Lix chaq’alil ru li santilal
Li qaChoxahil Yuwa’ xk’ehom chaq qe chixjunil li aajel ru re naq naru toosantob’resiiq jo’ chanru naq sant a’an.
Naq yookin chixkawresinkil wib’ choq’ re li ch’utam a’in, li waam xkut rib’ xk’oxlankileb’ li naab’al chi komon ixq tiikeb’ xch’ool li xeb’innaw chaq ru, li wankatqeb’ chi najt jo’ chi nach’. Choq’ we, ch’olob’anb’ileb’ li ixq a’in chi us sa’ jun li salmo re b’antioxink li kixtz’iib’a chaq li rey aj David: “Chenimaaq lix k’ab’a’ li Qaawa’; k’amomaq chaq lee mayej ut okanqex sa’eb’ lix muheb’aal. Wiq’lanqex chiru li Qaawa’ sa’ lix loq’laj na’aj.”1
Nawil xchaq’alil ru lix santilaleb’ li komon ixq li jayalinb’ileb’ xch’ool sa’ chixjunil li chaab’il, li neke’raj wulak jo’ chanru li Kolonel. Neke’xq’axtesi chixjunil li raameb’, xch’ooleb’, xk’a’uxleb’, ut xmetz’ew re li Qaawa’ rik’in chanru neke’yu’amin wulaj wulaj.2 Li santilal nachal rik’in xyalb’al qaq’e chixk’uulankileb’ li taqlahom ut rik’in roxloq’inkileb’ li sumwank xqak’uub’ rik’in li Dios. Li santilal a’an xsik’b’al ru li k’a’ru tixk’e naq li Santil Musiq’ej taakanaaq jo’ aj k’amol qab’e.3 Li santilal a’an xkanab’ankil sa’ junpak’al li ruchich’och’il winq ut wulak choq’ “aj santil paab’anel sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo li Qaawa’.”4 “Chixjunjunqal xhoonalil li [qayu’uam] tento naq santeb’ choq’ re li Qaawa’.”5
Lix Dios li choxa kixtaqlaheb’ li ralal xk’ajol laj Israel: “Xb’aan naq laa’in li Qaawa’ lee Dios. Ch’ajob’resihomaq eerib’ ut santaqex, xb’aan naq santin laa’in. Meetz’ajni eerib’ rik’in junaq xul li naxjuku rib’ chiru ch’och’.”6
Li Elder D. Todd Christofferson xk’ut chaq: “Li qaChoxahil Yuwa’ a’an jun Dios nim li naroyb’eni. … A’an naxye naq tooxsantob’resi re naq tooruuq ‘chixkuyb’al jun choxahil loq’alil’ (Tz. ut S. 88:22) ut ‘chi wank chiru li rilobʼaal’ (Moises 6:57).”7 Li hu Discursos Sobre La Fe naxch’olob’: “Maajun naru chireechaninkil lix loq’alil chi ink’a’ nareechani lix tz’aqalil ru ut lix santilal.”8 Li qaChoxahil Yuwa’ naxnaw qu. A’an nokoxra, ut xk’ehom chaq qe chixjunil li aajel ru re naq naru toosantob’resiiq jo’ chanru naq sant a’an.
Laa’o xra’b’in li Choxahil Yuwa’b’ej, ut chiqajunjunqal wan qachoxahil eechej re santilal. Li qaYuwa’ sa’ Choxa xyehom chaq: “Kʼe reetal, laaʼin li Dios; Winq re Santilal aʼan inkʼabʼaʼ.”9 Sa’ li yu’am naq maji’ nokoyo’la, naqara chaq li qaYuwa’ ut naqaloq’oni ru. Naqaj raj wank jo’ chanru a’an. Jo’ reetalil li xnimal ru xrahom jo’ yuwa’b’ej, kixtaqla chaq lix raarookil Ralal, li Jesukristo, re taa’ok choq’ aj Kolol qe ut aj Tojol qix. A’an Ralal li Winq re Santilal.10 A’an “q’axal sant lix k’ab’a’,”11 “lix Santil Dios laj Israel.”12
Li qoyb’enihom re santilal jayalinb’il rib’ rik’in li Kristo, li ruxtaan, ut li rusilal. Rik’in paab’aal chirix li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak kixb’aanu, naru tooch’ajob’resiiq, chi maak’a qatz’ajnil, naq naqatz’eqtaana chixjunil li moko us ta13 ut naqajal qak’a’uxl chi maak’a’ qab’alaq’. Nakub’e qaha’ rik’in ha’ re risinkil li qamaak. Santob’resinb’il li qaam naq naqak’ul li Santil Musiq’ej chi anchal qach’ool. Rajlal xamaan noko’oken sa’li k’ojob’anb’il k’anjel re li loq’laj wa’ak. Rik’in jun musiq’ej re jalb’a-k’a’uxlej, rik’in jun atawom re xsik’b’al li tiikilal, noko’ok sa’ sumwank naq wanq qachʼool chixkʼulbʼal saʼ qabʼeen lix kʼabʼa’ li Kristo, chixjultikankil aʼan, ut chixpaabʼankil lix taqlahom li kixkʼe chaq qe re taaruuq taawanq junelik lix Musiqʼ qikʼin. Chiru xnumikeb’ li kutan, naq naqayal qaq’e chi wank sa’ junajil rik’in li Yuwa’b’ej, li K’ajolb’ej, ut li Santil Musiq’ej, noko’oken sa’ li choxahilal wan reheb’.14
Li Santilal a’an xk’uulankileb’ li qasumwank
Naqak’e reetal li k’iila yalb’a’-ix, aaleek, ut raaxiik’ li nokohe’xnajtob’resi rik’in chixjunil li saq ru ut nimajel ru chiru li Dios. A’b’an li k’a’ru qak’ulum sa’ ruchich’och’ naxk’e qahoonal re xsik’b’al ru li santilal. Naab’al sut li mayejak naqab’aanu re xk’uulankileb’ li qasumwank, a’an li nokoxsantob’resi.
Xwil li santilal sa’ xnaq’ ru li xEvangeline, jun saaj ixq aj oxlaju chihab’ aran Ghana. Jun li na’leb’ li naxk’uulaheb’ wi’ lix sumwank, a’an naq naxnimob’resi ru lix b’oqb’al jo’ awa’b’ej reheb’ li Abejita sa’ li Saaj Ixq. Rik’in tuulanil ch’oolej kixch’olob’ naq nawulak sa’ rochocheb’ li ramiiw, li saaj ixq ink’a’ yookeb’ chi wulak sa’ li Iglees, re xpatz’b’al reheb’ lix na’ xyuwa’ ma te’xk’e xliceens chi wulak sa’ iglees. Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej neke’xye naq ch’a’aj xb’aan naq chiru li domingo li alalb’ej tento te’tenq’anq chi k’anjelak sa’ li ochoch. Jo’kan b’i’ naq li xEvangeline nawulak chi tenq’ank sa’eb’ li k’anjel re li ochoch, ut b’antiox re lix tenq’ naq chi kok’ aj xsa’ eb’ li ramiiw neke’kanab’aak chi xik sa’ iglees.
Wi taqak’uulaheb’ li sumwank li wankeb’ rilom rik’ineb’ li loq’laj k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil, toohe’xjal, toohe’xsantob’resi, ut toohe’xkawresi re ok chiru rilob’aal li Dios.15 Jo’kan ut naq naqak’am li riiq li qas qiitz’in; naqakawob’resi qib’ chiqib’il qib’. Nakana qik’in li risinkil li qamaak naq naqatenq’aheb’ li neb’a’, li neke’tz’okaak, li t’ust’uukeb’, ut li yajeb’ sa’ li k’a’ru re li musiq’ej ut li k’a’ru re li yu’amej a’in.16 Naqak’uula qib’ chi maak’a’ qatz’ajnil xb’aan li ruchich’och’ naq naqoxloq’i li hilob’aal kutan ut naqak’ul, chi wan qak’ulub’il, li loq’laj wa’ak sa’ lix loq’laj kutan li Qaawa’.17
Naqosob’tesi li qajunkab’al ut naqasantob’resi li qochoch. Naqaram li qatawom re naq nujenaqo rik’in li tz’aqal rahok li ink’a’ na’oso’.18 Naqaye’ li quq’ reheb’ li jun ch’ol chik rik’in chaab’ilal ut rik’in toq’ob’ahom, ut noko’ok choq’ aj yehol nawom chirix li Dios. Noko’ok choq’ xtenamit aj Sion, junajaq qach’ool ut qak’a’uxl, jun tenamit saq ru li wankeb’ sa’ junajil ut tiikilal.19 “Xb’aan naq Sion tento taatamq sa’ xchaq’al ru, ut sa’ santilal.”20
Ex komon ixq, chalqex sa’ li santil ochoch. Wi laa’aqo raj jun santil tenamit kawresinb’il re xk’ulb’al li Kolonel sa’ xk’ulunik, tento toowakliiq ut taqak’e chiqix li qachaq’al ru aq’.21 Rik’in kawilal ut oxloq’ink, naqatz’eqtaana xb’ehil li ruchich’och’ ut naqak’uulaheb’ li qasumwank, re naq tooruuq chi wank chi “[tiqtooqo] rik’in xsaqal [qu], relik chi yaal, rik’in xb’aatal li tiikilal.”22
Li santilal a’an xk’ulb’al li Santil Musiq’ej jo’ aj k’amol qab’e
Li santilal a’an jun maatan re li Musiq’ej. Naqak’ul li maatan a’an naq naqasik’ ru xb’aanunkil li k’a’ru tixterq’usi li metz’ew aj santob’resinel re li Santil Musiq’ej sa’ li qa yu’am.
Naq li xMarta kixk’ul li Jesukristo sa’ rochoch, kireek’a jun nimla ratawom re k’anjelak chiru li Qaawa’ chi chaab’il. Li riitz’in, li xMaria, kixsik’ ru chunlaak “sa’ roq li Jesus” ut rab’inkil li raatin. Naq li xMarta kilub’ chi k’anjelak chi maa’ani natenq’an re, kiwech’ok b’ayaq, “ Qaawa’ maak’a’ nakawaj wi’ naq li wiiitz’in nikinxkanab’ k’anjelak injunes?”
Jwal nawulak chiwu li raatinul li q’usuk jwal q’un naru tink’oxla. Rik’in tz’aqal rahok ut li toq’ob’ank-u ink’a’ na’oso’, li Kolonel kiq’usuk:
“Marta, Marta, nakapoqle aawib’ ut yooo laa k’a’uxl chirix naab’al laa k’anjel.
“A’b’anan jun ajwi’ li na’ajmank ru; ut li xMaria xsik’ ru li jwal chaab’il li ink’a’ taamaq’manq chiru.”23
Ex komon ixq, wi santaqo raj, tento naq taqatzol chunlaak sa’ roq lix Santil Dios laj Israel ut xk’eeb’al xhoonal li santilal. Ma naqakanab’ chi junpak’al li qacelular, chixjunil li k’a’aq re ru uxk te’raj wulaj wulaj, ut chixjunileb’ li ruchich’och’il na’leb’ naqapoqle wi’ qib’? Li tijok, li tzolok, ut li ab’ink chiru li raatin li Dios neke’xb’oq lix rahom aj ch’ajob’resinel ut aj k’irtesinel sa’ li qaam. Chikaqe’ xhoonal re toowanq chi santaqo, re naq toonujaq rik’in lix loq’laj Musiq’ aj santob’resinel. Rik’in li Santil Musiq’ej jo’ aj k’amol qab’e, kawresinb’ilaqo re xk’ulb’al li Kolonel sa’ xchaq’alil ru li santilal.24
Li santilal a’an li ok choq’ aj santil paab’anel sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo
Jo’ naxye li musiq’anb’il raatin li rey aj Benjamin, eb’ li neke’ok choqʼ aj santil paabʼanel saʼ xkʼabʼaʼ lix tojbʼal rix li maak xbʼaan li Jesukristo a’aneb’ li ani kubʼenaqeb’ ratawom, qʼuneb’ xchʼool, tuulaneb’, aj kuyuneleb’, ut nujenaqeb’ rikʼin rahok, jo’ chanru li Kolonel.25 A’an kixye rik’in profeetil aatin naq li Jesukristo, “li Qaawaʼ Qʼaxal Nim Xwankil li naʼawaʼbʼejin, li wanjenaq ut li toj nawan, chalen chaq anchal li junelik qʼe kutan toj anchal li junelik qʼe kutan chik, taachalq chaq saʼ choxa saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq, ut taawanq joʼ muhebʼaal chʼochʼ.” Kichal re xkʼirtesinkilebʼ li yaj, li yeeq roq, li mutzʼ, ut li tzʼap xik, ut re xwaklesinkileb’ li kamenaq re te’wanq wi’chik xyu’ameb’. A’ut toj kixnumsi li rahilal toj reetal naq “[kixqʼax] li naxkuy xnumsinkil li winq chi inkʼaʼ taakamq.”26 Ut us ta naq ka’ajwi’ rik’in a’an nachal li kolb’a-ib’, ki’eetz’uuk, kisak’e’, ut kik’ehe’ chiru krus. A’b’an li Ralal li Dios kiwakli chiru li muqleb’aal re naq chiqajunilo tooruuq chixq’axb’al ru li kamk. A’an li ani taaxaqliiq re xraqb’al aatin chirix li ruchich’och’ rik’in tiikilal. A’an li ani tixtoj qix chiqajunil. A’an lix Santil Dios laj Israel. Li Jesukristo a’an lix chaq’alil ru li santilal.
Naq lix tenamit li rey aj Benjamin ke’rab’i li raatin, ke’tʼane’ chi chʼochʼ, xbʼaan xnimal lix tuulanil ut li oxloq’ink ke’reek’a chirix li rusilal ut lix loq’al li qaDios. Ut keʼril chaq ribʼ saʼ lix tzʼejwalejil naʼlebʼeb’. Ma naqak’e reetal naq chapchooko chiru li rusilal ut ruxtaan li Kristo, li Qaawa’? Ma naqak’e reetal naq xb’aan li Kristo naq neke’chal chixjunileb’ li chaab’il maatan, re li yu’am a’in ut re li musiq’ej? Ma najultiko’ qe naq sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej, tuqtuukilal sa’ li yu’am a’in ut li loq’alil re li junelik q’e kutan qehaqeb’ ka’ajwi’ rik’in ut sa’ xk’ab’a’ lix santil Alal?
Chiqajunaji qib’ rik’in lix tenamit li rey aj Benjamin naq keʼxjap re chi junajebʼ xyaabʼ xkux, “Aay, chawuxtaana taxaq qu, ut chakʼanjela lix kikʼel li Kristo li natojok rix li maak, re taaruuq taqakʼul xkuybʼal li qamaak, ut taasaqobʼresiiq ru li qachʼool; xbʼaan naq naqapaabʼ li Jesukristo, li Ralal li Dios, li kiyoʼobʼtesink re li choxa ut li chʼochʼ, ut chixjunil li kʼaʼaq re ru.”27
Ninch’olob’ xyaalal naq rik’in naq nokochal rik’in lix Santil Dios laj Israel, lix Musiq’ taachalq sa’ qab’een, re naq naru toonujaq rik’in sahil ch’oolejil ut taqak’ul li risinkil li qamaak ut xtuqtuukilal li qaam.
Li qaChoxahil Yuwa’ xk’ehom qe li hoonal re toosantob’resiiq. Chiqab’aanu li jo’ ch’inal jo’ nimal naru chiqu re xk’uulankileb’ li qasumwank ut xk’ulb’al li Santil Musiq’ej jo’ aj k’amol qab’e. Rik’in li qapaab’aal chirix li Jesukristo, noko’ok choq’ aj santil paab’anel b’antiox re lix tojb’al rix li maak kixb’aanu, re naru taqak’ul li kole’k chiru li kamk ut li junelik yu’am ut re taqak’e re li Dios li qaYuwa’ li loq’alil li naxpatz’ xk’ulub’ejil lix k’ab’a’. Chiwanq junelik li qayu’am choq’ jun mayej oxloq’ ru, re naq naru tooxaqliiq chiru li Qaawa’ sa’ xchaq’alil ru li santilal. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.