2010–2019
Ewe Kokkot me ewe Esinesin
October 2017


Ewe Kokkot me ewe Esinesin

Ewe esinesinen famini mi fis pwe an ewe Samon esisinnata sefanni ekkewe mi ennet ren ewe kapas allim mi namwot ne apechekuna kich non ekkewe osukosuk ngeni famini me ikkenai.

Mi fat non achewe esinesin famini, pwe chon Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fanosun Soponon mi feioch ren ekkoch nongonong mi sokono me pwan sokonon ar katon mokutukutun fonufan. Sia fiti me sia nipwakoch non chommong angangen fonufan, nge non ekkoch pekin sise pwan fiti ren ach achocho ne tapweno mwirin ekaeon Jises Kraist me Noun Aposel, ekkewe me nom me ekkewe iei.

I.

Non ew tutennapen awewe, Jises a awewe usun ekkewe “ra [rong] ewe kapas” nge “rese uwa” nupwen ewe kapas mi “pwonuono” ren “ekkewe aurek o pisekisekin ei fonufan, o pwapwan ei manau” (Matthew 13:22). Mwirin, Jises a apungu Peter ren an “ekkiek [ese] feito seni Kot, nge ra feito seni aramas,” o apasa, “Epwe met chok namwotan ika emon epwe fonueni unusen fonufan nge a pout seni [ngunun]?” (Matthew 16:23, 26). Non an kewe saingon afanafan non manauan won fonufan, A aiti Noun kewe Aposel, “Ika ami chon chok fonufan, iwe, fonufan epwe tongeikemi ussun chok pwisin noun. Nge … iwe ami esap chon ei fonufan, ina popun fonufan a oput ami” (John 15:19; nengeni pwan John 17:14, 16).

Usun chok, makkean noun Jises Aposel akkom mi pwan akani awewe pwe “ewe fonufan” ina opwunun kaeon kapas allim. “Ousap appiru fofforun aramasen ei fonufan” (Rome 12:2), ewe Aposel Paul a aitikich, “Pun minne ei fonufan a ekieki pwe mi tipachem a chok namwot mwan me mwen mesen Kot” (1 Corinth 3:19). Me, “Oupwe tuttumunu kemi,” a auroura, “pwe esap wor emon epwe niapenikemi ren nikotuputup mwan mi popu seni tipachemen aramas are ekkewe uruwon re noom, ... nge esap seni Kraist” ( Colossae 2:8). Ewe Aposel James a aitikich pwe “[an emon] mi chiechi ngeni ei fonufan wewen pwe [a] chon koum ngeni Kot” (James 4:4).

Ewe Puken Mormon mi pwan ani awewen apunun “ewe fonufan.” Nifai a oeseni ewe tatakis napanap an ekkewe “ra foruta ar repwe itefouno me ne mesen ewe fonufan, me ekkewe ra kutta … ekkewe mettochun fonufan” (1 Nifai 22:23; nengeni pwan2 Nifai 9:30). Alma apungatiw ekkewe mi “namanam tekia … ren ekkewe namwotmwanin mettochun fonufan” (Alma 31:27). An Liai we tan mi pwarata pwe ekkewe mi achocho ne fiti ewe wokun mecha, ewe kapasen Kot, repwe kuna osukosukan fonufan. Ekkewe chon ewe “watten me wamongun imw” Liai mi kuna mi “ra nom non ewe napanapen asawa me itini” ewe “autun pounen koput” (1 Nifai 8:26–27, 33). Non an we nemasepwi mi awewe ngeni ei tan, Nifai a kaeo pwe ei amwangau me koput a eto seni “ekkewe mwicheichen ewe fonufan, … ewe fonufan me miritin we; … ewe namanam tekian ewe fonufan” (1  Nifai 11:34–36).

Sasing
Sasingin Preseten ThomasS. Monson

Met wewen ekkei annukun me aururun pukefel pwe sisap “chon ewe fonufan”, ika ewe annukun ikenai pwe sipwe “nikiti ewe fonufan”? (nengeni D&C 53:2). Preseten Thomas S. Monson awewe ekkei minen ekaeo: “Sipwe nukuchar non ew fonufan mi touaeno seni met mi pin. Mi namwot pwe sisap etiwa mettoch meinisin ese fich ngeni ach kewe annuk, iwe sisap pwan fangeta ewe chok ach mochen mi napanap: manau ese much non ewe muun Kot.”1

Kot mi fori meinisin masouan fonufan fan An kokkot pwe epwe awora Noun kewe ngun ew neni pwe repwe manau non inis ew kinikin mi namwot tori ekkewe ning I a mochen ngeni Noun kewe. Ewer mei wor ekkewe fitu muu me ning, nge an Samach Kot mochen mi nap fan itan noun kewe ina met Preseten Monson a iteni “manau ese much non ewe muun Kot,” ina ewe manau fefeitan famini. Iei mi nap seni amanau. Preseten Russell M. Nelson a achema ngenikich, “Non an Kot kokkot ese much, amanau mi fis ngeni emon me emon; [nge] ach tufichin fefeita a fis ngeni famini.”2

Ewe kapas allim mi niwinsefanito an Jises Kraist me ewe esinesin ngeni famini mi minne upwap pworaus won, ir minen kaeo mi namwot ne emweni o ammonata manauach ngeni manau ese much. Ikamwo sia manau fan annukun pupunu me erenien nom an ew fonufan mi etur, ekkewe mi kitir ngeni manau ese much repwe finiochu non pekin famini pwe epwe napanapan ewe Samon iteitan mi sokkono seni napanapan fonufan.

Non ei manau, ese wor ach chechemenien met a fis mwen uputiwach, me iei sia tori esit. Sia marita me fefeita non pekin ngun ren ach fini pwe sipwe anneasochisi an Kot annuk me fini mi pung iteitan. Mi pwan kapachanong ekkewe pwon mi pin me fofor mi pin me aier nupwen finiach mi mwan. Apunun, ika sia nukunukumang non an Kot kokkot me sia anneasonap ngeni are nikitano met mi namwot, sia nikitano ena marita me fefeita. Ewe Puken Mormon a aitikich, “ei manau iei ewe fansoun an aramas repwe monneta ne churi Kot” (Alma 34:32).

II.

Aramas mi Pin non Fansoun Soponon mi weweiti an Kot kokkotun manau ese much mi sokono ar nenengeni fonufan mi anisir ar repwe kuna miritin an Kot annuk, fatafatochun An kewe fofor mi pin mi namwot ngeniir, me popun ewe wisan ach Chon Amanau, Jises Kraist. An ach Chon Amanau Achasefan mi cherikich seni mano me, nongonong won ach aier, a angasakich seni tipis. Fiti ena nenengeni fonufan, mi wor an Aramas mi Pin non Fansoun Soponon ekiek me fofor mi auchea me ra feioch ren pochokunen nikitu ngeni osukosukan me metekin manau.

Mi fat, pwe foforun ekkewe mi achocho ne apwonueta an Kot kokkotun manau ese much mi tongeni awora wewengau ika pwan anini nein famini me chiechi rese mwo nuku non nongonongun. Ekkei sokkun anini mi chok fifis. Iteitan tappin aramas mi achocho ne apwonueta an Kot kokkot mi kuna osukosuk. Me nom, ewe soufos Isaiah a apochokuna ekkewe chon Israel, ekkewe a iteniir “ami ekkewe oua sinei wenechar, … minne non netiper ua fen makkei ai annuk,” o apasa, “ousap nuokusiti etipisin aramas, ika ousap pwan nuokusiti ar kewe turunufas” ( Isaiah 51:7; nengeni pwan 2 Nifai 8:7). Nge ikamwo met popunen anini ren ekkewe rese weweiti ika nuku an Kot kokkot, ewe annuk ngeni ekkewe mi tupwon pwe repwe fini anen ewe Samon me resap fini fonufan.

III.

Kokkotun ewe kapas allim famini repwe apwonueta ne amonaireta ngeni manau ese much mi etetenatiw me non an ewe Mwichefen esinesin non 1995, “Ewe Famini: Ew Esinesin ngeni ewe Fonufan.”3 Esinesin me non, ewer, mi sokono seni ekkewe annuk, fofor, me pennin ewe fonufan iei. Non ach ei ran ikenai, ekkewe sokkofesinin mi pwa non an ruemon rese mwo pupunu repwe nom fengen, pwupwunu nein ruemon mwan are fefin, me fonenin semerit non ekkan sokkun chiechi. Ekkewe rese nuku non are achocho ngeni manau ese much mi mecheresin rukuno ren fonufan mi ekkieki pwe ei esinesinen famini mi chok kapasen ateten mi namwot epwe siwin. Nge ekkewe Aramas mi Pin non Fansoun Soponon mi ennetata pwe ewe esinesinen famini mi eteteni ewe sokkun nefinan famini mi etufichi ewe kinikinin ach fefeita ese much mi tongeni fis.

Sia kuna ew mwitirin me awateienon chon fonufan repwe etiwa nom fengen nge rese mwo pupunu me ruemon mwan ika fefin mi pupunu. An ekkewe sokkun apworaus penni, asukkun, me pwan tichikin angang mi awora osukosuk mi weires ngeni chon Aramas mi Pin non Fansoun Soponon. Sipwe kan achocho ne tumunuochu ekkewe osukosuk ngeni apwonuetan ewe kapas allim non manauach me ach asukkun non ach achocho ne pwari tong ngeni meinisin.4 Non ei fan ekkoch sipwe kuna, nge sisap fen niuokusiti, met Isaiah mi iteni “aramas ra turunufasa kemi.”

Ekkewe mi ekkisiwin ngeni Aramas mi Pin non Fansoun Soponon mi nuku pwe ewe esinesinen famini, mi tou rech rue me nimu ier a no me iei mi chiakku ngeni chommong fosun fonu, ina an ewe Samon apochokunasefani ekkewe pungun ewe kapas allim mi namwot ngeni ach nikitu ngeni ekkewe weires ngeni famini. Ru minen awewe ir pupunun ruemon mwan ika fefin me nomfengen nge rese pupunu. 20 chok ier mwirin ewe esinesinen famini, ewe United States Supreme Court a apungata pupunun ruemon mwan ika fefin, o ra tenueno fitu ngeru ier pwe pupunu mi chok nom nefinan mwan me fefin. Ewe achomongun monukon me Merika mi uputiw ngeni emon in mi nipich a fis ekis me ekis: 5 ne ipuku non 1960,5 32 ne ipuku 1995,6 me iei mi fen 40 ne ipuku.7

IV.

Ewe esinesinen famini a poputa ren an pwarata “pwe pupunu nefinan emon mwan me emon fefin mi kefinita me ren Kot me ewe famini mi nukunapan ewe kokkotun ewe Chon För ren manau ese much fan itan Noun kewe semirit.” A pwan ennetata pwe “An emon epwe at are nengin mi eu kinikinin manauen emon me an popun ren manau me mwen ei fonufan, manau won ei fonufan, me manau ese much. A pwan pwarata “pwe Kot a annuku pwe ekkewe manamanen nounou semirit repwe chok fis nefinen chok emon mwan me emon fefin, mi pupunu fengen fan annukun ewe muu.”

Ewe esinesin a pwan afata pwe soposopun wisan sam me in pwe repwe achommongeno me nemeni fonufan me “wiser ar repwe tongei me tumunu emon me emon me pwan nour kewe semirit”: “Semirit repwe efeioch ngeni uputiw non eu famini mi chufengen seni pupunu, me repwe mamarita fan emwenien emon sam me in mi aucheani ar kewe pwonen pupunu ren föfför ennet.” A pwan aurour pwe pupunu resap efeingaua ir me nour kewe, me a ennetata pwe “Pwapwa non famini mi tongeni fisioch nupwen mi kouta won nongonongen an ewe Samon Jises Kraist kewe afanafan.” Saingonan, a pwan kokko ren aninisin “wisen tumunu me apochokuna ewe famini pwe ewe kinikinin manau mi auchea.”

Non 1995 emon Presetenin ewe Mwichefen me pwan 14 Aposel an ewe Samon mi atoua ekkei auchean kapasen nongonong. Pwe ngang emon nein fumon chok ekkan Aposel mi chiwen manau, ua mefi mi namwot upwe apworausa met mi weneno ngeni ewe esinesinen famini ne esinei ngeni meinisin mi etiwa.

Ewe pwarata mi esinna ewe namwotan ewe esinesin won ewe famini a tori meinapen ewe mwichefen nuseni 23 ier a no. A men amairu ngeni ekkoch mi ekkieki pwe ennetin nongonongen pupunu me famini mi fen fat pwe mi namwotongau afata sefanni.8 Nge ina mwo, aua mefi apungunon me aua angang ngeni. Aua fini me pworaus won itenapan me non ewe Mwichen Engon me Ruemon unusan ew ier. Aua makkei, nengeni, me ekkesiwini kapasan. Non iotek aua sopweino ne tingorei ewe Samon ren An aninis ren met me ifa usun aupwe apasa ekkei. Aua kaeo kapas me kapas, ekkis me ekkis, usun chok met ewe Samon a pwonei (D&C 98:12).

Sasing
Sasingin Preseten GordonB. Hinckley

Non ei fansoun tettenin pwarata, ew mak a kawor ngeni ewe Aewin Presetensi, ekkewe ra tumunu me pesei afanafanen me annukun ei Mwichefen. Mwirin an ewe Presetensi ra fori ekkoch siwin, ewe esinesin won ewe famini a affateno me ren ewe Presetenin ewe Mwichefenn, Gordon B. Hinckley. Non ewe mwichen fefin me Septemper 23, 1995, a pwari ewe esinesin ren ekkei kapas: “Ren chommongun kapasen mwaken mi osukosuk pwe ennet, ren chommongun nikotupotup won pekin tupwon me achifoua, ren chommongun mochenia me meseikin ne angei nimengauan fonufan, aua mefi pwe aupwe esinesin me aurour ngenikemi.”9

Ua pwarata pwe ewe esinesin won ewe famini mi echo taropweian kapas ennet ese much, netipan ewe Samon ngeni Noun kewe. Ina ewe nongonongen afanafan me mokutukutun Mwichefen ren ekkei 22 ier me epwe soposop feinfeino. Oupwe ekkieki pwe iei, asukuna, manaueni, me oupwe feioch.

Faik ier me nom, Preseten Ezra Taft Benson a aitikich pwe “iteitan tappin aramas mi wor ar sossot me ar tufichin uta me afata an pochokun.”10 Ua nuku ach tipe ngeni me nounoun ewe esinesinen famini ina ew ekkan sosot ngeni ei tappin aramas. Ua iotek pwe meinisin Aramas mi Pin non Fansoun Soponon pwe repwe nukuchar ngeni na sosot.

Ua osupwano ren kapasen Preseten Gordon B. Hinckley seni ru ier mwirin ewe esinesinen famini mi esinesin. A apasa: “Ua kuna ew fansoun amawarar akkomwach non ew fonufan mi osukosuk. Ika sipwe kamochannuk ngeni ach annuk, ika sipwe kau won sinen ach newo, ika sipwe fetan non anneasochis mwen ewe Samon, ika sipwe manaueni ewe kapas allim, sipwe feioch non ew napanap mi amwarar o wachemuk. Kich sipwe itefouno pwe aramas sokkono mi fen kuna kiien ew pwapwa sokkono.”11

Ua pwarata usun ewe ennet me auchea ese much an ewe esinesinen famini, ewe Samon Jises Kraist a pwari ngeni Noun Aposel fan itan afefeitanon ekkewe noun Kot (nengeniDoctrine and Covenants 131:1–4), non itan Jises Kraist, amen.

Esinesin

  1. Thomas S. Monson, “Stand in Holy Places,” Liahona, Nov. 2011, 83.

  2. Russell M. Nelson, “Salvation and Exaltation,” Liahona, May 2008, 10.

  3. Nengeni “ Ewe Famini: Ew Esinesin ngeni ewe Fonufan ,” Liahona, Nov. 2010, 129.

  4. Nengeni Dallin H. Oaks, “Love and Law,” Liahona, Nov. 2009, 26–29.

  5. Nengeni “‘Disastrous’ Illegitimacy Trends,” Washington Times, Dec. 1, 2006, washingtontimes.com.

  6. Nengeni Stephanie  J. Ventura me pwan fitemon, “Report of Final Natality Statistics, 1996,” Monthly Vital Statistics Report,June  30, 1998, 9.

  7. Nengeni Brady E. Hamilton me pwan fitemon, “Births: Provisional Data for 2016,” Vital Statistics Rapid Release, June 2017, 10.

  8. Nouch Presetenin Fopun Unus a apasaochu 20 ier mwirin: “Ause kan essinna akkom ifan ukukun namwotan ngenikich ekkei fatochun esinesin non ei fonufan ikenai pwe ew minen apung pwe sipwe miriti sokkopaten ekiekin fonufan mi torikich ren pekin esinesin, internet, chon kaeo, TV me kachito, me sou annuk. Ewe esinesin won ewe famini mi winiti ach minen apung pwe sipwe apungu ekkiekin fonufan, me ua pwarata pwe ekkewe nongonongun ekkei kapas mi pung ikenei usun chok ewe ran sia angei me ren emon soufosun Kot rue ier me nom.” (Bonnie L. Oscarson, “Defenders of the Family Proclamation,” Liahona, May 2015, 14–15.)

  9. Gordon B. Hinckley, “Stand Strong against the Wiles of the World,” Ensign, Nov. 1995, 100.

  10. Ezra Taft Benson, “Our Obligation and Challenge,” regional representatives’ seminar, Sept. 30, 1977, 2–3; echo taropwe ese fen esinesin ngeni fonufan, David A. Bednar a pwan fos usun, “On the Lord’s Side: Lessons from Zion’s Camp,” ,” Liahona, July 2017, 19.

  11. Teachings of Presidents of the Church: Gordon B. Hinckley (2016), 186; nengeni pwan Gordon B. Hinckley, “Look to the Future,” Ensign, Nov. 1997, 69.