Li jalb’a-k’a’uxlej: jun sahil ch’oolejil

Ex was wiitz’in, naq 12 chihab’ wan we, lin junkab’al nawan sa’ Gotemburgo—a’an jun li tenamit chixk’atq li palaw sa’ Suecia. Re teenaw, a’an li tenamit kiyo’la wi’ li qaraarookil aj k’anjel Elder Per G. Malm,¹ li kikam chiru li saq’ehil a’in. Wan sa’ qach’ool. Naqab’antioxi re lix chaab’ilal ut lix k’anjel ut lix chaab’ilal lix ch’ina-usal junkab’al. Ut chi yaal naqatz’aama naq te’xk’ul li xnimal ru osob’tesink re li Dios.

Laajeb’ roxk’aal chihab’ chaq anajwan, nokokultik sa’ jun nimla ochoch yal yiib’anb’il ru. Sa’ jun domingo, li wamiiw laj Steffan,² li jun ajwi’ chi wech aj diacono, xinxk’ul aran chi sa sa’ xch’ool. Xooq’axon sa’ jun na’ajej chixk’atq li ch’utleb’aal, ut laj Steffan xrisi jun lix nimla cuete ut lix fósforo. Jo’ jun li saaj winq jwal xul, xinchap li cuete ut xinloch li ch’ina k’aam sa’ xb’een. Xinyal xchupb’al naq toj maji’ napuk’ek’. A’ut naq xink’at li wuq’ sa’ xyalb’al, xint’an li cuete. Laj Steffan ut laa’in yal xoo’ilok sa’ xuwak naq toj yoo chi k’atk lix lochleb’.

Xpuk’e’ li cuete, ut jun li sib’ jwal chu xnujob’resi xsa’ li ch’utleb’aal. Xqaseeb’a qib’ chixxokb’al xraqalil li cuete ut xqate chixjunileb’ li rokeb’aal kab’l re taqayal risinkil li chu, ut anchal qach’ool naqaj naq maa’ani tixk’e reetal. Usilal xqak’ul, xb’aan naq maa’ani xrahob’tesiik ut maak’a’ xkana chi jorb’il rib’.

Naq xe’k’ulun li komon sa’ ch’utam, xe’xk’e reetal li chu chi us. Ch’a’aj naq ink’a’ te’reek’a. Li chu a’an xram reek’ankil lix loq’alil li ch’utam. Xmaak naq yal junjunq li neke’k’amok re li Tijonelil re Aaron wankeb’—ut xmaak naq yal xyijach lin maak xink’oxla—laa’in xinjek’i li loq’laj wa’ak, a’b’an ink’a’ xweek’a naq k’ulub’ejin chixk’ulb’al. Naq xe’xnumsi we li sek, ink’a’ xink’ul li wa chi moko li ha’. Yiib’ ru tz’aqal naweek’a. Yoo lin xutaan, ut xinnaw naq li k’a’ru xinb’aanu xrahob’tesi xch’ool li Dios.

Chirix li ch’utam, li awa’b’ej re qateep, laj Frank Lindberg, jun tiixil winq li tiik xna’leb’ ut ch’ina-us li saqi rismal, xinxb’oq sa’ lix oficina. Chirix naq xinchunla, xinril sa’ q’unalil ut xye naq xk’e reetal naq ink’a’ xink’ul li loq’laj wa’ak. Kixpatz’ k’a’ut. Ak naxnaw naq nawil laa’in. Laa’in xink’oxla naq ak xe’xnaw chixjunileb’. Chirix naq xinye re k’a’ut, kixpatz’ k’a’ru naweek’a. Sa’ xya’al li wu, xinye re naq ra lin ch’ool ut xinnaw naq ra xch’ool li Dios wik’in.

Li Awa’b’ej Lindberg kixte jun li Tzol’leb’ ut Sumwank li ak ilb’il xsa’ chi us ut kixpatz’ naq tinyaab’asi wiib’ oxib’ raqal li b’onb’ileb’ ru. Laa’in kiwil ru a’in chi kaw xyaab’ xkux:

“Kʼehomaq reetal, ani xjal lix kʼaʼuxl chirixebʼ lix maak, aʼan ajwiʼ kuybʼilebʼ lix maak, ut laaʼin, li Qaawaʼ, inkʼaʼ chik nekeʼjultikoʼ we.

“Joʼkaʼin naru teenaw ma naxjal xkʼaʼuxl junaq winq chirixebʼ lix maak—kʼehomaq reetal, tixchʼolobʼebʼ, ut tixkanabʼebʼ.”³

Maajo’q’e taasachq sa’ lin ch’ool li se’ sa’ rilob’aal li Awa’b’ej Lindburg naq xinwaklesi lin jolom chirilb’al wi’chik. Rik’in ch’ina yaab’ak sa’ xyaab’ xkux, kixye we naq usaq raj choq’ re a’an wi toj tink’ul li loq’laj wa’ak. Naq xin’el aran, xweek’a xsahil inch’ool q’axal nim.

Li sahil ch’oolej a’an junelik nachal rochb’een li jalb’a-k’a’uxlej. Wan naq li aatin jalb’a-k’a’uxlej naraj naxye “xk’eeb’al reetal toj chirix.” ⁴ Sa’ sueco, nayeeman li aatin omvänd, li junes naraj naxye “b’alq’unk.”⁵ Jun tz’iib’anel, laj C. S. Lewis, kixtz’iib’a chirix li jalok-ib’ ut chanru xb’aanunkil. Kixye naq li jalb’a-k’a’uxlej “nokoxk’e wi’chik sa’ li chaab’il b’e. Naru xyiib’ankil jun li ajlank,” chan, “a’ut k’a’ajwi’ rik’in xsutq’isinkil laa k’a’uxl toj taataw li majelal ut taawajla wi’chik, maajo’q’e b’an naru wi yal toj taak’am aab’e.”⁶ Xjalb’al qab’aanuhom ut xb’alq’usinkil qib’ choq’ re li “chaab’il b’e” a’an yal jun raqal li jalb’a-k’a’xulej. Tz’aqal li jalb’a-k’a’xulej naxsutq’isi ajwi’ qach’ool ut li qajom rik’in li Dios, ut naxtz’eqtaana li maak.⁷ Jo’ naxye sa’ Esekiel, li jalb’a-k’a’uxlej, a’an “xkanab’ankil li maakob’k, … xb’aanunkil li chaab’ilal ut li tiikilal; … xq’ajsinkil li k’a’aq re ru xk’ulum, … [ut] b’eek sa’ li chaq’rab’ nak’ehok yu’am, chi maak’a’ xb’aanunkil li maa’usilal.”⁸

A’ut toj maji’ tz’aqal li ch’olob’ank a’in. Ink’a’ naxye resil li wankilal naru wi’ li jalb’a-k’a’uxlej. A’an lix tojb’al rix li maak xb’aan laj Kolol qe. Sa’ tz’aqal li jalb’a-k’a’uxlej, tento xpaab’ankil li Qaawa’ Jesukristo, ut naq a’an naru toxjal, naq a’an naru tixkuy qamaak, ut naq toxtenq’a chixramb’al xkomon chik li qamaak. Li paab’aal a’in naxk’e xwankilal lix tojb’al rix li maak sa’ qayu’am. Naq “naqak’e reetal toj chirix,” ut “naqab’alq’usi qib’ ” chi tenq’anb’ilo, taawanq qayo’onihom sa’ xyeechi’hom li Kolonel ut sa’ li kuyuk maak. Wi ta maak’a’ laj Tojol-ix, li sahil ch’oolej arin na’oso’, ut li jalb’a-k’a’uxlej na’ok jo’ yal ch’a’ajkil jalok na’leb’. A’b’an rik’in xpaab’ankil li Kolonel, naqak’ulub’a lix wankilal ut li rajom chixkuyb’al li maak.

Li Awa’b’ej Boyd K. Packer kixk’ojob’ li sahil yeechi’ink re li jalb’a’-k’a’uxlej sa’ abril 2015 naq toj maji’ nakam. Kixch’olob’ xwankil li Kolonel chi k’irtesink sa’ jun li aatin li nawil laa’in jo’ xch’utlajik chixjunil li na’leb’ kixtaw chiru 50 chihab’ sa’ xk’anjel li apostol. Li Awa’b’ej Packer kixye: “Lix tojb’al rix li maak ink’a’ naxkanab’ xnums li roq. Li k’a’ru naxyiib’, nakana chi yiib’anb’il. … Junes k’irtesink naxb’aanu, ut li k’a’ru naxk’irtesi nakana chi k’irtesinb’il.”⁹

Kixye ajwi’:

“Lix tojb’al rix li maak, li naru chiqaxokb’al chiqajunjunqal, ink’a’ naxk’uula reetalil li rahilal. A’an naraj naxye naq maak’a’ naxye k’a’ru xqab’aanu malaj b’ar wanjenaqo chaq malaj chanru kik’ulman k’a’ruhaq, wi naqajal qak’a’uxl chi yaal, Li Kristo ak xyeechi’i naq a’an tixtoj rix li maak. Ut naq ak xb’aanu li tojok-ix, ak raqb’il xkana. …

“… Lix tojb’al rix li maak … naru chixch’ajb’al chixjunil li tz’ajnil chi maak’a’ naxye jo’ najtil malaj jo’ k’ihal sut naraj.”¹⁰

Lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel maak’a’ xnub’aal chi moko xmaril, choq’ aawe ut choq’ we laa’in. A’ut maajo’q’e tixmin li qu. Jo’ kixch’olob’ li profeet laj Lehi, chirix naq “k’eeb’il tz’aqal [qana’leb’] re [taqanaw] b’ar wan li us ut li ink’a’ us,”¹¹ ak “[kanab’anb’ilo] chixsik’b’al ru li ach’ab’aak ut li junelik yu’am, sa’ xk’ab’a’ li nimla aj b’aanuhom ruuchileb’ chixjunil li winq, malaj re [taqasik’] ru li preexil ut li kamk.”¹² Sa’ jalan chik aatin, li jalb’a-k’a’uxlej nasik’e’ ru.

Wan naq naqasik’ ru jalan chik li na’leb’. Maare moko maa’useb’ ta li na’leb’ a’an chi junajwa, a’ut nokohe’xram chixyot’b’al qach’ool chi yaal ut chi jo’kan ink’a’ noko’ok sa’ tz’aqal li jalb’a-k’a’uxlej. Qayehaq, wan naq naqak’e li maak re jalan. Naq ch’ina saajin junxil sa’ Gotemburgo, xinru raj chixk’eeb’al li maak re laj Steffan. A’an a’an li xk’am chaq li cuete. A’ut xk’eeb’al li maak re jalan, us ta tz’aqal yaal lix maak, nokoxkanab’ chixmuqb’al qamaak laa’o. Aran, naqanumsi qateneb’ankil sa’ xb’eeneb’ jalan. Naq numsinb’il li qateneb’ankil, naqaye naq ink’a’ aajel ru li qak’anjel ut naq maak’a’ naru taqab’aanu. Naqil qib’ jo’ yal aj k’ulul re li ch’a’aj ut ink’a’ jo’ aj b’aanunel li wan qawankil qajunes chi k’anjelak.¹³

Jun chik li na’leb’ li naxram li jalb’a-k’a’uxlej, a’an xkub’sinkil xyaalalil li qamaak. Sa’ li maak re li cuete sa’ Gotemburgo, maa’ani xrahob’tesiik, maak’a’ xkana chi jorb’il rib’, ut toj xb’aanuman li ch’utam. Xru raj chixyeeb’al naq maak’a’ rajb’al li jalb’a-k’a’uxlej. A’b’anan, xkub’sinkil xyaalalil li qamaak, us ta anchal maak’a’ xyo’la rik’in, narisi rajom li qach’ool choq’ re li jalok-ib’. Li na’leb’ a’in nokoxram chirilb’al naq neke’uuchink li qamaak toj sa’ li junelik q’e kutan.

Jun chik li na’leb’, a’an xk’oxlankil naq maak’a’ xyaalalil li qamaak xb’aan naq li Dios nokoxra junelik. Noko’aaleek chixpaab’ankil li na’leb’ li kixk’ut laj Nehor chiruheb’ laj Tzarahemla: “Naq chixjunileb’ li winq te’kole’q sa’ li roso’jik kutan, ut naq moko na’aje’ ta naq te’xuwaq chi moko naq te’siksotq, … ut, sa’ roso’jik, chixjunileb’ li winq te’wanq xyu’am chi junelik.”¹⁴ A’ut li na’leb’ a’in moko yaal ta. Yaal, li Dios nokoxra. A’b’anan, aajel ru choq’ re a’an ut choq’ qe laa’o li k’a’ru naqab’aanu. Ak kixye chi saqen ru chan raj ru toob’eeq. A’an a’in li taqlahom naqaye re. Li qak’ulub’ankil chiru li Dios ut li qayu’am chi junelik neke’wan jo’ chanru qab’aanuhom, b’ar wi’ wan ajwi’ xwanjik qach’ool chixsik’b’al tz’aqal li jalb’a-k’a’uxlej.¹⁵

Jo’kan ajwi’, naqasach tz’aqal li jalb’a-k’a’uxlej naq naqajach ru li Dios rik’ineb’ lix taqlahom. Tz’aqal yaal naq wi ta moko loq’ ta li loq’laj wa’ak, maak’a’ raj reek’ naq rutz’b’al li cuete kixjot li ch’utam re li loq’laj wa’ak sa’ Gotemburgo. Taqatz’il raj rix chi us lix kub’sinkil xyaalalil li maak xb’aan risinkil malaj xtz’eqtaanankil naq a’an li Dios li kixk’eheb’ lix taqlahom. Tz’aqal li jalb’a-k’a’uxlej naraj naq taqak’e reetal lix choxahilal li Kolonel ut naq tz’aqal yaal lix k’anjel sa’ roso’jikeb’ li kutan.

Ink’a’ raj yal taqakol qib’. Qasik’aq b’an ru li jalb’a-k’a’uxlej. Sa’ li jalb’a-k’a’uxlej, naru taak’ulunq qach’ool, jo’ chanru xch’ool li alalb’ej sachenaq,¹⁶ ut taqatz’il rix lix aajelil ru qab’aanuhom sa’ li junelik q’e kutan. Naq naqataw ru chan ru naq li qamaak nareek’asi xsahil qach’ool sa’ li junelik q’e kutan, ink’a’ k’a’ajwi’ naqayot’ qach’ool, naqayal ajb’an wi’ qaq’e chi usaak. Naq naqak’ul li aaleek, wanko raj chik chixyeeb’al lix patz’om laj William Shakespeare:

Wi xqasach rilb’al li junelik q’e kutan sa’ xk’ab’a’ jun li b’atz’ul, naru taqajal qak’a’uxl. B’antiox re lix tojb’al rix li maak, naru taqayal wi’chik. Naru taqajal ru li b’atz’ul li xqaloq’ chi yal takchi’inb’ilo re naq taqak’ul wi’chik lix yo’onihom li junelik q’e kutan. Jo’ kixye li Jesus, “Xb’aan naq k’ehomaq reetal, Li Qaawa’ laj Tojol eerix kixk’ul li kamk sa’ li tz’ejwalej; jo’kan naq kixk’ul lix rahileb’ chixjunileb’ li winq, re naq chixjunileb’ li winq te’ruuq chixjalb’al xk’a’uxl ut chi chalk rik’in.”¹⁸

Li Jesukristo naru chi kuyuk maak xb’aan naq a’an kixtoj lix tz’aq li qamaak.¹⁹

Laj Kolol qe naxsik’ ru li kuyuk maak xb’aan naq q’axal naxtoq’ob’a qu, nokorusila, ut nokoxra.

Laj Kolol qe naraj li kuyuk maak xb’aan naq a’an a’in jun reheb’ lix na’leb’ a’an.

Ut, jo’ Chaab’il aj Ilol Karner, nasaho’ a’an naq naqasik’ ru li jalb’a-k’a’uxlej.²⁰

Us ta toj yoo xrahil qach’ool jo’ naraj li Dios,²¹ naq naqasik’ ru li jalb’a-k’a’uxlej, sa’ junpaat naqab’oq li Kolonel qik’in. Jo’ kixk’ut laj Amulek, “Chexchalq ut … ink’a’ chik teekawob’resi eeraam; xb’aan naq k’ehomaq reetal, anajwan xq’ehil ut xkutankil lee kolb’al; ut chi jo’kan, wi teejal eek’a’uxl ut ink’a’ teekawob’resi lee raam, sa’ junpaat taa’uxmanq choq’ eere li nimla k’uub’anb’il na’leb’ re li tojb’al-ix.”²² Naru naraho’ qach’ool jo’ naraj li Dios xb’aan li qab’aanuhom naq yoo ajwi’ chi saho’k qach’ool xb’aan li qatenq’ rik’in li Kolonel.

Li na’leb’ naq naru taqajal qak’a’uxl, a’an li chaab’il esil re li evangelio!²³ Naru “[taa’oso’q] li maak sa’ qab’een.”²⁴ Naru toonujaq chi sahil ch’oolej, naru te’isiiq qamaak, ut naru naq “[tuqtuuq] chik li [reek’ob’aal qach’ool].”²⁵ Naru too’elq sa’ xsachik qayo’onihom ut xmoosil li maak. Naru toonujaq rik’in lix sachb’a-ch’oolejil saqen li Dios chi “moko ra ta chik.”²⁶ Li jalb’a-k’a’uxlej ink’a’ yal naru xb’aanunkil, sa ajb’an wi’ xb’aanunkil, b’antiox re laj Kolol qe. Toj jultik we li xweek’a sa’ x’oficina li awa’b’ej chirix naq xpuk’e’ li cuete. Xinnaw naq kuyb’il inmaak. Xsachb’esiik li reek’ankil inmaak, xwakli lin ch’ool, ut maak’a’ chik li wiiq.

Ex was wiitz’in, naq naqachoy li ch’utub’aj-ib’ a’in, nekexinb’oq chireek’ankil xnimal chik li sahil ch’oolejil sa’ lee yu’am; li sahilal sa’ xnawb’al naq tz’aqal yaal lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo; sahilal sa’ xwankil ut rajom li Kolonel chi kuyuk maak; ut sahilal sa’ xsik’b’al ru li jalb’a-k’a’uxlej. Chiqataaqe li raatin naq “chi sa sa’ lee ch’ool teexok lee ha’ sa’eb’ lix yo’leb’aal li kolb’a-ib’.”²⁷ Chiqasik’ ru xjalb’al qak’a’uxl, xkanab’ankil qamaak, ut xb’alq’usinkil qach’ool ut qajom re taqataaqe laj Kolol qe. Ninch’olob’ xyaalal naq yo’yo a’an ut tz’aqal yaal. Laa’in jun aj ilom ut aj k’ulul re lix toqob’ahom, li ruxtaan, ut lix rahom. Nintz’aama naq li osob’tesink aj tojol-ix sa’ lix tojb’al rix li maak chiwanq eerik’in anajwan—ut jo’kan wi’chik naab’al sut chiru lee yu’am, ²⁸ jo’ ink’ulum laa’in. Sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.