Aj k’amol esil re li Iglees

Toje’ chaq, jun li komon ixq maji’ sumsu, li tink’ab’a’in xMolly, xwulak sa’ li rochoch chirix lix trab’aaj ut xk’e reetal naq lix tz’akil li rochoch xnujak chi ha’. Sa’ junpaat xk’e reetal naq eb’ li rech kab’al, li naxwotz wi’ lix numleb’ li ha’ re li t’zeqleb’aal, xe’xpuch’ xk’ihal lix t’ikr xb’aan naq xwulak chixjunil lix ha’il rik’in a’an.

Chirix naq li xMolly xb’oq jun li ramiiw re naq tixtenq’a chaq, sa’ wiib’al xe’ok risinkil li ha’ ut xmesb’al. Tojo’ naq xtoch’e’ li okeb’aal ut li ramiiw xye: “A’aneb’ laa tzolol ochochnal!”

Li xMolly xse’ek. “A’an a’in xraqik li po,” chan, “a’b’an naru tinye aawe naq moko a’aneb’ ta lin tzolol ochochnal.”

Chi maak’a’ xxaab’ ut lix wex t’aqt’aq, li rismal b’ak’b’o rik’in jun sut, ut jun li uul re xramb’al li ruq’, li xMolly xte li okeb’aal. A’b’anan li rilob’aal moko najuntaq’eetaman ta rik’in li yoo chi rilb’al sa’ li hoonal a’an. A’aneb’ ut lix tzolol ochochnal!

“Teeto chaq li we kinkana rik’in a’an!” chan we moqon. “A’an jun li sachb’a-ch’oolej re li tzolok ochochnal—jo’ li seraq’ neke’xwotz li ani neke’aatiank sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’!” Xye ajwi’: “A’b’an, naq yookin chixk’oxlankil ma tink’e junaq lix tz’ub’eb’ malaj li mesleb’, a’aneb’ xe’xye: ‘Choohaakuy, at xMolly. Naqil naq laatz’ aawu ut ink’a’ naqaj aach’i’ch’i’inkil; toochalq sa’ junaq chik hoonal.’ Ut chi jo’kan xkoheb’.”

“Ani a’an?” xpatz’ chaq li ramiiw toj taq’a.

“Xwaj xyeeb’al re: ‘Moko a’aneb’ ta li oxib’ chi aj Nefita,’” chan li xMolly, “a’b’an xinkanab’ ut xinye rik’in tuqtuukilal: ‘A’aneb’ li tzolol ochochnal, a’b’an xe’xk’oxla naq moko chaab’il ta li hoonal a’in re xk’eeb’al li esil we.’”¹

Ex was wiitz’in, chiqatz’il b’ayaq rix sa’ junpaat lix teneb’ankil li tijonelil li yeeb’il jo’ “li xb’een li tenq’ sa’ li Iglees” choq’ reheb’ li kristiaan ut eb’ li junkab’al.² K’iila k’iche’ ak yok’b’ileb’ re naq wanq li hu re xk’uub’ankil ut xk’uub’ankil wi’chik li teneb’ahom a’an. K’eeb’il naab’al mil li aatin re xjultikankil a’an. Chi yaal tz’aqal naq maajun junaq aj tz’ilol aatin jo’ laj Sigmund Frued taaruuq ta raj chixk’utb’esinkil li eek’ahom re maak jo’ li ak xk’utb’esi li na’leb’ a’in. A’b’anan, toj jwal ch’a’aj chiqu nach’ok chiru lix teram k’ulub’ej lix b’aanunkil lix taqlahom li Qaawa’ re “xk’aak’alenkil li komon re li iglees junelik”³ rik’in li tzolok ochochnal re li tijonelil.

Jun reheb’ li qach’a’ajkilal, a’an lix jalajik lix wanjik li komon sa’ li Iglees. Naqanaw naq rik’in naq jek’inb’ileb’ li komon sa’ mas chi 30,000 teep ut uq’ej, sa’ 188 chi na’ajej ut sutam, jwal ch’a’aj wi’chik rula’aninkileb’ lix junkab’aleb’ li qas qiitz’in jo’ sa’ xtiklajik li Iglees, naq jun li komon naxtzol li rech kab’al li kinawman ru jo’ li “k’utuk sa’ ech kab’alil.”

Jo’kan ajwi’, sa’ naab’al reheb’ lix teep li Iglees jwal b’ab’ayeb’ xk’ihal laj k’amol re li tijonelil wankeb’ re xb’aanunkil li tzolok ochochnal, xb’aan a’an naq li neke’ru chi k’anjelak wankeb’ 18 malaj 20 lix junkab’aleb’—malaj naab’aleb’ chik—li tento te’rula’ani. Jo’kan ajwi’ maare wan li ch’a’ajkilal rik’in lix najtil, lix tz’aq, ut lix majelal li b’eeleb’aal ch’iich’, ut lix najtil li trab’aaj chiru li xamaan. Qak’ehaq jo’ xkomon li junjunq chi k’a’uxl chirix li ula’anink chi maak’a’ resil ut eb’ li ch’a’ajkilal li wan sa’ naab’al li na’ajej sa’ li ruchich’och’—jo’kan ut, noko’ok chixk’eeb’al reetal k’a’ut naq q’axal ch’a’aj.

Ex was wiitz’in, li jwal us naru xb’aanunkil rik’in chixjunil a’an, a’an li ula’anink jun sut chiru jun po sa’ li junjunq chi junkab’al, a’an ajwi’ li jwal chaab’il sa’ li Iglees. A’b’an naqak’e reetal naq rik’in naq sa’ naab’al na’ajej sa’ li ruchich’och’ moko naru ta xb’aanunkil a’an ut naqak’eheb’ li komon chireek’ankil naq maak’a’eb’ aj-e naq naqapatz’ reheb’ li k’a’ru ink’a’ neke’ru chixb’aanunkil, li Xb’eenil Awa’b’ejihil kixtz’iib’a li musiq’anb’il na’leb’ a’in choq’ reheb’ li jolominel re li tijonelil, sa’ diciembre re 2001: “Wankeb’ junjunq li na’ajej re li Iglees,” ke’xtz’iib’a, “B’ar wi’… moko naru ta xb’aanunkil li tzolok ochochnal sa’ li junjunaq chi junkab’al rajlal po xb’aan naq majel xk’ihaleb’ li komon neke’xk’anjela lix tijonelil ut wan chik xkomon li ch’a’ajkilal. Naq nak’ulman a’an, eb’ laj jolominel tento te’xb’aanu li k’a’ru neke’ru re roksinkil li wan reheb’ re xk’aak’alenkileb’ li komon ut xkawresinkileb’.”⁴

Ex was wiitz’in, wi sa’ lin teep malaj lin uq’ej toxtaw raj li ch’a’ajkilal a’an, li wochb’een re li tijonelil re aj Aaron ut laa’in taqab’aanu raj lix na’leb’eb’ li Xb’eenil Awa’b’ejil (anajwan a’an jun li k’ojob’ahom sa’ li tasal hu re li Iglees) chi jo’ka’in: Xb’een, maak’a’ naxye re jarub’ po toob’ayq xyalb’al qaq’e xb’aanunkil lix taqlahomeb’ li loq’laj hu re “rula’aninkil li rochocheb’ chixjunil li komon,”⁵ xk’uub’ankil jun lix tusulal li kutan re naq tooruuq chi wulak sa’eb’ li junkab’al a’an. Sa’ li k’uub’anb’il kutan a’an taawanq raj xtusulal li hoonal ut jarub’ sut taqula’aniheb’ li ani neke’raj qu—eb’ li kristiaan yookeb’ chirab’inkil li misioneer, li toj xe’kub’e xha’, eb’ li yaj, li wankeb’ xjunes, li ink’a’ mas neke’wulak, eb’ li junkab’al b’eresinb’il xb’aan ka’ajwi’ li na’b’ej malaj li yuwa’b’ej li toj wankeb’ ralal sa’ li rochocheb’, ut xkomon chik.

Naq yooko chixb’aanunkil jo’ li xqak’uub’ re rula’aninkileb’ li junkab’al, li naru naxk’am naab’al po xb’aanunkil, taqasik’ rilb’ableb’ li kristiaan ut eb’ li junkab’al sa’ xk’ab’a’ li k’a’ru li ak k’uub’anb’il rik’in li musiq’anb’il na’leb’ naxk’e li Qaawa’. Chi yaal naq taqak’aak’aleheb’ li qajunkab’al sa’ li Iglees ut jo’ naxye sa’eb’ li loq’laj hu, “[qaatinankil qib’] chiqib’il qib’ chirix lix chaab’ilal li qaam.”⁶ Jo’kan ajwi’ taqab’oqeb’ raj, taqataqla raj li correo electrinico ut li ch’ina esil, jo’kan ajwi’ taqataqla raj junaq xsahil xch’ooleb’ sa’ li internet. Re xtenq’ankileb’ rik’in lix ch’a’ajkilal li junjunq, naru taqataqla junaq li raqal reheb’ li loq’laj hu, jun raqalaq li aatin re li jolomil ch’utub’aj-ib’, malaj junaq li ch’ina esil Mormon isinb’il chaq sa’ li LDS.org. Sa’ li raatineb’ li Xb’eenil Awa’b’ejil, taqab’aanu raj li jwal chaab’il nokoru a’ yaal chanru li k’anjeleb’aal wan qe.

Ex was wiitz’in, lin tz’aamahom sa’ li q’ojyin a’in, a’an naq chetaqsi lee rilob’aal rik’in li tzolok ochochnal. B’aanuhomaq usilal, ilomaq eerib’ chi ak’ ut chi chaab’il jo’ aj k’amol esil re li Qaawa’ reheb’ li ralal. A’an naraj ajwi’ naxye naq teekanab’ li k’ahinaqil b’aanuhom, chanchan li naxye lix chaq’rab’ laj Moises, b’ar wi’ nekexrumrut sa’ xraqik li po xkanab’ankil junaq li ch’ina hu re li Iglees li ak rilomeb’ li junkab’al. Naqaj raj naq teetikib’ xjalb’al a’an, rik’in xk’eeb’al eech’ool chirilb’aleb’ li komon chi b’eresinb’ilex xb’aan li evangelio, b’ar wi’ nekeril eerib’ cherib’il eerib’ ut nekeril li na’ajman ru chiru li junjunq sa’ musiq’ej jo’wi’ sa’ xyu’ameb’.

Anajwan ut, rik’in chanru xb’aanunkil li tzolok ochochnal, chixjunil li k’a’aq re ru teeb’aanu “chaab’il a’an,” jo’kan ut, cheye resil chixjunil! Li esil li jwal chaab’il, a’an li chanru naq xerosob’tesiheb’ ut xerileb’ li ani wan rub’el eeteneb’ahnkil, li maak’a’ rilom rik’in jo’q’e malaj b’ar xerileb’. Li aajel ru a’an naq teeraheb’ lee komon ut naq yookex chixb’aanunkil li taqlahom re “xk’aak’alenkil li komon re li iglees junelik.”⁷

Sa’ li 30 xb’e re li po mayo sa’ li chihab’ xnume’, li wamiiw aj Troy Russell yoo chi elk chaq rochoch sa’ lix b’eeleb’aal ch’iich’ re xik sa’ li k’ay re Deseret Industries xsiib’al junjunq li k’a’aq re ru. Kireek’a naq jun reheb’ lix yant yoo chi nume’k sa’ xb’een jun li iiq. Kixk’oxla naq maare k’a’ru kit’ane’ sa’ lix b’eeleb’aal ch’iich’, jo’kan naq kikub’e ut kixtaw lix yum aj b’eleeb’ chihab’, laj Austen, chi huphu chiru li tz’ak. Sa’ li hoonal a’an, li japok-e, li osob’tesink rik’in li tijonelil, laj b’anonel re li b’anleb’aal—maak’a’eb’ chik aj-e. Laj Austen kikam.

Chi ink’a’ naru chi wark ut maak’a’ lix tuqtuukilal, laj Troy ink’a’ naxtaw xk’ojob’ankil xch’ool. Kixye naq jwal nim chiru li k’a’ru naru naxkuy ut ink’a’ chik naru chi wank. A’b’an chiru li laatz’ ruhil b’e a’an kiwulak oxib’ li kawilal aj tojonel.

Li xb’een a’an lix rahom ut lix musiq’ li qaChoxahil Yuwa’, jun li eek’ahom kichal xb’aan li Santil Musiq’ej li kixk’ojob’ xch’ool laj Troy, kixtzol, kixra, ut kixhasb’a re naq li Dios naxnaw li rahilal nachal rik’in xtz’eqb’al junaq li alalb’ej ch’ina-us ut tz’aqal re ru. Li xkab’ a’an li rixaqil, xDeedra, li kixq’alu laj Troy sa’ li ruq’ ut kixra ut kixjultika re naq a’an ajwi’ kixtz’eq li alalb’ej a’an ut naq ink’a’ naraj xtz’eqb’al ajwi’ lix b’eelom. Li roxil sa’ li seraq’ a’in, a’an laj John Manning, jun aj tzolol junkab’al k’a’jo’ xchaab’ilal.

Chi yaal, ink’a’ ninnaw chanru lix tusulal lix kutan laj John ut li rochb’een re rula’aninkil li junkab’al Russell, malaj k’a’ru li esil xe’xk’am, malaj chanru naq xe’xtz’iib’a li hoonal a’an sa’ li resil. Li k’a’ru ninnaw a’an naq sa’ li chihab’ xnume’ li Hermano Manning xch’ok’ob’ rib’ ut xwaklesi laj Troy Russell chiru li tz’ak chanchan ta wi’ naq yoo chixxokb’al laj ch’ina Austen. Xb’aanu li tento xb’aanunkil jo’ aj tzolol ochochnal, aj k’aak’alenel, malaj li ras riitz’in sa’ li evangelio, Laj John xb’aanu lix k’anjel re li tijonelil naq xk’aak’ale laj Troy Russell. Re xtikib’ankil, xye re: “At Troy, laj Austen naraj naq tatxaqliiq chi oq’ej—jo’kan ajwi’ sa’ li b’atz’unleb’aal b’olotz’ uq’—jo’kan naq wanqin arin rajlal eq’la sa’ 5:15. Tento kawresinb’ilaqat xb’aan naq ink’a’ nawaj ok chawajsinkil—ut ninnaw naq li xDeedra ink’a’ taawulaq chiru a’an.”

“Ink’a’ raj xwaj xik” chan we laj Troy moqon, “xb’aan naq junelik xink’am laj Austen wik’in sa’ li eq’laheb’ a’an ut xinnaw naq jwal rahaq lin k’a’uxleb’aal. A’b’an laj John xmin wu, jo’kan naq xkohin. Chalen chaq sa li xb’een kutan a’an, xoo’aatinak—malaj laa’in b’an xin’aatinak ut laj John xinrab’i. Xin’aatinak chiru chixjunil li b’e sa’ li kapiiy ut naq xooq’aj sa’ ochoch. Wan naq xin’aatinak naq xaqxooko chire li ochoch ut naqil naq na’el chaq li saq’e sa’ xb’een li tenamit Las Vegas. Sa’ xtiklajik ch’a’aj b’ayaq, a’b’an rik’in xnumik li hoonal xink’e reetal naq xintaw li kawilal b’antiox re jun aj b’atz’unel b’olotz’ uq’, li jun metro rik’in 80 lix teram, ut ink’a’ mas naxnaw xkutb’al li b’olotz’, a’b’an xinxra ut xinrab’i toj re naq xsaqew chaq li saq’e sa’ lin yu’am wi’chik.”⁸

Ex was wiitz’in re li tijonelil, naq noko’aatinak chirix li tzolok ochochnal malaj li k’aak’alenk malaj li k’anjel re li tijonelil—a’ yaal chanru teeraj xyeeb’al re—a’in li noko’aatinak wi’. Naqapatz’ eere naq, jo’ aj tzolol ochochnaal, laa’aqex aj k’amol resil li Dios choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, naq cheraheb’ ut chextijoq chirixeb’ li kristiaan teneb’anb’il sa’ eeb’en, jo’ naq laa’o nekexqara ut nekexqil ut nokotijok cherix. Eek’anb’il wanqex naq teeb’eresiheb’ lix ketomq li Dios jo’ chanru ajb’il ru, nintz’aama sa’ xk’ab’a’ li qachaab’il aj Ilol Karneer, li ninye innawom chirix, a’ li Qaawa’ Jesukristo, amen.