Eb’ li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’

Xb’aan li Elder David A. Bednar

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Jun nimla ch’a’ajkilal nokonume’ wi’ chiqajunil wulaj wulaj, a’an xramb’al naq lix k’a’uxl li ruchich’och’ tixchap lix k’ihal li qahoonal ut li qametz’ew ut chi jo’kan naqatz’eqtaanaheb’ li junelikil na’leb’ li q’axal aajeleb’ ru.¹ Rik’in naq naab’aleb’ li qateneb’ahom ut jwal laatz’ qu, sa’ junpaat naru taa’ajtesiiq qu re naq neke’sach sa’ qach’ool li musiq’ejil na’leb’ q’axal aajeleb’ ru. Wan naq naqayal alinak jwal kaw toj reetal naq nasach sa’ qach’ool b’ar yooko chi xik ut k’a’ut naq yooko chi alinak.

Li Apostol aj Pedro nokoxjultika naq choq’ re junaq xtzolom li Jesukristo, “Lix nimal xwankil li Kristo kixsi qe chixjunil li nak’anjelak sa’ li qayu’am ut sa’ li qapaab’aal, sa’ xk’ab’a’ xnawb’al ru li Dios li kib’oqok chaq qe rik’in lix loq’al ut li rusilal.

“Sa’ xk’ab’a’eb’ a’an xqamaatani chixjunil li kiyeechi’iik chaq chi junxilaj, a’an li q’axal nim ut loq’, re naq chi jo’kan tex’eeleliq chiru li maa’usilal li wank sa’ ruchich’och’ xb’aan li yib’ aj k’a’uxl, jo’ ajwi’ re textz’aqonq sa’ lix yu’am li Dios.”²

Li waatin naxk’ut x’aajelileb’ ru li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ li ch’olob’anb’ileb’ xb’aan laj Pedro jo’ tz’aqal jultikahom chirix b’ar yooko chi xik sa’ li qab’eenik sa’ ruchich’och’ ut k’a’ut. Tin’aatinaq ajwi’ chirix li rajb’al li hilob’aal kutawn, li loq’laj santil ochoch, ut li qochoch sa’ qatenq’ankil chixjultikankileb’ li musiq’ejil yeechi’ihom a’in aajeleb’ ru.

Nintz’aama chi anchal inch’ool naq li Santil Musiq’ej tooxtzol chiqajunjunqal naq sa’ komonil naqak’oxlaheb’ li yaal a’in aajeleb’ ru.

Li choxahilal ak wan qe

Sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ re sahil ch’oolejil, wankeb’ li tzol’leb’, li k’ojob’anb’il k’anjel, ut li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ li naru nokohe’xkanab’ chi tz’aqonk sa’ li diosilal. Lix k’uub’anb’il na’leb’ naxch’olob’ li qajunelikil wanjik ut li b’e tento taqak’am re tzolok, jalok, nimank, ut, sa’ roso’jik, wank rik’in li qaChoxahil Yuwa’ chi junelik.

Jo’ ch’olob’anb’il sa’ “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin choq’ re li Ruchich’och’ ”:

“Chixjunileb’ li yo’lajenaqeb’—li teelom ut li ixq—yo’ob’tesinb’ileb’ jo’ chanru xjalam-uuch li Dios. Li junjunq raab’ileb’ musiq’ejil alalb’ej malaj rab’inb’ej chiru choxahil na’b’ej yuwa’b’ej, ut xb’aan a’an, li junjunq wan xchoxahilal li ak xk’am chaq, ut li toj taareechani. …

“Sa’ li wanjik naq maji’ neke’yo’la, li musiq’ejil alalb’ej ut rab’inb’ej ke’xnaw ru ut ke’xloq’oni li Dios jo’ xJunelik Yuwa’, ut ke’xk’ulub’a lix k’uub’anb’il na’leb’, li te’ruuq wi’ li ralal xk’ajol A’an chixk’ulb’al xjunxaqalileb’ re tz’ejwalej, ut rik’in li te’xk’ul sa’ li ruchich’och’, chixk’amb’al li b’e li naxik sa’ li tz’aqalil re ru, ut chixtawb’al sa’ roso’jik li choxahilal li te’ruuq chixk’ulb’al jo’ aj eechanihom re li junelik yu’am.”³

Li Dios naxyeechi’i reheb’ li ralal xk’ajol naq wi te’xpaab’ lix tzol’leb’ lix k’uub’anb’il na’leb’ ut te’xtaaqe li Ralal raaro xb’aan, te’ab’inq chiruheb’ li chaq’rab’, ut te’kuyuq sa’ paab’aal toj sa’ roso’jik, toja’ ut naq sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li Kolonel, “[te’wanq xyu’am] chi junelik, a’ li maatan li q’axal nim re chixjunileb’ lix maatan li Dios.”⁴ Li yu’amej chi junelik a’an li yeechi’ihom q’axal wi’chik nim ut loq’.

Li yo’laak wi’chik sa’ musiq’ej

Naqataweb’ wi’chik ru li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ ut noko’ok chi tz’aqonk sa’ li diosilal rik’in xsumenkil lix b’oqom li Qaawa’ sa’ li loq’alil ut li saq ruhil na’leb’. Jo’ ch’olob’anb’il xb’aan laj Pedro, li b’oqok a’in tz’aqob’resinb’il ru rik’in xyalb’al qaqe’ chi eelelik chiru li po’b’il na’leb’ li wan sa’ li ruchich’och’.

Naq naqatiikisi qib’ chi uub’ej rik’un tuulanil ut paab’aal chirix li Kolonel, xb’aan lix tojb’al rix li maak ut xb’aan lix wankil li Santil Musiq’ej, “jun li nimla jalok qe [nak’ulman], malaj re li qachʼool, joʼkan naq maakʼaʼ chik li qajom re xbʼaanunkil li maaʼusilal; re bʼan xbʼaanunkil rajlal li chaabʼilal.”⁵ Laa’o “[too’yo’laaq] wi’chik, relik chi yaal, tento [too’yo’laaq] rik’in li Dios, ut [too’jalaaq] chaq sa’ [li qatz’ejwalejil] ut [qat’anenaqil wanjik], re [too’wanq] sa’ tiikilal, chi [tojb’il qix] xb’aan li Dios.”⁶ “Jo’kan utan, li ani wank rik’in li Kristo, a’an ak’ yoob’tesinb’il chik. Ak xnume’k li k’a’aq re ru q’eel, ut ak’ chik chixjunil.”⁷

Jun nimla jalok jo’ a’in sa’ aniho ink’a’ nak’ulman sa’ junpaat chi moko chi junajwa. Jo’ li Kolonel, ink’a’ “[naqak’ul] ta xkomon li tz’aqalil sa’ xtiklajik, [naqak’ul] b’an li usilal jo’ reeqaj li usilal.”⁸ “Xbʼaan naq kʼehomaq reetal, joʼkaʼin naxye li Qaawaʼ Dios: Laaʼin tinkʼe rehebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq chi junjunqil li raqal, chi junjunqil li naʼlebʼ, bʼabʼay arin ut bʼabʼay aran; ut osobʼtesinbʼilebʼ li nekeʼabʼink chiru lin naʼlebʼ, ut nekeʼxkʼe xik chixkʼulbʼal li aatin tinkʼe, xbʼaan naq ebʼ aʼan teʼxtzol xchaabʼilal li naʼlebʼ.”⁹

Eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil ut eb’ li loq’laj sumwank aajeleb’ ru sa’ li yo’laak wi’chik sa’ musiq’ej; a’aneb’ ajwi’ chanru naq li Dios kixtaqla b’arwan naqak’uleb’ lix yeech’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’. Eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel li neke’k’ulman rik’in k’ulub’ejil ut li neke’jultikaak rajlal neke’xte li choxahil numleb’ naqak’ul wi’ li wankilal re choxahilal sa’ li qayu’am. Eb’ li sumwank li oxloq’inb’ileb’ ut jultikanb’ileb’ junelik neke’xk’e jun ajom ut jun nawom chirixeb’ li osob’tesink re li yu’am a’in ut re li junelik q’e kutan.

Qak’ehaq reetal, li Dios naxyeechi’i qe, a’ yaal jo’ chanru qatiikilal chi paab’ank, naq junelik taawanq qik’in li rox komon sa’ li roxichal li Dios, a’ li Santil Musiq’ej,¹⁰ naq sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo naru taqak’ul ut naru junelik taakanaaq qikʼin li risinkil li qamaak,¹¹ naq naru taqak’ul li tuqtuukilal sa’ li ruchich’och’ a’in,¹² naq li Kolonel kixt’up lix b’ak’leb’ li kamk ut naq kinumta sa’ xb’een li muqleb’aal,¹³ ut naq li junkab’al naru taawanq sa’ komonil chi junelik q’e kutan.

Relik chi yaal, ink’a’ naru na’ajlaman chi moko nach’olob’aman chi tz’aqal chixjunileb’ li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ naxq’axtesi li qaChoxahil Yuwa’ reheb’ li ralal xk’ajol. A’b’anan, yal jun xraqaleb’ li yeechi’inb’il osob’tesihom li toje’ xeb’inye resil tento raj tooxk’e chiqajunjunqal chi kanaak chi sachso,¹⁴ ut “[chixhupub’ankil qib’] ut [chixloq’oninkil] li Yuwa’b’ej”¹⁵ sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo.

Xjultikankileb’ li yeechi’ihom

Li Awa’b’ej Lorenzo Snow kixye, “Jwal sa’ junpaat nasach sa’ qach’ool li nimla rajb’al li yu’amej, li rajom li qaCoxahil Yuwa’ sa’ qataqlankil arin re taawanq qaxaqalil li tibʼ ut bʼaq okenaq, jo’ ajwi’ li loq’laj b’oqok xoob’oqe wi’; ut chi jo’kan, ruuchil li numtaak sa’ xb’een li kok’ ruchich’och’il na’leb’ … , k’iila sut naqakanab’ qib’ chi kub’eek wan wi’ li ruchich’och’ chi ink’a’ naqachap li choxahil tenq’ li xaqab’anb’il xb’aan li Dios, li naru tixk’e qawankil chi numtaak [sa’ xb’een li ruchich’och’il na’leb’].”¹⁶

Li hilob’aal kutan ut eb’ li loq’laj santil ochoch, a’aneb’ wiib’ chi yo’leb’aal re choxahil tenq’ li xaqab’anb’ileb’ xb’aan li Dios re qatenq’ankil chi numtaak sa’ xb’een li maa’usilal li wan sa’ ruchich’och’. Sa’ xtiklajik maare taqak’oxla naq li tz’aqal rajb’al roxloq’inkil li hilob’aal kutan ut li rajb’al li xik sa’ santil ochoch laqab’anb’ileb’ a’ut jalan jalanqeb’. Laa’in ninpaab’ b’an naq eb’ li wiib’ chi ajom a’in juntaq’eeteb’ ut neke’k’anjelak sa’ komonil re qakawob’resinkil sa’ musiq’ej chiqajunjunqal jo’ ajwi’ sa’ li qajunkab’al.

Li hilob’aal kutan

Chirix naq li Dios kixyo’ob’tesi chixjunil, a’an kihilan sa’ xwuq li kutan ut kixtaqla naq jun kutan rajlal xamaan taa’ok choq’ xhoonal li hilank re xtenq’ankil li ralal xk’ajol chixjultikankil a’an.¹⁷ Li hilob’aal kutan a’an lix hoonal li Dios, jun loq’laj hoonal li kijache’ ru re xloq’oninkil a’an ut re xk’ulb’aleb’ ut xjultikankileb’ lix yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’.

Li Qaawa’ kixtaqla sa’ li k’ojlajik a’in:

“Ut re naq q’axal wi’chik tatruuq chixk’uulankil aawib’ chi maak’a’ aatz’ajnil xb’aan li ruchich’och’, tatxik sa’ rochochil li tijok tu taaq’axtesi laa loq’laj k’anjel chiru lin santil kutan;

“Xb’aan naq chi yaal a’in jun kutan xaqab’anb’il choq’ aawe re tathilanq chiru laa k’anjel, ut re taaq’axtesi aaloq’onihom chiru li Q’axal Taqenaq Xwankil.”¹⁸

Jo’kan, sa’ li hilob’aal kutan naqaloq’oni li Yuwa’b’ej sa’ xk’ab’a’ li K’ajolb’ej rik’in tz’aqonk sa’eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut rik’in tzolok chirix, xk’ulb’al, xjultikankil, ut x’ak’ob’resinkileb’ sumwank. Sa’ lix loq’laj kutan, li qak’a’uxl ut li qab’aanuhom neke’ok jo’ eetalil naqak’e re li Dios ut li b’isb’il wi’ li qarahom choq’ re a’an.¹⁹

Jun chik rajb’al li hilob’aal kutan a’an xtaqsinkil li qilob’aal sa’ xb’een li k’a’ re ru re li ruchich’och’ toj sa’eb’ li osob’tesink re li junelik q’e kutan. Chi isinb’ilo chiru li k’iila qak’anjel re li qalaatz’il yu’am sa’ li loq’laj hoonal a’in, naru “[too’iloq] wan wi’ li Dios ut taawanq [qayu’am] ”²⁰ rik’in xk’ulb’aleb’ ut xjultikanb’ileb’ li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ li nokohe’xkanab’ chi tz’aqonk sa’ li diosilal.

Li loq’laj santil ochoch

Li Qaawa’ junelik naxtaqla lix tenamit chixkab’lankileb’ santil ochoch, eb’ li loq’laj na’ajej b’ar wi’ laj Santil Paab’anel li wankeb’ xk’ulub’ neke’xb’aanu li loq’laj k’anjel ut k’ojob’anb’il k’anjel choq’ reheb’ xjuneseb’ rib’ ut reheb’ li kamenaq. Eb’ li santil ochoch a’aneb’ li na’ajej q’axaleb’ loq’ re loq’onink. Jun santil ochoch a’an tz’aqal li rochoch li Qaawa’, jun loq’laj na’ajej jachb’il ru re xloq’oninkil li Dios ut re xk’ulb’aleb’ ut xjultikanb’ileb’ lix yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’.

Sa’ li k’ojlajik a’in, li Qaawa’ kixtaqla, “Kʼuubʼahomaq eeribʼ; kawresihomaq chixjunil li kʼaʼru naʼajman, ut xaqabʼomaq jun ochoch, aʼanaq ajwiʼ rochochil li tijok, rochochil li kuyuk saʼ, rochochil li paabʼaal, rochochil li tzolok, rochochil li loqʼalil, rochochil li tustuukilal, rochoch li Dios.”²¹ Li xb’eenil rajb’al li loq’onink sa’ li santil ochoch a’an li tz’aqonk sa’eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut li tzolok chirix, xk’ulb’al, ut xjultikankileb’ sumwank. Jalan li naqak’oxla, li naqab’aanu, ut li naqatiqib’ wi’ qib’ sa’ li santil ochoch chiru yalaq chik na’ajej noko’ok wi’.

Jun xb’eenil rajb’al li santil ochoch a’an xtaqsinkil li qilob’aal sa’ xb’een li k’a’ re ru re li ruchich’och’ toj sa’eb’ li osob’tesink re li junelik q’e kutan. Chi isinb’ilo chi junpaataq chiruheb’ li ruchich’och’il na’ajej naqanaweb’ chi us, naru “[too’iloq] wan wi’ li Dios ut taawanq [qayu’am] ”²² rik’in xk’ulb’aleb’ ut xjultikanb’ileb’ li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ li nokohe’xkanab’ chi tz’aqonk sa’ li diosilal.

K’ehomaq reetal naq li hilob’aal kutan, a’an jun loq’laj hoonal, ut li santil ochoch, a’an jun loq’laj na’ajej li jachb’ileb’ ru re xloq’oninkil li Dios ut re xk’ulb’aleb’ ut xjultikanb’ileb’ lix yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ li k’eeb’ileb’ re li ralal xk’ajol. Jo’ xaqab’anb’il xb’aan li Dios, li xb’eenil rajb’al li wiib’ chi choxahil yo’leb’aal re tenq’ a’in juntaq’eeteb’: re xjayalinkil rik’in wankilal ut chi k’iilasutinb’il li qak’a’uxl rik’in li qaChoxahil Yuwa’, li Ralal Junaj Chirib’il, li Santil Musiq’ej, ut eb’ li yeechi’ihom wankeb’ rilom rik’ineb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut sumwank re lix evangelio li Jesukristo k’ojob’anb’il wi’chik.

Li qochoch

Chiqak’e reetal, li ochoch a’an raj lix tz’aqal junajinkil li hoonal ut li na’ajej, b’ar wi’ li junjunq komon ut li junkab’al neke’xjultika q’axal wi’chik lix yeechi’ihom li Dios q’axaleb’ ninq ut loq’. Aajel ru li elk chaq sa’ qochoch re wank sa’eb’ li ch’utam re domingo ut re ok sa’ li loq’laj na’ajej re li santil ochoch, a’ut moko tz’aqal ta a’an. Ka’ajwi’ naq naqak’am chaq sa’ qochoch li musiq’ej ut li metz’ew li naqak’ul sa’ xb’aanunkileb’ li santil k’anjel a’an naru taqajayli qib’ sa’eb’ li ninqi rajom li yu’amej ut toonumtaaq sa’ xb’een li maa’usilal wan sa’ li ruchich’och’. Li naqak’ul chiru li hilob’aal kutan ut sa’ li santil ochoch tixk’e xseeb’al li musiq’ejil na’leb’ li tixq’axtesi reheb’ li junjunq ut li junkab’al ut li qochoch rik’in li k’iilasutinb’il jultikahom chirix li tzol’leb’ ak tzolb’il, rik’in lix wanjik ut lix wankil li Santil Musiq’ej, rik’in li chamal jalok ch’oolej chi rajlal chirix li Qaawa’ Jesukristo, ut rik’in “tz’aqal xlemtz’unkil li yo’onink”²³ chirix lix junelikil yeechi’ihom li Dios.

Li hilob’aal kutan ut li santil ochoch naru toohe’xtenq’a chixxaqab’ankil sa’ li qochoch “jun li b’e q’axal wi’chik chaab’il”²⁴ naq laa’o “[naqaxaqab’] li Kristo chi xjolomil chixjunil li wank sa’ choxa ut li wank sa’ ruchich’och’.”²⁵ Q’axal aajel ru li k’a’ru naqab’aanu sa’ qochoch rik’in lix loq’laj hoonal ut rik’in li k’a’ru naqatzol sa’ lix loq’laj na’ajej re ok chi tz’aqonk sa’ li diosilal.

Lin yeechi’ihom ut lix nawom inch’ool

Naru tooluktaaq sa’ junpaat rik’in li k’anjel ut k’a’aq re ru maak’a’a aj-e re li yu’amej sa’ ruchich’och’. Li wark, li wa’ak, li tiqib’ank-ib’, li trab’ajik, li b’atz’unk, li ejercisio, ut xkomon chik li kok’ k’anjel aajeleb’ ru ut ninqeb xwankil. A’ut sa’ roso’jik, li anihaqo noko’ok wi’ junaq kutan, a’an xb’aan li qanawom ut li qajom chi tzole’k xb’aan li Yuwa’b’ej, li K’ajolb’ej, ut li Santil Musiq’ej; maawa’ li rajlankil chixjunil li k’a’ru naqasik’ xb’aanunkil chiru xq’ehil li qayu’am.

Li evangelio maawa’ jun perel hu tz’iib’anb’il wi’ k’anjel tento taab’aanumanq; a’an b’an jun xnimal ru kemok re li yaal “xchapom rib’ chi kaw” ut kemb’il chi us,²⁶ k’uub’anb’il re qatenq’ankil chi ok jo’ chanru li qaChoxahil Yuwa’ ut li Qaawa’ Jesukristo, a’an ajwi’ li tz’aqonk sa’ li diosilal. Relik chi yaal, mutz’ob’resinb’il qu naq naqaq’ax li aajel raj ru xsik’b’al ²⁷ ut naq li musiq’ejil yaalalil moymo xb’aan lix na’leb’, lix k’a’uxl, ut lix q’emal li ruchich’och’.

Naq chaab’il qana’leb’ ut naqab’oq li Santil Musiq’ej chi wank jo’ aj k’amol qab’e,²⁸ ninyeechi’i naq a’an tixk’ut chiqu k’a’ru li yaal. “Tixch’olob’ xyaalal Jesus, [ut] choxahil ilok tixk’e”²⁹ naq naqayal qaq’e chixtz’aqob’resinkil li qajunelikil eechanihom ut noko’ok chi tz’aqonk sa’ li diosilal.

Ninch’olob’ xyaalal naq tz’aqal k’ojk’ookeb’ li yeechi’ihom q’axaleb’ ninq ut loq’ li neke’chal rik’ineb’ li qak’ojob’anb’il k’anjel ut qasumwank. Li Qaawa’ kixye:

“Nink’e eere lee b’eresinkil, chan ru texb’eeq chiwu, re taasutq’isimanq eere choq’ eekolb’al.

“Laa’in, li Qaawa’, wankin chi teneb’anb’il naq nekeb’aanu li k’a’ru ninye; a’b’an naq ink’a’ nekeb’aanu li k’a’ru ninye, maajun yeechi’ihom nekek’ul.”³⁰

Ninch’olob’ xyaalal naq yo’yo li qaChoxahil Yuwa’ ut naq a’an aj yoob’anel re li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’. Li Jesukristo a’an li Ralal Junaj Chirib’il, aj Kolol qe ut aj Tojol qix. Yo’yo a’an. Ut ninch’olob’ xyaalal naq lix k’uub’anb’il na’leb’ ut lix yeechi’ihom li Dios, ut lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel, ut lix wanjik li Santil Musiq’ej jo’ qochb’een neke’xk’e li tuqtuukilal sa’ li ruchich’och’ a’in ut li junelik yu’am sa’ li yu’amej chalel.³¹ Chirix li k’a’aq re ru a’in ninch’olob’ xyaalal sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Qaawa’ Jesukristo, amen.