2010–2019
Ko Ia Ke Haohaoa ʻA Kimoutolu
ʻOkatopa 2017


Ko Ia Ke Haohaoa ʻA Kimoutolu

Kapau te tau vilitaki, ʻe toki fakaʻosi mo kakato hotau fakaleleiʻí, ʻi ha taimi he taʻengatá.

Naʻe hiki e folofolá ke faitāpuekina mo fakalotolahiʻi kitautolu, pea ko e moʻoni ʻoku nau fai ia. ʻOku tau fakafetaʻi koeʻuhí ko e potufolofola kotoa pē kuo foaki maí. Ka ʻokú ke fakatokangaʻi nai e faʻa ʻasi hake ha konga tohi ʻo fakamanatu mai ʻoku tau kiʻi tōnounou? Hangē ko ʻení, ʻoku kamata e Malanga he Moʻungá ʻaki e ngaahi monūʻiá, ʻo fakafiemālie mo angavaivai, ka ʻoku talamai he ngaahi veesi hoko atu aí—mo ha ngaahi meʻa kehe—ke ʻoua naʻa tau fakapō mo ʻita. ʻOku talamai ke ʻoua naʻa tau tono-tangata mo fakakaukau ʻuli. Ka kole ʻe ha niʻihi hotau koté, pea ʻoange foki mo hotau pulupulú. ʻOku talamai ke tau ʻofa hotau ngaahi filí, tāpuekina ʻa kinautolu ʻoku kapeʻi kitautolú pea fai lelei kiate kinautolu ʻoku fehiʻa maí.1

Kapau ko hoʻo ako folofola pongipongí ia, pea aʻu hoʻo laukongá ki he konga ko ʻení, ʻokú ke tui fakapapau he ʻikai ke ke maʻu ha maaka lelei ʻi hoʻo lipooti kaati ʻo e ongoongoleleí, ta ko e fekau fakaʻosí te ne fakaleleiʻi hoʻo māká: “Ko ia ke haohaoa ʻa kimoutolu he ʻoku haohaoa ʻa hoʻomou Tamai ʻoku ʻi he langí.”2 ʻI he aofangatuku mahuʻinga ko iá, ʻoku lava ai pē hotau meʻa fie tauhi fekaú ia ʻotautolu. Hangē ʻoku taumamaʻo pē e faʻahinga taumuʻa fakasilesitiale ia ko iá. Ka ko e moʻoni he ʻikai teitei ʻomi ʻe he ʻEikí ha fekau ʻokú Ne ʻafioʻi he ʻikai ke tau lava ʻo tauhi. Tau vakai angé pe ko e fē feituʻu te tau aʻu ki ai mei hení.

ʻOku ou faʻa fanongo he Siasí ki ha tokolahi ʻoku fefaʻuhi mo e meʻá ni: “ʻOku ʻikai pē ke u feʻunga au.” “Lahi ʻeku tōnounoú.” “He ʻikai pē ke u lava au.” ʻOku ou fanongo heni mei he toʻu tupú. ʻOku ou fanongo ki ai mei he kau faifekaú. ʻOku ou fanongo ki ai mei he kau ului foʻoú. ʻOku ou fanongo ki ai mei he kau mēmipa fuoloa ʻo e Siasí. Kuo fakatokangaʻi ʻe ha mēmipa mahuʻinga ʻo e Siasí, ko Sisitā Tala ʻAisekisoni, ʻoku lava ʻe Sētane ʻo ngaohi ʻa e ngaahi fuakavá mo e ngaahi fekaú ke ngali hangē ha malaʻiá pe fakahalaʻiá. Kuó ne fulihi e meʻa mahuʻinga mo fakalaumālie ʻo e ongoongoleleí ke hangē ha meʻa palakū mo fakamamahí.3

ʻOku ʻi ai ha founga ʻe hanga ai ʻe he meʻa ʻoku ou leaʻakí ʻo fakafisingaʻi pe holoki ha faʻahinga fekau kuo ʻomi ʻe he ʻOtuá. ʻOku ou tui ki Heʻene haohaoá, pea ʻoku ou ʻilo ko ʻEne fānau fakalaumālie kitautolu mo ha ivi fakalangi ke hoko ʻo tatau mo Ia. ʻOku ou ʻiloʻi foki ʻi heʻetau hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá, ʻoku ʻikai totonu ke tau fakasiʻia pe tukuhifo pē kitautolu, ʻo taku koā ʻe hanga ʻe heʻetau fai peheé ʻo ʻave kitautolu ki he tuʻunga ʻoku finangalo e ʻOtuá ke tau aʻusiá. ʻIkai! ʻOku ou ʻamanaki pe te tau loto fakatomala mo holi ke fakatupulaki maʻu pē ʻetau anga-māʻoniʻoní ʻi hotau lotó, ke tau lava ʻo tulifua ki ha taumuʻa ke fakalakalaka, ʻi ha founga he ʻikai kau ai haʻatau fai ha meʻa ʻe ola kovi ki hotau sinó, pe te tau ongoʻi mafasia mo holoki ai ʻetau ongoʻi lototoʻá. ʻOku {9}ʻikai ko e finangalo ia ʻo e ʻEikí ki he fānau Palaimelí pe ko ha taha kehe ʻokú ne hivaʻi loto tauʻatāina e, “ʻOku ou feinga ke hangē ko Sīsuú.”4

Ke fakatonutonu e meʻá ni, tuku ke u fakamanatu atu muʻa ʻoku tau moʻui ʻi ha māmani hinga, pea ko ha kakai hinga kitautolu he moʻuí ni. ʻOku tau ʻi he puleʻanga fakatilesitialé ʻa ia ʻoku kamata ʻaki e t, kae ʻikai ko e s.Hangē ko ia ne akoʻi mai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, ʻoku kei “feingaʻi” pē ʻa e haohaoá ʻi he moʻui fakamatelié ni.5

Ko ia ʻoku ou tui naʻe ʻikai ke fakataumuʻa ʻe Sīsū ʻEne malanga ʻi he tefitó ni, ke tāpalasia ʻaki kitautolu koeʻuhi ko ʻetau ngaahi tōnounoú. ʻIkai, ʻoku ou tui naʻá Ne fakataumuʻa ke fakalangilangiʻi e ʻOtua ko e Tamai Taʻengatá mo e meʻa ʻe lava ke tau maʻu mo Ia ʻi he taʻengatá. Kaekehe, ʻoku ou houngaʻia neongo {21}ʻeku ngaahi tōnounoú, ka ʻoku haohaoha ʻa e ʻOtuá—pea koeʻuhí ko ʻEne haohaoá, ʻoku malava ke Ne ʻofa ki Hono ngaahi filí, koeʻuhí he ko e taimi lahi, ʻoku faʻa hoko ʻa e “tangata fakakakanó”6 mo e fefine ʻiate kitautolú, ko ha fakafili. ʻOku ou fakafetaʻi, ʻe lava ke faitāpuekina ʻe he ʻOtuá ʻa kinautolu ʻoku faikovi kiate Iá, he ʻoku ʻi ai pē taimi ʻoku tau faʻa faikovi kotoa ai kiate Ia. ʻOku ou fakafetaʻi ʻoku mohu ʻaloʻofa mo faʻa fakalelei ʻa e ʻOtuá he ʻoku ou fie maʻu ʻa e ʻaloʻofá pea fie maʻu ʻe he māmaní ʻa e melinó. Ko e moʻoni ko e ngaahi lelei kotoa pē ʻoku tau leaʻaki ki he Tamaí, ʻoku tau leaʻaki ia ki Hono ʻAlo pē Taha Naʻe Fakatupú, naʻe moʻui pea pekia ʻi he haohaoa tatau pē.

ʻOku ou fakatovave ke leaʻaki, ko ʻetau tokanga taha ko ia ki he ngaahi lavameʻa ʻa e Tamaí mo e ʻAló, kae ʻikai ko ʻetau ngaahi tōnounoú, ʻoku ʻikai ke ne momoʻi fakatonuhiaʻi ai ʻe ia ʻetau moʻui fakavalevalé pe holoki ʻo ʻetau tuʻunga moʻuí. ʻIkai, kuo hoko e ongoongoleleí mei he kamataʻangá “ko hono fakahaohaoa ʻo e kakai māʻoniʻoní, … kaeʻoua ke tau … hoko … ki he tangata haohaoá, ki he fuofua ʻo hono lahi ʻo e fonu ʻo Kalaisí.”7 Ko ʻeku ʻuhingá pē he ko e taha ʻo e ngaahi tefitoʻi taumuʻa ʻo ha potu folofola pe talanoa fakatātā pe fekau, ke ne fakamanatu mai e tuʻunga nāunauʻia moʻoni ʻo e “fuofua ʻo hono lahi ʻo e fonu ʻo Kalaisí”8pea fakalotoa ai kitautolu ke tau ʻofa ke lahi mo houngaʻia ange kiate Ia, mo tau maʻu ha holi lahi ange ke tatau mo Ia.

Naʻe kole mai ʻa Molonai, “ ʻIo, haʻu kia Kalaisi, pea hoko ʻo haohaoa ʻiate ia … .” “ʻOfa ki he ʻOtuá ʻaki homou iví, ʻatamaí, mo e mālohí kotoa pē, pea ʻe … tupu ʻi heʻene ʻaloʻofá ʻa hoʻomou haohaoa ʻia Kalaisí.9 Ko hotau ʻamanaki leleiʻanga pē ki ha haohaoa moʻoní, ko ʻetau maʻu ia ko ha meʻafoaki mei he langí—ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo “ngāueʻi” ia. Ko ia, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi hono foaki mai ʻe he ʻaloʻofa ʻa Kalaisí ʻa e fakamoʻui mei he mamahí mo e angahalá pea mo e maté, ka ʻoku fakahaofi ai foki kitautolu mei heʻetau toutou fakaangaʻi pē kitautolú.

Tuku muʻa ke u fakaʻaongaʻi ha talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí, ke fakamatalaʻi ʻeni ʻi ha founga kehe. Naʻe moʻua ha tamaioʻeiki ki hono tuʻí, ko e talēniti ʻe 10,000. ʻI heʻene fanongo ko ia ki he tautapa ʻa e tamaioʻeikí ki ha kātaki mo ha ʻaloʻofá, naʻe “manavaʻofa ʻa e ʻeikí ki he tamaioʻeiki ko iá, ʻo ne fakamolemoleʻi ʻa e [moʻuá].” Ka naʻe ʻikai fakamolemoleʻi ʻe he tamaioʻeiki tatau pē ko iá, hono kaungā-tamaioʻeiki naʻe moʻua sēniti ʻe 100 kiate iá. ʻI he ongona ʻeni ʻe he tuʻí, naʻá ne laulau ange ki he tokotaha naʻá ne fakamolemoleʻí, “ʻIkai naʻe taau mo koe hoʻo manavaʻofa foki ki ho kaungā-tamaioʻeikí, ʻo hangē ko ʻeku manavaʻofa kiate koé?”10

ʻOku kehekehe pē fakamatala ʻa e kau potó fekauʻaki mo e mahuʻinga fakapaʻanga hení—pea kātaki pē ʻa e mahuʻinga fakapaʻanga ʻAmeliká—ka ke faingofua ki heʻetau talanoa fiká, kapau ko e tenali siʻisiʻi ne ʻikai lava ʻo fakamolemoleʻí, tau pehē, ko e $100 he taimí ni, ta ʻoku fakaofi atu e moʻua talēniti ʻe 10,000 ia ne fakamolemoleʻí, he $1 pilioná—pe lahi ange!

ʻI he moʻua fakatāutahá, ko ha mataʻifika lahi moʻoni ia—mahulu hake he meʻa ʻoku tau ʻiló. (ʻIkai lava ha taha ia ʻo fakatau lahi pehē!) Ka ko e taumuʻa ʻo e talanoa fakatātaá ni, ʻoku fakataumuʻa ia ke mahulu hake heʻetau mahinó; ʻoku fakataumuʻa ia ke mahulu hake he meʻa ʻoku tau lavá, pea mahulu hake he meʻa ʻoku tau malava ke totongi fakafokí. ʻOku ʻuhinga iá, he ʻoku ʻikai ko e ʻuhinga e talanoá ki he vākovi ʻa ha ongo tamaioʻeiki ʻi he Fuakava Foʻoú. Ka ʻoku ʻuhinga ia kiate kitautolu, ko ha fāmili hinga ʻo e tangatá—ʻoku ʻi ai hotau moʻua he matelié, ko e kau maumaufono, mo e kau pōpula kotoa kitautolu. ʻOku ʻi ai hotau moʻua kotoa, pea ko e tauteá ke tau ngāue pōpula kotoa. Pea ne tau mei nofo pehē ai pē ka ne taʻe ʻoua e ʻaloʻofa ha Tuʻi naʻá Ne fakatauʻatāinaʻi kitautolu koeʻuhí pē ko ʻEne ʻofa ʻiate kitautolú mo ʻEne “ʻaloʻofa kiate [kitautolú].”11

ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe Sīsū ha meʻafua taʻefakatataua heni, he ʻoku taʻefakatataua ʻEne Fakalelei kuo foaki taʻetotongi mai maʻatautolú. Hangē kiate au, ʻoku kau ia he ʻuhinga ʻoku fakatukupaaʻi ai kitautolu ʻe Sīsū ke tau haohaoá. Mhalo he ʻikai ke tau lava ʻo fakahaaʻi e lelei taha kuo lavaʻi ʻe he Tamaí mo e ʻAló, ka ʻoku {43}ʻikai ko ha meʻa lahi ʻEna kole mai ke tau hoko ʻo anga fakaʻotua ange ʻi he fanga kiʻi meʻa īkí, ke tau lea mo ngāue, ʻofa mo fakamolemole, fakatomala mo fakalakalaka ki he lelei taha hono fakahokó, ʻa ia ʻoku mahino ʻoku malava ke fakahokó.

ʻE kāinga, kuo ʻikai ha ngāue ia ʻe haohaoa ʻi he fononga fakamāmani ko ʻení, tukukehe pē ʻa Sīsū, ko ia lolotonga ʻetau ʻi he moʻui fakamatelié, tuku ke tau feinga ke hokohoko atu ʻetau fakalakalaká, kae ʻikai ke tau toʻoa he meʻa ʻoku ui ʻe he kau saienisi ʻo e ʻulungāngá, ko e “fie haohaoá.”12 ʻOku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei heʻetau loto fiehaohaoá, pehē ki he niʻihi kehé, pea, te u tānaki atu, ʻa kinautolu ʻoku ui ke ngāue ʻi he Siasí—he ʻoku ʻuhinga ʻa e Kāingalotu he ʻAho Kimui Ni, ki he tokotaha kotoa pē, he ʻoku ui kitautolu ke tau ngāue ʻi ha ngaahi tafaʻaki kehekehe.

Naʻe tohi ai ʻe Lio Tolositoi ki ha taulaʻeiki naʻe fakaangaʻi ia ʻe hono kāingalotú ko e ʻikai moʻui haohaoa ʻo hangē ko ia naʻe totonu ke ne faí, pea tala ʻe he kau fakaangá ʻoku hala foki mo e tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he taulaʻeiki faihalá pea kuo pau ke ʻoua naʻa fai ha tui ki ai.

ʻI he tali ki he fakaanga ko iá, naʻe pehē ʻe he taulaʻeikí: “Sio mai ki heʻeku moʻui he taimi ní, peá ke fakahoa ia ki heʻeku moʻui he kuohilí. Te ke ʻilo ai ʻoku ou feinga ke moʻuiʻaki ʻa e moʻoni ʻoku ou talakí.” ʻI he ʻikai lava ko ia ʻe he taulaʻeikí ʻo moʻui tatau mo e tuʻunga māʻolunga naʻá ne akoʻí, naʻá ne fakahaaʻi kuó ne tōnounou. Ka naʻá ne tangi:

“ʻOhofi au, [kapau ko hoʻomou lotó ia,] ne u fai ʻeni ʻiate au, kae [ʻoua] naʻa mou ʻohofi … ʻa e hala ʻoku ou muimui aí. … ʻOku ou ʻilo e hala foki ki ʻapí pea ʻoku ou tō-mo-humu pē ai, ka ʻoku liliu nai ai ʻene tonu ʻa e halá koeʻuhí pē ko ʻeku tō-mo-humu aí?

“… ʻOua te mou kaila fiefia, ‘Sio atu ki ai! … Ko ʻena ʻoku totolo he kelé!’ ʻOua, ʻoua te ke siofi pē ʻeku koví, ka ke tokoni [ki ha taha pē ke foki he halá ki he ʻOtuá.]”13

ʻE kāinga, ʻoku tau faifeinga kotoa ke moʻui faka-Kalisitiane ange, ʻo mahulu ia he meʻa ne tau anga ki aí. Kapau te tau lea totonu ʻaki ʻeni mo feinga ke fakalakalaka, ʻoku ʻikai ke tau mālualoi; ʻoku tau kei tangata pē. ʻOfa ke ʻoua naʻa tau tuku ke hanga ʻe hotau ngaahi vaivai mo e tōnounou ʻa e kau tangata pe fefine lelei taha ʻi hotau ʻātakaí he matelié, ʻo ʻai ke tau taʻefalala ai ki he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻa e moʻoni ʻo e Siasí, ʻa ʻetau ʻamanaki lelei ki hotau kahaʻú pe ko e malava ke maʻu e anga fakaʻotuá. Kapau te tau vilitaki, ʻe toki fakaʻosi mo kakato hotau fakaleleiʻí, ʻi ha taimi he taʻengatá—ʻa ia ko e fakaʻuhinga ia ʻa e Fuakava Foʻoú ki he haohaoá.14

ʻOku ou fakamoʻoni ki he ikuʻanga māʻolunga ko ia ʻoku lava ke tau maʻu tuʻunga he Fakalelei ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻa ia naʻá Ne hoko atu “mei he ʻaloʻofa ki he ʻaloʻofa”15 kae ʻoua kuó Ne maʻu ʻi Heʻene moʻui taʻe-faʻa-maté,16 ha nāunau fakasilesitiale haohaoa.17 Ko ʻeku fakamoʻoní ia ʻi he momeniti ko ʻení, ʻoku mafao mai Hono toʻukupu ne kafo he faʻó, ʻi he ʻaloʻofa tatau pē, ke ʻōʻōfaki mo fakalotolahiʻi kitautolu kae ʻoua ke tau toe aʻu lelei ange ai ki ʻapi kiate Ia ki heʻetau Ongomātuʻa Fakalangí. Neongo ʻeku taʻehaohaoá, ka ʻoku ou feinga ki he momeniti haohaoa ko iá. ʻOku ou hokohoko fai ha fakamālō koeʻuhi ko ha meʻafoaki haohaoa pehē. ʻOku ou fai ia ʻi he huafa Haohaoa ʻo Ia kuo teʻeki ke Ne fai ha ʻulungaanga kovi pe taʻefeʻunga ka ʻokú Ne ʻofa kiate kitautolu kotoá, ʻa ia ko e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.

Maʻuʻanga fakamatalá

  1. Vakai, Mātiu 5:1-47.

  2. Mātiu 5:48.

  3. Vakai, Darla Isackson, “Satan’s Counterfeit Gospel of Perfectionism,” Meridian Magazine, June 1, 2016, ldsmag.com.

  4. “ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú,40–41.

  5. Vakai, Russell M. Nelson, “Perfection Pending,” Ensign, Nov. 1995, 86–88.

  6. Mōsaia 3:19

  7. ʻEfesō 4:12–13.

  8. ʻEfesō 4:13.

  9. Molonai 10:32; tānaki atu hono fakamamafaʻí.

  10. Vakai, Mātiu 18:24–33

  11. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:4.

  12. Vakai, Joanna Benson and Lara Jackson, “Nobody’s Perfect: A Look at Toxic Perfectionism and Depression,” Millennial Star, Mar. 21, 2013, millennialstar.org.

  13. “The New Way,” Leo Tolstoy: Spiritual Writings, sel. Charles E. Moore (2006), 81–82.

  14. ʻI heʻetau vakai ki ha fakamaama ʻi he ʻuhinga ʻo e foʻi lea faka-Kalisi ʻoku fakaʻaongaʻi ʻi he Fuakava Foʻoú ki he haohaoá (“teleios”), vakai ki he lea konifelenisi lahi ʻa Palesiteni Russell M. Nelson ʻi ʻOkatopa 1995 “Perfection PendingEnsign, Nov. 1995, 86–87).

  15. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:13.

  16. Vakai, Luke 13:32.

  17. Vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:13.