Aay, k’a’jo’ xnimal lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaDios!
Sutsuuko xb’aan li sachb’a-ch’oolejil b’ihomal re saqen ut yaal, ut a’in naxk’e chink’oxla ma naqak’e reetal chi yaal li k’a’ru wan qe.
K’a’jo’ naq osob’tesinb’ilo chi ch’utlaak wi’chik sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in re chixjunil li ruchich’och’, chi b’eresinb’il xb’aan li qaraarookil profeet, li Awa’b’ej Thomas S. Monson. Presidente, nakatqara, ut naqaxaqab’ aawankil chi anchal qach’ool!
Chiru lin yu’am jo’ aj b’eresihom so’sol ch’iich’, k’a’jo’ naq xinwan chi tenq’anb’il xb’aaneb’ li ulul ch’iich’, a’ut ink’a’ mas x’ajman ru k’anjelak rik’in jun ulul ch’iich’ injunes. Naq xink’anjelak jo’ aj b’eresinel sa’ jun oficina, xe’wan aj tenq’anel ut aj tz’iib’ li xine’xtenq’a rik’in li k’anjel.
Chixjunil a’in kijalman sa’ 1994, naq kinb’oqe’ jo’ jolomil aj b’eresinel sa’ li Iglees. Rik’in inb’oqb’al k’a’jo’ naq xinru chi k’anjelak chiru was wiitz’in, a’ut k’a’jo’ ajwi’ li tz’iib’anb’il k’anjel kiwan—chi mas wi’chik chiru li xink’oxla naq taaruuq taawanq.
Ut xsach inch’ool naq li jun k’anjeleb’aal li mas kik’anjelak chiwu, a’an lin ulul ch’iich’.
Ut aran, xb’een wa sa’ lin yu’am, ki’ajman ru ok chi k’anjelak rik’in li jalanil ut sachb’a-ch’oolejil k’anjeleb’aal a’in, li ink’a’ xintaw ru.
Chalen chaq xtiklajik, laa’in ut lin ulul ch’iich’ ink’a’ mas sa xoowan.
Eb’ aj k’anjenel li seeb’eb’ xch’ool xe’xyal xq’e chixk’utb’al chiwu chan ru roksinkil li ulul ch’iich’. Xe’wan chi xaqxo chiwix, ut chalen chiwix xe’xye’ li ruq’, ut rik’in ru’ujeb’ li ruq’ xe’tz’iiib’ak sa’ junpaatil chiru li ch’iich’.
“Ma nakawil?” chankeb’ we. “Jo’kan nab’aanuman,” chankeb’.
Ink’a’ ajwi’ xwil. Kich’a’ajko’ chiwu xjalb’al wib’ chi jo’kan.
Naq yookin chi tzolok, chanchan yookin chi nach’ok rik’in jun kawil tz’ak.
Ki’ajman ru naab’al li hoonal, li yalok wi’chik, li kuyuk, li oyb’enink ut paab’ank, ut naab’al li xwaklesinkil inch’ool xb’aan li wixaqil, ut k’iila litro jun li uk’a li ink’a’ tinye xk’ab’a’.
Anajwan, numenaq wiib’ xka’k’aal chihab’ chik, ut sutsuukin xb’aaneb’ li ulul ch’iich’. Wan incorreo electronico, ut lin na’aj sa’ Twitter ut sa’ Facebook. Wan we jun li ch’ina xukub’, jun ch’ina ulul ch’iich’, li ulul ch’iich’ li nateeman, ut jun ch’iich’ re chapok jalam-uuch. Toj maji’ ninru jo’ jun li al li wuqub’ chihab’ xyu’am, a’ut jo’ jun winq setenta chihab’ xyu’am, xin’usa b’ayaq.
A’b’anan, wan k’a’ru xink’e reetal. A’ yaal jo’ nink’ay rik’in li ak’il k’anjeleb’aal, ink’a’ chik ninru chi k’anjelak wi maak’a’ wik’in.
Sa’ najter kutan, kiwulak jun esil a’ yaal sa’ junpaat kiru chi alinak jun kawaay. Re xtaqlankil jun hu, ut xk’ulb’al xsumenkil, ki’ajman ru junjunq kutan, ut wan naq junjunq po. Anajwan chik, li esil naqataqla naxik k’iila kiloom chiru choxa, malaj k’iila metro rub’el li palaw, re taawulaq rik’in jalan sa’ xjunpak’alil li ruchich’och’, ut wi nab’ay yal ta junjunq k’asal, nokotitz’ ut nalaj qakuyum.
Chanchan ak qe jo’ winq, naq a’ yaal jo’ nokok’ay rik’in k’a’ruhaq, us ta q’axal ch’ina-us malaj sachol ch’oolej, ink’a’ chik nasach qach’ool rik’in, ut yal naqil jo’ li k’a’ru natawman yalaq b’ar.
Ma jo’kan naqab’aanu rik’ineb’ li yaal re li musiq’ej?
Maare ink’a’ nimla maak wi ink’a’ naqab’antioxiheb’ li ak’il k’anjeleb’aal ut ulul ch’iich’. A’ut ink’a’ us wi jo’kan naqak’oxlaheb’ li junelikil tzol’leb’ re lix evangelio li Jesukristo, li naru najalok re li aamej. Sa’ lix Iglees li Jesukristo, maak’a’jo’ li k’a’ru xk’eeman qe. Sutsuuko xb’aan li sachb’a-ch’oolejil b’ihomal re saqen ut yaal, ut a’in naxk’e chink’oxla ma naqak’e reetal chi yaal li k’a’ru wan qe.
K’oxlaheb’ li najteril tzolom li ke’b’eek ut ke’aatinak rik’in li Kolonel naq kiwan chi k’anjelak sa’ ruchich’och’. K’oxla li b’antioxink ut li loq’onink li kinumta sa’ xch’ooleb’ ut kixnujob’resi lix k’a’uxleb’ naq ke’ril a’an chi wakliik chaq sa’ li muqleb’aal, naq ke’reek’a li k’ob’olal sa’eb’ li ruq’. Kijalman chi junajwa lix yu’ameb’!
K’oxlaheb’ li xb’eenileb’ aj Santil Paab’anel sa’eb’ li kutan a’in, li ke’xnaw ru li Profeet aj Jose Smith ut ke’rab’i chixjultikankil li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik. K’oxla k’a’ru xe’reek’a chixnawb’al naq isinb’il chaq li tz’apleb’ t’ikr li naxjach ru li choxa rik’in li ruchich’och’, ut yoo chi hirmank li saqen ut li nawom sa’ li ruchich’och’, chalen chaq li qachoxahil ochoch taqe’q.
A’ut sa’ xb’een chixjunil, k’oxla li xb’een wa xapaab’ ut xataw ru naq laa’at tz’aqal ralalat li Dios, naq li Jesukristo kixkuy rahilal chi anchal xch’ool choq’ reheb’ laa maak laa’at, re naq tatruuq chi ch’aje’k wi’chik, naq tz’aqal yaal lix wankil li tijonelil, ut naru chab’ak’b’al rik’ineb’ li ani raaro aab’an choq’ re li yu’am a’in ut li junelik q’e kutan; naq wan jun yo’yookil profeet sa’ li ruchich’och’ anajwan. Ma ink’a’ chaab’il ut nim xwankil a’an?
Naq naqak’oxla chixjunil a’in, chan ru naru na’uxman naq laa’o ink’a’ sahaq qach’ool chi wank sa’eb’ li ch’utam re li iglees? Malaj naq nokotitz’ chirilb’al xsa’eb’ li loq’laj hu? Nink’oxla naq ka’ajwi’ naru na’uxman wi li qach’ool ak numenaq reek’ahom, ut ink’a’ chik naru chireek’ankil li b’antioxink ut li sachok ch’oolej xb’aaneb’ li xninqal ru ut loq’laj maatan li xk’e li Dios qe. Wankeb’ li yaal li neke’jalok re li yu’amej chiru qilob’aal ut sa’ ru’uj li quq’, a’ut wan naq chi warenaq nokob’eek chiru xb’e li tiikilal. Wan naq naqak’e reetal lix majelaleb’ li qech aj komonil, ruuchil xtaaqenkil laj Kolol qe. Nokob’eek chiru jun b’e li nujenaq rik’in chaq’al ru lemtz’ q’ol, ut chanchan kok’ pekeb’ chiqu.
Jun esil ak ab’inb’il
Naq saaj winqin chaq, wan naq eb’ li wamiiw xe’patz’ok chirix lin paab’aal. Ut laa’in xin’ok chixk’utb’al li k’a’ru jalan, jo’ li Aatin re Chaab’il Na’leb’. Wan naq xinye chan ru naq juntaq’eeto rik’in jalaneb’ chik li iglees aj Kristiano. Ink’a’ mas xe’xk’e reetal a’in. A’b’anan, naq xin’aatinak chirix lix nimal ru k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil, li kixk’uub’ li qaChoxahil Yuwa’ choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, ak xe’raj ab’ink.
Jultik we chan ru naq xinyal xtz’iib’ankil jo’ jalam-uuch li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ chiru jun pisaron sa’ li qach’utleb’aal sa’ Frankfurt, Alemania. Xintz’iib’a junjunq siram, reetalil li yu’am naq maji’ nokoyo’la, li qayu’am arin, ut li qasutq’ijik rik’ineb’ qachoxahil na’ qayuwa’ chirix li yu’am a’in.
Naq saajin chaq, xwulak chiwu xwotzb’al li xnimal ru esil a’in. Naq xinch’olob’ li na’leb’ a’in rik’in tz’aqal li waatin, kib’utun inch’ool rik’in b’antioxink chiru jun Dios li naxraheb’ li ralal xk’ajol ut jun aj Kolonel li kixtoj qix chiru li kamk ut li xb’alb’a. K’a’jo’ naq xwulak chiwu li esil a’in re rahok, sahil ch’oolejil, ut yo’onink.
Wankeb’ li wamiiw li xe’xye naq neke’reek’a naq ak xe’xnaw li esil a’in, us ta ink’a’ nak’utman li na’leb’ a’in sa’ xpaab’aaleb’. Chanchan junelik xe’xnaw naq yaaleb’ li na’leb’ a’in, ut chanchan yal yookin chixk’amb’al chi kutankil li k’a’ru ak junelik wanjenaq xxe’il sa’ xchamal xch’ooleb’.
Wan qik’in xsumenkileb’ li patz’om!
Laa’in nink’oxla naq li junjunq winq malaj ixq naxk’am sa’ xch’ool junjunq li patz’om chirix lix yaalalil li yu’am a’in. B’ar xinchal chaq? K’a’ut naq wankin arin? K’a’ru tink’ul chirix naq tinkamq?
Patz’b’il xkomoneb’ li patz’om a’in xb’aaneb’ li winq chalen chaq xtiklajik li ruchich’och’. Eb’ laj sik’ol na’leb’, laj tzolonel ut laj k’utunel xe’xnumsi xyu’ameb’ ut xe’xtoj xb’ihomaleb’ sa’ xsik’b’al xsumenkil.
Laa’in ninb’antioxi naq lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik naxsumeheb’ li patz’om q’axal ch’a’aj re li yu’am a’in. Eb’ li sumenk a’in neke’k’utman sa’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Yaaleb’, ch’olch’ookeb’ ru, tiikeb’, ut ink’a’ ch’a’aj xtawb’aleb’ ru. Musiq’anb’ileb’, ut naqak’uteb’ chiruheb’ li qakok’al li oxib’ chihab’ xyu’ameb’, sa’ xtzoleb’aaleb’ li kok’al.
Ex was wiitz’in, laa’o wanko chi junelik, chi maak’a’ qatiklajik ut chi maak’a’ qaraqik. Junelik wanjenaqo.1 Laa’o tz’aqal li musiq’ejil ralal xk’ajol li Choxahil Na’b’ej Yuwa’b’ej li maajo’q’e te’kamq ut li neke’nawok re chixjunil.
Xoochal chaq sa’ lix choxahil na’aj li Qaawa’ qaDios. Wanko sa’ lix nimal ru junkab’al li Elohim, li Dios Q’axal Taqenaq. Koob’eek rik’in a’an naq maji’ nokoyo’la. Kiqab’i chi aatinak, kiqil lix nimal xloq’alil, ut kiqatzol lix b’e.
Laa’at ut laa’in xootz’aqon sa’ jun nimla ch’utam b’ar wi’ li qaraarookil Yuwa’ kixk’ut lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ qe—naq toochalq sa’ li ruchich’och’, taqak’ul li qajunxaqalil, naq taqatzol xsik’b’al ru b’ar wan li us ut li ink’a’ us, ut too’usaaq jo’ li ink’a’ raj xooru chixb’aanunkil aran.
Naq xoonume’ chiru li tz’apleb’ t’ikr ut xoo’ok sa’ li yu’am a’in, xqanaw naq ink’a’ chik taajultiko’q qe li yu’am koowan chaq junxil. Taawanq li yalok qix ut li ch’a’ajkilal ut li aaleek. A’ut xqanaw ajwi’ naq q’axal aajel ru choq’ qe xk’ulb’al qajunxaqalil re tib’ ut b’aq. Maak’a’jo’ naq xqayo’oni naq sa’ junpaat taqatzol xsik’b’al ru li us, xq’axb’al ru li aaleek xb’aan laj Satanas, ut sa’ roso’jik toosutq’iiq rik’in li qaraarookil Na’ qaYuwa’ sa’ choxa.
Xqanaw naq toomaakob’q ut taqab’aanu li ink’a’ us—maare ninqi maak. A’ut xqanaw ajwi’ naq laj Kolol qe, li Jesukristo, kixye naq a’an taachalq sa’ ruchich’och’, taawanq chi maak’a’ xmaak, ut tixq’axtesi lix yu’am jo’ junelikil mayej. Xqanaw naq wi taqaq’axtesi li qaam chiru a’an, wi taqakanab’ qib’ chiru, ut taqayal qaq’e chi anchal li qaam chi b’eek sa’ xb’ehil li tiikilal, taaruuq tooch’aje’q ut too’ok wi’chik chiru rilob’aal li qaYuwa’ sa’ Choxa.
Chi jo’kan, rik’in paab’aal chirix lix mayej li Jesukristo, laa’at ut laa’in xqak’ulub’a, chi anchal li qach’ool, lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’.
Xb’aan a’in naq wanko sa’ li chaq’al ru ruchich’och’ a’in—xb’aan naq li Dios kixyeechi’i qe li yu’am a’in, ut xqasik’ ru xk’ulub’ankil. Li qayu’am a’in yal junpaat taawanq, ut taaraqe’q rik’in lix kamik li qaruchich’och’il junxaqalil. A’b’anan li qawanjik jo’ winq ut ixq maajo’q’e taasachmanq. Li qamusiq’ taakanaaq chi yo’yo ut taaroyb’eni li wakliik chi yo’yo—jun maatan siib’il xb’aan li qaChoxahil Yuwa’ ut xb’aan li Jesukristo, li Ralal.2 Sa’ li wakliik chi yo’yo, li qamusiq’ ut li qatib’el te’junajimanq wi’chik, chi maak’a’aq xrahil ut xmajelal li tz’ejwalej.
Chirix li wakliik chi yo’yo, taawanq xkutankil li raqb’a-aatin. Us ta chiqajunil sa’ roso’jik tookole’q ut taqak’ul jun awa’b’ejihom re loq’alil, eb’ li neke’xkanab’ rib’ chiru li Dios ut neke’xsik’ xtaaqenkileb’ lix chaq’rab’ ut k’ojob’anb’il k’anjel te’reechani li yu’amej sa’ li junelik q’e kutan li q’axal nim xloq’al, ut li numtajenaq xnimal ru.
Li kutan a’an re raqb’a-aatin a’anaq xkutankil li uxtaan ut li rahok—jun kutan naq taak’irtesimanq li yot’b’il ch’oolej, naq taawanq xya’al uhej re b’antioxink ruuchil xya’al uhej re rahilal, naq taatiikob’resimanq ru chixjunil.3
Yaal naq taawanq rahil ch’oolejil xb’aan li maak. Yaal ajwi’ naq taawanq xrahil ut xyot’ik ch’oolej xb’aan li qamajelal, xb’aan xmaak’a’il qana’leb’, xb’aan xkawilal qajolom li ki’isink chaq chiqu jun yu’am chalel li q’axal us raj wi’chik.
Ab’anan nink’oxla naq moko ka’aj ta wi’ taak’ojlaaq qach’ool rik’in lix raqb’a-aatin li Dios, taasachq aj b’an wi’ qach’ool rik’in xnimal li ruxtaan, lix chaab’ilal, ut lix rahom choq’ qe, li ralal xk’ajol. Wi wanjenaq chi chaab’il li rajom qach’ool ut li qab’aanuhom, wi wan qapaab’aal chirix jun li yo’yookil Dios, naru naqoyb’eni li k’a’ru yeeb’il resil xb’aan laj Moroni, “lix sahil raqleb’aal aatin li xnimal ru Jehova, li Junelik aj Raqol Aatin.”4
Pro Tanto Quid Retribuamus
Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, ex wamiiw, ma ink’a’ nanujak li qach’ool ut li qak’a’uxl rik’in sahilal ut rik’in sachok ch’oolej, xk’oxlankil li xnimal ru k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil li kixkawresi li qaChoxahil Yuwa’ choq’ qe? Ma ink’a’ nokoxnujob’resi rik’in sahil ch’oolejil xnawb’al li loq’alil li kawresinb’il choq’ reheb’ li neke’k’anjelak chiru li Qaawa’?
Wi maajun wa xaweek’a xkomon li sahil ch’oolejil a’in, nakatinb’oq chi sik’ok, chi tzolok, ut chixk’oxlankileb’ li yaalil na’leb’ re li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik. “Li tiikil k’a’uxlej re li junelik q’e kutan chihilanq sa’ lee k’a’uxl.”5 Che’xch’olob’ chawu li choxahil k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’.
Wi xereek’a li k’a’aq re ru a’in junxil, ninpatz’ eere, “Ma jo’kan nekexru chireek’ankil anajwan?”6
Ink’a’ najter, laa’in xinru chi nume’k sa’ Belfast, Irlanda del Norte. Naq xinwan aran, xink’e reetal li reetalil li tenamit Belfast, chiru li wan wi’ li aatin, “Pro tanto quid retribuamus,” malaj “K’a’ru taqak’e re xq’ajkamunkil xnaab’alil li xk’eeman qe?”7
Nintz’aama re li junjunq qe naq tixk’oxla li patz’om a’in. K’a’ru taqak’e re xq’ajkamunkil xnimal ru li saqen ut li yaal li xhoy li Dios sa’ qab’een?
Li qaraarookil Yuwa’ ka’ajwi’ naxpatz’ naq taqayu’ami li yaal li xqak’ul, naq taqak’am li b’e li xk’e chaq qe. Jo’kan ut, kawaq qach’ool ut qakanab’ qib’ chiru lix b’eresinkil li Musiq’ej. Rik’in qaatin ut qab’aanuhom, chiqawotz rik’in li qas qiitz’in li xnimal ru resil lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re sahil ch’oolejil. Choob’eresiiq xb’aan li rahok choq’ re li Dios ut reheb’ li ralal xk’ajol, xb’aan naq qas qiitz’ineb’ a’an. A’in xtiklajik li k’a’ru naru taqab’aanu re xq’ajkamunkil xnaab’alil li xk’eeman qe.
Sa’ junaq kutan “li junjunq chi xb’een aqej taab’ase’q, ut li junjunq chi ru’uj aq’ej taach’olob’anq” naq tiik ru lix b’e li Dios, ut tz’aqal re ru lix k’uub’anb’il na’leb’.8 Choq’ eere laa’ex ut choq’ we laa’in, us wi anajwan li kutan a’an. Chiqach’olob’, jo’ kixye laj Jakob najter, “Aay, k’a’jo’ xnimal lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaDios!”9
A’in ninch’olob’ rik’in xnimal inb’antioxihom choq’ re li Dios, ut ninkanab’ sa’ eeb’een li wosob’tesihom, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.