Li taqenaqil aj b’anonel

Jun reheb’ li okenk k’eeb’il we jwal nasaho’ wi’ inch’ool, a’an li b’eenink—re tzolok rik’ineb’ lin komon ixq sa’ chixjunil li ruchich’och’. Maak’a’aq naxq’ax ru li wank sa’ komonil, chi laq’lookeb’ li quq’, chixka’yankil qib’, ut chi junajinb’il li qaam.

Chiru jun li hoonal kama’an, jun aj jolominel sa’ li Komonil re Tenq’ank kixpatz’ we, “Ma wan junaq li na’leb’ us te’xjayali wi’ rib’ li ixq?”

Kinsume, “Hehe’!” naq kik’ulun sa’ inch’ool li raatin li Awa’b’ej Russell M. Nelson li naxk’ab’a’in “Jun tz’aamahom reheb’ li ixq.” Li Awa’b’ej Nelson kixk’ut : “Ajb’il ru naq eb’ li ixq te’xkawresi rib’ chixtawb’al ru lix tzol’leb’ li Kristo.”¹

Laj Nefi kixch’olob’ lix tzol’leb’ li Kristo chi kama’in:

“Xbʼaan naq li okebʼaal li tento texʼok wiʼ aʼan li jalbʼa-kʼaʼuxlej ut li kubʼihaʼ rikʼin haʼ; ut chirix aʼan nachal li risinkil lee maak xbʼaan xam ut xbʼaan li SantilMusiqʼej. …

“Ut anajwan ... tinpatzʼ eere ma bʼaanunbʼil chixjunil? Kʼehomaq reetal, ninye eere, inkʼaʼ; xbʼaan naq moko xexwulak ta toj arin, kaʼajwiʼ xbʼaan li raatin li Kristo, chi inkʼaʼ naʼeekʼan lee paabʼaal chirix, chi  kanabʼanbʼil anchal eeribʼ chiru lix kʼulubʼejil aʼan li kaw xmetzʼew chi kolok.

“Joʼkan ut, tento teetiikisi eeribʼ chi uubʼej chi xaqxookex junelik rikʼin li Kristo, rikʼin tzʼaqal xlemtzʼunkil li yoʼonink, ut rikʼin  rahok choqʼ re li Dios ut rehebʼ chixjunil li winq. Joʼkan ut, wi teetiikisi eeribʼ chi uubʼej rikʼin xtzekankil xsahil li raatin li Kristo, ut texkuyuq toj saʼ rosoʼjik, kʼehomaq reetal, joʼkaʼin naxye li Yuwaʼbʼej: Taawanq eeyuʼam chi junelik.

“… Aʼin li bʼe, ut  maajun chik bʼe chi moko kʼabʼaʼej wan chi kʼeebʼil rubʼel choxa li taaruuq taakoleʼq wiʼ li winq saʼ li rawaʼbʼejihom li Dios. Ut anajwan, kʼehomaq reetal,aʼin li tzolʼlebʼ re li Kristo.”²

K’a’ut naq aajel ru choq’ qe xtawb’aleb’ ru chi tz’aqal li xb’eenil na’leb’ a’in?

Chi kok’ aj xsa’ ninch’utla rik’in ixqeb’ aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan li jwal neke’raj tenq’aak, a’b’an ink’a neke’xsutq’isi rib’ rik’in li junaj ani taaruuq tixk’e li junelikil xtenq’ankil. Chi kok’ aj xsa’ yookeb’ b’an chixsik’b’al xnawomeb’ sa’ “li kabʼl nim ut paapo xsaʼ.”³

Naq naqatamresi qanawom chirix lix tzol’leb’ li Kristo, sa’ junpaat taqak’e reetal naq yooko chixtamresinkil xchamalil li qanawom chirix “li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil.”⁴ Jo’kan ajwi’ taqak’e reetal naq laj Kolol qe, li Jesukristo, wan sa’ tz’aqal xyi li k’uub’anb’il na’leb’ a’an.

Naq naqatzol chanru xyu’aminkil lix tzol’leb’ li Kristo sa’ li wanko wi’ chi junjunqal, li qarahom choq’ re laj Kolol qe naniman. Ut naqak’e reetal naq “us ta jalan jalanq qu naq nak’utun, aajel ru choq’ qe chiqajunilo li junaj xtojb’al rix li maak maak’a’ roso’jik.”⁵ Naqak’e reetal naq a’an li k’ojk’ooko wi’—“li saqoonaq laj Tojol qix, … aʼan jun kʼojlebʼaal chʼolchʼo ru, jun kʼojlebʼaal … wi [tookab’laq] sa’ xb’een ink’a’ taaruuq [toot’ane’q] .”⁶

Chan raj ru naq toorosob’tesi li tzol’leb a’in naq naqasik’ li tuqtuukil usilal ut li qanawom re xk’eeb’al qametz’ew chixkuyb’al rik’in sahil ch’oolejil li qanumik sa’ li yu’am a’in?

Ma naru tinye naq taqatikib’, jo’ naxye laj Nefi, “chi [xaqxooko] junelik rikʼin li [Kristo], chi kanabʼanbʼil anchal [qibʼ] chiru lix kʼulubʼejil aʼan li kaw xmetzʼew chi kolok.”⁷ Li qapaab’aal chirix li Jesukristo nokoxtenq’a chixq’axb’al ru yalaq paay chi yale’k-ix.

Relik chi yaal, laa’o rajlal naqataw naq li qapaab’aal nachamo’ ru ut naq li qajunajil rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut li Ralal jwal nasaq’ob’resiik sa’ li yale’k-ix. Chinwotzaq oxib’ li na’leb’.

Xb’een, li Kolonel, li taqenaqil aj b’anonel, wan xwankil re xjalb’al li qach’ool ut xk’ojob’ankil chi junelik li rahilal yoob’anb’il chaq xb’aan li qamaak. Naq li Kolonel kixtzol chaq li ixq aj Samaria sa’ li yo’leb’aal ha’, a’an ak naxnaw li xninqal ru maak wan re, a’b’an, “li Qaawa’ naril li ch’oolej,”⁸ ut a’an kixnaw naq a’an kiraj chaq tzole’k.

Naq li ixq kiwulak sa li yo’leb’aal ha’, li Jesus —li k’utb’esihom re li yo’yookil ha’—ka’ajwi’ kixye, “K’e wuk’a.” Laj Kolol qe tooraatina ajwi’ laa’o rik’in jun xyaab’ kuxej li taqanaw ru naq nokochal rik’in—xb’aan naq a’an naxnaw qu. A’an nawulak qik’in toj b’ar ak wanko. Ut xb’aan ani a’an ut li xb’aanuhom choq’ qe, a’an naxtaw ru. Xb’aan naq a’an kixyal ru li qarahilal, taaruuq tixk’e qayo’yookil ha’ naq naqasik’.” Kixk’ut a’in chiru li ixq aj Samaria naq kixye, “Wi nakanaw ta lix simaatan li Dios ut ani li nayehok aawe: K’e b’ayaq wuk’a, laa’at raj xapatz’ aawuk’a’ re ut a’an tixk’e raj aawe yo’yookil ha’.” Sa’ xraqik, naq kixtaw ru, li ixq kixsume rik’in paab’aal ut kixpatz’, “Qaawa’, k’e we li ha’ a’an re naq ink’a chik taachaqiq we.”

Chirix naq li ixq aj Samaria kixk’ul a’in rik’in li Kolonel, a’an “kixkanab’ lix kuk, koho sa’ aanil sa’ li tenamit ut koxye reheb’ li wankeb’ aran:

“Kimqex chirilb’al jun li winq xye we chixjunil lin b’aanuhom. Malaj a’an ta li Kristo?”

A’an kixk’ul chaq jun nawom—kixtikib’ chaq xk’ulb’al li yo’yookil ha’—ut kiraj xyeeb’al xnawom chirix lix choxahilal reheb’ li jun ch’ol chik.⁹

Naq nokochal rik’in a’an chi tuulan qach’ool ut chi wan qajom chi tzole’k—us ta ink’a’ sa naqeek’a qib’ xb’aan li qamaa’usilal, li qamaak, ut li q’etok aatin qab’aanuhom—a’an naru toxjal, “xb’aan naq nim xwankil re kolok.”¹⁰ Rik’in jun jalb’il ch’oolej, tooruuq, jo’ li ixq aj Samaria, chi ok sa’ li qatenamit—li qochoch, li qatzoleb’aal, ut li qatrab’aaj—re xch’olob’ankil xyaalal chirix.

Xkab’, li taqenaqil aj b’anonel naru tixk’ojob’ qach’ool ut tooxkawob’resi naq naqanumsi rahilal xb’aan lix maa’usil b’aanuhom jalaneb’. Wanjenaq chaq naab’al inseraq’ rik’ineb’ li ixq aalob’resinb’ileb’ xb’aan li ninqi riiq. Xk’uulankil lix sumwank re li santil ochoch wulajenaq chaq choq’ jun kawil b’eenik re k’irtesink. Neke’xnumsi rahilal xb’aaneb’ li q’etb’il sumwank, li q’etb’il ch’oolej , ut xsachlijik lix kawilal xch’ooleb’. Naab’aleb’ neke’xk’ul rahilal xb’aan li muxuk sumsu, li jitok, ut li rahob’tesink, chi kok’ aj xsa’ xb’aan xb’aanuhom jaleneb’.

Li neke’xk’ul, us ta maak’a’ xmaakeb’ a’an, naxk’eheb’ naab’al chireek’ankil li maak ut li xutaan. Naq ink’a’ neke’xtaw ru chanru xb’eresinkileb’ li ch’a’ajkil eek’ahom neke’xk’ul, naab’aleb’ neke’xyal xq’e chixmuqb’aleb’, chi jo’kan xch’ikb’aleb’ sa’ xchamal lix ch’ooleb’.

Li yo’onink ut li k’irtesink moko natawman ta sa’ li q’ojyinal jul re muqmuukilal, natawman b’an sa’ xsaqen ut xrahom laj Kolol qe, li Jesukristo.¹¹ Li Elder Richard G. Scott kixk’e li na’leb’ a’in: “Wi kolb’ilat [chiru] li xninqal ru maak, miraho’ aach’ool chi maak’a’ aj-e xb’aan xmaakeb’ jalan. … Naru taatoq’ob’a ru. … A’b’an, maak’am sa’ aab’een lix q’ajkamunkil lix maak a’an. … Naq ak xab’aanu chaq chixjunil li us naru taab’aanu re xtenq’ankil li ani nakara, kanab’ li iiq sa’ roq li Kolonel. … Sa’ xb’aanunkil a’an, moko ka’aj ta wi’ taataw li tuqtuukilal, a’b’an taak’ut laa paab’aal chirix lix wankilal li Kolonel re risinkil li riiq lix maak junaq li nakara, rik’in naq naxjal xk’a’uxl ut napaab’ank.”

Kixye ajwi’: “Li k’irtesink chi tz’aqal taachalq rik’in xpaab’ankil li Jesukristo ut rik’in lix wankilal ut xmetz’ew, xb’aan lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu, re xk’irtesinkil li reetalil li moko tiik ta ru ut li moko k’ulub’ej ta.”¹²

Wi neketaw eerib’ sa’ jun ch’a’ajkilal kama’in, ex komon ixq, li k’iraak taanajto’q xq’ehil tana’. Na’ajman ru naq teesik’ eeb’eresinkil ut eetenq’ankil sa’ li tijok, jo’ ajwi’ li aatinak rik’in junaq k’ojob’anb’il sa’ li tijonelil. Aajel ru naq kawaq eech’ool sa’ musiq’ej chiru li k’iraak a’in! Chijultiko’q eere anihex: chejunjunqalex jun lix raarookil rab’in li Choxahil Na’b’ej Yuwa’b’ej. Chepaab’ lix junelikil k’uub’anb’il na’leb’ lee Yuwa’ choq’ eere. Meekanab’ xnimob’resinkil wulaj wulaj eenawom chirix lix tzol’leb’ li Jesukristo. Chek’anjela eepaab’aal rajlal kutan re ruk’ankil li ha’ nak’ehok yu’am re li Kolonel. Chiwanq eepaab’al chirix lee tiqib’ankil re metz’ew li k’eeb’il qe chiqajunqal rik’ineb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut li sumwank. Ut chekanab’ lix wankilal aj k’irtesinel re li Kolonel ut lix xtojb’al rix li maak xb’aan sa’ lee yu’am.

Rox, li taqenaqil aj b’anonel naru tixk’ojob’ qach’ool ut tooxxaqab’ naq naqanumsi li rahilal “ak re li yu’amej re ruchich’ooch’ a’in,”¹³ jo’ li xuwajel ch’a’ajkilal, li yajel re li k’a’uxleb’aal, li yajel, li rahilal re tib’elej, ut li kamk. Toje’ xinnaw ru jun li chaq’al ru tuq’ixq, li xJosie xk’ab’a’, li rahob’tesinb’il xb’aan jun yajel li sa’ junpaat naxjal lix k’a’uxl. A’in yal b’ayaq chirix li k’a’ru kixwotz wik’in chirix lix b’e chi k’iraak:

“Li k’a’ru jwal xuwajel aak’ab’ nak’ulman chiruheb’ li kutan nak’ab’a’iik “kutan re ch’a’ajkilal” xb’aan lin junkab’al. Natikla rik’in li nimla iiq li naweek’a ut sa’ junpaat naraho’ inch’ool ut ink’a’ ninkuy yalaq yaab’, ch’e’e’k, malaj saqen. A’an a’in li rahilal q’axal wi’chik nim sa’ wulul. Wan jun kutan jwal ch’a’aj li maajun wa taasachq sa’ inch’ool.

“Kik’ulman sa’ xtiklajik inb’e, jo’kan naq li kink’ul jwal xinixxib’esi. Nanaq sa’ inch’ool li yaab’ak, xya’aleb’ wu nahoyoynak chiru li wu naq jwal ch’a’aj chiwu li musiq’ank. A’b’an li nimla rahilal a’in jwal ka’ch’in chiru li li rahilal kichal naq kiwil li xiw chi numtaak sa’ xb’een lin na’, yoo raj chintenq’ankil.

“Rik’in lin k’a’uxl jwal sachenaq kichal chaq lix q’etb’il ch’ool a’an. A’b’an ink’a’ naqanaw naq us ta lix chamal li q’ojyin wanko wi’, ok ok qe chixnumsinkil jun nimla sachb’a-ch’oolej.

“Naq yoo chi numek’ li najtil hoonal, lin na’ kixhasb’ sa’ inxik chi k’iilasutinb’il, ‘Tinb’aanu yalaq k’a’ru re risinkil a’in chawu.’

“Sa’ li hoonal a’an lix chamal li q’ojyin kiniman, ut naq kiweek’a naq ink’a’ chik tinkuy xkomon, toja’ ut naq kik’ulman jun li sachb’a-ch’oolej.

“Sa’ junpaat jun metz’ew naq’axok ut chaq’al ru kireechani lin junxaqalil. Toja’ naq, rik’in jun nimla metz’ew li nikinixq’ax,¹⁴ kinye re lin na’ rik’in tz’aqal innawom beleb’ chi aatin li ke’xjal lin yu’am re xsumenkil li k’iilasutinb’il rajom re riiqankil lin rahilal. Kinye re: ‘Ink’a’ teneb’anb’il sa’ aab’een; ak wan ani kib’aanunk re.’”

Chalen chaq li q’ojyinal jul re li lub’tajenaqil yajel re li k’a’uxleb’aal, li xJosie kixtaw xmetz’ew re xch’olob’ankil xyaalal li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu.

A’an moko kik’ira ta chi junajwa sa’ li kutan a’an, a’b’an kixk’ul li saqen re li yo’onink sa’ jun hoonal jwal q’ojyin ru. Ut anajwan, chi tenq’anb’il xb’aan jun xnawom chirix lix tzol’leb’ li Kristo ut chi ak’ob’resinb’il wulaj wulaj xb’aan li ha’ li nak’ehok yu’am re li Kolonel, li xJosie yoo xb’e sa’ xjayal li k’iraak ut naxk’anjela xpaab’aal li ink’a naru na’eek’aman chirix li taqenaqil aj b’anonel. A’an naxtenq’aheb’ jalaneb’ sa’ xb’e. Ut a’an naxye, “Naq li q’ojyin nak’utun chi rajlal, ninkanab’ wib’ chiru injultikahom chirix lix q’unil uxtaan. Nak’anjelak we jo’ jun saqen li naxk’am inb’e naq ninumsiheb’ li ch’a’ajkil hoonal.”¹⁵

Ex komon ixq, ninch’olob’ xyaalal naq—

Moko na’ajman ta ru naq toj teek’am li iiq re li rahilal yoob’anb’il chaq xb’aan li maak—eejunes.

Moko na’ajman ta ru naq teek’am li rahilal yoob’anb’il chaq xb’aan lix maa’usil b’aanuhom jalaneb’—eejunes.

Moko na’ajman ta ru naq teenumsi li rahilal re li yu’am a’in—eejunes.

Li Kolonel naxtz’aama:

“Ma ink’a’ anajwan texsutq’iiq wik’in, ut teejal eek’a’uxl chirix lee maak, ut taajale’q’ eech’ool re taaruuq texink’irtesi?

“… Wi texchalq wik’in taawanq eeyu’am chi junelik. Kehomaq reetal, ye’b’il li wuq’ aj uxtaan eere, ut ani taa’ajoq re chalk, a’an tink’ul.”¹⁶

“[A’an] tixb’aanu raj yalaq k’a’ru re resinkil a’in cheru.” Relik chi yaal, “[A’an] ak xb’aanunk re.” Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.