2010–2019
Tink’am chaq xsaqen li evangelio sa’ lin jukab’al
Octubre 2016


Tink’am chaq xsaqen li evangelio sa’ lin jukab’al

Tooruuq chixk’amb’al chaq xsaqen li evangelio sa’eb’ li qajunkab’al, li qatzoleb’aal, ut li qatrab’aaj wi naqasik’ ut naqawotz li chaab’il na’leb’ chirix li jun ch’ol chik.

Sa’ xsumenkil li b’oqom kixb’aanu li Hermana Linda K. Burton sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril,1 naab’al eere laa’ex xex’oken sa’ li chaab’il k’anjel re rahok re xtenq’ankileb’ li ani ke’mine’ ru chi elk sa’ xtenamit li wankeb’ sa’ lee k’aleb’aal. Eb’ li kok’ k’anjel nekeb’aanu sa’ junjunqal jo’ ajwi’ li k’uub’anb’il k’anjel re komonil, a’aneb’ b’aanuhom li k’anjelanb’ileb’ xb’aan li rahok. Rik’in naq xewotz lee hoonal, lee maatan, ut li k’a’ru nak’anjelak eere, seeb’anb’il lee ch’ool—jo’kan ajwi’ xch’ooleb’ li ani ke’mine’ ru chi elk sa’ xtenamit. Li xkab’lankil li yo’onink ut li paab’aal ut jun rahok jwal wi’chik nim sa’ xyanq li ani nak’uluk ut li ani nak’ehok, a’an li ruuchinihom li tz’aqal rahok.

Li profeet aj Moroni naxye qe naq li tz’aqal rahok a’an jun na’leb’ aajel ru reheb’ li te’wanq rik’in li qaChoxahil Yuwa’ sa’ li choxahil awa’b’ejihom. A’an naxtz’iib’a, “Ut wi moko wan ta li  rahok eerikʼin maamin texruuq chi koleʼk saʼ li rawaʼbʼejihom li Dios.”2

Yaal b’i’ naq li Jesukristo a’an li tz’aqal re ru reetalil li tz’aqal rahok. Lix q’axtesinb’il mayej rub’elaj xk’ojlajik li ruchich’och’ re taa’ok choq’ aj Kolol qe, lix b’aanuhom chiru xnajtil lix yu’am sa’ li ruchich’och’, li xnimal ru mataan re xtojb’al rix li maak, ut lix k’anjel junelik re toxsutq’isi wi’chik rik’in li qaChoxahil Yuwa’, a’aneb’ tz’aqal xninqal ru reetalil li tz’aqal rahok. A’an nak’anjelak chi eekasinb’il xb’aan jun ajwi’ li na’leb’: lix rahom choq’ re lix Yuwa’, li k’utb’il xyaalalil xb’aan lix rahom choq’ qe chiqajunjunqal. Naq kipatz’e’ re chirix li xnimal ru taqlahom, li Jesus kixsume:

“Taara li Qaawa’ laa Dios chi anchal laa ch’ool, chi anchal laa waam ut chi anchal laa k’a’uxl.

“A’an li xb’een ut xnimal ru chaq’rab’.

“Li xkab’ chanchan ajwi’ a’an: Taara laa was aawiitz’in jo’ naq nakara aawib’ laa’at.”3

Jun reheb’ li na’leb’ jwal nim re xk’iresinkil ut xk’utb’al li rahok choq’ reheb’ li qech kab’al a’an naq anchal toowotzoq sa’ qak’a’uxl ut sa’ li qaatin. Junjunqeb’ chihab’ chaq anajwan, jun lin raarookil amiiw kixye, “Li tz’aqal rahok jwal oxloq’ raj, a’an xkanab’ankil raqok aatin.”4 Toj tz’aqal yaal a’an anajwan.

Toje’, naq li xAlyssa, oxib’ chihab’ xyu’am, yoo chaq chirilb’al jun li kaxlan mu rochb’eeneb’ li ras riitz’in, sachso xna’leb’ naq kixye, “Na’, jalan b’ayaq ru li kaxlan a’an!”

Lix na’ kiril li kaxlan mu ut chi sa xse’ kixsume, “At inraaarookil ko’, a’an jun ak’ach.”

Jo’ li ch’ina xqa’al a’an aj oxib’ chihab’, wan naq naqileb’ li jun ch’ol chik rik’in jun nawom moko tz’aqal ta re ru chirixeb’. Maare ka’ajwi’ naqak’e reetal lix jalanileb’ ru malaj lix majelaleb’ li ani neke’sutink qe, a’b’an li qaChoxahil Yuwa’ narileb’ li ralal xk’ajol, li yo’ob’tesinb’ileb’ chaq sa’ xjalam-uuch a’an, rik’in jun chaq’al ru eechanihom nim xwankil.

Nanaq sa’ li qach’ool naq li Awa’b’ej James E. Faust kixye, “Naq yookin chi tixk, ninkanab’ xraqb’al aatin chirixeb’ li jun ch’ol chik.”5 A’an naxjultika we li kixye chaq li apostol aj Pablo:

“Naq toj ka’ch’inin chaq, nin’aatinak jo’ ch’ina ka’ch’in, nink’oxlak jo’ li ch’ina ka’ch’in; ut ninna’leb’ak jo’ li ch’ina ka’ch’in. A’b’an naq [xinniman], xinkanab’ chiwix chixjunil li k’a’aq re ru re li ka’ch’inal.

“Anajwan noko’ilok yal jo’ sa’ junaq lem moymoy ru, a’b’anan sa’ jun kutan toxqaka’ya li Dios jo’ tz’aqal chanru na’ilok. Anajwan ka’ch’in ajwi’ ninnaw, a’b’anan sa’ jun kutan toxinnaw ru, kama’ naq li Dios naxnaw chaq wu.”6

Naq naqil li qamajelal chi saqen ru, ink’a’ mas taqileb’ li jun ch’ol chik “chiru jun lem, moymoy ru.” Taqaj roksinkil lix saqen li evangelio re rilb’aleb’ li jun ch’ol chik jo’ chanru narileb’ li Kolonel—rik’in li toq’ob’ank-u, li yo’onink, ut li tz’aqal rahok. Taawulaq li kutan toxqanaw wi’ ru chi tz’aqal lix ch’ooleb’ li jun ch’ol chik ut taqab’antioxi naq ye’b’ilaq qe li uxtaan—jo’ chanru naq naqaye’ li qak’a’uxl ut li qaatin re tz’aqal rahok reheb’ li jun ch’ol chik sa’ li yu’am a’in.

Junjunqeb’ chihab’ chaq anajwan, xinwulak chaq sa’ jukub’ rik’in jun ch’uut chi saaj ixqeb’. Li chamal ut raxil palaw sutb’il rix xb’aan tzuul taq’a jwal chaq’al ru nak’utun. Li ha’ nalemtz’un sa’eb’ li qache’ naq naqasub’eb’ sa’ li saqi ha’, ut li saq’e chi tiq ru nalemtz’un naq yooko chi xik chiru li palaw.

A’b’an sa’ junpaat, li choxa xq’ojyino’ ru ut x’ok chi apunk jun kawil iq’. Re tooruuq chi xik chi uub’ej, tento naqasub’ li che’ sa’ xchamal li ha’, chi maak’a’ li hilank sa’ reek’asinkil ru. Chirix naab’al hoonal re xk’anjelankil ru sa’ lub’ik, xqaq’ot’ ru jun xxuk li nimla palaw ut xqataw, chi sachso ut sa qach’ool, naq li iq’ yoo chi apunk b’ar taqaj raj xik.

Sa’ junpaat, xqeechani li maatan a’an. Xqisi jun li loonil t’ikr ut xqab’ak’ ru li wiib’ xxuk li jukub’ sa’ xjolomeb’ li che’ li naqeek’asi wi’ li jukub’, ut li wiib’ chik chi xuk sa’ li roq lin b’eelom, li kixchirib’ toj sa’ xb’een ru li jukub’. Li iq’ kireek’asi li t’ikr xqab’aanu, ut xqayoob’ li xik chi uub’ej!

Naq eb’ li saaj ixq li wankeb’ sa’ jalan chik jukub’ xe’ril chanru naq yooko chi xik chi moko ch’a’aj ta ru, xe’xb’aanu ajwi’ lix t’ikr re te’apusiiq’ xb’aan li iq’. Chi seeb’ob’resinb’ileb’ li qaam rik’in se’ek ut tuqtuukilal, xqab’antioxi li hilank chiru lix ch’a’ajkilal li kutan a’an.

Kama’an ajwi’ naq li chaq’al ru iq’, a’an chanchan jun chaab’il raatin li qamiiw chiqix, jun li sahil ch’oolejil naxk’e li na’b’ej yuwa’b’ej, jun li sahilal naxk’e junaq li qas qiitz’in, malaj jun lix se’ junaq li qech aj trab’aaj malaj tzolom. Chixjunileb’ a’an neke’xk’e “li iq’ sa’eb’ li qat’ikr” naq yooko chixyalb’al qix chiru li ch’a’ajkilal re li yu’am a’in! Li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixch’olob’ rix chi kama’in: “Moko tooruuq ta chixb’eresinkil xb’ehil li iq’, a’b’an tooruuq chixyiib’ankil li qat’ikr. Re taawanq xnimal ru xsahil qach’ool, tuqtuukilal, ut xk’ojob’ankil qach’ool, chiqasik’ ru li wank chi sa qach’ool.”7

Li aatin jwal kaw xwankilaleb’, re kab’lank jo’ ajwi’ re juk’uk. Wan tana’ li yib’ aj aatin naqajultika li ke’xkub’si qach’ool ut wan tana’ li k’a’ru yeeb’il rik’in rahok li ke’xterq’usi chaq qamusiq’. Xsik’b’al ru xyeeb’al ka’ajwi’ li chaab’il chirix—ut reheb’—jalaneb’ naxwaklesiheb’ ut naxkawob’resiheb’ li ani wankeb’ chiqasutam ut naxtenq’aheb’ chixtaaqenkil lix na’leb’ li Kolonel.

Jalam-uuch
Jun li b’ojb’il eetalil li naxye “Tink’am chaq xsaqen li evangelio sa’ lin jukab’al”

Naq ka’ch’inin chaq sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al, kink’e chaq inch’ool chixb’ojb’al sa’ kok’ krus jun ch’ina siir aatin li naxye: “Tink’am chaq xsaqen li evangelio sa’ lin junkab’al.” Sa’ jun ewu naq yooko chixnumsinkil li akuux taqe’q ut taq’a chiru li t’ikr, laj k’utunel kixye qe jun najter seraq’ chirix jun li ch’ina ixqa’al li wan chaq rochoch chirix jun tzuul sa’ xjunpak’alil li helhookil ch’och’. Rajlal ewu, naq ok chaq re li q’ojyin, naril sa’ li tzuul sa’ xjunpak’alil li helhookil ch’och’ jun ochoch li jwal nalemtz’un chi q’an ch’iich’ ru li rilob’aal li kab’l. Li rochoch a’an ka’ch’in ut po’b’il chaq ru, ut li ch’ina ixqa’al narataw sa’ xmatk’ li wank sa’ li chaq’al ru ochoch a’an q’an ch’iich’ ru li rilob’aal.

Sa’ jun kutan, kik’ehe’ xliceens re xq’axb’al li helhookil ch’ooch’ sa’ xb’aqlaq ch’iich’. Chi sa xch’ool kixb’eresi toj reetal naq kiwulak sa’ li ochoch q’an ch’iich’ ru li rilob’aal li jwal nawulak chiru chalen chaq naab’al kutan. Naq kikub’e sa’ xb’aqlaq ch’iich’, kixk’e reetal naq li ochoch nak’irirnak ut yib’ ru, wan li xninqal ru pim chiru li pach’aya’, ut tz’ajeb’ ru li rilob’aal li kab’l. Rik’in rahil ch’oolej, li ch’ina ixqa’al kixsutq’isi rib’ re rilb’al li rochoch a’an. Chi sachso xch’ool, kiril jun li kab’l rik’in rilob’aal neke’lemtz’un chi q’an ch’iich’ ru sa’ li tzuul junpak’al li helhookil ch’och’ ut sa’ junpaat kixk’e reetal naq a’an tz’aqal li rochoch!8

Wan naq, jo’ li ch’ina ixqa’al a’an, naqak’e reetal li k’a’ru wan reheb’ jalan malaj li k’a’ru wankeb’ wi’ ut naqeek’a naq kub’sinb’ilo chiruheb’. Naqak’e qib’ sa’ li Pinterest malaj li Instagram chirix li k’a’ru k’utb’il aran malaj naxik qach’ool chi k’oxlak chirix li yalb’a-ix sa’ li tzoleb’aal malaj sa’ li trab’aaj. A’b’an, naq naqak’e qahoonal re “[xk’eeb’al] sa’ ajl li k’iila usilal [qe],”9 noko’ilok chik rik’in jun chaab’il qilob’aal ut naqak’e reetal lix chaab’ilal xch’ool li Dios choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol.

Us ta 8 malaj 108 chihab’ wan qe, naru taqak’am chaq xsaqen li evangelio sa’ li qasutam, us ta sa’ jun xnimal ru ochoch aran Manhattan, jun ch’ina ochoch sa’ xb’een che’ aran Malasia, malaj junaq li yurta aran Mongolia. Naru taqak’e qach’ool chixsik’b’al li chaab’ilal li wan reheb’ li jun ch’ol chik ut sa’ li qasutam. Eb’ li saaj ixq ut li ut li moko saajeb’ ta re yalaq b’ar naru te’xk’ut li tz’aqal rahok naq te’xsik’ ru roksinkil li aatin li naxkab’la xkawilal li ch’oolej ut li paab’aal sa’ jalaneb’.

Li Elder Jeffrey R. Holland ki’aatinak chirix jun saaj winq li ki’eetz’uuk ut kise’e chaq ru xb’aaneb’ xkomon sa’ tzoleb’aal naq toj yoo chaq chi tzolok. Junjunqeb’ chihab’ chirix a’an, kixjal xtenamit, ki’ok sa’ xyanqeb’ aj puub’, kixk’ul xtzolb’al, ut kisutq’i sa’ li Iglees. Lix yu’am sa’ li q’e kutan a’an nujenaq rik’in sachb’a-ch’oolejil na’leb’.

Chirix naab’al chihab’, kisutq’i chaq sa’ xtenamit li kiyo’la wi’. A’b’an li tenamit aran ink’a ke’raj rilb’al lix k’iijik. Choq’ reheb’ a’an, a’an ka’ajwi’ jun “yalaq ani,” ut kama’an ke’xk’ul. Rik’in xnumikeb’ li kutan, li chaab’il winq a’an kisach, kikana sa’ xmu li chaab’il winq li ki’ok chaq wi’ chi ink’a’ chik kiru chiroksinkil lix sachb’a-ch’oolejil maatan kixk’ul re rosob’tesinkileb’ li ani ke’xse’e ut ke’reetz’u wi’chik.10 K’a’jo’ xnimal li tz’eqok, choq’ re a’an ut choq’ re li teepal!

Li apostol aj Pedro kixk’ut: “Xb’een xb’een, chiru chixjunil, q’axal cherahaq eerib’, xb’aan naq li rahok k’a’jo’ xk’ihal li maak tixtz’ap ru.”11 Li tz’aqal rahok chi numtajenaq, naraj naxye “ rik’in chixjunil li aamej,” nak’utb’esiman naq ink’a’ chik naqajultika lix maak ut lix toch’ik jalan chik li kristiaan ut ink’a naqak’uula raaxiik’ malaj naqajultika qe ut reheb’ li jun ch’ol chik li najteril maak.

Li qak’anjel ut li qamaatan, a’an xsik’b’al ru li chaab’il wanjik re chixjunileb’ naq naqyal qaq’e chi wank jo’ laj Kolol qe, li Jesukristo. K’a’jo’ xsahilal rilb’al li saqen sa’ xnaq’ ru junaq li xwulak xtawb’al ru lix tojb’al rix li maak kixb’aanu li Jesukristo ut li yoo chixjalb’al chi tz’aqal lix yu’am! Eb’ li misioneer li xe’xk’ul li sahilal re rilb’al jun aj jalb’il xch’ool chi ok sa’ xha’il li kub’iha’ ut chirix a’an ok sa’ rokeb’aal li santil ochoch neke’ok choq’ aj yehol nawom chirix li osob’tesink re xkanab’ankileb’—jo’ ajwi’ xwaklesinkileb’ xch’ool—jalaneb’ chi jalok. Eb’ li komon sa’li paab’aal li neke’xk’ul li ani xe’xjal xch’ool li maare ink’a raj xe’oken sa’ li awa’b’ejihom, neke’xtaw xnimal li sahil ch’oolejil sa’ xtenq’ankileb’ reek’ankil lix rahom li Qaawa’. Lix chaq’alil ru lix evangelio li Jesukristo, a’an xtz’aqalil li k’iijik maak’a’ roso’jik—moko ka’aj ta wi’ kanab’anb’ilo chi jalaak re too’usaaq, waklesinb’il b’an ajwi’ qach’ool, ut chi yaal taqlanb’ilo chixsik’b’al li k’iik ut, sa’ roso’jik, li tz’aqalil re ru.

Li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixk’e li naleb’ a’in: “Sa’ jarub’aq cient chi kok’ na’leb’, chejunilex laa’ex nekek’am xb’aatal li tz’aqal rahok. … Ruuchil xpech’b’al ut xwech’b’al qib’ chiqib’il qib’, nintz’aama naq taawanq qik’in lix tz’aqal rahom li Kristo choq’ reheb’ li qech aj b’eenel sa’ xb’ehil li yu’am a’in. Chiqak’e reetal naq li junjunq yoo chixb’aanunkil li naru xb’aanunkil re xnumsinkil li ch’a’ajkilal naxtaw sa’ lix b’e, ut chiqak’e qametz’ew re xb’aanunkil li tooruuq re xtenq’ankileb’.”12

Li tz’aqal rahok, sa’ chaab’il aatin, wan xkuyum, ink’a’ naxq’etq’eti rib’, ut sa xch’ool. Li tz’aqal rahok naxk’e xb’een xna’aj li jun ch’ol chik, tuulan xch’ool, naxkuy rib’, naxsik’ li chaab’ilal sa’ li jun ch’ol chik, ut nasaho’ naq junaq naxkoloni jun maatan.13

Jo’ komon ixq (ut winq) sa’ Sion, ma taqak’e qach’ool chi “[k’anjelak sa’ komonil chiqajunilo] … rik’in xchaab’ilal ut xq’unal li qach’ool, chaab’il xb’aanunkil re li qas li qiitz’in [sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’]”?14 Ma naru chiqu, rik’in rahok ut xninqal oyb’enihom, xsik’b’al ut xk’ulb’al lix chaq’alil ruheb’ li jun ch’ol chik, xk’eeb’al xn’a’aj ut xwaklesinkil xch’ooleb’ chi chaab’ilo’k? Ma naru toosaho’q sa’ qach’ool rik’in lix chaab’il k’anjel li jun ch’ol chik chi ink’a’ taqakanab’ k’anjelak chirix li qak’iijik laa’o?

Hehe’, tooruuq chixk’amb’al chaq xsaqen li evangelio sa’eb’ li qajunkab’al, li qatzoleb’aal, ut li qatrab’aaj wi naqasik’ ut naqawotz li chaab’il na’leb’ chirix li jun ch’ol chik ut naqakanab’ naq ink’a’ chik nanaq sa’ qach’ool li ink’a’ chaab’il ru. Li waam nanujak rik’in b’antioxink naq nink’oxla li jalb’a-k’a’uxlej kixkanab’ laj Kolol qe, li Jesukristo, choq’ qe li nokomaakob’k sa’ li ruchich’och’ a’in moko tz’aqal ta re ru ut wan naq ch’a’aj!

Ninch’olob’ xyaalal naq wi naqataaqe lix tz’aqal re ru xb’aanuhom li Kristo, naru taqaqk’ul li maatan re li tz’aqal rahok, li tixk’am chaq qe nimla sahilal sa’ li yu’am a’in ut li osob’tesink yeechi’inb’il re li yu’am maak’a’ roso’jik rik’in li qaYuwa’ sa’ Choxa. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Chi’ilmanq Linda K. Burton, “Fui forastero,” Liahona, Mayo 2016, 13–15.

  2. Moroni 10:21.

  3. Mateo 22:37–39.

  4. Sandra Rogers, “Hearts Knit Together,” sa’ Hearts Knit Together: Talks from the 1995 Women’s Conference (1996), 7.

  5. James E. Faust, sa’ Dallin H. Oaks, “‘Judge Not’ and Judging,” Ensign, Ago. 1999, 13.

  6. 1 Korintios 13:11–12.

  7. Thomas S. Monson, “Vivamos la vida abundante,” Liahona, Ene. 2012, 4.

  8. Isinb’il chaq sa’ Laura E. Richards, The Golden Windows: A Book of Fables for Young and Old (1903), 1–6.

  9. “K’e sa’ ajl li k’iila usilal,” Eb’ li B’ich, ajl 153.

  10. Chi’ilmanq Jeffrey R. Holland, “Lo mejor aún está por venir,” Liahona, Ene. 2010, 18–19.

  11. 1 Pedro 4:8.

  12. Thomas S. Monson, “La caridad nunca deja de ser,” Liahona, Nov. 2010, 125.

  13. Chi’ilmanq 1 Korintios 13:4–6.

  14. “Jo’ qech ixqilal qib’ arin sa’ Sion,” Eb’ li b’ich, ajl 202; tiqb’il xkawil li aatin.