Abansor a Otsĩa Anan, Abow a Odzi Ewiei
Nyankopɔn yɛ “hɔn a wɔhwehwɛ n’ekyir kwan enyiberdo no katuafo,” ntsi ohia dɛ yɛkɔ do bɔ mu. “Nkyerɛbaa, mma hom mmpa abaw. Fa w’akoma nyina hwehwɛ Nyankopɔn.
Me nkyerɛbaa na anyɛnkofo adɔfo, wɔayɛ nhyira ama hɛn dɛ yeehyia mu bio wɔ wiadze mfɛndzanan ehyiadzi ase wɔ hɛn nkɔnhyɛnyi na President dɔfo, Thomas S. Monson no kwankyerɛ na ne baanodzi ase. President, yɛdɔ wo na yɛma wo tsipia. Yenyim dɛ edɔ Asɔr no mu nkyerɛbaa no.
Ɔyɛ me ahomka dɛ meba wiadze mfɛndzanan ehyiadzi yi nwanwa a woetu esi hɔ ama nkyerɛbaa a wɔwɔ Asɔr mu no ase.
Nkyerɛbaa, sɛ muhu hom a, munntum nngyaa dɛ modwen mbaa a woenya nhyɛdo ara yie wɔ m’abrabɔ mu: me nana basia na me maame, hɔn na wodzii kan gyee too mu dɛ wɔbɛba abɔhwɛ mbrɛ Asɔr yi tse.1 Modɔ yer Harriet, a modɔɔ no ber a odzi kan a muhun no nyi. Harriet ne maame nye no, ɔno na kokoram dze no kun kɔr owu mu no annkyɛr koraa na ɔbɛyɛɛ Asɔrba no. Nkyii m’akyerɛbaa, me babaa, me nanaba basia, na me nana kansowa babasia —ankorankor yinom nyina ayɛ nhyɛdo a wɔatsew moho. Nokwar ara wɔdze enyigye ba m’abrabɔ mu. Woekenyan me ma maabɛyɛ ɔbarimba papa na Asɔr baanodzinyi a ɔwɔ tsema ara yie. Sɛ mennya hɔn a, nkyɛ ɔbɔson m’abrabɔ koraa!
Ebia dza ɔbotow me dodow nye dɛ minyim dɛ hɔn nhyɛdo ne nsaso akɔ do mpɛn ɔpepe wɔ Asɔr no mu a, ɔnam mbaa a wɔtse dɛ hom, hɔn ahom, talent horow, nyimdzee na hɔn dasee do.
Afei, hom mu binom botum atse dɛ wɔmmfata ayɛyi a ɔkrɔn tse dɛm. Hom botum adwen dɛ wɔnnsɛ hwee dɛ wobenya nhyɛdo kɛse wɔ binom do. Ebia wonnhu hɔnho dɛ “ɔbaa gyedzinyi” osiandɛ ɔtɔfabi a hom nye ekyingye anaa suro dzi aper.
Ndɛ, mepɛ dɛ menye obiara a woenya atsenkã yi no pɛn kãsa—na annhwɛ a mber bi anaa mpɛn bi no hɛn nyina yɛkã ho. Mepɛ dɛ mekã gyedzi ho asɛm—dza ɔyɛ, dza obotum na dza onnkotum ayɛ, na dza otwar dɛ yɛyɛ dze kenyan gyedzi no tum a ɔwɔ hɛn abrabɔ mu no.
Ebɛnadze nye Gyedzi
Gyedzi nye adze bi a yɛgye dzi a yɛwɔ ho awerɛhyɛmu dzendzen—awerɛhyɛmu dzendzen a okenyan hɛn ma yɛyɛ ndzɛmba a nkyɛ yɛnnkɛyɛ. “Gyedzi nye adze a hɛn enyi da ho awerɛhyɛmu a osi pi, adze a enyi nntua ho no nokwar ho ngyetomu.”2
Ber a agyedzifo tse iyi ase no, ɔtaa yɛ hɔn a wɔnngye nndzi no hɔn adwen mu konsee. Wɔwosow hɔn etsir na wobisa dɛ, “Osi dɛn na dza a obi nnhunii no ɔkã dɛ ɔyɛ nokwar?” Hɔn dze, iyi da edzi dɛ nyamesom nntɔ asowa mu.
Dza wonntum nntse ase nye dɛ akwanhorow wɔ hɔ a yedze hu adze kyɛn dza hɛn enyiwa hu, akwanhorow a yenya nkã-tse kyɛn yɛdze hɛn nsa kã, akwanhorow a yɛdze tse asɛm kyɛn yɛdze hɛn asowa tse.
Ɔyɛ adze bi tse dɛ basiaba bi a nna ɔnye ne nana basia renantsew no sũahu. Nna ndwom a nnoma no rotow no yɛ basiaba kakraba no dɛw dodow, na ɔkyerɛɛ ne nana basia ndze biara no.
“Ana itse iyi a?” basiaba kakraba no bisaa mpɛn pii. Naaso nna nana basia no nntse asɛm na onntum nntse ndze no.
No koraa no, nana basia no buu ntwɛr na ɔkãa dɛ, “mo dɔfo, mepa wo kyɛw. Nana nntse asɛm yie.”
Basiaba kakraba no dze atseetsee suoo ne nana basia n’enyim, hwɛɛ n’enyiwa mu yie na ɔkãa dɛ, “Nana, tsie no yie!”
Adzesũadze wɔ asɛm yi mu ma agyedzifo na hɔn a wɔnngye nndzi. Osiandɛ yɛnntse adze bi ntsi nnkyerɛ dɛ biribiara nnyi hɔ a wɔbɛtse. Nyimpa beenu botum atse asɛm kor noara anaa wɔakenkan kyerɛwsɛm kor noara, na kor botum atse Sumsum no ne dasee nkã, ber a kor no nntse hwee.
Naaso, wɔ hɛn mbɔdzembɔ mu dɛ yɛboa hɛn adɔfo ma woenya Sunsum ne ndze ho sũahu, na Jesus Christ n’asɛmpa ne fɛw dodow na no krɔnee kɔ onnyiewiei no, yɛrese hɔn dɛ “wontsie no yie” no nnkotum ayɛ kwan a ɔbɔboa yie.
Ebia afotu pa—ma obiara a ɔpɛ dɛ ne gyedzi nyin—nye dɛ otsie soronko mu. Ɔsomafo Paul hyɛ hɛn nkuran dɛ yɛnnhwehwɛ ndze no a ɔkãsa kyerɛ hɛn sunsum na nnyɛ hɛn asowa ara no. Ɔkyerɛkyerɛɛ dɛ, “Na honammunyi nngye Nyankopɔn Sunsum adze, osiandɛ ɔyɛ nkwaseasɛm ma no, na onntum nnhu mu, osiandɛ wohu no Sumsum mu.”3 Anaa bia na ɔsɛ dɛ yɛfa Ɔhotsewnyi Exupéry ne Henbabanyin Kumabaa n’asɛm no, ɔno ɔkãa dɛ: “Akoma nko na yetum dze hu adze yie. Adze tsitsir biara a enyiwa nntum nnhu no.”4
Gyedzi mu Tum no nye Bea a Okodu
Ɔtɔfabi a, ɔyɛ dzen dɛ ibenya gyedzi wɔ sunsum mu ndzɛmba ho ber a itse honandua wiadze mu. Mbom oye dɛ yɛbɔ mbɔdzembɔ, osiandɛ gyedzi mu tum no wɔ hɛn abrabɔ mu no botum ayɛ nwanwa. Kyerɛwsɛm no kyerɛkyerɛ hɛn dɛ ɔnam gyedzi do na wiadze horow wɔdze Nyankopɔn asɛm siesiei, nsu mu paa ebien, ewufo nyanee, na esuten na mbepɔw wɔdanee fii hɔn kwan do.5
Naaso obi tum bisa dɛ, “Sɛ gyedzi wɔ tum kɛse dɛm a, ebɛn ntsi na munntum nnya m’akoma mu mpaabɔ ho nyiano? Minnhia epo a ɔpaa ebien anaa bepɔw ma oetutu. Dza mihia ara nye dɛ me yarba bɔkɔ anaa m’awofo dze hɔn mfom bɛkyɛ hɔn ho anaa onnyiewiei adamfo bi dze nhyiren wɔ ne nsa kor mu na ayefor ne mpɛtsea so wɔ kor no mu bopuei m’abow ano. Dɛn ntsi na me gyedzi nnkotum ayɛ dɛm?”
Gyedzi yɛ tum kɛse, na ɔtaa dze anwanwandze ba. Naaso gyedzi a yɛwɔ no mmfa ho no, ndzɛmba ebien wɔ hɔ a gyedzi nnkotum ayɛ. Kor, onnkotum ebu onyia bi ne pɛ do.
Ɔbaa bi bɔɔ mpaa mfe pii dɛ ne basiaba a ɔatsew etua bɛsan aba Christ nkyɛn na onyaa abagura dɛ ɔyɛ dɛ mbrɛ oennya ne mpaabɔ no ho mbuae. Iyi yɛɛ yaw tsitsir ara ber a ɔtsee mba adzesɛɛfo binom a woenu hɔnho ho nsɛm.
Nna asɛnhia no nnyɛ mpaabɔ a wɔmmbɔ anaa gyedzi a ɔnnsõ. Dza nna ohia ara nye dɛ ɔbɛtse ase dɛ, sɛ ɔyɛ yaw dɛnara ma hɛn Egya a ɔwɔ Sor a, Ɔrennhyɛ obiara dɛ ɔmfa tsenenee kwan no do. Nyankopɔn annhyɛ Ɔnoara Ne mba dɛ wondzi N’ekyir wɔ wiadze a ansaana yɛreba asaase do , mpɛn ahɛn na Ɔbɛhyɛ hɛn sesei wɔ hɛn ɔnnkyebo akwantu yi mu?
Nyankopɔn bɔto nsa afrɛ, Ɔadzɛfɛwdzɛfɛw. Nyame nnkegyaa dɛ ɔdze ɔdɔ na nkenyan na nkuranhyɛ bɔto nsa afrɛ hɛn. Mbom Nyame rennhyɛ hɛn dabiarada—dɛm no bɛsɛɛ Ne nhyehyɛɛ kɛse ma hɛn onnyiewiei mpontu no.
Adze a otsia ebien a gyedzi nnkotum ayɛ nye dɛ ɔbɛhyɛ Nyankopɔn wɔ hɛn pɛ ho. Yennkotum ahyɛ Nyame dɛ Ɔnyɛ hɛn apɛdze—ɔmmfa ho mbrɛ yɛdwen dɛ yɛtsen anaa mbrɛ yesi bɔ mpaa nokwar mu. Susu Paul no sũahu, a ɔtotɔserɛɛ Ewuradze mpɛn pii dɛ nkyɛ obenya mboa efi nankasa n’atseetsee mu—dza ɔfrɛɛ no “honam mu nsoɛ no.” Naaso nna ɔnnyɛ Nyankopɔn ne pɛ a. Ewiei no Paul hun dɛ n’atseetsee no yɛ nhyira, na ɔdaa Nyankopɔn ase dɛ oennyi ne mpaabɔ ano wɔ kwan a nna n’enyi da ho kwan no.6
Awerɛhyɛmu na Gyedzi
Oho, nnyɛ gyedzi no botae nye dɛ ɔsesã Nyankopɔn ne pɛ mbom dɛ ɔbɛma hɛn tum ma yebedzi Nyankopɔn Ne pɛ do. Gyedzi yɛ awerɛhyɛmu—awerɛhyɛmu dɛ Nyankopɔn hu dza yennkotum na dɛ Onyim dza yennyim.7 Ɔtɔfabi a, yɛrotwer hɛnara hɛn ntseasee na atsɛmbu do ndɔɔsõ.
Musũaa iyi ber a nna meyɛ wimuhɛn hɛnkanyi, wɔ nda a nna ɔwɔ dɛ mutu fa efua kusuww anaa mununkum mu na mutum hu m’enyim kakra ara pɛr no. Nna ɔwɔ dɛ me dan edwindadze a ɔkyerɛ me beebi a mowɔ nna beebi a morokɔ. Nna ɔwɔ dɛ mitsie wimuhɛn edwumayɛnyi a wɔwɔ famu no ndze. Nna ɔwɔ dɛ midzi akwankyerɛ do a ofi obi a onyim nsɛm mu kyɛn dza minyim no. Obi a munntum nnhu ho na mbom mebenya awerɛhyɛmu wɔ no mu. Obi a otum hu dza munntum nnhu. Nna ɔwɔ dɛ motwer no na meyɛ ndzeyɛɛ a ɔsɛ ama meedu bea a morokɔ no dwudwoodwo.
Gyedzi n’asekyerɛ nnyɛ awerɛhyɛmu wɔ Nyankopɔn N nyansa nko mu, mbom yɛtwer wɔ No dɔ so mu. Ɔkyerɛ dɛ yerenya awerɛhyɛmu dɛ Nyankopɔn dɔ hɛn emuzid mu ara, dɛ adzebiara a Ɔyɛ no—nhyira biara a Ɔdze ma nye nhyira biara a Osianka no, mber kakra no—ye ma hɛn onnyiewiei enyigye.8
Yɛdze gyedzi a ɔtse dɛ iyi no, yerunntum nntse siantsir a ndzɛmba bi sisi ase anaa siantsir a mpaabɔ bi nyiano mmba dze, naaso yebotum ehu dɛ ewiei no biribiara benya ntseasee. “Hɔn na wɔdɔ Nyankopɔn, ɔdze adze nyina bɔ mu yɛ edwuma ma hɔn yie.”9
Wɔbɛyɛ ne nyina yie. Ne nyina beye.
Yebotum esi no tadua dɛ nyiano bɛba, na yebenya awerɛhyɛmu dɛ ne nyiano no nnkɛma hɛn akomatɔmu nko, na hɛn Ɔsor Egya no dɔ, n’adom, n’ehumbɔbɔr, na ayamuyie a ɔwɔ ma Ne mba no so bɔbɔr hɛn do.
Kɔdo Ara Bɔ Mu
Kesi dɛm ber no, yɛdze gyedzi biara a yɛwɔ no bɛnantsew,10 ahwehwɛ etu hɛn gyedzi mpon aber nyina. Ɔtɔfabi a, ɔnnyɛ ahwehwɛdze a ɔyɛ mberɛw. Hɔn a wonnyi abotar, wɔmmfa hɔnho nnhyɛ mu, anaa wɔnnyɛ ahwɛ yie no bohu dɛ gyedzi ne nya yɛ dzen. Ɔbɛyɛ dzen ama hɔn a biribi kakrabaa na hɔn abaw egura anaa wonnsi pi no dɛ wobenya. Ahobrɛadzenyi no, nyia osi pi, nyia a ɔsɔw kɔ ewiei no nya gyedzi.
Hɔn a wɔbɔ mbɔdzen dɛ wɔbɛyɛ anokwafo no wonya.
Asɛmpasomafo mbasirmba beenu bi a wɔrosom wɔ Europe kyerɛɛ nokwar yi wɔ bea bi a nna hɔn a wɔasakyer a wonuma hɔn no ndɔɔsõ. Modwen ho dɛ nkyɛ yɛbɛtse hɔn ase dɛ wɔbɔdwen dɛ dza wɔbɛyɛ biara no rennsesã hwee.
Naaso nna asɛmpasomafo beenu yinom wɔ gyedzi, na woesi nkitsi. Wonyaa su bi dɛ sɛ obiara enntsie hɔn asɛm a, nna ɔnnkyerɛ dɛ wɔammbɔ mbɔdzen dodow ntsi a.
Da kor bi, wonyaa atsenkã dɛ wɔmbɛn hɔn a wɔtsetse aborɔsan-nsa bi a woesiesie hɔ yie no. Wɔhyɛɛ ase wɔ ase na wɔbɔɔ abow biara mu, a wɔdze Jesus Christ na n’Asɔr ho Nsanananmu no nkwagye nsɛm ho tõo gua.
Obiara enntsie hɔn wɔ ase hɔ.
Nkyɛ ɔbɛyɛ mberɛw dɛ wɔbɛse dɛ, “Yaabrɛ. Yɛmpɛm adze wɔ ha ara. Yɛnkɔ nkɔhwɛ dan fofor bi so.”
Naaso asɛmpasomafo beenu yinom wɔ gyedzi na wɔwɔ pɛ dɛ wɔyɛ edwuma, na ɔno ntsi wɔbɔɔ abow biara a ɔwɔ abansor a no mu.
Bio, obiara enntsie hɔn.
Abansor a otsĩa ebiasa no so nna dɛmara. Na dɛmara na dza otsĩa anan no so yɛɛ—nye dɛ, kɛpem dɛ wɔbɔɔ abow a odzi ewiei wɔ abansor a otsĩa anan no mu.
Ber a dɛm abow no bueii no, basiaba kumabaa bi yerɛɛw n’ano kyerɛɛ hɔn na ɔserɛɛ hɔn dɛ wɔntweɔn ber a ɔnye ne maame rekɛkãsa.
Ne maame oedzi mfe 36 pɛr a, nna no kun wuii nnkyɛree, na onnyi pɛ dɛ ɔnye Mormon asɛmpasomafo bɛkãsa no, na ɔkãa kyerɛɛ no babaa no dɛ ɔma wɔnkɔ.
Naaso basiaba no totɔe serɛɛ ne maame. Ɔsee dɛ, mberantsɛ yinom bu adze dodow. Na ɔnnkɛkyɛr koraa.
Ntsi, nna ɔmmpɛ dze, eso enã no peen do. Asɛmpasomafo no kyɛɛ hɔn asɛm na wɔdze buukuu bi maa enã no dɛ ɔnkenkan—Mormon Nwoma no.
Wɔkɔree ekyir no, enã no bɔɔ adwen pɔw dɛ ɔbɛkenkan nkrataafa kakraabi ara.
Ɔdze nda kakra ara kenkann buukuu no nyina wiei.
Annkyɛr koraa na, ɔwofo ɔhokwafo na n’ebusua nwanwafo yi kɔr enuma esu mu.
Ber a ebusua kakraba no kɔr hɔn apaamu nkorbata wɔ Frankfurt, Germany, no, deaconnyi aberantsɛ bi hun mbabaa no mu kor n’ahoɔfɛw na ɔkãa no ne tsir mu dɛ, “Asɛmpasomafo yinom reyɛ edwuma a ɔsõ!”
Dɛm deaconnyi no ne dzin nye Dieter Uchtdorf. Na ɔbaa kumabaa ɔhoɔfɛwnyi no—nyia no a ɔtotɔe serɛɛ ne maame dɛ ontsie asɛmpasomafo no—no ne dzin dɛɛdɛw no dze Harriet. Ber a ɔkã moho wɔ m’akwantu mu no hɔn a wohyia no nyina pɛ n’asɛm. Oedua no dɔ ma asɛmpa no na n’enyimtsewee do ehyira nkorɔfo pii hɔn abrabɔ. Ampara, ɔno nye m’abrabɔ mu enyigye.
Mpɛn pii na maama m’akoma do wɔ ndaase mu ama asɛmpasomafo no a woenngyaa wɔ aborɔsan n’ase hɔ no. Mpɛn pii na maama m’akoma do wɔ enyisɔ mu wɔ hɔn gyedzi na hɔn edwuma ho. Mpɛn pii na maada ase dɛ wɔwɔdo kɔr—abansor a otsĩa anan no, abow a odzi ewiei .no mpo.
Wobobue Ama Hom
Yɛrohwehwɛ gyedzi a otsim no, wɔ hɛn ahwehwɛdze mu dɛ yɛnye Nyame na Ne tsirmpɔw nya nkitahodzi no, hom mma yɛnkaa Ewuradze n’anohoba dɛ: “Hom mbɔ mu, na wobobue ama hom.”11
Yɛbɔ abow kor anaa ebien mu a, ana yebegyaa? Abansor kor anaa ebien a?
Anaa yɛbɔkɔdo ahwehwɛ kɛpem dɛ yebodu abansor a otsĩa anan, abow a odzi ewiei no a?
Nyankopɔn “yɛ hɔn a wɔhwehwɛ n’ekyir kwan katuafo,”12 mbom dɛm akatua no ntaa nnyi abow a odzi kan n’ekyir. Ntsi ohia dɛ yɛkɔ do bɔ mu. “Nkyerɛbaa, mma hom mmpa abaw. Fa w’akoma nyina hwehwɛ Nyankopɔn. Fa gyedzi dzi dwuma. Nantsew tsenenee mu.
Mobɔ hom anohoba dɛ sɛ hom bɛyɛ iyi a—kɛpem abansor a otsĩa anan no, abow a odzi ewiei no mpo a—hom benya nyiano no a hom rohwehwɛ no. Ibenya gyedzi. Na da bi kan a ɔhyerɛn na “[ɔ]kɔ do ara hyerɛn dze kɛpɛm da a odzi mu no” bɛhyɛ wo mã.”13
Me nkyerɛbaa adɔfo wɔ Christ mu, Nyankopɔn wɔ hɔ ampara.
Ɔtse ase.
Ɔdɔ hom.
Onyim hom.
Ɔtse hom ase.
Onyim hom akoma mu ntotɔserɛ dzinn no.
Ɔmmpow hom.
Orinngyaa hom.
Iyi nye me dasegye na ɔsomafo nhyira ma hom mu kor biara dɛ hom botum aatse nokwar krɔnkrɔn yi ama hɔn ho wɔ hom akoma na hom adwen mu. Anyɛnkofo adɔfo, nkyerɛbaa adɔfo, hom mfa gyedzi mbɔ hom bra, na “Ewuradze hɛn Nyankopɔn, bɛma hom mbɔho mpempem na Oehyira hom dɛ mbrɛ Ɔabɔ ho anohoba no!”14
Megya hom me gyedzi, me pisi, na me nokwar dasee a onnhihim dɛ iyi yɛ Nyankopɔn N’edwuma. Ewuradze Jesus Christ hɛn Agyenkwa dɔfo no ne dzin krɔnkrɔn no mu, amen.