Ti Onimakinna? Kaangaanga Aika Ti Kaitarai A Raraoi ibukira ke A Bongana Ibukira
N aki tabe ma bwaika a riki, te kaangaanga e kona n raoiroi ibukiia naake a na waaki nako ma te onimaki ao kakoauaan te Uea n Ana babaire.
Imwaain ae I waaki, ngkai temanna ae e tei ibukiia ni kabane ake a rootaki man aia urubwai taian angibuaka ao mwaeiei, I kaota au kakaitau mai nanou ibukin Baai n Ibuobuoki ao aia bwai ni mwakurii, ake a anganiira buokara ma te onimaki.
N Okitobwa 2006, I anga au moan maroro n te maungatabu. I namakina kakawakin te rongorongo ibukin te Ekaretia ae bwanin n raonaki ma te taeka “E onimakiniira te Uea!”
Te Uea e onimakiniira ni kawai aika mwaiti. E a anganiira ana euangkerio Iesu Kristo, ao n te bong aei, E anganiira bwaninina. E onimakiniira ma Ana kariaia n te nakoanibonga ao n raonaki ma kiing n te nakoanibonga ni kabonganakina raoi. Ma te mwaaka anne, ti kona ni kakabwaiaia, ao n ibuobuoki, ni karekei otenanti, ao ni karaoi berita aika tabu. E onimakiniira ma Ana Ekaretia ae kaokaki, n raonaki ma te tembora ae tabu. E onimakiniia Ana toro ma te mwaaka ni kabaebae—te mwaaka are e kabaeaki i karawa ao e kabaeaki naba iaon te aba! E onimakiniira naba bwa kaaro iaon te aba, taan reirei, ao taan tararuaia Natina.
Imwiin ana beku bwa te Mataniwi ni Kabuta inanon tabeua te ririki, ni mwakoron te aonaaba aika mwaiti, I katanoata ma te koaua ae mwaiti riki—E onimakiniira.
Ngkai te titiraki ibukin te maungatabu aei “Ti Onimakinna?”
Ti Onimakinna?
E aki toki ni kauringiira Beretitenti Thomas S. Monson bwa ti na “onimakina Iehova n nanom ni kabanea; ao tai mwiokoa oin am ataib’ai.
“Ko na ataia n nakonakom ni kabane, ao e na kaeti kawaim.
“Tai bakanrabakau i matam” (Taeka n Rabakau 3:5–7).
Ti kakoaua ae Ana tua bon ibukin kabwaiara? Ti kakoaua bwa taan kairiiri n Ana Ekaretia a na kairiira raoi, e ngae ngke aki kororaoi? Ti onimakinna bwa a koaua Ana berita? Ti onimakinna ae te Tama are i Karawa ao natina Iesu Kristo a kinaira ao n tangiria ni buokiira? Riki ngkana ti rinanon kataaki, kakaewenako, ao taai aika kaangaanga, ti teimatoa n Onimakinna?
Inanon maiu, I reiakin tabeua reirei aika moan te tamaroa n taai aika a rangi matoatoa—bwa tao ngke I kairake, n au tai ni mitinare, moan au mwakuri ae boou, au kekeiaki ni kakaraoa nakoau, karikirakeia au utu ae korakora, ke ni kekeiaki ni maiu n toronibwai. E taraa ni mataata raoi bwa te bwai ae matoatoa e raoiroi ibukira!
Kaangaanga Aika Ti Kaitarai A Raraoi ibukira ke A Bongana Ibukira
Kaangaanga a kamatoatoaira, ti nanorinano iai, ao n anganiira ara tai ni kakoauaira i bon iroura. Ara Moomon Bwaeoniia aika tangiraki ake a mwananga nakon te Salt Lake Valley n te ririki 1850 ni katikii aenika a riki n ataa te Atua n aia kaangaanga aika matoatoa. Bukin tera e a kabanei uoua te mwakoro ibukin Nibwaai ao tarina ni karekei bwatua buraati ao ti teniua kiibu ae taekina iai ana utu Itimaera n raoniia n te rereua? (taraa 1 Nibwaai 3–4; 7:3–5). Taraan ae e tangiria te Uea ni kakorakora Nibwaai rinanon kaangaanga ibukin karekean bwaatua.
Bwaai aika matoatoa ni maiura aki riai ni kakubanakoira. Teuana mai ibuakon berita ae tabu aika ti a tibwa karaoia ma te Uea bon maiuakinan tuan te anga karea. Te anga karea, n nanona ae rekereke ma katokan baika ko tangiri. Ma ara taneiai ti ataia bwa e uarareke karaoana ni kabotauaki ma kakabwaia are a reke man karaoan te anga karea. Iaan ana kairiiri Iotebwa Timiti, e atongaki bwa “te aro e aki kainnanoa te anga karea ni bwaai ni kabane bwa e aki tau korakorana ni karika te onimaki nakon te maiu ao te kamaiuaki.”1
Kain te Atu n Atua aki boou ni bwaai aika a kaangaanga. Te Atua te Tama e anga natina ae te Rikitemanna nakon te karawawataaki ae korakora n te Mwakuri ni Kamaiu, ae irianaki ma te mate iaon te kaibangaki. E taku Booki aika Tabu bwa Iesu Kristo e reireia te “ongeaba ni baike e maraki iai” (Ebera 5:8). E anganano ni korakai n Ana Mwakuri ni Kamaiu. Te Tamnei ae Raoiroi e riai bwa te taotaonaki n nano nakon te wirikiriki, te kauring, ao ni kairiira, n aki tabeakinaki, aki bwarabwara raoi, ke ni mwanuokinaki.
Mwakoron te Babaire
Teimatoam bon mwakoron te babaire n te euangkerio. Teuana te kantaninga n te maiu aei ibukira bwa ti na kataaki (taraa Aberaam 3:25). Tabeman a karawawataaki riki n ae aki riai nakon ana aomata Aramwa. A birinako mairoun te Uea ae buakaka ae Nooa, n riki bwa aia toro Reimwanaite! Rinanon kataaki aikanne e reireiniia te Uea bwa E na katuaia ana aomata ao ni katai aia taotaonakin nano ao aia onimaki (Motiaea 23:21).
Ni boong aika buakaka n te Karabuti i Liberty, te Uea e reireina Iotebwa Timiti bwa e na “teimatoa n rinanona n te aro ae raoiroil” (R&B 121:8) ao ni berita bwa ngkana e karaoia, “ni kabane bwaai aikai a na anganiko te taneiai, ao bon ibukin kabwaiam” (R&B 122:7).
E bubuti Beretitenti Thomas S. Monson, “Ti bia rinea te eti ae matoa n oneamwiin te kairua ae bebete.”2 Ni kaineti ma ara tembora, e taku bwa “akea te anga karea ae korakora, akea te boo ae rawawata, akea te korakai ae matoa nakon karekean kakabwaia n te [tembora].”3
Tein te aonaaba, te kaangaanga bon mwakoron minominon te maiu aei. E kaangaanga iroun te kiokio bwa e na otinako man nanana ae matoatoa. Ma ngkana temanna e kataia ni kabebetea, e aki karekea te korakora ae riai te moa ibukin maiuna. N te aro naba anne, ana ikakorakora te bwebwe n otinako man nnena e kakorakora ibukin te maiu are e na maiuakinna.
Rinanon katooto aikai, ti nooria bwa te kaangaanga e teimatoa!. A bane n iai kataakira. Tera aika bitaki bon arora nakon kaangaangan ara mwakuri.
N iangoana, aomata tabeman n Ana Boki Moomon a rootaki n te “bwainikirinaki ae korakora” ao “te karawawataaki ae bati.”(Ereman 3:34). A Kanga ni kaitarai? “Aki toki n aki mamatam ao ma n tataro, ao a rikirake ni matoatoa ma ni matoatoa riki n aia nanorinano, ma n nene ao n nene riki n onimakinan Kristo, n onrake tamneia n te kimwareirei ma te raunnano” (Ereman 3:35). Teuana te katooto ae riki tabeua te ririki imwiin te buaka: “Ibukin korakoran abwabwakin te buaka i marenaia Nibwaite ma Reimwanaite a mwaiti ake a kamatoatoaia … ; ao a mwaiti ake a maraurau nanoia ibukin karawawatakia, n te aro are e kananorinanoia i matan te Atua” (Aramwa 62:41).
Ngaira n tatabemaniira ti rinei arora nakon bwaai aika a matoatoa.
Taratara raoi ma Bwaai Aika Bebete Karaoakiia
Imwain ae I weteaki bwa te Mataniwi ni Kabuta I riki bwa te aetuwaitia iaon te mwane i Houston, Texas. I kabanea angiin au tai ni mwakuri ma aomata aika kaubwai aika taan ni bwaibwai n te bitineti. E kuri n ae angiia ae a katea aia bitineti n akean aia bwai rinanon te mwakuri korakora. Te bwai ae moan te kananokawaki ibukiu n ongo aia taeka tabeman mai ibuakoia ae a tangiria ni kabebetea riki ibukiia aia ataei. Aki tangiriia natiia bwa a na rawawata n aron are a tia n rinanona. N taekana teuana, a na aki kariaia natiia n rinanon te bwai are e a tia n rinanona bwa a na tokanikai iai.
Ni kaitaraana, ti ataa te utu ae karaoia n angana ae kaokoro. A kaungaaki kaaro man ana taneiai J. C. Penney ngke e tuangnga ana karo ngke e koro waniua ana rikriki are e a bon maiu ni bon oin ana mwane. A bon karekei oin aia kukune: ngka a bane n anganbeebwa natiia man te kauarinan, a bon mwaneniia i bon irouia—ibukin reirei ake iaona riki (kuura, reirei aika nakoraoi riki, etc.) ao ibukin tararuaan aia mwane (bwa aonga n toronibwai ni koaua) (taraa R&B 83:4). Ma te kukurei, ataei a mwakuri ma te iangoraoi. Ngaiia ni kabane a reke aia beeba man te kuura, ao tabeman naba a bane aia reirei man te kuura—i bon irouia ni kabane. E aki bebete, ma a karaoia. A karaoia ma te beku korakora ao te onimaki.
Te Onimaki n Onimakinna
Te titiraki “Ti Onimakinna?” e raoiroi riki taekinana, “Iai ara onimaki n onimakinna?”
Iai iroura ara onimaki n onimakin Ana berita ni kaineti ma te kabwianibwai are ma 90 te batienti n ara raka n ikotaki ma ana ibuobuoki te Uea ti a kabwaia riki nakon 100 te betienti n ara raka ni katoa ririki i bon iroura?
Iai ara onimaki ae tau ni kakoaua ae E na kawariira inanon ara tai n rawawata (taraa Motiaea 24:14), bwa ane E na un ma nake a un ma ngaira (taraa Itaia 49:25; 2 Nibwaai 6:17), ao E na onea karawawatakira nakon taian kakabwaia ibukira? (taraa 2 Nibwaai 2:2).
Ti na kamwakura ara onimaki ao ni kona ni kawakin Ana tua bwa E aonga ni kona ni kakabwaiaira n rabwatara ao n tamneira? Ao ti na reitinako n onimaki ni karokoa te toki bwa E aonga ni kona ni karekeira i Matana? (taraa Motiaea 2:41).
Tariu ao mwaneu, ti kona ni karekea te onimaki n Oinmakinna! E tangira te bwai ae te kabanea n tamaroa ibukira (taraa Mote1:39). E na kaekai ara tataro (taraa R&B 112:10). E na kawakin Ana berita (taraa R&B 1:38). Iai mwaakana ni kawakin berita aikanne (taraa Aramwa 37:16). E atai bwaai ni kabane. Ao ae e kakawaki riki, E ataa te bwai ae tamaroa riki (taraa Itaia 55:8–9).
Te Aonaaba ae Kakamaaku
Ara aonaaba n te bong aei e kaangaanga. Iai te buakaka ao te babakanikawai ae butanako n aaba ni kabane, waaki ni kakamaku n roko n taabo aika mano, bwakan kaubwain te aba, akean te mwakuri, manin aoraki, angibuaka n te aba, buaka inanoa, taan kairiiri aika buakaka, ao a bati riki. Tera ae Ti na Riai ni Karoaia? Ti na birinako ke ti na un? E nga ae eti? A kona ni kakamaku rinerine aikai. E kakamaku ibukin George Washington ao ana taanga ni buaka bwa a na kaitaraia (ana tautia Buritan) ma ibukiia naba ara bakatibu aika bwaeoniia bwa a na kamaiuaki. E kakamaku ibukin Nelson Mandela bwa e na buaka ibukin kainaomataakiia. E taekinaki bwa ibukin korakoran te buakaka, e ti kakawaki ibukiia aomata aika raraoi bwa a na akea te bwai ae a na karaoia.4
Tai Maaku!
Ni baike ti karaoia, ti riai n aki baireia, ke ni karaoia ma tamnein te maaku. Ni koauana, “E aki anganira te Atua te nano ae mamaku” (2 Timoteo 1:7). (Kam ataa te iango ibukin “tai maaku” e katuruturuaki ni kabutai booki aika tabu?) E a tia te Uea n reireinai bwa te bwarannano ao te maaku bon ana bwaai ni mwakuri teuare buakaka. E kaeka te Uea nakon taai aika kaangaanga bwa ko na waaki nako ma te onimaki.
Tera te Bwai ae Kaangaanga?
Ngaira n tatabemaniira nako a kakaokoro ara iango n te bwai ae kaangaanga. Tabeman a iangoia bwa e kaangaanga kabwakaan te kabwianibwai ngkana e aki tau aia mwane. N tabetai taan kairiiri a kunea bwa e kaangaanga ae a na kantaningaia kainnano bwa a kabwaka aia kabwianibwai. E na kona ni kaangaanga ibukiia tabeman mai ibuakora bwa a na waaki nako ma te onimaki ni mare ke ni katei utu. Iai aika a kunea bwa e kaangaanga ae a na “rauaki ni [bwaai] ake e a tia te Uea n [anganiia]” (Aramwa 29:3). E kona ni kaangaanga bwa e na rau nanora ma ara mwakuri ae ti weteaki nako iai (taraa Aramwa 29:6). Te boaaki n te Ekaretia e kona ni kaangaanga, ma ibukiia tabeman e kanikinaea moan waakinan te rairannano ni koaua.
N aki tabe ma te kaangaanga, matoan te raoiroi e tamaroa bukiia naake a na waaki nako ma te onimaki ao kakoauaan te Uea n Ana babaire.
Au Kakoaua
Tariu ao mwaneu, I kakoaua bwa taan kairiiri n te Ekaretia ni kabuta aika tekateka n te tabo n taetae a weteaki iroun te Atua. Nanoia bwa a na beku ni koaua ibukin te Uea ao ni buokiira ni katea te kouru inanora. I tangiriia ao I buotokaia.
I tangira ara Tia Kamaiu, Iesu Kristo. I miimi bwa E tangira te Tama ao e tangiriira n ae tau n riki bwa ara Tia Kamaiu ao te Tia Kabooira, bwa man karaoakina E na karawawataaki n te aro are e na “ruru ibukin te maraki, ao ni wawanako te rara man bwangabwangan kunna, ao n rawaawata n te rabwata ao te tamnei” (R&B 19:18). Ma ngke e kaitara ma te kaangaanga ae moan te buakaka aei ma te koaua bwa e riai, E kamatoa nakon te Tama, “Akea au taeka, ma e na, tauaki am taeka” (Ruka 22:42). I kimwareirei n ana taeka te anera: “Akea ikai: ba E a uti” (Mataio 28:6).
Ana katooto ni koaua bon, “ngaia te kawai, ao te koaua, ao te maiu” (Ioane 14:6). Ti man irakin te katooto ae ti kona ni kunea iai “te rau n te aonaaba aio, ao te maiu ae akea tokina n te aonaaba ae e na roko” (R&B 59:23). Ngkai I iriira Ana katooto ao ni karaoi Ana reirei, I reiakinaki i bon irou bwa Ana “taeka n akoi aika kakawaki ma ni kakannato” (2 Betero 1:4) a bon koaua.
Nanou ae moan te korakora bwa ti na tei ma Moomon bwa a na reirei ni koaua Iesu Kristo (taraa 3 Nibwaai 5:13) ao n te bong teuana ti na ongo Irouna, “E raoiroi te toro ae ko raoiroi ae ko kakaonimaki” (Mataio 25:21). N aran Iesu Kristo, amen.