Li rajom li aamej

Sa’ xyi li ch’a’ajkilal re li yu’am a’in, maajun wa kanab’anb’ilo sa’ junesal re xb’aanunkil li qak’anjel, xketb’al rix qach’a’ajkilal, xyalb’al qaq’e chiru li maa’usilal malaj li patz’om maak’a xsumenkileb’. Li Jesukristo kixk’ut rik’in jun jaljookil ru aatin naq li winq “tento te’tijoq junelik, chi maak’a’aq ch’inank ch’oolej.” Kixye resil jun aj raqol aatin li moko naxxuwa ta ru li Dios ut moko naroxloq’iheb’ ta ru li winq. Chi k’iilasutinb’il, kichal jun xmalka’an li na’ulyan rik’in chixpatz’b’al naq tixkol rix chiru li xik’ na’ilok re. Chiru jarub’aq kutan, laj raqol aatin ink’a’ kiraj xtenq’ankil. A’b’an moqon, xb’aan lix k’iila tz’aamahom li xmalka’an, kixye sa’ xch’ool, “A’b’anan us tinkol li xmalka’an a’in xb’aan naq nikinxch’ich’i’i.”

Toja’ naq li Jesus kixch’olob’:

“Ma toja’ ta chik li Dios ink’a’ tixkoleb’ li sik’b’ileb’ ru xb’aan, li neke’yaab’ank re lix k’ab’a’ chi q’eq ut chi kutan … ?

“Ninye eere naq tixkoleb’ chi junpaat.”

Ut chirix a’an li Qaawa’ naxpatz’ li patz’om a’in: “A’b’anan, naq tol’elq li K’ajolb’ej, ma tolxtaw li paab’aal sa’ ruchich’och’?”¹

Li tijok aajel ru re xk’iresinkil li paab’aal. Naq taak’ulunq wi’chik li Qaawa’, ma tolxtaw jun tenamit li naxnaw tijok rik’in paab’aal ut li kawresinb’ilaq re xk’ulb’al li kolb’a-ib’? “Xb’aan naq yalaq ani taayaab’anq re xk’ab’a’ li Qaawa’, a’an taakole’q.”² Laa’o’ ralal xk’ajolo jun li Choxahil Yuwa’b’ej li nokoxra, ut naru taasaho’q qach’ool rik’in naq wan jun li b’e naru too’aatinaq wi’ rik’in a’an naq nokotijok “rikʼin xʼanchalil [qachʼool], chi  tiik [qajom], chi wank [qapaabʼaal] chirix li Kristo”³ ut chirix a’an xb’aanunkil jo’ chanru li sumenk taqak’ul rik’in xmusiq’anb’il na’leb’ li Santil Musiqʼej. Nokotijok, noko’ab’ink, ut nokopaab’ank rik’in paab’aal, re naq taqatzol li wank sa’ junajil rik’in li Yuwa’b’ej ut li K’ajolb’ej.⁴

Jun li tij re paab’aal naxte li b’e re xk’ulb’al li loq’laj osob’tesink re li choxa. Li Kolonel kixk’ut:

“Chextz’aamanq ut k’eek’ooq eere; chexsik’oq ut teetaw; chexb’oqoq chire kab’l ut tehe’q cheru.

“Xb’aan naq chixjunil li natz’aamank nak’uluk; li nasik’ok natawok, ut li nab’oqok chire kab’l natehe’k chiru.”⁵

Wi naqoyb’eni k’uluk, tento toopatz’oq, toosik’oq, ut toob’oqoq chire kab’l. Sa’ xsik’b’al li yaal, laj Jose Smith kiril ru sa’eb’ li loq’laj hu: “Wi wank junaq eere yoo chi majelo’k xnaʼlebʼ, chixtzʼaamaq re li Dios, ut taak’ehe’q re, xb’aan naq li Dios nak’ehok chi anchal xch’ool ut chi chaab’il reheb’ chixjunileb’.”⁶ Jo’ xsumenkil lix tij rik’in paab’aal, kitehe’ li choxa. Li Dios li Yuwa’b’ej ut li Ralal, li Jesukristo, ke’kub’e chaq sa’ loq’alil ut ke’raatina laj Jose Smith, xtikib’ankil lix k’ojlajik lix tz’aqalil ru li kutan. Choq’ qe laa’o, li sachb’a-ch’oolejil k’irtesink, li kolok nim xwankil, li choxahil nawom, li kuyuk maak re ach’ab’ank, ut li xnimal ru tuqtuukilal wankeb’ sa’ xyanqeb’ li sumenk li neke’chal naq naqaq’axtesi “li rajom li aamej”⁷ rik’in paab’aal.

Nokotijok chiru li Yuwa’b’ej sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, xb’aan xwankilal li Santil Musiq’ej, ut chi jo’ka’in naqoksiheb’ li oxib’ komon re li Roxichal li Dios sa’eb’ li qatz’aamahom.

Nokotijok chiru li qaChoxahil Yuwa’ ut ka’ajwi’ chiru a’an xb’aan naq a’an “Dios sa’ choxa, li maak’a’ roso’jik ut wan chi junelik, chi junelik wanjenaq ut junelik taawanq … , aj kab’lahom re choxa ut ch’och, ut chixjunil li k’a’aq re ru wan chi sa’.” Jo’ aj Yo’ob’tesihom qe, a’an kixk’eheb’ taqlahom re naq “[taqara] ut [took’anjelaq] chiru a’an, li jun ajwi’ chi yo’yookil ut tz’aqal Dios, ut naq ka’ajaq wi’ a’an li ani loq’oninb’ilaq [qab’aan].”⁸

Naq nekextijok chiru li qaChoxahil Yuwa’ rik’in paab’aal, “a’an tixk’ojob’ eech’ool sa’ lee ch’a’ajkilal, … [ut teetzeka] xsahil lix rahom.”⁹ Li Awa’b’ej Henry B. Eyring kixwotz naq eb’ lix tij lix yuwa’, sa’ xhoonal naq a’an yoo chi sache’k ru xb’aan jun li yajel, ke’xk’ut chiru li nach’il komonil wan wi’ li Dios rik’ineb’ li ralal xk’ajol:

“Naq kinumta li rahilal, kiqataw chi wiq’wo toj eq’la chixkatq’ lix ch’aat. Jwal lub’tajenaq chi ink’a’ kiruhan ok wi’chik sa’ xch’aat. Kixye qe naq kitijok re xpatz’b’al re lix Choxahil Yuwa’ k’a’ut naq jwal ra yoo chixk’ulb’al wi junelik kixyal xq’e wank sa’ chaab’ilal. Kixye naq kixk’ul jun q’unil sumenk: ‘Li Dios narajeb’ ru li ralal kaweb’ xch’ool.’

“Chi jo’kan kikuyuk toj sa’ roso’jik, xpaab’ankil naq li Dios naxra, narab’i, ut tixwaklesi. Ki’osob’tesiik chalen chaq xka’ch’inal rik’in xnawom, ut maajun wa kisach sa’ xch’ool, naq rik’in li tijok, nach’ wan jun raarookil Dios.”¹⁰

Nokotijok sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo xb’aan naq li qakolb’al wan rik’in li Kristo, ut “maak’a’ chik junaq k’ab’a’ej rub’el choxa k’eeb’il qe choq’ aj Kolonel.”¹¹ Nokochal rik’in li Yuwa’b’ej sa’ xloq’laj k’ab’a’ li Jesukristo¹² xb’aan naq a’an naxb’aanu quuchil chiru li Yuwa’b’ej ut na’aatinak sa’ qak’ab’a’.¹³ A’an kirahob’tesiik, ki’el xkik’el, ut kikam re xnimankil ru lixYuwa’, ut lix tz’aamahom sa’ ruxtaan choq’ qe naxk’e chi tehe’k chiqu chiqajunjunqal li b’e taqak’ul wi’ li tuqtuukilal sa’ li yu’am a’in ut li yu’am maak’a’ roso’jik sa’ li ruchich’och’ chalel. A’an ink’a’ naraj naq toorahob’tesiiq chiru naab’al hoonal chi moko taqakuy ta li yale’k-qix wi ink’a’ aajel ru. A’an b’an naraj naq taqasutq’isi qib’ rik’in a’an ut naq taqakanab’ naq tixseeb’a li qiiq, tixk’irtesi li qach’ool, ut tixch’ajob’resi li qaam rik’in lix wankilal chi saqob’resink. Maajun wa taqaj xyeeb’al lix k’ab’a’ chi maak’a’ xyaalal rik’in li aatin numsinb’il chi jar sut ut maak’a’ xk’oxlahom. Li tijok chi anchal ch’oolej q’axtesinb’il sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, a’an jun xk’utb’esinkil xnimal qarahom, li qab’antioxihom maak’a’ roso’jik, ut li xaqxookil ratawom qach’ool re tijok jo’ kitijok a’an, re xb’aanunkil li kixb’aanu a’an, ut re wulak jo’ chanru a’an.

Nokotijok rik’in lix wankil li Santil Musiqej xb’aan naq “ani natz’aaman sa’ li Musiq’ej natz’aaman jo’ chanru li rajom xch’ool li Dios.”¹⁴ Naq nokotijok rik’in paab’aal, li Musiq’ej naru tixb’eresi li qak’a’uxl re naq li qaatin chapchooqeb’ rik’in li rajom xch’ool li Dios. “Mexpatz’ok re taaruuq teesachi rik’in eeratawom; chexpatz’oq b’an rik’in xaqxookilal li ink’a’ na’eek’an, naq maajun aaleek teeq’axtesi wi’ eerib’, naq texk’anjelaq b’an chiru li tz’aqal ut li yo’yookil Dios.”¹⁵

“Moko ka’aj ta wi’ aajel ru naq taqanaw chanru li tijok, aajel aj b’an wi’ ru naq taqanaw chanru xk’ulb’al lix sumenkil li qatij, chanru xtz’ilb’al rix, chanru wank chi aj’o qu, ut chanru naru too’iloq chi saqen ru qilom ut taqataw ru chi saqen ru li rajom ut rajb’al li Dios chiqix.”¹⁶

Li Awa’b’ej Eyring kixwotz a’in: “Laa’in wan lin tij li xe’sume. Eb’ li sumehom a’an jwal saqen ru naq li k’a’ru xwaj laa’in xmuqe’chaq xb’aan li nimajwal rajom ru re xnawb’al li k’a’ru naraj li Dios. Jo’kan b’i naq li sumenk li nachal chaq rik’in jun Choxahil Yuwa’b’ej aj rahonel naru taayehe’q sa’ li k’a’uxleb’aal xb’aan li ch’ina xyaab’ kuxej li q’un na’aatinak ut naru taatz’iib’aq chiru li aamej.”¹⁷

Jalam-uuch

Li Kristo rik’ineb’ li apostol

Jalam-uuch

Li Kristo sa’ Getsemani

Naq li Kolonel ki’ok sa’ li awimq Getsemani, jwal ra xch’ool, toj reetal xkamik. Sa’ lix rahilal, li junaj aj ik’in naru tixsutq’isi wi’ rib’, a’an lix Yuwa’. Kixtz’aama, “Wi taaruuq, chinume’q li sek’ a’in sa’ inb’een.” A’ut kixye ajwi’, “A’b’an moko jo’ ta li nawaj laa’in, jo’aq b’an li nakawaj laa’at.”¹⁸ Us ta maak’a’ lix maak, li Kolonel kib’oqe’ re “[xnumsinkil] rahilal ut ch’a’ajkilal ut yalb’al rix, li jar paay wan.” jo’ li lix rahileb’ ut lix yajeleb’ lix tenamit. “[A’an] naxk’ul rahilal jo’ chanru li tz’ejwalej re naq taaruuq tixk’e sa’ xb’een lix maak lix tenamit, re naq taaruuq tixsach reetalil li q’etok aatin ke’xb’aanu, jo’ chanru li wankilal li nakolok wi’.”¹⁹ Oxib’ sut kitijok, “At inYuwa’, chi’uxmanq laa wajom.”²⁰ A’b’an li sek’ ink’a’ kinume’. Sa’ li tuulanil ut tiik ruhil tijok, a’an kikawob’resiik re xik chi uub’ej ut xtz’aqob’resinkil ru lix choxahil taqlanb’il k’anjel re xk’uub’ankil qakolb’al, re tooruuq chixjalb’al qak’a’uxl, chi paab’aank, chi ab’ink, ut chixk’ulb’al li osob’tesink re li junelik q’e kutan.

Jalam-uuch

Li Kristo yoo chi tijok sa’ Getsemani

Wan tana’ naq lix sumenkil li qatij maawa’ li k’a’ru naqoyb’eni. A’b’an sa’ xq’ehil li ch’a’ajkilal, eb’ li qatij neke’ok choq’ jun qakolb’al re rahok ut q’unil uxtaan. Sa’ li qatz’aamahom, naru tookawob’resiiq re xik chi uub’ej ut xtz’aqob’resinkil ru chixjunil li taqlanb’ilo wi’. Reheb’ lix Santil Paab’anel sa’ roso’jikeb’ li kutan xuwajeleb’ ru, li Qaawa’ naxye: “Chik’ojob’aaq eech’ool … ; xb’aan naq chixjunil li tz’ejwalej wan sa’ wuq’; ch’anch’o chexwanq, ut chenaw naq laa’in li Dios.”²¹

Us ta nokotijok sa’ muqmu, rochb’eeneb’ li qajunkab’aal, sa’ iglees, sa’ li santil ochoch, malaj yalaq ta b’ar wanqo; us ta nokotijok rik’in jun yotʼbʼil chʼoolej ut jun tuulanil musiqʼej chixsik’b’al xkuyb’al li qamaak, li choxahil nawom, malaj ka’ajwi’ li kawilal re kuyuk toj sa’ roso’jik, nokotijok junelik chi nujenaq qach’ool, k’eeb’ilaq junelik chiru li Dios choq’ re li qachaab’ilal ut re ajwi’ xchaab’ilaleb’ li ani wankeb’ chiqasutam. Li tij re li aamej k’eeb’il rik’in jun musiq’ej re b’antioxink chirix lix naab’alil li osob’tesink ut li k’a’ru nak’ute’ chiqu xb’aan li yu’am a’in neke’raw sa’ li qach’ool jun tiikil paab’aal chirix li Kristo, jun “xlemtz’unkil li yo’onink, ut rik’in rahok choq’ re li Dios ut reheb’ chixjunil li winq.”²²

Li tijok a’an jun xmaatan li Dios. Maajun wa tento taqeek’a naq sachenaqo malaq junes wanko. Ninch’olob’ xyaalal naq chixjunil li hoonal re chaq’al ru tijok naru nawan jo’ jun loq’laj hoonal li naqanumsi rik’in li qaYuwa’, sa’ xk’ab’a’ li Ralal, xb’aan lix wankilal li Santil Musiq’ej. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.