“Wan jun ink’anjel choq’ aawe”

Ex was wiitz’in, li Dios wan jun li k’anjel aajel ru choq’ qe chiqajunjunqal. Arin naraatinaheb’ li ixq li Awa’b’ej Spencer W. Kimball, a’b’an kixk’ut li yaal wan rilom qik’in chiqajunilo. A’an kixk’ut: “Rub’elaj naq xoochal [sa’ ruchich’och’. laa’o] xqak’ul junjunq li qak’anjel. … Us ta ink’a’ najultiko’ qe chixjunil a’an anajwan, moko najala ta lix yaalalil naq junxil xqak’ulub’a li k’uub’anb’il na’leb’ a’an.”² K’a’jo’ xwankilal li yaal a’an! Li qaChoxahil Yuwa’ wan li k’anjel aajel ru choq’ eere ut choq’ we li tento taqab’aanu (chi’ilmanq Efesios 2:10).

Eb’ li choxahil k’anjel a’in moko k’uulanb’ileb’ ta ka’ajwi’ choq’ reheb’ junjunq li kristiaan, qe b’an chiqajunilo—maak’a’ naxye ma ixqat malaj winqat, jarub’ chihab’ wan aawe, b’ar nakatchal, laa tumin, lix tasalil laa wanjik sa’ aatenamit, malaj laa b’oqb’al sa’ li Iglees. Chiqajunilo wan jun li qak’anjel aajel ru re xk’eeb’al chi xik chi uub’ej lix k’anjel li Dios (chi’ilmanq Moises 1:39).

Sa’ qayank wankeb’ li neke’wiib’an xch’ool chirix ma naru tooroksi li qaChoxahil Yuwa’ re tenq’ank sa’ li aajel ru. A’b’an chijultijo’q aawe, a’an junelik kiroksiheb’ li kristiaan q’uneb’ xmetz’ew re xb’aanunkil lix ninqal ru k’anjel (chi’ilmanq 1 Korintios 1:27–28; Tz. ut S. 35:13; 124:1). “[Laa’o wanko] choq’ aj b’aanunel [qajunes qib’],” ut “wan li wankilal [qik’in]” re “[taqak’e] chi uxliik naab’al li tiikilal” (Tz. ut S. 58:27–28).³

Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixch’olob’:

“Mas naab’al wi’chik li wan sa’ k’a’uxl li Qaawa’ choq’ aawe chiru li wan sa’ aak’a’uxl choq’ aawe ajwi’! Ak sik’b’il aawu ut ak k’uulanb’ilat choq’ re li kutan a’in ut li na’ajej a’in. …

“Li Qaawa’ naraj ru naq taajal li ruchich’och’. Naq taak’ulub’a ut tataaqe li rajom choq’ aawe, taak’e reetal naq naru taab’aanu li k’a’ru jwal ch’a’aj!”⁴

Jo’kan ut, chan ru naru naqataw ru ut naqab’aanu li k’anjel li naroyb’eni li Dios naq taqab’anu? Tinwotz kaahib’ li na’leb’ li te’tenq’anq qe.

Xb’een, k’e aawib’ chi k’anjelak chiruheb’ li jun ch’ol chik. Naru naqataaqe li Kristo, li kiwan “chixb’aanunkil li us” (Hechos 10:38; chi’ilmanq ajwi’ 2 Nefi 26:24).

Naq kinq’aj chaq sa’ lin mision, jwal kink’oxla li ajom re rajlal kutan li ak inyalom chaq xsahil. Relik chi yaal, aajel ru choq’ we xpaab’ankil lin sumwank, xk’ulb’al jun lin tzolb’al, xtikib’ankil junaq injunkab’al, ut k’anjelak choq’ re li yu’am. A’b’an kinpatz’ wib’ ma wan xkomon lin k’anjel, malaj k’a’ruhaq nim xwankil, li naraj li Qaawa’ naq tinb’aanu. Chirix xk’oxlankil a’an chiru naab’al po, kintaw li raqal a’in: “Wi nakawaj, tatwanq choq’ k’anjeleb’aal re xb’aanunkil naab’al li chaab’ilal sa’ li tasal tenamit a’in” (Tz. ut S. 11:8). Li Santil Musiq’ej kinixtenq’a chixtawb’al ru naq li tz’aqal rajom li choxahil k’anjel a’an rosob’tesinkileb’ li jun ch’ol chik ut “xb’aanunkil naab’al li chaab’ilal.”

Naru naqasik’li k’a’ru aajel ru sa’ li qayu’am—jo’ li k’a’ru taqatzol, b’ar tootrab’ajiq, malaj b’ar toowanq—jo’ jun xraqal li k’anjelak chiru li jun ch’ol chik.

Jun li junkab’al xq’axon toj sa’ jun ak’ tenamit. Reeqaj xsik’b’al jun li ochoch sa’ xyanqeb’ li b’ihom, xe’reek’a naq te’wanq sa’ jun li na’ajej toj neb’a’. Chiru xnumikeb’ li chihab’, li Qaawa’ nak’anjelak rik’ineb’ re xtenq’ankileb’ naab’aleb’ li kristiaan ut re xk’ojob’ankil lix teep ut oqech.

Jun aj b’anonel nak’anjelak jo’ naxb’aanu junelik a’b’an xreek’a naq chiru jun kutan re li xamaan tixk’e xb’anb’aleb’ li kristiaan li ink’a’ neke’ru chixtojb’al laj b’anonel. B’antiox re lix k’eeb’al rib’ li winq a’in ut li rixaqil chirosob’tesinkileb’ li jun ch’ol chik, li Qaawa’ kixkawresi chanru naru te’xtenq’ankil naab’aleb’ li wankeb’ xyajel naq yookeb’ ajwi’ chixk’iresinkil lix junkab’al.

Xkab’, taweb’ ut k’anjelaheb’ li maatan re musiq’ej. Li qaChoxahil Yuwa’ kixk’e qe li maatan a’in re qatenq’ankil xk’eeb’al reetal, xb’aanunkil, ut xyalb’al xsahil lix k’anjel wan choq’ qe.

Wan qe laa’o li naqapatz’ qib’, “Ma wan ta wi’ junaq maatan we?” Lix sumenkil wi’chik a’an, hehe’! “Re li junjunq chi winq [ut ixq] k’eeb’il jun maatan xb’aan xMusiq’ li Dios … re naq chixjunileb’ te’chaab’ilob’resiiq rik’in” (Tz. ut S. 46:11–12; tiqb’il xkawil li aatin).⁵ Naab’al reheb’ li maatan re musiq’ej yeeb’ileb’ resil sa’eb’ li loq’laj hu (chi’ilmanq 1 Korintios 12:1–11, 31; Moroni 10:8–18; Tz. ut S. 46:8–26), a’b’an naab’al chik wankeb’.⁶ Junjunq reheb’ a’an: naq wan li toq’ob’ank u, li yo’onink, xtawb’aleb’ ru li kristiaan, li k’uub’ank chi chaab’il, li aatinak malaj tz’iib’ak re q’unb’esink ch’oolej, li k’utuk chi saqen ru, ut li k’anjelak chi kaw.

Chan ru naq naru naqanaweb’ ru li qamaatan re li musiq’ej? Naru naqil sa’ li qayuwa’b’ejil osob’tesihom, xpatz’b’al reheb’ li ani q’axal chaab’il neke’xnaw qu, ut naqa’ke reetal qajunes qib’ li k’a’ru us naqab’aanu ut li nawulak chiqu. Jwal aajel wi’chik ru, naru naqapatz’ re li Dios (chi’ilmanq Santiago 1:5; Tz. ut S. 112:10). A’an naxnaweb’ ru li qamaatan, xb’aan naq a’an kixk’eheb’ chaq qe (chi’ilmanq Tz. ut S. 46:26).

Naq naqak’eheb’ reetal li qamaatan, wan qateneb’ankil re xchaab’ilob’reisnkileb’ (chi’ilmanq Mateo 25:14–30). Jo’ li Jesukristo “moko kixk’ul ta xkomon li tz’aqalil sa’ xtiklajik; kinume’ b’an chalen chaq sa’ li jun usilal toj sa’ li jun chik” (Tz. ut S. 93:13).

Jalam-uuch

B’onb’il xjalam-uuch li Kolonel xb’aan laj Ben Simonsen

Jun saaj winq kixb’on’ jun siir li jalam-uuch re xk’utb’al xwankil li paab’aal. Li jun jwal nawulak chiwu a’an jun xjalam-uuch li Kolonel, jun li reetalil t’uyt’u sa’ li qochoch. Li hermano a’in kixchaab’ilob’resi ut kiroksi lix maatan re b’onok. Rik’in a’an, li qaChoxahil Yuwa’ naxmusiq’aheb’ xkomoneb’ chik chixchaab’ilob’resinkileb’ lix wanjik choq’ tzolom.

Wan naq naqeek’a naq ink’a’ wan li qamaatan li nim x’aajelil ru. Sa’ jun kutan jun li saaj ixq, luktajenaq xch’ool kixtz’aama, “Qaawa’, k’a’ru lin k’anjel?” A’an kisumen, “K’eheb’ reetal li jun ch’ol chik.” A’an jun li maatan re li musiq’ej! Chalen aran, a’an xtawom xsahil xch’ool naq wan xch’ool chirixeb’ li kristiaan li tz’eqtaananb’ileb’, ut li Dios ak rosob’tesihom naab’aleb’ b’antiox re lix k’anjel. Junjunq re li qamaatan re li musiq’ej maare ink’a’ tooxk’e sa’ ru li ruchich’och’, a’b’an jwal aajeleb’ ru choq’ re li Dios ut lix k’anjel.⁷

Rox, o ksi li ch’a’ajkilal. Lix yalb’al qix nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal ut chixkawresinkil qib’ choq’ re lix k’anjel li qaChoxahil Yuwa’ choq’ qe. Laj Alma kixch’olob’, “Chirix xnumsinkil li nimla rahilal … kinixk’e choq’ k’anjeleb’aal sa’ li ruq’ ” (Mosiah 23:10).⁸ Jo’ li Kolonel, li naru taatenq’anq qe xb’aan lix mayej aj tojol ix (chi’ilmanq Alma 7:11–12), laa’o naru taqoksi li nawom naqak’ul rik’in li hoonal ch’a’aj naqanumsi re xwaklesinkileb’, xkawresinkileb’, ut rosob’tesinkileb’ li qas qiitz’in.

Chirix naq jun aj chaab’il k’anjel ki’isiik sa’ lix trab’aaj, kiril xsa’ lix yuwa’b’ejil osob’tesihom ut kireek’a naq tixtikib’ jun lix empresa re xtenq’ankileb’ jalaneb’ li kristiaan re chixtawb’aleb’ xtrab’aaj. (Kinixtenq’a ajwi’ laa’in chixtawb’al jun lin trab’aaj naq lin junkab’al kiq’aj chaq sa’ jun mision.) Li Qaawa’ kiroksi lix yalb’al rix li winq jo’ jun eeb’ re xtenq’ankileb’ li jun ch’ol chik, ut kixk’e re a’an jun lix trab’aaj nim wi’chik xwankil.

Jun saaj b’eelomej ut ixaqilb’ej ke’ril xyo’lajik lix k’uula’al li kiyo’la chi kamenaq. Rik’in li jorb’il raameb’, ke’ok chiroxloq’inkil xk’ab’a’ lix rab’in rik’in xk’eeb’al xtenq’ankileb’ li na’b’ej yuwa’b’ej li neke’nume’ ajwi’ sa’ li rahilal a’an. Li Qaawa’ nak’anjelak rik’in li sumalil a’in xb’aan lix kuyumeb’, li nimob’resinb’il chaq sa’ li ch’a’ajkilal.

Ut xka, kanab’ aawib’ chiru li Dios. Naq naqapatz’ re a’an rik’in paab’aal ut chi maak’a’ qab’alaq’il, a’an tixk’utb’esi chiqu lix choxahil k’anjel choq’ qe.⁹ Ut naq taqataw, a’an tooxtenq’a chixb’aanunkil li k’anjel a’an. “Chixjunil li k’a’aq re ru … wan sa’ xnaq’ ru” (Tz. ut S. 38:2; chi’ilmanq ajwi’ Abraham 2:8), ut sa’ tz’aqal lix hoonalil, a’an tixteheb’ li okeb’aal li aajel ru choq’ qe (chi’ilmanq Apokalipsis 3:8). A’an kixtaqla ajwi’ li Ralal, li Jesukristo, re naq tooruq chixchapb’al qib’ rik’in a’an re xtawb’al li qametz’ew nimaq chik chiru li ak wan qe (chi’ilmanq Filipenses 4:13; Alma 26:12).

Jun li komon winq li wan xk’a’uxl chirix lix b’aanuhomeb’ laj jolominel tenamit, kireek’a naq tixk’e rib’ jo’ jun aj k’anjel chiru li tenamit. Us ta jwal ch’a’aj xjultikankil resil, kiroksi lix paab’aal ut kixch’utub’ lix tuminal re xb’aanunkil. Sa’ xraqik, ink’a’ kiwulak sa’ li k’anjel, a’b’an kireek’a naq li Qaawa’ kixk’e lix b’eresinkil ut lix kawilal re aatinak chirix li k’a’ru aajel ru chiru li k’aleb’aal.

Jun li xmalka’an, li naxk’iresiheb’ lix kok’al li wankeb’ xch’a’ajkilal re k’iik, kixpatz’ rib’ ma taaruuq ta wi’ tixk’e li k’a’ru taa’kanjelaq re lix junkab’al. Us ta jwal ch’a’aj choq’ re, nareek’a naq kawob’resinb’il xb’aan li Qaawa’ re xb’aanunkil chi us lix k’anjel jwal aajel ru.

Sa’ ajwi’ li hoonal naq li Dios nokoxtenq’a chixb’aanunkil li qachoxahil k’anjel, laj tza naxyal rajtesinkil qu re naq ink’a’ chaab’ilaq li qayu’am.

Li maak a’an tana’ li qatichk’ob’aal q’axal nim, xmoyb’al qu li qawankil chireek’ankil li Santil Musiq’ej ut xramb’al li qak’ulub’ chixk’ulb’al li musiq’ejil wankilal. Re xb’aanunkil lix k’anjel li qaChoxahil Yuwa’ choq’ qe, tento taqayal qaq’e chi wank chi saq qu (chi’ilmanq 3 Nefi 8:1). Ma chaab’ilo sa’ li qayu’am re naq li Dios naru taak’anjelaq qik’in?

Laj tza naxsik’ ajwi’ rajtesinkil qu rik’in li k’a’aq re ru li ka’ch’in x’aajelil ru. Li Qaawa’ kixtij jun laj jolominel sa’ xtiklajik li Iglees, “Kiwan aak’a’uxl rik’in li k’a’aq re ru re li ruchich’och’ chiru li k’a’aq re ru we laa’in … ut li k’anjel li katb’oqe’ wi’ ” (Tz. ut S 30:2). Ma xikenaq qach’ool rik’in li k’a’aq re ru re li ruchich’och’ ut chi jo’kan ajtesinb’il qu chiru li qachoxahil k’anjel?

Jo’kan ajwi’, laj tza naxk’e chiqeek’ankil naq maak’a’ aj-e li naqab’aanu. Naxyal qab’alaq’inkil naq li qak’anjel jwal ch’a’aj malaj xuwajel. A’b’anan, naru naqakanab’ qib’ chiru li Dios! A’an nokoxra. A’an naraj naq tooxik chi uub’ej. A’an “naxik [chiqu]; wanq [qik’in], ink’a’ [tooxkanab’] ” (Deutoronomio 31:8; chi’ilmanq ajwi’ Salmos 32:8; Proverbios 3:5–6; Mateo 19:26; Tz. ut S. 78:18).

Laj tza tixyal ajwi’ xq’unb’esinkil qach’ool naq li qak’anjel moko aajel ta ru jo’ lix k’anjeleb’ li jun ch’ol chik. A’b’an li junjunq chi k’anjel nachal rik’in li Dios a’an aajel ru, ut taaqeek’a li sahil ch’oolejil naq “[taqaloq’oni] … li k’a’ru [xooxtaqla] wi’ li Qaawa’ ” (Alma 29:9).

Naq li Dios yoo chi k’anjelak qik’in, laj tza tixyal tana’ qaaleenkil re naq taqanima qib’ rik’in li qab’aanuhom. A’b’anan, naru naqataaqe lix tuulanil li Kolonel naq ink’a’ taqab’oq lix nimankil qib’ ut taqanima b’an ru li Yuwa’b’ej (chi’ilmanq Mateo 5:16; Moises 4:2). Naq jun aj numsinel esil kixyal xnimankil ru li Madre Teresa xb’aan lix k’anjel sa’ lix yu’am re xtenq’ankileb’ li neb’a’, a’an kisumen, “A’an lix k’anjel li [Dios]. Laa’in yal chanchanin jun … li tz’iib’leb’ sa’ ruq’ a’an… A’an nak’oxlak. A’an li natz’iib’ak. Li tz’iib’leb’ maak’a’ rilom. Li tz’iib’leb’ ka’ajwi’ tento tixkanab’ rib’ chi oksiik.”¹⁰

Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, ninb’oq li junjunq qe naq “[taqaq’axtesi qib’] re li Dios … choq’ xk’anjeleb’aal li tiikil ch’oolej” (Romanos 6:13). Rik’in xq’axtesinkil qib’ naqak’e chixnaw naq naqaj oksiik, rub’el lix b’eresihom, ut rik’in tz’aqonk sa’ lix kawilal.

Jo’ junelik, naru noko’ilok wan wi’ li Jesukristo, li qeetalil tz’aqal re ru. Sa’ li yu’am naq maji’ nokochal sa’ ruchich’och’, li qaChoxahil Yuwa’ kixpatz’, “Ani tintaqla?”

Ut kichaq’ok li Jesus, “We’kin arin; taqlahin laa’in” (Abraham 3:27; chi’ilmanq ajwi’ Isaias 6:8).

Li Jesukristo kixk’ulub’a, kixkawresi rib’ choq’ re, ut kixb’aanu li xk’anjel k’ojob’anb’il chaq rub’elaj xk’ojlajik li ruchich’och’ choq’ aj Kolol qe ut aj Tojol qix. A’an kixb’aanu li rajom li Yuwa’b’ej (chi’ilmanq Jwan 5:30; 6:38; 3 Nefi 27:13) ut kixtz’aqob’resi ru lix choxahil k’anjel.

Naq naqataaqe li reetalil li Kristo ut chi ch’olch’o naqaq’axtesi qib’ chiru li Dios, ninch’olob’ xyaalal naq a’an ajwi’ tooroksi re xk’eeb’al chi xik chi uub’ej lix k’anjel ut re rosob’tesinkileb’ li jun ch’ol chik. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.