2010–2019
Mahsen en Rohngamwhauo
Epreil 2017


Mahsen en Rongamwahuo

Padahnk ni kehlail udahn kesempwal pwe kitail en kak kolokol rohngamwahuo nan imwatail kan oh kitail anane pwersek oh inehng iehng.

Ni ansou me I pilipilda pwe ien wiahla emen.Kaun Lapalap, ngehi oh ahi peneinei keseusang Costa Rica kohdohng Salt Lake pwe ien tapiada ahi pwukoa Wasaht nan Amerika, E wia kapai ong ie ni ahi kin esehla diren aramas me mwomwerail oh arail tiahk wekpeseng. Nan pwungarail pil mie me tohto me duwie me kohsang Latin Amerika.

I diarada me dir irail mehn Latin Amerika me tepin kohdoko (keieu en dih) kin wiaki lokaian Spanish keieun arail lokaia oh kin ekis lokaiahn wai pwe irail en kak wewehieng mehtei kan. Ah irail Keriaun dih, me iei me ipwidi nan Amerika de kohkido skuhl, uhdahn maien lokiahn wai oh sohte nohn ese lokaian Spanish. Oh me wia kesiluh en dih kan uhdahn sehse douhlul lokaian Spanish.1

Met me re kin kadaniki “Soralahn Mahseno.” Soralahn mahseno kin kak wiawi ni ansou me peneinei kan kin keseulahng ehu wasa me re sohte kin iahng kosoiki arail mahsen kan. Soahng wet sohte kin wiawieng te irail mehn Latin Amerika kan, ahpw ohng tohn sampah koaruhsie me kin weliankida pein arail mahsen kan ehu lokaia me re pereniki. 2 Duwehte Nihpai, emen Soukohp nan Pwuken Mormon, pil inenen pwunodkihda pwehki arail sohlar kin lokaiaki lokaian arail pahpa kahlap ko ni ansou me re koukounop en kohlahng nan sapwen Inouo. Nihpai kosoaia nan Pwuken Mormon “Oh kilahng, iei duwen Erepit en Koht me kitail pahn alehda poadoapoad pwukat pwe kitail en nekid ong neitail serihkan ni duwen mahsen en aht pahpa kahlap kan.3

Aphw Nihpai pil pwunodki pwe re deh kesehla pil ehu soangen mahsen tohrohr. Nan iretikitik en mwursang mwo e koasoaia, “oh pwe kitail en nekid ong irail mahsen akan me kohsahnger nan ewen soukohp sarawi kan, me kohieng irailehr sang Ngehno oh manaman en Koht sangete tepin sampah kohkohdo lel ahnsou wet.”4

I diarada me met duwehte neknekid pein atail mahsen oh neknekid rongamwahu en Sises Krais nan atail mour.

Rahnwet, dahme I pahn koasoaia, I sohte pahn sair te mahsen en sampah kan ahpw mahsen en Koht me kitail konehng kolokol nan atail peneinei kan oh sohte kasorehla. I kososoia mahsen en5 rongamwahu en Sises Krais. “Mahsen en Rongamwahuo” me wehwehki padahk koaros me sang soukohp kan, atail pil kin peikiong padahnk pwukat, oh kin kapwaiada ideidawehn tiahk pwung kan.

I pahn koasoiahda soahng siluh mwomwen atail pahn kin momourki mahseno.

Keieu: kitail Anahne Pwersek oh Insenoh nimwatail kan.

Nan Doctrine and Covenants, Koht ketin koangoangehki sapwellime ladu Newel K. Whitney, ni Eh ketin mahsanih: “Newel K. Whitney … ke anahne kamwahuiala ahmw kisin peneinei, oh kilang pwekumwail kin anahne pwersek oh insenoh nimwamwailo, oh kapakap rahn koaros pwe ma soh a I pahn kihsang kumwail wasa kiset.”6

Ni ansou me peneinei kan sohte kin padahkieng neirail seri kan pein arail lokaia ih ehu kahrepe me re kin sehsekihla. E sohte itarete kitail en kinkoasoiahteatail lokaia kan nan imwatail kan. Ma peneinei kan mwahuki neirail seri kan enesehla. pein arail lokaia kan re anahne kasukuhlki. Roporop diarada me peneinei kan me kin kaskuhlihki neirail seri kan pein arail mahsen kin inenen pweida. 7 Eri, Dahme kitail pahn wia pwe kitail en kak nekida mahsen en rongamwahuo?

Elder David A. Bednar sang pwihnen Wahnpoaron Ehk Riemen kaperkin kitail. “kaskul sohte itar en rongamwahuo oh wie karasaras mwahu nan imwatail kan” ih ehu wiepe me kin mwadang kawehla dih tohto kan en nan mwomwohdiso.8

Eri e sansalehr ong kitail me padahk kehlail wia mehkot kesempwal pwe kitail en kak neknekid rongamwohuo nan peneinei kan, oh met me wehwehki kitail anahne pwerisek oh nantiheng kan.

Pak tohto re kin lukeiong kitail en nantiheng kin wia atail kapakap en peneinei oh wadawad en pwuhk sarawi.9 Peneinei kan me kin wia soahng wet kin alehda kapai rahn koaros oh arail ehupene kin laudla oh re kin inenen karanihala Koht.

Kilel
Pahpa oh nah serepin kin wadekepene pwuhk sarawi kan

Iahd me kitail pahn kak tepida wadawad rahn koaros? E pahn tepida ni ansou me nohno pahpa kan pahn kolokol neirail pwuhk sarawi kan nan pehrail kan oh, ni limpoak, lukehdo peneinei kan en kohpene wasa kis pwe rehn onopiki. Uhdahn e apwal en wia onop wet ni ehu soahngen wiepe tohrohr.

Kilel
wadawad penehn nan peneinei

Pahpa oh nohno kan, kumwail dehr katiasang kapai pwukat. Kumwail dehr awi lau e pwandala!

Keriau: kin wia karasaras mwahu nan Imwatail kan

Emen semen ahpw ntingidhi me pwe kitail en kak nekida atail mahsen kan “ke anahne mahspadakiohngnoumw seri kan.”10 Kitail “kin kak kolokol pein atail mahsen kan” ni ansou me atail padahk kan oh karasaras mwahu kin doadoahkpene.

NI ansou me I tikitik, I kin doadoahk nan en ahi pahpao Pakdorio ansou me I kommoal sang skuhl. Ih tepin peidek me ahi pahpao kin idek rehi ansoun ahi peidei iei “Dahme ke pahn wiahiong noumw mwohni en?”

I kin ese pasapeng oh I kin inda, “Pwain ahi meirong oh nekidala mehn ahi misin.”

Mwurin ahi doadoahkongehr mwein soupar wahluh oh ahi pahpao kin kalapw idek rehi peidek wet, Ahi pahpao medewe me e padahkiengieier mwomwen ahi pahn pwain ahi meirong. Dahme e sehse me I kohledi mehkot kesempwal ni weekend ieu. Mweidohngie ien idahng kumwail mwomwen ahi kolehdi iren kaweido.

Mwurin soang kei wiawier nan mahwen en Central Amerika, ahn ahi pahpao ah business-o nekihla mwohni. E kohsangete naneki tohn doadoahk riepwiki samwa(200) kohlahng ni naniki me malaulahu sang soundeidei limen me kin doadoahk te nan aht wasan peidien sidohsa kan. Ehu nan rahnen apwal ko, I rongada ahi pahpao oh nohno ara kosokosoia ma e konehng ira en pwain meirong de kenen neira serihko mwonge.

Rahn Sarawio mwurin aht sarawi nek, iahpw waine pwe ien kilahng dahme ahi pahpao pahn wia, oh I kilahng ah ale ehu envelope oh kiheng meirong loale. I ahpw pein idek rehi ah dahme se pahn kang.

Nimenseng en Niehdo se ahpw rong aramas ekei ahr letelet ni aht wenihmwo. Ni ansou me I ritihngadao, re idek ia ahi pahpao oh ma I kak lukwerih oh ni ansou me e kohdo, aramas oko ahpw idek me e kak dehkada arail likou kei ni ansou karuwaru, wen ah karuwaru re ndahng me re kakehr pwaindi.Ih rahno me I koledi kesempwal en pwain meirong oh kapai kan me kin kohsang ansou me kitail kin pwain.

Nan kadehde kapw, Soukomouro mahsanih duwen karasaras mwahu. E mahsanih, “I indaiong kumwail ni mehlel: Sapwellimeo sohte kin wia mehkot ni pein eh koasoandi, pwe me e kin kilang me Sahmo kin ketin wia, ihte me e kin wia.”11

Kilel
kin iahng kohla nan tehnpas sarawi

E sohte itar kitail en kinkosoiohngete neitail seri kan kesempwal en kapwopwoud nan tehnpas sarawi kan, kaisihsol oh kesempwal en Rahn Sarawi. Re anahne kilahng kitail kin wiahda ansou pwe kitail en kin kak kohla ni tehnpas sarawi kan. Re pil anahne kilahng kitail wia atail kaisihsol12 kan oh pil mwomwen atail kin wauneki Rahn Sarawi kan. Ma neitail me pwulopwul kan pahn sohte kak kaisihsohlki mwonge riau, de sohte kin men wadek neirail pwuhk sarawi kan rahn koaros, de kakunla kasdo kan nan Rahn Sarawi, ke medewe re pahn kak anehki kehl en powehdi kasongosong kan en rahn pwukat, me duwehte kilahng kasdo suwed ape?

Kesiluh: Tiahk kan

Ehu wiepen me kitail kin sehsehkihla atail mahsen kan iei ma kitail pahn patehngada ehu soahngen tiahk tohrohr.13

Ni tepin pahr akan me mwomwohdiso wet kapwurupwurdo, Koht ketin luke irail souleng ndand tohto nan mwomwodiso ren kahmwaiala nimwarail kan. E tep sang ni ah mahsanih, me soahngen wiepe riau me marain oh mehlelo pahn sohrala nan imwarail kan: “Me suwedo kin kohdo oh kihsang kitail maraino oh me mehlelo, ma kitail kinsapeik oh sangni tiahk en atail pahpa kahlap ko.14

Nan atail peneinei kan, kitail anahne kalekehkin kitail tiahk kan me pahn elehiong kitail en kawehla kosonned en Rahn Sarawi kan de atail wadawad en rahn koaros oh kapakap nimwatail kan. Kitail anahne ritingidi wenihmw sakanakan kan en nimwatail kan me kin elehieng kitail kilahng kasdo suwed oh soang suwed sohte lipilipil kan. Pwe kitail en kak kehlail en powehding tiahk en sampah kan en rahn pwukat, kitail anahne doadoahngki neitail pwuhk sarawi kan oh mahsen en soukohp en rahn pwukat pwe en kak padahkiheng neitaik seri kan uhdahn ese ihs irail, ia kahrepen arail mour, oh kahrepen ahn Sises Krais ah ketdo.

Kairala

Nan pwuhk sarawi kan, kitail kin diarada diren karasepe kan me re kin “kasorehla rohngmwahuo.”15 Ehu karasepe:

“Ahpw kilahng mie ekei irail dih en mwuhr kanme sohte wehwehki sapwellimen nanmwarkiBenjamin mahsen kan, pwe arail wia seri kei ansouo me mahmahsanihong sapwellime aramas akan, re sohte kamehlele tiahk en arail pahpa kahlap kan. …

Oh pwehki re sohte kamehlele karehdare sohte kak wehwehki sapwellimen Koht mahsen kan; oh arail mohngiong kan pil keptakai.”16

Ong dih en met kan, mahsen en rongamwahu wia mehkot ehu soahng rehtail.Oh pwehki ekei pak atail kin akamaiki menia lokaia me pwuhng, nan pilahnen komour kitailsohte kak akamaiki me mie lipwenatail pahn kesehla mahsen en rongamwahuo rehtail.

Kilel
Nohno men kin kapakapki nah pwutak pwulepwul

Pwehki atail wia seri en Koht kei, kitail wia aramas ekei me sohte unsek oh kin songosong en esehla mahsen en rongamwahuo.17 Duwehte nohno men ah kin apwali nah seri, Samatail Nanlehng kin ketin kanengemahieng atail soh itar kan oh sapwung kan. E ketin wehwehki atail kapakap karakarahk kan, ni atai kin mwengininginkiheng atail anahn kan, E kin kupwurperenkihda ma kitail pahn kin tepida kosoia sapwellime mahsen kan en rohngamwahuo. E kin padahkiheng kitail Limpoak unsek.

Kilel
Kapakap nan pwungen peneinei kan

Soahng koaros me kitail kin alehdi nan mour wet, me kin mwomwen kesempwal, pahn sohte katepe ma kitail pahn kasorehla mahsen en rongamwahuo nan atail peneinei kan.18 E wia ahi kadede me Samatail Nanlehng uhdahn pahn kapaikitailda ma kitail pahn nantiheng en kolokol sapwellime mahsen kan, lau pahn lel ansou me kitail mahiehngala,pwe ih me wia uhdahn atail mahsen. Ni mwaren Sises Krais, ahmen.

Iren kaweid kan

  1. Nan pwungen irail Hipanics kan,nan dih kesiluh “Wewehkila lokaiahng wai udahn … 72 lap” (Richard Alba, “Bilingualism Persists, but English Still Dominates,” Migration Policy Institute, Feb. 1, 2005, migrationpolicy.org/article/bilingualism-persists-english-still-dominates).

  2. “Lokaiahn wia ahn irail dih kesiluh lokaia” (Alba, “Bilingualism Persists, but English Still Dominates�����).

  3. 1 Nephi 3:19; emphasis added.

  4. 1 Nephi 3:20; kosoia

  5. Mahsen kin kawehwehdi “ E wia mehn wewehpenen nan pwuhngen ehu wehi de nan kisin kouson kan” (Oxford Living Dictionaries, “language,” oxforddictionaries.com).

  6. Doctrine and Covenants 93:50; emphasis added.

  7. “[Preserving a native language] is possible, but it takes dedication and planning” (Eowyn Crisfield, “Heritage Languages: Fighting a Losing Battle?” onraisingbilingualchildren.com/2013/03/25/heritage-languages-fighting-a-losing-battle). “For example, German speakers in the Midwest were successful in maintaining their mother tongue across generations” (Alba, “Bilingualism Persists, but English Still Dominates”).

  8. David A. Bednar, “Multigenerational Families,” in General Conference Leadership Meetings, Apr. 2015, broadcasts.lds.org.

  9. Ehu mehn karasaras kohsang irail presidency keieu: Se kin sewese peneinei kan oh seri kan pwe rehn kak wiakihla kapakap en nan kisin peneienei kan, soutuk en peneinei,onopiki pwuhk sarawi kan oh wia kisin activity nan peneinei mehkot keiu kesempwal. (First Presidency letter, Feb. 11, 1999).

  10. “Ke anahne kakehlailihala maseno rehn noum seri kan, pwe rehn kak wewehki oh ehkioahng o koahn me re wia kisehn sapwelime maseno” (Crisfield, “Heritage Languages: Fighting a Losing Battle?” emphasis added).

  11. Sohn 5:19

  12. “Wiepene atail pahn kaisihsol iei kitail pahn sohte mwonge oh nihmpihlki mwohnge riau nan erein awa riesek pahieu, iahng towhead rahn en kaisihsohl oh kadehde, oh pwain ahmw kaisihsol pwehn kak sewese irail me anahene kan” (Handbook 2: Administering the Church [2010], 21.1.17).

  13. Kilahng Omni 1:17.

  14. Doctrine and Covenants 93:39; emphasis added.

  15. Nan wiepen mehn padahng kan, “Pwopwilahn Mahseno” e kin duwete atail kin kasoreh rohngamwahuo(see Judges 2:10; Omni 1:17; 3 Nephi 1:30).

  16. Mosiah 26:1, 3; emphasis added.

  17. KIlahng nan Madiu 5:48; 3 Nephi 12:48.

  18. Kilahng Matthew 16:24–26.