Li na’ajman ru chiqu laa’o
Junjunq reheb’ li k’a’ru na’ajman ru jwal ninqeb’ xwankil li naru naqatuqub’, a’an wankeb’ sa’eb’ li qajunkab’al, sa’ xyanqeb’ li qamiiw, sa’eb’ li qateep, ut sa’eb’ li qak’aleb’aal.
Toje’ yooko chirilb’al k’iila rahilal xb’aan li nimla hiik ut kaq-sut-iq’ sa’ Mexico, li Estados Unidos, Asia, li Caribe, ut Africa. A’an naxk’e chi k’utmank chaq lix chaab’ilaleb’ li kristiaan naq k’iila mil yookeb’ chixtenq’ankileb’ li ani wankeb’ sa’ xiwxiw malaj sa’ aajeleb’ ru ut li ani xe’xk’ul nimla sachk. Nasaho’ inch’ool chirilb’aleb’ li saaj aran Texas ut Florida li, rochb’eeneb’ naab’al chik, xe’xtiqib’ rib’ sa’ li q’ani kamiis re li Uq’ej aj Tenq’anel ut yookeb’ chi tenq’ank sa’ risinkil lix mulileb’ li ochoch chirix naq xe’chal li kaq-sut-iq’. K’iila mil chik te’xik raj sa’ li na’jej neke’raj ru tenq’aak wi ink’a’ ta raj jwal najt. Ruuchil a’an, ak xek’e lee chaab’il mayej re tumin re xkotzb’al b’ayaq lix rahilaleb’. Lix chaab’ilal eech’ool chi k’ehok ut lee toq’ob’ahom nawaklesin ch’oolej jo’ tixb’aanu raj li Kristo.
Anajwan nawaj aatinak chirix jun na’leb’ sa’ li tenq’ank li nink’oxla naq jwal aajel ru choq’ qe chiqajunilo—maak’a’ naxye b’ar wanko. Choq’ reheb’ li ani sa’ qayanq naril resilal chixjunil li k’a’ru yoo chi k’ulmank ut nareek’a naq maak’a’ naru tixb’aanu, naru naq lix sumenkil wan ajwi’ tz’aqal chiqu.
Li Kolonel kixk’ut: “Xb’aan naq ani naraj xkolb’al lix yu’am, taasachq chiru; a’ut li taasachq lix yu’am chiru sa’ ink’ab’a’, a’an tixkol lix yu’am.”1 Li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixye chirix li raqal a’in: “Nink’oxla naq li Kolonel yoo chixyeeb’al qe naq wi ink’a’ naqasach qib’ chi k’anjelak chiruheb’ li jun ch’ol chik, maak’a’ aj-e li qayu’am. Eb’ li ani neke’wan ka’ajwi’ choq’ reheb’ xjuneseb’, sa’ xraqik neke’chaqik ut neke’xtz’eq lix yu’am, ut li ani neke’xsach rib’ chi k’anjelak chiruheb’ li jun ch’ol chik neke’chaab’ilo’ ut neke’atz’umak—ut chi jo’kan neke’xkol rix xyu’ameb’.”2
Wanko sa’ jun xq’ehil naq k’a’jo’ wi’chik yal noko’ilok sa’ li ch’ina ilob’aal li wan sa quq’ ut ink’a’ naqileb’ li kristiaan wankeb’ sa’ qasutam. Naqataqla li texto malaj junaq tweet sa’ xna’aj rilb’al xsa’ ru anihaq ut se’ek, malaj mas jalan wi’chik, aatinak li jun rik’in li jun chik. Wan naq mas naqak’oxla chik jarub’eb’ neke’taaqen qe malaj nawulak chiruheb’ li naqatz’iib’a sa’ li internet ut ink’a’ naqak’e li quq’ sa’ xb’een xtel junaq li qamiiw ut naqak’ut li qarahom re, li qak’a’uxl chirix, ut li qaxik chirab’inkil. K’a’jo’ xchaab’ilal li tecnologia re xk’eeb’al chi nawe’k lix evangelio li Jesukristo ut re qatenq’ankil xnawb’aleb’ resil li qajunkab’al ut li qamiiw, a’b’an wi ink’a’ naqak’e reetal chanru yooko chiroksinkil, naru too’ok ajwi’ chixjachb’al qib’ chiru jalaneb’ ut chi sachk sa’ qach’ool naq li tz’aqal rajom xyu’aminkil li evangelio, a’an li k’anjelak chiru qas qiitz’in.
Naweek’a xnimal inrahom ut paab’aal choq’ eere laa’ex li toj wankex sa’ lee ch’ajomal ut lee saajilal. Wilom ut week’ahom lee rajom re k’anjelak ut xk’utb’al lee jalanil sa’ li ruchich’och’. Nink’oxla naq lix k’ihaleb’ li komon neke’xnaw naq li k’anjelak chiru qas qiitz’in wan tz’aqal sa’ xyiheb’ lix sumwank ut li wank choq’ tzolom. A’b’an nink’oxla ajwi’ naq wan naq moko ch’a’aj ta naq ink’a’ naqak’e reetal li xninqal ru hoonal re k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in xb’aan naq na’ajtesib’k qu malaj yooko chixsik’b’al xninqal ru na’leb’ re xjalb’al li ruchich’och’ ut ink’a’ naqil junjunq reheb’ li k’a’ru na’ajman ru jwal ninqeb’ xwankil li naru naqatuqub’, a’an wankeb’ sa’eb’ li qajunkab’al, sa’ xyanqeb’ li qamiiw, sa’eb’ li qateep, ut sa’eb’ li qak’aleb’aal. Naraho’ qach’ool naq naqil lix rahilaleb’ li ani wankeb’ sa’ xjunpak’al li ruchich’och’, a’b’an maare ink’a’ naqak’e reetal naq sa’ li qatzoleb’aal chunchu jun li kristiaan chiqak’atq li naraj ru jun ramiiw.
Li Hermana Linda K. Burton kixseraq’i jun esil chirix jun li awa’b’ej re li Komonil re Tenq’ank re li oqech li, naq nak’anjelak chiru jalaneb’, kixmol li isb’ choq’ reheb’ li kristiaan wankeb’ sa’ aajel ru chiru li chihab’ 1990. “A’an rochb’een lix ko’ kixch’e’ jun li kamion nujenaq rik’in li isb’ a’an, chalen chaq Londres toj aran Kosovo. Naq ke’q’aj sa’ ochoch, kixk’ul jun li esil sa’ musiq’ej li kiwulak toj sa’ xchamal li raam. A’an a’in: “Li k’a’ru xab’aanu jwal chaab’il. Anajwan ayu sa’ ochoch, q’ax ru li b’e ut k’anjelan chiruheb’ laa wech kab’al!”3
K’a’ru aj-e xkolb’al li ruchich’och’ wi naqatz’eqtaana li na’ajman ru chiruheb’ li ani mas nach’eb’ qik’in laa’o ut chiruheb’ li ani q’axal wi’chik naqara? K’a’ru aj-e xyiib’ankil li ruchich’och’ wi li kristiaan li wankeb’ sa’ li qasutam wankeb’ xch’a’ajkilal ut ink’a’ naqak’e reetal? Li qaChoxahil Yuwa’ maare xk’eheb’ chaq chi nach’ qik’in li ani wankeb’ sa’ aajel ru, xnawb’al naq laa’o tz’aqal li tooruuq chi tenq’ank reheb’.
Chejunilex naru neketaw xyaalal xk’eeb’al lee k’anjel jo’ tixk’e raj li Kristo. Laj tenq’ aj k’ehol na’leb’ we, li Hermana Carol F. McConkie, toje’ kixseraq’i we chirix li rimam xSarah, li wan lajeeb’ chihab’ xyu’am. Naq kixk’e reetal naq wan xyajel lix na’, ki’ok chixtenq’ankil. Kixwaklesi li riitz’in, kixtenq’a xtiqib’ankil rib’, kixch’aj sa’ li ruuch re, kixyiib’ li rismal, ut kixk’e chi wa’ak re naq lix na’ taaruuq chi hilank. Kixb’aanu li ch’ina k’anjel a’an chi ink’a’ patz’b’il re xb’aan naq kiril li na’ajman ru ut kiraj tenq’ank. Lix Sarah moko ka’aj ta wi’ kirosob’tesi lix na’, nink’oxla naq kireek’a’ aj b’an wi’ xsahil xch’ool naq kixk’os raalal li riiq li ani naxra, ut jo’kan ajwi’ kixkawob’resi lix komonil rik’in li riitz’in. Li Awa’b’ej James E. Faust kixye: “Li k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in naru natikla a’ yaal jarub’ chihab’ wan qe. … Moko aajel ta ru naq jwal nimaq, ut jwal chaab’il wi’chik wi nab’aanuman sa’ li qajunkab’al.”4
Ex kok’al, ma nekek’e reetal lix aajelil ru choq’ reheb’ eena’ eeyuwa’ ut lee junkab’al naq nekesik’ chanru k’anjelak chiruheb’ sa’ lee junkab’al? Choq’ reheb’ li ch’ajom, xkawresinkil ut k’anjelak chiru lee junkab’al tento raj naq taawanq sa’ xyanq li k’a’ru aajel ru choq’ eere naq nekesik’ chanru xjalb’al li ruchich’och’. Xk’utb’al lee chaab’ilal ut lee k’a’uxl chirixeb’ lee ras eeritz’in ut eena’ eeyuwa’ natenq’an re xk’uub’ankil jun li junajil ut naxb’oq li Musiq’ej sa’ li junkab’al. Xjalb’al li ruchich’och’ natikla rik’in xkawob’resinkil lee junkab’al.
Jun chik li na’ajej naru naqak’e wi’ li qilob’aal re tenq’ank a’an sa’ li qateep. Jo’q’ehaq li qakok’al ke’xpatz’ qe, “K’a’ut naq tento tinxik sa’ li mutual? Xb’aan naq maak’a’ naxk’e we.”
Wi chaab’ilin jo’ yuwa’b’ej sa’ li hoonal a’an, tinsume raj, “K’a’ru nak’ehok chak’oxla naq nakatxik sa’ li mutual re naq taawanq junaq laa q’ajkamunkil?”
Ex saaj wamiiw, chi yaal ninye eere naq junelik wanq junaq li kristiaan sa’ li junjunq chi ch’utam re li Iglees li nekexwulak wi’ chaq li wan sa’ junataal, li yoo chi nume’k sa’ ch’a’ajkilal ut naraj ru jun li ramiiw, malaj li nareek’a naq ink’a’ ajb’il ru aran. Laa’ex wan lee k’anjel re tenq’ank sa’ li junjunq chi ch’utam malaj k’anjel, ut li Qaawa’ naraj naq teeril lee rochb’een sa’ eesutam ut chirix a’an k’anjelak chiruheb’ jo’ tixb’aanu raj a’an.
Li Elder D. Todd Christofferson kixk’ut, “Jun reheb’ lix yaalal naq li Qaawa’ kixk’uub’ jun li iglees a’an re xyo’ob’tesinkil jun ch’uuteb’ aj Santil Paab’anel li te’xtenq’a rib’ chirib’ileb’ rib’ chiru li laatz’ ut ka’ch’in ruhil b’e li nak’amok sa’ li junelik yu’am.” Kixye ajwi’, “Sa’ li paab’aal a’in ink’a’ naqil qib’ qajunes laa’o, nokob’oqe’ b’an chi k’anjelak chiru qas qiitz’in. Laa’o xsa’ ru , li ruq’, li roq, ut xkomon chik lix cha’alil lix junxaqalil li Kristo.”5
Yaal naq nokowulak chaq sa’ li ch’utam rajlal xamaan re tz’aqonk sa’ li k’ojob’anb’il k’anjel, xtzolb’al li tzol’leb’, ut musiq’aak, a’b’an jun chik xyaalal jwal aajel ru naq nokowulak a’an naq, jo’ jun teep ut jo’ xtzolom li Jesukristo, naqak’aak’ale qib’ chiqib’il qib’, naqawaklesi qach’ool chiqib’il qib’, ut naqasik’ xtenq’ankil ut xkawresinkil qib’ chiqib’il qib’. Moko ka’aj ta wi’ naqak’ul ut naqachap li k’a’ru nak’eeman sa’ li Iglees; na’ajman b’an qu re k’ehok. Ex saaj ixq ut saaj winq, naq wanqex sa’ li mutual chal re, sa’ xna’aj xchapb’al lee celular re rilb’al k’a’ru yookeb’ lee ramiiw, kanab’ahomaq, ilomaq sa’ lee sutam ut patz’omaq eerib’, “Ani na’ajok wu anajwan?” Aajelaq ru xye’b’al lee ruq’ ut k’anjelak sa’ xyu’am junaq lee rochb’een malaj xwaklesinkil xch’ool junaq lee ramiiw li wan sa ch’a’ajkilal chi ink’a’ naqanaw.
Patz’omaq re lee Choxahil Yuwa’ naq tixk’ut cheru li aniheb’ wankeb’ sa’ lee sutam li neke’raj lee tenq’ ut naq tixk’ut cheru chanru naru teetenq’aheb’ chi chaab’il. Chijujtiko’q eere naq li Kolonel kik’anjelak chiru li kristiaan chixjunjunqaleb’.
Li qimam aj Ethan wan wuqlaju chihab’ xyu’am. Kitoch’e’ inch’ool sa’ li saq’ehil a’in naq kixye we naq, chi musiq’anb’il xb’aan lix b’aanuhom lix na’, natijok rajlal kutan re xtawb’al li hoonal re k’anjelak chiru junaq. Naq wanko chaq rik’in lix junkab’al, kiwil chanru naq laj Ethan wan xkuyum, xrahom, ut xchaab’ilal rik’ineb’ li ras riitz’in; nak’anjelak chiruheb’ lix na’ xyuwa’; ut naxsik’ xye’b’al li ruq’ chiruheb’ li jun ch’ol chik. Nasach inch’ool chanru naq naxk’eheb’ reetal li kristiaan wan sa’ lix sutam ut li rajom re k’anjelak chiruheb’. A’an jun li eetalil choq’ we. Xb’aanunkil jo’ naxb’aanu laj Ethan—xb’oqb’al li Qaawa’ chiqatenq’ankil xsik’b’al chanru naru took’anjelaq—tixkanab’ naq li Musiq’ej tixte li qu re rilb’al li na’ajman ru sa’ li qasutam, re rilb’al li “jun” li naraj qu sa’ li kutan a’an, ut xnawb’al chanru k’anjelak chiru a’an.
Chirix naq nekexk’anjelak chiru lee junkab’al ut li komon sa’ lee teep, sik’omaq li k’anjelak chiruheb’ lee rech kab’al ut lee k’aleb’aal. Us ta wan naq nokob’oqe’ chi k’anjelak chirix junaq li nimla hiik malaj kaq-sut-iq’, nokob’oqe’ wulaj wulaj chixsik’b’al b’ar sa’ li qasutam naru naqawaklesiheb’ ut naqatenq’aheb’ li wankeb’ sa’ aajel ru. Toje’, jun li Awa’b’ej re li Sutam li nak’anjelak sa’ jun li tenamit jwal naab’al xch’a’ajkilal, kixk’ut chiwu li tenq’ q’axal chaab’il naru naqab’aanu re xtenq’ankileb’ li ani wankeb’ sa’ aajel ru sa’ jalan chik tenamit, a’an xtojb’al jun li chaab’il mayej re li kuyuk sa’, xk’eeb’al tumin re li Fondo de Ayuda Humanitaria re li Iglees, ut xsik’b’al chanru k’anjelak chiruheb’ li ani wakeb’ sa’ qak’aleb’aal a’ yaal b’ar wanko. K’oxlahomaq chanru naq osob’tesinb’ilaq raj li ruchich’och’ wi ta chixjunileb’ li kristiaan te’xb’aanu raj li na’leb’ a’an!
Ex was wiitz’in, ut laa’ex li saaj, naq nekeyal eeq’e chi wulak jo’ li Kolonel Jesukristo ut chixyu’aminkil lee sumwank, toj yooqex chi osob’tesiik rik’in lee rajom chixkotzb’al li rahilal ut chixtenq’akileb’ li neb’a’. Chijultiko’q eere naq junjunq reheb’ li k’a’ru jwal ajb’il ru naru naq a’aneb’ li wankeb’ tz’aqal cheru. Chetikib’ k’anjelak sa’ lee rochoch ut sa lee junkab’al. A’an a’an li komonil li naru nakana chi junelik. Us ta ink’a’ jwal chaab’il lee wanjik sa’ lee junkab’al, laa’ex naru neketaw hoonal re k’anjelak, waklesink, ut kawresink. Chetikib’ b’ar wankex, cheraheb’ a’ yaal chankeb’ ru ut chekawresi eerib’ choq’ re li junkab’al nekeraj sa’ jun kutan.
Tijonqex re xpatz’b’al eetenq’ re xk’eeb’al reetal li ani sa’ lee teep neke’raj ru lee rahom ut lix waklesinkil xch’ool. Sa’ xna’aj xik sa’ iglees rik’in li patz’om “K’a’ru tink’ul laa’in sa’ li ch’utam a’in?” patz’omaq, “Ani na’ajok wu anajwan? K’a’ru wan li naru tinteq’anq wi’?”
Naq nekerosob’tesiheb’ lee junkab’al ut li komon re lee teep, sik’omaq ajwi’ rosob’tesinkileb’ li komon sa’ lee k’aleb’aal. Maare wan naab’al lee hoonal re k’anjelak malaj ka’ajwi’ wiib’ oxib’ hoonal chiru jun po, xyalb’al eeq’e taarosob’tesi lee yu’am ut jo’kan ajwi’ texrosob’tesi jo’ chanru ink’a’ naru nekek’oxla.
Li Awa’b’ej Spencer W. Kimball kixk’ut: “Wanko sa’ ajl chiru li Dios, ut a’an nokoxk’aak’ale. A’b’an chi kok aj xsa’ rik’in jun chik li kristiaan nokoxtenq’a rik’in li na’ajman ru choq’ qe.”6 Chiqak’e taxaq reetal li osob’tesiik wan qe re tz’aqonk sa’ x k’eeb’al chi uxmank lix k’anjel li qaChoxahil Yuwa’ naq naqatenq’aheb’ li ralal xk’ajol sa’ aajeleb’ ru, a’an lin tij sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.