Kanab’ aawib’ chiru li Qaawa’ ut maawanab’ aawib’
Naru naqajayali li qayu’am rik’in li Kolonel rik’in li ok chixnawb’al ru a’an, ut a’an tixtiikob’resi qab’e.
Naq yookin chi b’eek aran Asia, jun raarookil komon ixq kinach’ok chink’atq. Kinixsuti rik’in xtel ut kixpatz’ we, “Ma nakapaab’ chi yaal naq tz’aqal yaal li evangelio?” At inraarookil komon ixq, ninnaw naq tz’aqal yaal. Ninkanab’ wib’ chiru li Qaawa’.
Sa’ li Proverbios 3:5–6, naqil ru li na’leb’ a’in:
“K’ojk’ooq aach’ool rik’in li Dios chi junelik, ut maawa’ rik’in laa k’a’uxl laa na’leb’.
“Sa’ chixjunil li k’a’ru taab’aanu wanq sa’ aach’ool li Qaawa’ Dios, ut a’an tixtiikob’resi laa b’e.”
Li raqal a’in nachal rik’in wiib’ li tijom, jun li chaq’rab’ink, ut jun chaq’al ru yeechi’ihom. Li wiib’ chi tijom: “K’ojk’ooq aach’ool rik’in li Dios chi junelik” ut “sa’ chixjunil li k’a’ru taab’aanu wanq sa’ aach’ool li Qaawa’ Dios.” Li chaqrab’ink: “Maawa’ rik’in laa k’a’uxl laa na’leb’.” Ut li chaq’al ru yeechi’ihom: “A’an tixtiikob’resi laa b’e.”
Cho’aatinaq xb’een wa chirix li tijom. Li reetalil li aatin a’in naxyoob’ naab’al qak’a’uxl. Li tijom nachal chaq sa’ li aatin “maawa’ rik’in laa k’a’uxl laa na’leb’.” Sa’ li ingles oksinb’il li aatin anab’ank-ib’ li naraj naxye xulq’iik-ib’ malaj eek’asink-ib’ sa’ junpak’al. Naq naqanab’ qib’ rik’in li qatib’el, ink’a’ chik xaqxooko chi us ut nokot’ane’. Naq naqanab’ qib’ sa’ musiq’ej chiru li qana’leb’, yooko chi najtok rik’in laj Kolol qe. Wi naqanab’ qib’, ink’a’ chik xaqxooko chi us; ink’a’ jayalinb’il qak’a’uxl rik’in li Kristo.
Ex inkomon ixq, chijultiko’q eere naq sa’ xq’ehil naq maji’ nokoyo’la chaq, xaqxooko chaq rik’in li Kolonel. Kiqakanab’ qib’ chiru. Kiqayaab’asi xxaqab’ankil qach’ool, qasahilal, ut xsahil qach’ool xb’aan li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil li kixxaqab’ li qaChoxahil Yuwa’. Ink’a’ kiqanab’ qib’. Chi kawresinb’ilo rik’in xnawom qach’ool, koopleetik ut “kiqajunaji qib’ rik’in lix teep chi aj pleet li Dios, ut eb’ aj pleet a’in ke’el chi uub’ej.”1 Li pleetik a’an sa’ xyanq li us ut li inkʼaʼ us kiq’axon toj sa’ li ruchich’och’. Jun sut chik wan sa’ qab’een li loq’laj teneb’ank re xaqliik choq’ aj yehol nawom ut xkanab’ankil qib’ chiru li Qaawa’.
Chiqajunqal tento’ taqapatz’qib’: Chanru naq tinwanq sa’ yiib’ej ut ink’a’ tinwanab’ wib’ chiru lin na’leb’? Chan ru naq tink’e reetal ut tintaaqe xyaab’ xkux li Kolonel naq eb’ li xyaab’ kuxej re li ruchich’och’ jwal neke’q’unb’esink ch’oolej? Chan ru naq tinweechani xkanab’ankil wib’ chiru li Kolonel?
Inyehaq eere oxib’ chi na’leb’ re taqanimob’resi li qanawom ut qapaab’aal chirix li Kolonel. Teek’e reetal naq li xb’eenil n’aleb’ a’in moko ak’eb’ ta, a’b’an tz’aqal k’ojob’anb’il na’leb’ a’an. Neke’b’ichaman sa’ chixjunileb’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al, neke’ab’iman sa’ lix tzol’leb’ li Saaj Ixq, ut neke’wan choq’ xsumenkil naab’aleb’ li patz’om sa’ li Komonil re Tenq’ank. A’aneb’ xb’eenil na’leb’ re jayalink-ib’—ut ink’a’ re li anab’ank-ib’.
Xb’een, taaruuq naq too’ok chixnawb’al ru li Qaawa’ ut chixkanab’ankil qib’ chiru naq “[naqatz’eka] xsahil li raatin li Kristo, xb’aan naq k’ehomaq reetal, li raatin li Kristo tixye eere chixjunil li k’a’aq re ru tento teeb’aanu.”2
Junjunqeb’ po chaq anajwan, yooko chixtzolb’aleb’ li loq’laj hu sa’ junkab’al. Li wimam wiib’ chihab’ xyu’am chunchu sa’ xb’een woq naq yooko chirilb’al ru li hu. Jwal sa inch’ool jo’ na’chinb’ej, k’a’jo’ insahilal naq yookeb’ chiwula’aninkil lix junkab’al lin yum.
Naq xraqe’ li qatzolom sa’eb’ li loq’laj hu, xintz’ap lin hu. Li wimam naxnaw naq wulak re li hoonal re wark. Xtaqsi li rilob’aal rik’in xnaq’ ru raxeb’ ru ut xye jun li junelikil yaal: “ Xkomon li loq’laj hu, Na’chinb’ej.”
Lin yum, jun chaab’il yuwa’b’ej, xye we, “Na’, matb’alaq’iik. A’an yal ink’a’ naraj xik sa’ ch’aat.”
A’b’an naq li wimam naxpatz’ xkomon li loq’laj hu, naqil ru xkomon li loq’laj hu! Xkomoneb’ li loq’laj hu neke’xkutanob’resi li qak’a’uxl, neke’xch’olani li qamusiq’, neke’xsume li qapatz’om, neke’xnimob’resi xkanab’ankil qib’ chiru li Qaawa’, ut nokohe’xtenq’a chixjayalinkil li qayu’am rik’in a’an. “Nawaj raj naq taajultiko’q eere xtz’ilb’aleb’ rix chi yalb’il eeq’e, re naq teek’ul eechaab’ilal rik’in.”3
Xkab’, taaruuq naq too’ok chixnawb’al ru li Qaawa’ ut chixkanab’ankil qib’ chiru rik’in li tijok. K’a’jo’ xnimal li osob’tesink naq tooruhanq chi tijok chiru li qaDios! “Tijonqex chiru li Yuwa’b’ej chi anchal xmetz’ew eech’ool.”4
Wan jun lin ch’ina-usil jultikahom re jun li tijok q’axal ninra . Sa’ jun hilaal chiru li saq’ehil naq yookin chaq sa’ li nimla tzoleb’aal, kintaw jun lin trab’aaj aran Texas. Teneb’anb’ilin chaq chixb’eresinkil naab’al cient chi kiloom chalen chaq Idaho toj aran Texas sa’ lin b’eleb’aal ch’iich’ jwal q’el, li nink’ab’a’in laj Vern. Laj Vern nujenaq toj sa’ xmaril ru, ut yo’on wankin re xtikib’ankil jun ak’ b’eenik.
Naq elk chaq we, kinq’alu lin raarookil na’ ut a’an kixye we, “Chootijoq naq toj maji’ nakatxik.”
Koowiq’la ut a’an ki’ok chi tijok. A’an kixtz’aama re li qaChoxahil Yuwa’ naq maak’a’ tink’ul. A’an kitz’aaman chirix lin b’eleb’aal ch’iich’ li maak’a’ li riq’ul chi sa’, xtz’aamankil naq us taak’anjelaq chixjunil choq’ we. A’an kixpatz’ naq te’wanq li anjel jo’ wochb’een chiru li saq’ehil. Kitijok ut kitijok ut kitijok.
Li tuqtuukilal li kichal chaq b’antiox re li tijok a’an kixk’e xkawilal inch’ool chikanab’ankil wib’ chiru li Qaawa’ ut ink’a’ chiru lin na’leb’ laa’in. Li Qaawa’ kixtiikob’resi inb’e sa’ naab’al chi na’leb’ kinsik’ ru chiru li saq’ehil a’an.
Jo’ chanru naq nokok’ay chi nach’ok rik’in li qaChoxahil Yuwa’ sa’ tijok, too’ok chixnawb’al ru li Kolonel. Too’ok chixkanab’ankil qib’ chiru ut li rajom qach’ool te’juntaq’eetamanq rik’in li rajom xch’ool a’an. Tooruhanq chixchapb’aleb’ choq’qe ut choq’ reheb’ jalan li osob’tesink li naraj xk’eeb’al qe li qaChoxahil Yuwa’ wi ka’ajwi’ taqapatz’ rik’in paab’aal.5
Rox, too’ok chixnawb’al ru li Qaawa’ ut chixkanab’ankil qib’ chiru naq nokok’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in. Ninwotz li seraq’ a’in rik’in xliceens xAmy Wright, li ki’ok chixtawb’al ru li xb’eenil na’leb’ chirix li k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in us ta kiwan sa’ xyanq jun nimla yajel xuwajel ru li naru nakamsin re. Li xAmy kixtz’iib’a:
“Sa’ li 29 xb’e li po octubre, 2015, xinnaw naq wan inyajel cancer. Choq’ reheb’ li ani wan li cancer a’an, ka’ajwi’ wuqlaju sa’ xyanq li jun cient ink’a’ neke’kam. Moko us ta li wankin wi’. Xinnaw naq tento tinpleetiq re xkolb’al rix inyu’am. K’eek’o inch’ool naq tinb’aanu chixjunil li tinruuq chixb’aanunkil, ink’a’ yal choq’ we, choq’ aj b’an wi’ re lin junkab’al. Sa’ xtiklajik li po diciembre, kinyoob’ xk’ulb’al li quimioterapia. Xinnaw chaq ru li nak’ulman rik’in xketb’al li b’an re li cancer, a’b’an ink’a’ xinnaw naq junaq taaruuq raj chi wan xyajel jwal ra ut toj taakanaaq chi yo’yo’.
“Sa’ jun hoonal, xinye naq li quimioterapia yookin chixk’ulb’al a’an jun nimla xrahob’tesinkil li kristiaan. Xinye re lin b’eelom naq lub’luukin. Maak’a’ chik nawaj! Ink’a’ tinsutq’iiq sa’ li b’anleb’aal. Rik’in xchaab’ilal lix na’leb’, lin raarookil b’eelom xinrab’i rik’in kuyuk toja’ naq xchaq’ok ut xye: “Us b’i’, tento taqataw junaq li ani chi aj-u tooruuq chi k’anjelak.”
K’a’ru? Ma ink’a’ naxk’e reetal naq wan xcancer li rixaqil ut ink’a’ chik naru xkuyb’al li xa’wak malaj li xnimal ru rahilal?
Li xAmy kixye xtz’aqob’: “Toj yoo chi nimank li rahilal li naweek’a toj reetal naq yal jun malaj wiib’ kutan chiru li po b’ab’ay us naweek’a wib’ ut ninru chixyu’aminkil inyu’am jo’ jun kristiaan li namusiq’ak ut wan xyu’am. Sa’eb’ li kutan a’an naq jo’ junkab’al xqataw chanru naru took’anjelaq chiruheb’ li qas qiitz’in.”
Sa’ jun reheb’ li kutan a’an, lix junkab’al li xAmy ke’xkawresi ut ke’xjek’i jun ch’ina tenq’ choq’ reheb’ li rech kristiaanil yajeb’, a’ li k’a’aq re ru li te’xk’e xsahilal xch’ooleb’ ut te’xtenq’aheb’ xkuyb’al xmayeb’ li b’an. Naq li xAmy ink’a’ kiru chi wark, kixk’oxla chanru naru tixkutanob’resi xyu’am li jun ch’ol chik. Wankeb’ xna’leb’ ninqeb’ ru, a’ut naab’al reheb’, a’aneb’ yal kok’ hu rik’in kok’ tz’iib’ re xwaklesinkileb’ ch’oolej ut re xk’utb’al li rahom. Sa’eb’ li q’ojyin naq ink’a’ kiru chi wark xb’aan lix rahilal, yokyo sa’ xch’aat rochb’een lix ch’ina ulul ch’iich’ ut ki’ok chixsik’b’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel tento te’b’aanumanq choq’ reheb’ lix xe’toonil ak kamenaqeb’. Jo’ sachb’a-ch’oolej, lix rahilal kik’os, ut kiru chixkuyb’al.
“Li k’anjelak chiru qas qiitz’in,” naxch’olob’ li xAmy, “xkol rix lin yu’am. Sa’ xraqik, xintaw inmetz’ew re xik chi uub’ej b’antiox re li sahilal xintaw sa’ xyalb’al inq’e chixk’osb’al xrahilal li ani wankeb’ chinsutam. Xinwoyb’eni li qak’anjel re tenq’ank rik’in xsahilal inch’ool. Toj sa’ li kutan a’in, chanchan jun jalanil na’leb’. Junaq tixk’oxla raj naq junaq li xt’ane’ rismal, li yaj, ut li yoo chixyalb’al xq’e re xkolb’al rix lix yu’am, us naq tixk’oxla, ‘anajwan yal tink’oxla wib’.’ A’b’an, naq xink’oxla wib’ sa’ li yookin chixnumsinkil, sa’ lin tawasihom ut lin rahilal, lin yu’am kiq’ojyino’ ru ut kikub’e inch’ool. Naq kink’oxlaheb’ b’an li jun ch’ol chik, kiwan saqen, yo’onihom, metz’ew, xkawilal ch’oolej, ut sahil ch’oolejil. Ninnaw naq naru nak’ulman a’in b’antiox re lix wankilal lix tojb’al rix li maak kixb’aanu li Jesukristo, a’ li wankilal li nokoxk’ojob’, nokoxk’irtesi, ut naxk’e qametz’ew.”
Li xAmy ki’ok chixkanab’ankil rib’ chiru li Qaawa’ sa’ xhoonal naq ki’ok chixnawb’al ru. Wi kiranab’ raj rib’ chiru lix na’leb’ a’an xjunes rib’ yal b’ayaq ajwi’, maare kixtz’eqtaana raj ru li na’leb’ re taak’anjelaq chiruheb’ li ras riitz’in. Li k’anjelak kixk’e xwankil chixkuyb’al li rahilal ut li yale’k wan wi’ ut chixyu’aminkil li raqal a’in sa’eb’ li loq’laj hu: “Joʼqʼe wankex chi kʼanjelak chiru lee rech winqilal kaʼajwiʼ wankex chi kʼanjelak chiru lee Dios.”6
Li Jesukristo kixq’ax ru li ruchich’och’. Ut b’antiox re a’an, b’antiox re lix junelikil tojb’al rix li maak kixb’aanu, chiqajunilo tooruuq chixkanab’ankil qib’ chiru, xnawb’al naq sa’ roso’jik, us taawanq chixjunil.
Ex komon ixq, chiqajunjunqal tooruuq chixkanab’ankil qib’ chiru li Q’aawa’ chi ink’a’ taqanab’ qib’. Naru taqajayalil li qayu’am rik’in li Kolonel rik’in li ok chixnawb’al ru a’an, ut a’an tixtiikob’resi qab’e.
Wanko sa’ ruchich’och’re xk’utb’esinkil qakanab’ankil qib’ chiru a’an li kixk’e chaq qawanjik rik’in li Jesukristo naq kixye, “Wahiʼin, taqlahin laaʼin.”7
Ex inraarookil komon ixq, li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixch’olob’ xyaalal naq “eb’ li yeechi’inb’il qosob’tesinkil k’a’jo’ wi’chik rajlankileb’. Us ta te’xch’utub’ rib’ li choql re li kaq-sut-iq’, us ta taat’ane’q li hab’ sa’ qab’een, li qanawom chirix li evangelio ut li qarahom choq’ re li qaChoxahil Yuwa’ ut laj Kolol qe te’xk’ojob’ qach’ool ut tooxtenq’a … naq nokob’eek chi tiik. … Maak’a’aq sa’ li ruchich’och’ a’in taaruuq raj qajuk’b’al.”8
Nintiq xnawom inch’ool rik’in li re li qaraarookil profeet. Wi naqakanab’ qib’ chiru li qaChoxahil Yuwa’ ut aj Kolol qe ut ink’a’ naqanab’ qib’ chiru li qana’leb’ laa’o, te’xtiikob’resi li qab’e ut te’xye’ qe li ruq’eb’ aj uxtaan. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.
Kok’ esil: Sa’ xb’een xb’e li po april, 2017, li Hermana Cordon xraqe’ xk’anjel choq’ xkab’ aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Awa’b’ejil re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al ut ki’ok choq’ xb’een aj tenq’ aj k’ehol na’leb’.