Mat-ilok chasutam, chat-iloq b’an taqe’q!
Xb’oqb’al jalaneb’ chi chalk rik’in li Kristo, a’an li qak’anjel, ut naru taqatz’aqob’resi ru li k’anjel a’in rik’in rilb’al taqe’q wan wi’ li Jesukristo.
Lin k’anjel, a’an “xb’oqb’al jalaneb’ chi chalk rik’in li Kristo.”1 A’an a’in eek’anjel ajwi’. Naru taqatz’aqob’resi ru li k’anjel a’in rik’in rilb’al taqe’q wan wi’ li Jesukristo.
Kikub’e inha’ wochb’eeneb’ inna’ inyuwa’ naq 16 chihab’ inyu’am. Li wiitz’in, laj Kyung-Hwan, li 14 chihab’ wan re sa’ kutan a’an, ki’ok sa’ li Iglees b’antiox re li wikan, laj Young Jik Lee, ut koxb’oq chi chalk sa’ lix iglees. Lajeeb’o sa’ lin junkab’al, ut jalan jalanq lix iglees li junjunq qe, jo’kan naq kisaho’ qach’ool sa’ xtawb’al li yaal ut kiqaj xwotzb’al li sahil ch’oolejil li xqataw sa’ lix evangelio li Jesukristo chirix naq kikub’e qaha’.
Lin yuwa’, a’an li jun sa’ qayanq li jwal kiraj xtzolb’al ut xwotzb’al li yaal. Eq’la chaq naq kisaqew re xtzolb’aleb’ li loq’laj hu chiru numenaq wiib’ hoor wulaj wulaj. Chirix xraqik lix trab’aaj kirochb’eeniheb’ li misioneer re rula’aninkil li qajunkab’al, li qamiiw, ut li qech kab’al haye’ rajlal kutan. Wuqub’ po chaq chirix li qakub’iha’, 23 chik komon sa’ li qajunkab’al ke’ok choq’ komon sa’ li Iglees. Chirix a’an kiwan jun nimla sachb’a-ch’oolej naq sa’ li chihab’ jun, 130 chik ke’kub’e xha’ b’antiox re lix k’anjel lin yuwa’ chixjultikankil li evangelio.
Nim ajwi’ xwankil li resilal li junkab’al choq’ re, ut a’an kixb’aanu li k’anjel choq’ reheb’ 8 xtasalil li qaxe’ qatoon. Chalen chaq a’an, li ruuchinihom lix jalajik xch’ool injunkab’al, li kitiqla rik’in li wiitz’in 14 chihab’ xyu’am, q’axal wi’chik kiniman moko ka’a’j ta wi’ sa’ xyanqeb’ li yo’yookeb’, sa’ xyanqeb’ ajb’an wi’ li kamenaq. Rik’in xkomon chik li k’anjel li kixtikib’ inyuwa’ ut xkomoneb’ chik, wan anajwan 32 tasal re lix che’il li qajunkab’al, ut yooko chixb’aanunkil li k’anjel re li santil ochoch choq’ reheb’ naab’al li ruq’ li che’ a’an. Anajwan sachso inch’ool ut jwal nim xsahil inch’ool naq ninru chixlaq’ab’ankil sa’ junajil li qaxe’ qatoon ut li qiyajil.
Li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kixtz’iib’a resil jun xk’ulum chanchan a’an li kik’ulman sa’ li Santil Ochoch re Columbus, Ohio:
“Naq yookin chaq chixk’oxlankil xyu’ameb’ [lix yuwa’ inyuwa’chin, lin yuwa’chin, ut lin yuwa’] naq chunchuukin sa’ li santil ochoch, xwil ru lin rab’in, ut lix ko’ a’an, … ut li ralal xk’ajol a’an, li wimam. Xink’e reetal naq xaqxookin sa’ xyi li wuqub’ tasal a’in—oxib’ li ke’wan chiwu ut oxib’ li ke’chal chiwix.
“Sa’ li loq’laj ut santil ochoch a’an xchal sa’ ink’a’uxl jun inna’leb’ chirix lin nimla teneb’ahom chixnumsinkil chixjunil li weechanihom rik’in lin xe’toonil toj rik’ineb’ li tasal li tenamit yookeb’ chi chalk chiwix.”2
Chiqajunil wanko sa’ xyi jun li junkab’al maak’a’ roso’jik. Naru naq li qak’anjel a’an li tixk’e chi uxmank li xnimal ru jalok choq’ re li us malaj choq’ re li ink’a’ us. Li Awa’b’ej Hinckley kixye ajwi’, “Meekanab’ eerib’ chi ok jo’ jun laq’leb’ q’un xmetz’ew sa’ xk’aamal lee tasal tenamit.”3 Lee tiikilal chi paab’ank sa’ li evangelio tixkawob’resi lee junkab’al. Chan ru tooruuq chixk’eeb’al chi uxmank naq laa’aqo jun laq’leb’ kaw rib’ sa’ li qajunkab’al maak’a’ roso’jik?
Jun kutan, junjunqeb’ po chirix naq kikub’e inha’, kiwab’i junjunqeb’ li komon chixwech’b’al rib’ chirib’ileb’ rib’ sa’ li iglees. Kiraho’ inch’ool xb’aan. Xkohin sa’ wochoch ut kinye re inyuwa’ naq maare ink’a’ chik tinxik sa’ iglees. Ch’a’aj chiwu rilb’al li komon chi wech’ok-ib’ chi kama’an. Chirix naq kirab’i li waatin, lin yuwa’ kixk’ut chiwu naq k’ojob’anb’il wi’chik li evangelio ut naq tz’aqal re ru a’an, a’b’an maji’ tz’aqaleb’ re ru li komon, chi moko a’an, chi moko laa’in. A’an kixye chi kaw, “Misachk aapaab’aal xb’aaneb’ li ani wankeb’ chasutam, chakab’la b’an jun komonil kaw rib’ rik’in li Jesukristo. Mat-ilok chasutam, chat-iloq b’an taqe’q!”
Chat-iloq taqe’q wan wi’ li Jesukristo—lix chaab’il na’leb’ lin yuwa’—naxkawob’resi inpaab’aal rajlal sut naq nayale’ wix sa’ inyu’am. A’an kixk’ut chiwu chanru xk’anjelankileb’ lix tzol’leb’ li Kristo rik’ineb’ li aatin a’in: “Chex’iloq wankin wi’ sa’ li junjunq eek’oxlahom; miwiib’an eech’ool, mexxuwak.”4
Naq awa’b’ejin chaq sa’ xb’een li mision re Washington Seattle, yoo chaq li hab’ chiru k’iila kutan re li chihab’. A’ut, yeeb’il reheb’ li qamisioneer naq te’elq chaq chi k’anjelak sa’ li hab’. Xinye reheb’, “Elenqex sa’ li hab’, ilomaq sa’ choxa, tehomaq lee re, ut uk’anqex! Naq nekex’ilok taqe’q, teekawob’resiiq re xteeb’al lee re chiru chixjunil chi maak’a’ eexiw.” A’an jun tzol’leb’ rik’in jun eetalil choq’ reheb’ naq te’iloq taqe’q naq wankeb’ xch’a’ajkilal sa’ xmision. B’aanuhomaq usilal, meeb’aanu a’in wi tz’aj ru li na’ajej wankex wi’.
Naq toj yookin chi k’anjelak sa’ li mision aran Seattle, xinb’oqe’ xb’aan li walal asb’ej, laj Sunbeam, li naxch’e’ li piano. A’an xye naq taawanq xhoonal chi wajb’ak sa’ Carnegie Hall sa’ Nueva York xb’aan naq a’an xq’ax ru jun li competición. Jwal sa qach’ool choq’ re a’an. A’b’anan, sa’ li ewu a’an, naq yooko chi b’antioxink sa’ tij, li wixaqil xk’e reetal naq ink’a’ tooruuq chi wank aran naq taawajb’aq ut xye a’in re li qaChoxahil Yuwa’: “At inChoxahil Yuwa’, ninb’antioxi aawe li osob’tesink a’in li xak’e re laj Sunbeam. A’ut, naraho’ b’ayaq inch’ool naq ink’a’ naru tinxik. Tinruuq raj chi xik wi xak’e raj li osob’tesink a’in rub’elaj malaj chirix li mision a’in. Ink’a’ yookin chi wech’ok, a’b’an ra b’ayaq inch’ool.”
Tz’aqal sa’ xhoonal naq xchoy li tij a’in, xrab’i jun xyaab’ kuxej saqen ru. “Xb’aan naq ink’a’ nakatru chi xik, k’eeb’il li osob’tesink a’in re laa walal. Ma taawaj xchapb’al lix na’aj?”
Xsache’ xch’ool li wixaqil. A’an xnaw naq li kok’al neke’osob’tesiik xb’aan lix tiikil k’anjel lix na’ xyuwa’ sa’ li rawa’b’ejihom li Qaawa’, a’ut a’an a’in li xb’een sut naq xtaw ru lix k’anjel chi saqen ru. A’an xchaq’ok sa’ junpaat, “Ink’a’, ink’a’, us naq ink’a’ tinxik. Chiwanq re a’an li osob’tesink.”
Ex was wiitz’in, ch’a’aj choq’ qe xk’eeb’al reetal lix rahom li qaChoxahil Yuwa’ naq noko’ilok rik’in ruchich’och’il xnaq’ qu xb’aan naq xb’een naqil li ch’a’ajkilal, li sachk, li iiq, malaj li junesal. Chixjunpak’al a’an, naru taqileb’ li osob’tesink naq noko’ilok taqe’q. Li Qaawa’ kixk’utb’esi, “Naq naqak’ul junaq osob’tesink rik’in li Dios, a’an xb’aan ab’ink chiru jun li chaq’rab’ a’an li nak’eeman wi’.”5 Choq’ reheb’ chixjunileb’ li neke’ok sa’ yalaq k’anjel chiru li Dios, chenawaq naq laa’ex jun laq’leb’ kaw rib’ re xk’amb’aleb’ chaq xnimal ru osob’tesink reheb’ lee xe’toonil ut lee riyajil.
Anajwan, ninb’antioxi rilb’al naq naab’al reheb’ li qajunkab’al tiikeb’ chi paab’ank sa’ xb’ehil li sumwank a’ut naraho’ inch’ool rik’in xk’oxlankil naq yamyookeb’ raj li chunleb’aal chiqak’atq. Li Elder M. Russell Ballard kixye: “Wi nakakanab’ k’anjelak malaj wi nakakanab’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, b’ar tatxik? K’a’ru taab’aanu? Wi taaye naq “ink’a’ chik [taawochb’eeniheb’]” xkomon li Iglees ut li jolominel sik’b’ileb’ ru xb’aan li Qaawa’, taak’ul jun li nimla eek’asink li anchal ink’a’ taawil anajwan.”6 Li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixwaklesi qach’ool, “Chiqasik’ ru li us li ch’a’aj chiru li ink’a’ us li moko ch’a’aj ta.”7
Maajun wa ta jwal ewu re ilok taqe’q wan wi’ li Jesukristo. Teeto junelik lix tel cheru. Wankeb’ li tasal tenamit li ak ke’wan ut li toj te’wanq li neke’royb’eni naq laa’o tootaaqenq re li Kristo re naq taaruuq toowanq sa’ jun junelikil junkab’al re li Dios.
Naq xraqe’ ink’anjel choq’ awa’b’ej re oqech, eb’ li walal xe’saho’ xch’ool xb’aan naq maare ink’a’ chik latz’ wu ut wan chik inhoonal chi wank rik’ineb’. Oxib’ xamaan chirix a’an, xinb’oqe’ choq’ Setenta. Xb’een wa, xink’oxla naq maare te’raho’q b’ayaq xch’ool, a’ut a’an a’in lix tuulanil aatin li walal, “Yuwa’, matk’oxlak. Laa’o jun junkab’al maak’a’ roso’jik.” Moko ch’a’aj ta ut jwal saqen ru a’an! Yookin chi ch’a’ajko’k b’ayaq sa’ ink’a’uxl xb’aan naq a’ li yu’am a’in yookin chirilb’al xb’een wa, a’ut li walal sa sa’ xch’ool xb’aan naq ink’a’ x’ilok chixsutam, x’ilok b’an taqe’q rik’in xnaq’ ru sa’ xjayal li maak’a’ roso’jik ut li rajb’al li Qaawa’.
Chi kok’ aj xsa’, ch’a’aj li ilok taqe’q naq aana’ aayuwa’ ink’a’ nawulak chiruheb’ li evangelio, naq wankat sa’ jun ch’ina teep re li Iglees, naq moko komon ta laa sum aatin, naq toj aajunes wankat us ta xayal aaq’e chi sumlaak, naq x’el sa’ lix b’ehil li evangelio jun laa walal, naq aajunes wankat rik’ineb’ aakok’al, naq nakatch’a’ajko’k sa’ tib’elej malaj sa’ musiq’ej, naq rahob’tesinb’ilat xb’aan jun nimla rahilal, ut xkomon chik li k’a’aq re ru. Chapomaq chi kaw eepaab’aal sa’eb’ li hoonal a’an. Chex-iloq wan wi’ li Kristo re xk’ulb’al kawilal, tuqtuukilal, ut k’irtesink. Rik’in lix wankil lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo, “chixjunil li k’a’aq re ru taak’anjelaq sa’ junajil choq’ chaab’ilal [eere] .”8
Ninch’olob’ xyaalal li Jesukristo, naq a’an aj Kolol qe ut aj Tojol qix. Naq naqataaqe li qayo’yookil profeet, li Awa’b’ej Thomas S. Monson, yooko chi ilok taqe’q wan wi’ li Jesukristo. Naq nokotijok ut naqatzoleb’ li loq’laj hu wulaj wulaj, ut nokotz’aqon chi yaal sa’ li loq’laj wa’ak rajlal xamaan, yooko chixk’ulb’al li kawilal re junelik ilok taqe’q wan wi’ a’an. Nasaho’ inch’ool naq komonin sa’ li Iglees a’in ut naq komonin sa’ jun junkab’al maak’a’ roso’jik. Ninra xwotzb’al li xnimal ru evangelio a’in rik’in li jun ch’ol chik. Xb’oqb’al jalaneb’ chi chalk rik’in li Kristo, a’an li qak’anjel, ut naru taqatz’aqob’resi ru li k’anjel a’in rik’in rilb’al taqe’q wan wi’ li Jesukristo. Chi tuulan inch’ool ninch’olob’ xyaalal li k’a’aq re ru a’in sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.