehn mpomwail kan kumwail kin papah amwail Koht.”⁶

Nin duwen Sapwellimen Sounkomouro tohnpadahk en imwin ahnsou, kitail kin kohdohng Reh sang ni atail poakohng oh papah Sapwellimen Koht seri kan. Ni atail pahn wia met, ele mwein kitail sohte kak liksang apwal oh lokolok ni paliwar, ahpw atail lokolok ni palingen pahn tikitikla. Kitail kak kehn peren oh popohl ni ahnsouhn atail songosong kan.

Atail limpoak oh papah en Souleng kin tepda nan imwatail kan. Nohno pahpa, kumwail ale malipilip en wiasounpadahk oh mesneri ong noumwail seri kan ni limpoak. Irail me amwail soun ropirop kan. Kumwail pwukoahki sewese irail en wiliakapwala. Ni mehlel, kitail koaros nannantieng wiliakapwala—wehwehki kitail audaudkihda limpoak en atail Sounkomouro.

Nin atail pahn idawehn Sises Krais, Sapwellime limpoak me kin karehiong kitail en sawaspene nan mour wet.⁷ Kumwail rongehr ahi ehukihong kumwail lepin kahs wet: “Sewese ie, I ahpw pahn seweseiuhk, oh kita pahn wiahki teieu pweida kohkohlahte.⁸ Nin duwen tohnpadahk kei, kitail kin tepda sawaspene ni ahnsouhn papdais, kitail kin kasalehda atail ineng en “sawaskipene wisik toutou kan, pwehn marahrahda.”⁹

“Padahngkihpene padahk mehlel kan en wein Koht”¹⁰ me ehu wiepen papah oh poakpene. Nohno pahpa oh nohno pahpa kalahp ko, kitail kin kalapw kaulimki irepen sampah—me sukuhl kan sohte kaskuhlki tiahk mwakelekel. Ahpw uwe ieu me kitail kak wia. Kitail kak isaniki ahnsou mwahu kan en kaskuhlih neitail seri kan—met wehwehki ahnsou wet. Dehr katiasang ahnsou mwahu pwukat. Ni e lel ahnsou mwahu ong kumwail en ehuki amwail lamalam duwen rongamwahu oh kaweid en mour, uhdisang mehkoaros oh mwohd rehrail oh lokaiahng noumwail seri kan.

Kitail en dehr pwunodiki atail sohte kaiahnda pwe kitail en wia sounpadahk mwahu kei en rongamwahuwo . Sohte kaiahn de pwuhken kaweid pahn sewesei kitail laudsang pein atail onopki pwuhk sarawi kan, kapakap, mengmengloal, oh rapahki kaweid en Ngehn Sarawi. Ngehno pahn kahluwei kumwail. I inoukihong kumwail: me malipilip en wia nohno pahpa kin iangahki kisakis en padahk ni wiepe me mwahu ong kumwail oh ong noumwail seri kan. Tamataman, Sapwellimen Koht manaman en kamantikih kitail ni pwung me iei Sapwellime Limpoak. “Kitail kin limpoak, pwehki Ih me tepiadahr poakohng kitail.”¹¹

Pwihn pwulopwul ko, kumwail me kin koahiek en padahki rongamwahu. Kumwail kin iang sarawi pwehn marainla oh ahpw pwurala nan imwamwail kan pwehn padahkihong nohno oh papah amwail peneinei kan, mehn mpomwail kan, oh kempoakpomwail kan. Kumwail dehr masak. Kumwail en ahneki pwoson en kadehdehki dahme kumwail eseier me mehlel. Medewe ia mwomwen mesneri kan kin kehlailda ni palingehn pwehki arail loalopwoat ohng momourki mour poadidi—doadoahngki arail ahnsou oh arail koahiek oh kadkadehdehki arail kadehde pwehn papah oh kapahi meteikan. Ni amwail pahn ehukihwei amwail kadehde duwen rongamwahu, amwail pwoson pahn keirda oh amwail koapworopwor pahn lalaudla!

Ekei riatail Souleng kehlail kan kin wia arail sawas en kolokolehng peneinei kan pwe irail en onopki pwuhk sarawi, kapakap en peneinei, , oh mihting en peneinei. Erein sounpahr epwiki samwa, Kaun en Mwomwohdiso kan peki rehtail en koasoanehdi ahnsou en pisek nan wihk koaros. Ahpw tohto en kitail katiasang te kapai kan. Soutik en peneinei kaidehn ahsouhn kapahrek sang Nohno oh Pahpa. Ih atail ahnsoun peneinei pwehn ehukihpene padahk mengei kan pid duwen palingehn, pwehn sewese neitail seri kan en ese nsenohki oh ehupene, perenpene, wia arail kadehde, oh keirda oh pweida. Ni atail pahn wia soutik en peneinei wihk koaros, uwen atail kin poakpene pahn lalaudla oh atail lokolok pahn tikitikla.

Kitail en tamataman doadoahk me keieu kesempwal me kitail pahn wia nan atail peneinei kan pahn pwilisang manaman en Ngehn Sarawi. Ahnsou koaros me kitail ngil laudida ni lingeringer, Ngehno kin kokohsang nohno pahpa oh peneinei. Ni ahnsou me kitail kin lokaiahki limpoak, Ngehno kak ieiang kitail. Kitail en tamataman me neitail seri kan kin sosohng atail limpoak sang ni uwen atail kin ehuki atail ahnsou rehrail. Mwohn mehkoaros, kumwail en kanengamah oh wenlahte mwowe!

Pwuhk sarawio padahkihong kitail me ni ahnsou me ekei Sapwellimen Sahmo seri ngehn kan pilada en deh idahwen Sapwellime koasoandi, nanleng kin mwahiei.¹² Ekei nohno pahpa me poakohng oh padahkiong neirail seri pil kin sengiseng ni ahnsou me neirail seri laud kan sohte idahwen koasoandi en Kauno. Dahme nohno pahpa kak wia? Kitail sohte kak kapakapki saledek en pilipil en kapwurpwursang irail. Tamataman semen pwutak me salongalao, me kanengamah oh awiawi iahd nah pwutako pahn “lolokongala,” oh kilikilang iahd e pahn pwurodo. Oh “e saikinte karanih ihmwo, a eh pahpao kilangada,” oh tangala reh.¹³ Kitail kak kapakapki iahd me e pahn konehng kitail en lokaiahng irail oh dahme kitail pahn nda, oh ei, ekei ahnsou, iahd me kitail pahn sohte nda mehkot. Tamataman, neitail serihkan piladahr en idahwen atail Sounkomouro mwohn mour wet. Ekei pak re anahne lellahng soangen irair me pahn kapwurehdo pepehm sarawi kan. Ni mehlel, irail me pahn pein pilada en poakohng oh idahwen Kauno.

Mie pil ehu wiepen kasalehda limpoak ong Sounkomouro. Rahn wet I men wia ahi kaping ong koaros me kin papah Kauno sang ni ar kin apwalih me soumwahu. Ia uwen Kauno ketin poakohng kumwail! Ni amwail kin papah me sousansal mwohn aramas teikan, kumwail kin ihdihdawen Ih me ketin inouhki, “Semomw me ketin mwahngih wasa rir, pein Ih pahn ketin katingih kumwail.”¹⁴

I tamanda mehn mpehi me ah pwoud soumwahuki soumwahu en Alsaihmer de lihmanokonok. Rahn Sarawi koaros e kin kalikawiada liho pwehn iang kohla sarawi, e kin kahr pitenmoange, make-up ih mese, iangahki kihong eh tiati kan. Ni eh kin wia soangen kadek wet, e wia mehn kahlemengih mwahu ong ohl oh lih koaros nan aht ward—ni mehlel, ong sampah. Ehu rahno liho ndahiong ohlo, “I men pwurehng kilahng ahi pwoud oh mih limwah.”

Ohlo sapengki, “Ngehi me ahmw pwoud.”

Oh liho ahpw sapeng nda, “Oh, mwahu!”

I sohte kak koasoia epwelpen aramas ma I sohte pahn pohnese aramas kesempwal men me kin apwalih ie—tohnpadahk mehlel me Sounkomour ketkihong ie—ahi tungoal werek poatopoat, Meri. E wia uwen me e kak koaros en apwalih ie oh poakohng ie. Peh ko me weliepen nin limen Kauno. Ma sohte ih sohte ngehi. Oh reh, I pahn kak dadaur lel imwi oh iang ih mih nan mour soutuk.

Ma ke kelehpwki ahmw lokolok de patehng mehtei kan, I koangoahngehkin uhk en mweidehng atail Sounkomouro en apwalihuk.¹⁵ Kumwail koapworopworki limpoak en Kauno.¹⁵ Kamehlele Sapwellime mahsen. “I sohte pahn likidmelieikumwailla, ahpw I pahn pwurodo rehmwail.” E inoukihong.¹⁶

Maing riei ko, ma kitail saikinte wia met, kitail en pirekeklahng mahk, kadek, oh limpoak. Kitail en powehdi ahnepen aramas me kin aklingeringer oh kitail ahpw uhd kalohki limpoak, nsenoh, oh popohl en Krais.¹⁷

Ma “ke wehwehkiehr duwen linganpe oh kamwahupen Koht”¹⁸ oh pil “tohmwo me kaunopdahr sangete mwohn kapikpikdahn sampah,”¹⁹ “ke sohte pahn ahniki lamalam en kamedekih aramas, ahpw ke pahn men ahniki popohl.… Oh komw sohte pahn mweidohng noumw seri kan… en kawehla kosonned en Koht, oh pei oh akamaipene. … Ahpw komw pahn … padahkihong irail en poakpene, oh uhpahpene nanpwungarail.”²⁰

Mwohnte Sounkomouro kalohpwulao, E ketin padahkihong Sapwellime Wahnpoaron kan: “I pahn kihong kumwail kosonned kapw ehu: kumwail en poakpene nanpwungamwail. Duwen ei poakohng kumwail”²¹ oh “Ma kumwail poakohng ie, a kumwail pahn kapwaiada ei kosonned akan.”²²

I kadehdehki me mwomwen atail Sounkomouro sohpehiong kitail duwehte sansal takaio me kapahwei peh ko me kahdaneki Kristus. E ketin kapakapahweite lime kan ,²³ ekerkitail, “Kohdo, idawehnie. ” Kitail kin idahwen Ih sang ni atail poakpene oh uhpahpene oh kapwaiada Sapwellime kosonned kan.

I kadehdeki me E ketin ieias oh ketin poakohng kitail ni limpoak unsek. Mwomwohdiso wet me Sapwellime. Thomas S. Monson me Sapwellime soukohp nin sampah rahnwet. I kapakapki me kitail pahn kalaudehla uwen atail poakohng Koht Sahm oh Sapwellime Iehros, oh atail lokolok kan en tikitikala. Ni mwaren Sises Krais, ahmen.